СЬВЯЦІЦЕЛЬ САВА – ПЕРШЫ АРХІЯПІСКАП СЭРБСКІ

Дзень памяці 12 студзеня

Сьвяціцель Сава, першы архіяпіскап Сэрбск, у сьвеце Расьціслаў (Растка), быў сынам самадзержца Сэрбіі Стэфана Немані і Ганны, дочкі грэцкага імпэратара Рамана. З раньняга дзяцінства ён старанна наведваў царкоўныя службы і адчуваў адмысловую любоў да манахаў. У сямнаццацігадовым веку, сустрэўшы кіеўскага манаха са Сьвятой Гары Афон, Расьціслаў таемна пакінуў бацькоўскі дом і прыбыў у кіеўскі Панцелямонаўскі манастыр на Афоне. Айцец яго, пазнаўшы, што сын на Афоне, падрыхтаваў цэлю армію зь верным ваяводай і напісаў кіраўніку вобласьці, куды уваходзіў Афон, што, калі яму не вернуць сына, ён пайдзе на грэкаў вайной. Прыбыўшы ў манастыр, ваявода загадаў вока не спускаць з Расьціслава. Падчас вячэрняга Богаслужэньня, калі зачараваныя віном ваяры заснулі, Расьціслаў прыняў пастрыг (1186 г.) і паслаў бацькам сваю сьвецкую адзежу, валасы і ліст. Манах Сава здолеў пераканаць сваіх дзяржаўных бацькоў прыняць манаства. Айцец звышгоднага (памяць звышгоднага Стэфана, у манастве Сімеона, цара Сэрбскага, 13 лютага) разам зь сынам падзьвіжнічаў у Ватапэдэдскім манастыры. На Афоне яны абнавілі сэрбск Хілендарскі манастыр, і гэты манастыр атрымаў званьне царскай стаўрапігіі. У Хіляндарскам манастыры звышгодны Сава быў пасьвячоны ў дыякана і затым у прэсьвітэра. У Салуні за свае манаскія подзьвігі на Сьвятой Гары звышгодны быў ганараваны ў сан архімандрыта. У 1219 годзе ў Нікее на сьвята Усьпеньня Усясьвятой Багародзіцы Сусьветны Патрыярх Герман пасьвяціў архімандрыта Саву ў сан Архіяпіскапа усёй Сэрбіі. Пры гэтым звышгодны Сава папытаў у грэцкага імпэратара права шукаючаму годнасьці архіяпіскапа быць пасьвечаным у Сэрбіі саборам япіскапаў, што было вельмі важна для таго часу частых войн паміж усходнімі і заходнімі уладарамі. Прыбыўшы зь Нікеі на Сьвятую Гару, сьвяціцель у апошні раз абышоў усе манастыры, пакланіўся усім цэрквам і, успамінаючы дабрашчаснае жыцьцё пустынных айцоў, у глыбокім горы разьвітаўся з падзьвіжнікамі, “зыходзячы зь Сьвятой Гары, як бы зь нейкага Боскага раю”. Па шляху зь Афону, прыгнечаны цяжарам сыходу са Сьвятой Гары, сьвяціцель ледзь ішоў. Толькі словы зьявіўшайся сьвятому ў сьне Багародзіцы – “маючы Мяне Малельніцай да Цара усіх. Сына і Бога Майго, ці аб гэтых яшчэ смуткуеш?” — вызвалілі яго зь смутку, зьмяніўшы смутак на радасьць. У памяць аб гэтым зьяўленьні сьвяціцель замовіў у Салуні два вялікія абразы Выратавальніка і Боскай Маці, пастаўленыя ім у цэрквы Філякаліі.

У Сэрбіі дзейнасьць Першасьвяціцеля па уладкаваньню спраў Царквы і айчыны суправаджалася шматлікімі знакамі і цудамі. Падчас Літургіі і усяночнай, калі сьвяціцель прыходзіў пакадзіць над дамавінай свайго айца, звышгоднага Сімеона, сьвятыя мошчы струменілі духмянае міро.

Вядучы перамовы зь вугорскім каралём Уладзіславам, абвясьціўшым вайну Сэрбіі, услаўлены нябеснымі знакамі сьвяціцель не толькі даставіў жаданы мір сваёй айчыне, але і прывёў у Праваслаўе вугорскага манарха. Паклаўшы пачатак гістарычнаму існаваньню самастойнай Сэрбскай Царквы, сьвяціцель Сава спрыяў таксама сьцьвярджэньню сэрбскай дзяржаўнасьці. Каб умацаваць незалежную дзяржаву сэрбаў, сьвяты архіяпіскап Сава вянчаў на царства дзяржаўнага брата Стэфана. Пасьля сьмерці Стэфана, вянчаўшы на царства яго старэйшага сына Радаслава, сьвяціцель Сава адправіўся ў Сьвятую Зямлю “са сьлязамі пацалаваць сьвятую Труну Хрыстову і страшную Галгофу”. Вярнуўшыся на радзіму, сьвяціцель дабраславіў і вянчаў на царства Уладзіслава і, для большага сцвярджэньня пасаду сэрбскага, заручыў яго зь дачкой баўгарскага князя Асана. Сьвяты Першасьвяціцель абышоў усю зямлю Сэрбскую, выправіў манаскія статуты па узоры афонскіх і палестынскіх, пабудаваў і асьвяціў мноства цэркваў, сьцьвярджаючы праваслаўных у веры. Завяршыўшы свой подзьвіг на радзіме, сьвяціцель, прызначыўшы сваім пераемнікам ераманаха Арсэн, пасьвяціўшы яго ў япіскапа і падаўшы усім дабраслаўленьне, адправіўся ў незваротны шлях, жадаючы “скончыць дні свае вандроўцам у зямлі чужой”. Прайшоўшы усю Палестыну, Сірыю і Персію, Бабілён, Эгіпет і Анатолію, паўсюль наведваючы сьвятыя месцы, гутарачы зь вялікімі падзьвіжнікамі, зьбіраючы сьвятыя мошчы сьвятых, сьвяціцель скончыў сваё падарожжа ў Тырнове, у Баўгары, у доме сваяка цара Асана, дзе зь духоўнай радасьцю аддаў сваю душу Госпаду (+ 1237). Пры перанясеньні сьвятых мошчаў сьвяціцеля Савы ў Сэрбію ў 1237 году вылячэньня былі гэтак шматлікі, што баўгары сталі наракаць на Асана, “навошта ён саступае такі скарб”. На радзіме сьвяціцеля яго годныя мошчы былі пакладзеныя ў царкве Мілешава, даруючы вылячэньне усім прыходзячым зь вераю. Жыхары Тырнова працягвалі атрымліваць вылячэньні ад рэшткаў труны сьвяціцеля, якія набожны Асан загадаў сабраць разам і пакласьці ў ізноў збудаваную грабніцу.

Спадчына сьвяціцеля Савы Сэрбскага жыве ў праваслаўным Царкоўным паданьні беларускага і украінскага народаў. Зь яго імем зьвязана адно з першых уводзеньняў Ерусалімскага Статуту ў манаскіх манастырах Кіеўскай Царквы, па Тыпіку сьвятога Савы дагэтуль жыве Сэрбскі Хіляндарскі манастыр на Афоне. Прыналежная сьвяціцелю рэдакцыя Кіруючай кнігі з тлумачэньнем Алексія Арысьціна стала найболей распаўсюджанай у Кіеўскай Царкве. У 1270 году мітрапаліту Кіеўскаму Кірылу быў дасланы з Баўгары першы сьпіс Кіруючай кнігі сьвятога Савы.Такі унёсак сьвяціцеля Савы ў кананічную скарбніцу Праваслаўя.

Трапар Саве І, архіяпіскапу Сэрбскаму

Шляху, у жыцьцё ўводзячага, / настаўнік і першы сьвяціцель, і кіруючым быў: / бо першы прыйшоў, сьвяціцель Сава, / айчыну сваю адукаваў / і зьдзейсьніў гэта Духам Сьвятым, / як дрэва аліўкавае, / у думкай дзяцей сваіх пасадзіў, асьвячаючы іх. / Таму, апосталам і сьвяціцелям супасадны, / шануючы цябе, молім: / малі Хрыста Бога / падаць нам вялікую міласьць.

НЯДЗЕЛЯ МЫТАРА І ФАРЫСЭЯ

мітрапаліт Антоній (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Мы знаходзімся цяпер у падрыхтоўчых тыднях да Вялікага Посту. Хутка надыдзе Пост, і мы павінны б да яго імкнуцца, да яго крочыць, як да адной зь вялікіх радасьцяў жыцьця. Пост у царкоўных кнігах — ды і ў ангельскай мове — пазначае вясну. Гэта — вясна духоўная, гэты час, калі павінны адрадзіцца усе сілы жыцьця, якія сьпяць у нас, калі павінны прачнуцца гэтыя сілы, і тое, што пачало вянуць, павінна зноў вярнуцца да жыцьця і заквітнець поўным колерам. Вось што такое Пост.

І калі кожны год да нас крочыць вясна, усякі чалавек, у якога ёсьць сад, клапоціцца, каб вырваць зь яго, выключыць зь яго усё пустазельнае, усё, што можа забіць жыцьцё таго, што будзе так выдатна расквітаць трохі пазьней. Для гэтага і прызначаныя гэтыя тыдні, якія падрыхтоўваюць нас да Вялікага Посту: гэты час, калі мы павінны азірнуцца і агледзець той духоўны сад, які уяўляе сабой наша душа. Гэты сад закліканы быць райскім садам, але ў ім расьце шмат таго, чаго тамака не павінна быць, чаму няма месца ў садзе нябесным. І вось на працягу нейкіх нешматлікіх тыдняў мы можам паглядзець на тое, што ў нашай душы, і выдаліць зь яе усё, што прыналежыць царству і краіне сьмерці, а не жыцьця. У такім разе, калі надыдзе Пост, калі з тыдня ў тыдзень нам будзе гаварыцца, якая выдатная чалавечая душа, як яна можа заквітнець, адчыніцца, асьвяціцца, стаць сьветлай сьвятлом Боскім, мы зможам ісьці гэтым шляхам Посту з радасьцю: сапраўды, ад сілы да сілы, ад славы да славы, ад радасьці да радасьці.

І калі надыдзе нарэшце Уваскрошаньне Хрыстова, поўная, цэласнае сьвята жыцьця, то і мы зможам уліцца ў гэтае сьвята, зможам радасна, цешачыся зрабіцца адзінымі з гэтым струменем вечнага жыцьця.

Прыступім жа зараз да падрыхтоўкі да Посту бадзёра, радасна, зь надзеяй, зь натхненьнем, і пройдзем жа шлях Посту, як ідуць на працягу усёй вясны і расьліны, і жывёлы, і усё — да жыцьця, і увойдзем у вечнасьць. Амін!

СЛОВА Ў НЯДЗЕЛЮ МЫТАРА І ФАРЫСЭЯ

Архіяпіскап Лука (Война–Ясянецкі)

“Панікнуць гордыя вочы чалавека, і высокае людзкое прынізіцца; і адзін Гасподзь будзе высокі ў той дзень. Бо ідзе дзень Госпада Саваофа на усё ганарыстае і пыхлівае і на усё узьнесенае, — і яно будзе прыніжана, і на усе кедры Ліванскія, высокія і выносныя, і на усе дубы Васанскія, і на усе высокія горы, і на усе пагоркі, якія узвышаюцца, і на усякую вежу высокую, і на усякі моцны мур…І упадзе чалавечая веліч, і высокае людзкое прынізіцца; і адзін Гасподзь будзе высокі ў той дзень.” (Іс. 2:11-15, 17)

О, як брыдка Богу усё узносячае само сябе, усё ганарлівае!

У дзіўнай па сіле прамовы прарока Ісаі нават горы высокія, нават кедры Ліванскія і дубы Васанскія, высокія, ганарлівыя, напышчаныя, хоць няма ў іх душы і не могуць ганарлівымі быць, тым не менш і яны ненавісныя Богу, як сымбаль усяго напышлівага і ганарлівага.

“Падымайце, падымайце, раўняйце дарогу, прымайце перашкоды са шляху народа Майго. Бо так кажа Высокі і Ўзьнесены, вечна Жывы, — Сьвяты імя Яго” – Брыдкі, брыдкі ганарлівы чалавек Богу, бо так кажа Ён: “Я жыву на вышыні нябёсаў і ў сьвяцілішчы, і гэтак сама зь уціснутымі і ўпакоранымі духам, каб ажыўляць дух упакораных і ажыўляць сэрцы ўціснутых.” (Іс. 57:14-15)

О Госпадзі, Госпадзі! Ты жывеш на вышыні нябёсаў і разам з тым у сэрцах пакорлівых і уціснутых. Яны дарагія Табе, Ты любіш іх, Ты лічыш іх дзецьмі Сваімі. Ты пасылаеш у бязьмерным багацьці мілату Тваю ім, бо так Ты кажаш: “А вось, на каго Я пагляджу: на ўпакоранага і зламанага духам і на таго, хто трымціць перад словам Маім.” (Іс. 66:2)

Толькі на іх глядзіць, а ганарлівым Бог пярэчыць, і толькі пакорлівым дае мілату. Тым пярэчыць, кажа прарок, якія не зьмірыліся прад Ім бязьмернай веліччу, якія адпрэчваюць Яго полаг, Яго задум, якія кажуць: мы не дзеці, самі знойдзем шляхі жыцьця. Не будзем ні прад кім схіляцца, бо мы не рабы.

Не рабы?! О не ! Рабы яны, бездапаможныя рабы: рабы гонару і ганарыстасьці, рабы кепскіх жаданьняў цела, рабы запалу.

Зь імі няма Бога, бо Ён жыве толькі з прыносячымі пакаяньне і пакорлівымі і толькі ім падае Сваю мілату.

А ганарлівых, напышлівых, Госпад не чуе ніколі, ніколі, колькі б ні маліліся Яму; не чуе, як не чуў ганарлівага фарысэя, уся малітва якога складалася толькі ў пераліку дабрадзейнасьцяў сваіх і заслуг прад Богам. Хвалісься сам ты прад Богам, ганарысься сам сваімі заслугамі, сваёй праведнасьцю? О ты, няшчасны!

Павучыся ў вялікага апостала Паўла, які аб сабе кажа: “Але зь мілаты Божае я ёсьць тое, што ёсьць; і мілата Ягоная ўва мне ня была марная, але я болей за іх усіх папрацаваў; ня я, зрэшты, а мілата Божая, якая са мною.” (1 Кар. 15:10)

Усе свае працы, усе свае заслугі бязьмерныя і найвялікшыя адносіць ён не да сабе, а толькі да Боскай мілаты.

О вы, няшчасныя, што самі хваліцеся прад Богам, не ці памятаеце слоў Самога Выратавальніка нашага: “Гэтак сама і вы, калі выканаеце ўсё загаданае вам, кажэце: мы рабы нічога ня вартыя, бо зрабілі, што павінны былі зрабіць.” (Лк. 17:10)

Ці шматлікія кажуць так? Ці шматлікія ёсьць такія пакорлівыя? О не, ганарлівых значна больш, чым пакорлівых.

А чым ганарацца? Ганарацца розумам сваім, сілай і уладай, забываючы аб грахах сваіх, ні ў што ставячы іх. Хай узгадаюць словы праведнага Ёва: “Вось нават месяц, і той нясьветлы, і зоркі нячыстыя прад вачыма Ягонымі.” (Ёв. 25:5)

Усё нячыстыя, усё вінаватыя, усё павінны быць пакорлівыя ў сьвядомасьці бруднасьці сваёй.

Хай ўзгадаюць і іншыя словы праведнага Ёва: “Вось, Ён і слугам Сваім не давярае і ў анёлах Сваіх бачыць заганы” (Ёв. 4:18).

У анёлах, у анёлах бачыць недахопы, а што жа аб нас, грэшных, сказаць, поўных грахоўнага бруду, поўных саманадзейнасьці і напышлівасьці.

Бо усё сьвятыя, вялікія сьвятыя лічылі сябе грэшнікамі і нявартымі прад Богам – шчыра, шчыра лічылі сябе такімі. Бо яны стала разглядалі сэрца сваё і бачылі ў ім зоркімі вачамі сваімі усякі, нават самы малы бруд, і жахаліся, калі знаходзілі такі бруд. Шукалі – і зьміраліся прад Богам шчыра і лічылі сябе грэшнікамі і нявартымі.

Хто быў больш сьвяты, больш узьняты Богам, хто быў найвялікшым сьвяціцелем, калі не вялебны айцец наш Ян Залатавуст? А кожны вечар чытаем у дзіўнай малітве яго такія словы: “Памяні мяне, грэшнага слугу Твайго, брыдкага і нячыстага, у Царстве Тваім!”

Брыдкім і нячыстым называе сябе той, хто дзеля нас ёсьць узорам усялякай сьвятасьці, узорам выкананьня ўсяго закону Хрыстовага – брыдкім і нячыстым называе сябе.

Чаму Госпад патрабуе ад нас найперш пакоры?

Чаму запавет аб пакоры: “Дабрашчасныя ўбогія духам, бо іх ёсьць Царства Нябеснае”?

Чаму гэтая сьвятая запаведзь пастаўленая першай у шэрагу дзевяці запаведзяў асалоды? Таму што без выкананьня гэтай запаведзі нічога не варта выкананьне усяго іншага закону. Усе добрыя нашы справы мала заўгодныя Богу, калі не прасякнутыя яны сьвятой пакорай.

Чаму трэба быць пакорлівымі, чаму гэтага патрабуе ў першую чаргу вялікі Бог наш? Таму што Ён патрабуе ад нас, каб мы з пакаянным і пакорлівым сэрцам трапяталі прад словам Ягонымі.

Мы павінны быць прасякнутыя такой бязьмернай павагай і пакланеньнем прад веліччу Боскай, што з трапятаньнем павінны падумваць аб Ім – з трапятаньнем, а не з гонарам, з пакорай, зь сэрцам пакаянным.

І толькі тады пачуе Ён нашы малітвы, як пачуў малітву пакорлівую няшчаснага, усімі пагарджанага мытара, які стаяў каля увахода ў царкву, біў сябе ў грудзі і увесь час паўтараў словы: “Божа, будзь міласьцівы да мяне, грэшнага!”

Ён быў грэшны, яго ненавідзеў увесь народ за тое, што ён несправядліва зьбіраў падаткі, дзеля сваёй карысьці зьбіраў занадта шмат.

Але і гэтага грэшніка, які з трапятаньнем, са страхам Божы, біў сябе ў грудзі, паўтараў адны словы: “Божа, будзь міласьцівы да мяне, грэшнага”, Госпад апраўдаў значна больш, чым самаўпэўненага ў сваёй праведнасьці фарысэя, які толькі ганарыўся сваімі вартасьцямі, сваімі дабрадзейнасьцямі.

Такім чынам, ды будзем усе мы пакорлівымі і трапечучымі прад словам Божым. Ды не будзе ніколі ў малітвах нашых і сьледу любой пыхі прад Богам, нейкага усхваленьня сваіх дабрадзейнасьцяў.

Ды памятаем заўсёды, заўсёды, на кожнай малітве, у сэрца нашым, у думках нашых, не толькі аднойчы, але заўсёды, аб грахах сваіх, якіх у кожнага незьлічона ёсьць, якія такія гідкія прад Богам.

Калі на кожнай малітве будзем заўсёды успамінаць аб грахах і калі, прамаўляючы вялікую малітву Ісусаву: “Госпадзі Ісусе Хрысьце, Сыне Божы, памілуй мяне, грэшнага”, будзем зараз жа, зараз жа успамінаць і няўхільна ў розуме трымаць усе грахі нашы, а асабліва самыя цяжкія, самыя гідкія грахі, калі будзем няўхільна памятаць аб грахах сваіх, то памаленьку пачнуць зь вачэй нашых капаць сьлёзы пакаяньня. А калі дасьць Госпад гэтыя сьлёзы, тады прыйдзе і сьвятая пакора, царыца усіх дабрадзейнасьцяў.

Толькі бы не забываць, не пакідаць думак аб грахах сваіх, толькі бы не думалі мы, што досыць пайсьці на споведзь і адкрыць грахі духоўніку, а потым зараз жа забыцца іх, як робяць вельмі шматлікія. Толькі б не забывалі, толькі бы заўсёды памяталі, толькі бы ведалі словы Боскія, абвешчаныя праз прарока Ісаю і іншага вялікага прарока – Ерамію. Вось што кажа прарок Ісая: “Я, Я Сам згладжваю злачынствы твае дзеля Сябе Самога і грахоў тваіх не ўзгадаю.” (Іс. 43:25)

Ён не успомніць, Ён прабачыў, а ты памятай, заўсёды памятай, заўсёды прасі прабачэньні. Запомніце гэта: “Ты ж памятай”.

Памятайце і словы вялікага прарока Ераміі: “Вярніся, адступніца, дачка Ізраілева … Я ня вылью на вас гневу Майго; бо Я мілажальны, кажа Гасподзь, — ня вечна буду гневацца.” (Ер. 3:12)

Ведай, заўсёды ведай беззаконьне тваё, памятай беззаконьні твае, хоць бы і не адхіліў Госпад твару Свайго, хоць бы і памілаваў цябе.

Вось чаму Госпад наш Ісус Хрыстос у кароткай і дзіўнай па сіле прыпавесьці аб мытару і фарысэі навучае нас таму, што малітвы нашы павінны быць малітвамі пакорлівымі і пакутнымі. Гэтую сьвятую прыпавесьць ніколі не забывайце. Не забывайце і тых слоў псальмы Давыда, якія чуеце кожны дзень сьпяваючы псальмы: “Ахвяра Богу — дух упакораны; сэрца ўпакоранае і зьміранае Бог ня зьнішчае.” (Пс.50:19)

НЯДЗЕЛЯ ПАСЬЛЯ ВАДОХРЫШЧА

Мітрапаліт Антоній (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Першыя словы Выратавальніка, калі Ён выйшаў на пропаведзь, былі: Пакайцеся, наблізілася Царства Божа... Пакайцеся гэта значыць — азірніцеся, зьвярніце твар у бок прыйшоўшага зараз Царства Божага. І гэты заклік зьвернуты да кожнага зь нас; Царства Божа наблізілася, Царства Боскае ў сэрцах нашых, але ў тых глыбінях, куды мы рэдка зазіраем; Царства Божа сярод нас, калі мы злучаныя адзін зь адным шчырай, некрывадушнай і ахвярнай любоўю.

І Царства Боскае ужо увайшло ў жыцьцё гэтага сьвету увасабленьнем Хрыста, таму што Ён увайшоў у гісторыю сьвету, як Госпад, як Цар. І таму нам трэба зьвярнуць усю нашу увагу ў тыя глыбіні нашага сэрца, нашай сьвядомасьці, нашага быцьця, дзе мы можам сустрэць Бога, пакінуўшы убаку то павярхоўнае, тую рабізну, якая не дае нам бачыць глыбіні. Нам трэба зьвярнуць увагу на тыя адносіны, якія нас зьвязваюць, каб не было ў іх нічога, што не было б годна гэтага Царства ахвярнай, шчодрай, цалкам самаахвярнай любові. І мы павінны памятаць, што мы пасланыя ў гэты сьвет, каб быць абвяшчальнікамі прыходу Госпада, што Госпад прыйшоў на зямлю прынесьці мір — мір паміж Богам і чалавекам, мір паміж раздвоенымі сіламі чалавечай сьвядомасьці і мір паміж людзьмі. Калі мы так зразумеем гэты прыход, гэтае набліжэньне Царства Божага, і калі мы так адказна да яго паставімся, то мы сапраўды будзем Хрыстовымі, хрысьціянамі, і тады мы будзем, як соль зямлі, якая не дае гніць таму, што падаецца тленьню, а наадварот можа даць жыцьцё, і дух, і сьвятло. Амін.

АБРАНЫ НОВЫ ПАТРЫЯРХ СЭРБСКАЕ ПРАВАСЛАЎНАЕ ЦАРКВЫ

На сёньняшнім паседжаньні Архірэйскага Сабора быў абраны “апостальскім лёсаваньнем” 45-ы Патрыярх Сэрбскі,архіяпіскап Печскі , мітрапаліт Белграда-Карлавацкі. Ім стаў япіскап Нішскі Ірыней (Гаўрылавіч).

У сьвеце Міраславаў Гаўрылавіч, нарадзіўся 28 жніўня 1930 году ў сяле Відова пад горадам Чачак у айца Здравкі і маці Міліяны і быў названы у хросьце Міраславам. У родным сяле завяршыў пачатковую адукацыю, а гімназію - у Чачаке.

Пасьля выпуску з гімназіі скончыў духоўную сэмінарыю ў Прызрене, а потым Багаслоўскі факультэт у Белградзе.

Пасьля заканчэньня факультэта служыў у войску, а неўзабаве пасьля заканчэньня службы быў прызначаны выкладчыкам (суплентам) у Прызренскую сэмінарыю. Перад уступам у пасаду, у кастрычніку 1959 года, ён прыняў манаскі пострыг ад патрыярха Германа ў Ракавіцкам манастыры зь імем Ірыней. У дзень сьвятой Праскевы, 27 кастрычніка таго жа году, ён быў пасьвечаны ў ераманаха ў Ружыцкам храме пад Калемегданам.

Паслужыўшы выкладчыкам Прызренскай сэмінарыі, быў накіраваны ў асьпірантуру ў Афіны. У 1969 году быў пастаўлены кіраўнікам манаскай школай Астроскага манастыра, адкуль вярнуўся ў Прызрен і быў прызначаны рэктарам сэмінарыі.

Пасьля рэктарства, у 1974 годзе быў абраны патрыяршым вікарным япіскапам Маравічскім. На катэдры зь 14 ліпеня 1974 года.

Годам пазьней, у 1975 году, быў перамешчаны на Нішскую катэдру.

22 студзеня 2010 года Архірэйскім Саборам абраны Патрыярхам Сэрбскім,архіяпіскапам Печскім , мітрапалітам Белграда-Карлавацкім.

http://www.serbskoe-podvorie.ru/news.php

Я НІЧОГА НЕ МАЮ…

“Не аддаляйся ж ад мяне ты, Госпадзе! Сіла мая пасьпяшы мне на ўспамогу!”

(Пс. 22:20)

Выратавальнік! Я прыходжу да Цябе не таму, што магу прынесьці Табе веру цьвёрдую, непахісную, сэрца, поўнае спадзяваньня і пакоры. Не! Я прыходжу, таму што я нічога не маю, таму што я згалеў. Я цярплю голад і смагу, і Ты адзін можаш насыціць мяне хлебам жыцьця і напаіць крыніцай вады жывой.

Госпадзі! Я нічога не магу прынесьці Табе, акрамя сэрца разьбітага, якое кладу да Тваіх ног. У пакутлівыя гадзіны адзіноты з глыбіні маёй скрухі заклікаю да Цябе, ведаючы, што Ты жадаеш выняць мяне з бездані сумневаў і граху, у якой я заграз, і заклікаеш мяне Сам на Твой шлюбны баль. Так, хоць я жабрак і убогі, я ведаю, што Госпад жадае апрануць мяне ў сьветлую вопратку, ператварыць маю галечу ў багацьце нятленнае і маё убоства увянчаць вечнаю славаю. Ён адзін моцны вынішчыць усё злое ў душы маёй, асьвяціць цямрэчу Сваім сьвятлом, напоўніць усю пустэчу маю поўнасьцю Сваёй мілаты.

ЧУВАЦЬ З ГОСПАДАМ

“Душа Мая смуткуе да сьмерці; пабудзьце тут і чувайце са Мною”

(Мц. 26:38)

Гэты наказ, альбо, хутчэй, просьба, Выратавальніка да вучняў, але зьнямоглыя, стомленыя вучні яе не выканалі. “дух бадзёры, а плоць нядужая” (Мц. 26:41); нават у апосталах чалавечая плоць перамагла духоўную бадзёрасьць. Ці не зьвернуты часткова і да нас гэты заклік выратавальніка: “ці так не змаглі вы адну гадзіну чуваць са Мною”? Ён нас не пакідае; хоць і нябачна, Ён заўсёды зь намі. Пры гэтай думцы зямное жыцьцё наша пераўтвараецца ў нешта ўрачыстае і сьвятое.

“Чувайце са Мной” – кажа Госпад, і чакайце Майго пакліканьня. Чакайце, нават пасярод скрухі і пакуты, але з позіркам, заўсёды скіраваным да ўзыходзячай зары, у цьвёрдай упэўненасьці, што Ён бачна ўстане прад намі. Мы пачуем Ягоны голас, завучы нас: “устаньце, хадзем”, – ўжо не да Галгофы, не да крыжа, але да уваскрэсеньня, да нябеснай айчыны. У вечную радасьць!

“Чувайце са Мной”. Мы ніколі не бываем адны ў нашай скрусе; "Блізкі Ты, Госпадзі!" (Пс. 118:151). Так блізкі, што кожны наш шэпт Яму чутны, кожны уздых Ім заўважаны. Айцец Нябесны спагадае нам і чакае той хвіліны, калі Ён знойдзе нас гатовымі прыняць Яго дапамогу; тады Ён пашле нам палягчэньне. Выратавальнік Сам патрабаваў спагады, але па целавай сваёй немачы вучні не здолелі ў цяжкую хвіліну падтрымаць Яго гэтай спагадай. Хто жа лепш Яго можа зразумець нашу нуду? Ён заўсёды да нас блізкі і Сам дапаможа нам адказаць на Яго заклік: “Чувайце са Мною”. Так, Госпадзі! Дапамажы нам, абудзі нас ад сну грахоўнага, дай нам настолькі быць у яднаньні з Табою, каб нам немагчыма было драмаць душою, калі Твая справа кліча нас, калі Табе патрэбныя нават нямоглыя слугі і работнікі Твае! “Жніва многа, ды работнікаў мала” (Мц. 9:37) – Ты Сам прамовіў. Ты Сам сышоў на неба, але справа Твая засталася на зямлі; зрабі так, каб па нашай нядбаласьці, не было шкоды гэтай сьвятой справе.

АБ ПРОПАВЕДЗІ ПАКАЯНЬНЯ ХРЫСТА І ЯНА ХРЫСЬЦІЦЕЛЯ

мітрапаліт Антоній (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Сьвяты Хрысьціцель Ян і Выратавальнік Хрыстос вышлі на першую пропаведзь з тымі жа самымі словамі: Павініцеся, бо наблізілася Царства Боскае… Царства Боскае гэта гармонія любові, гэта то царства, то грамадзтва, якое злучае Бога і людзей пад законам дасканалай, адчыненай любові. І для таго каб увайсьці ў гэтае Царства, нам сапраўды трэба павініцца.

Слова “пакаяньне” не значыць толькі “жаль”; у слове “пакаяньне” закладзеная думка аб тым, каб адарвацца ад аднаго і імкнуцца да іншага. І ёсьць нам ад чаго адарвацца, калі мы жадаем зажыць разам з Богам і зь іншымі людзьмі ў Царстве, дзе усё ёсьць любоў. Мы павінны адарвацца ад сябелюбнасьці, ад той выключнай, прагнай, жорсткай любові, якую мы маем да сабе самім у шкоду іншым. Мы павінны адарвацца ад ілжывых паданьняў аб сабе, быццам мы стаім у цэнтры усяго і усё павінна служыць нам. Эвангельле нас вучыць, што калі мы стаім у цэнтры усяго, то для таго, каб служыць усім. Мы павінны адарвацца ад таго, да чаго прыляпілася наша сэрца, ад тых прыхільнасьцяў, якія зьяўляюцца не любоўю, а заняволеньнем. Нам трэба перагледзець усе свае чалавечыя адносіны, каб застаўся толькі дух волі і дух любові; воля, якую мы даем іншым і ад іх атрымліваем; любоў, якая ёсьць служэньне, поўнае глыбокай пашаны і самаахвярнае, іншым людзям. Нам трэба адарвацца ад палону для таго, каб увайсьці ў волю, і толькі тады мы можам уступіць у Царства любові. Рабоў у царстве любові не можа быць, у царстве любові могуць быць толькі людзі вольныя: якія вызваліліся і вызваленыя Богам.

Нам ёсьць ад чаго адарвацца, але ёсьць таксама куды ісьці: да таго Богу, Які ёсьць наша прымірэньне адзін зь адным, прымірэньне зь Ім, Які ёсьць вызваліцель, Які жадае, каб кожны зь нас вырас у поўную меру свайго росту, стаў самім сабой, ні да чаго яго ужываў бы, акрамя унутранага закона жыцьця — і жыцьці зь лішкам.

Вось пра што кажа пропаведзь Выратавальніка і пропаведзь Яна Хрысьціцеля: Зьменіце кірунак, адарвіцеся поглядам, слыхам, сэрцам, пачуцьцямі, думкамі, целам — усім, ад таго, што ёсьць прыгнёт, палон, і выйдзіце на волю. Дзе Дух Госпада, тамака воля, і Хрыстос гэты Дух нам дае. Ян прыйшоў хрысьціць людзей, Выратавальнік Хрыстос прыйшоў зьвесьці Дух на зямлю і нам Яго дараваць. Падумаем над тым, да чаму мы закліканыя. Мы цяпер як бы ў самім пачатку пропаведзі Хрыста і Яна; мы можам вось-вось, цяпер пачаць так, як пачыналі людзі, якія сустракаліся з Папярэднікам і з Хрыстом. Зараз самы час разам зь імі пачаць шлях, пачуць першую пропаведзь і пачаць яе выконваць. А затым зь дня ў дзень крочыць за эвангельскай пропаведзьдзю, за словам Хрыста, якое будзе нас весткі, як дзяцей за руку, ад аднаго да іншага, пакуль мы не вырасьцем у поўную меру нашай волі, нашай вартасьці, пакуль Царства Боскае не паселіцца ў нас, і зь нашых сэрцаў, зрабіўшыхся Царствам Божым, яно не разальецца вакол, як мора, і не ахопіць усіх. Амін.

ПРАРОК І ХРЫСЬЦІЦЕЛЬ ЯН ПАПЯРЭДНІК

Прарок Ян Хрысьціцель быў сынам сьвятара Захарыя (з роду Аарона) і праведнай Лізаветы (з роду цара Давыда). Жылі яго бацькі каля Хеўрону (у Нагорнай краіне), на поўдзень ад Ерусаліму. Ён прыходзіўся па матчынай лініі сваяком Госпада Ісуса Хрыста і нарадзіўся на шэсьць месяцаў раней Госпада. Як апавядае Эвангеліст Лука, арханёл Гаўрыіл, зьявіўшыся яго айцу Захары ў храме, узьвясьціў аб нараджэньні ў яго сына. І вось у набожных мужоў, да глыбокай старасьці пазбаўленых суцяшэньня мець дзяцей, нарэшце нараджаецца сын, якога яны прасілі ў малітвах.

Па літасьці Боскай ён пазьбег сьмерці сярод тысяч забітых немаўлятаў у Бэтлеем і яго навакольлях. Сьвяты Ян вырас у дзікай пустэльні, рыхтуючы сябе да вялікага служэньня строгім жыцьцём — пастом і малітвай. Ён насіў грубую адзежу, прыхопленую скураным поясам, і сілкаваўся дзікім мёдам і акрыдамі (род саранчы). Ён заставаўся жыхаром пустэльні датуль, пакуль Госпад не заклікаў яго ў трыццацігадовым веку да пропаведзі жыдоўскаму народу.

Падпарадкоўваючыся гэтаму прызначэньню, прарок Ян зьявіўся на берагах Ярдана, каб прыгатаваць народ да прыняцьця чаканага Месіі (Хрыста). Да ракі перад сьвятам ачышчэньня ў вялікай колькасьці сыходзіўся народ для рэлігійных абмываньняў. Тут і зьвярнуўся да іх Ян, прапаведуючы пакаяньне і хрост у водпуск грахоў. Сутнасьць яго пропаведзі складалася ў тым, што перш, чым атрымаць вонкавае абмываньне, людзі павінны маральна ачысьціцца, і такім чынам прыгатаваць сябе да прыняцьця Эвангельлі. Вядома, хрост Яна не быў яшчэ дабрадатнай таямніцай хрысьціянскага хросту. Сэнс яго складаўся ў духоўнай падрыхтоўцы да прыняцьця будучага хросту вадой і Сьвятым Духам.

Па выразу адной царкоўнай малітвы, прарок Ян быў сьветлай ранішняй зоркай, якая сваім бляскам перабольшвала зьзяньне ўсіх іншых зорак і прадказвала раніцу добрага дня, які асьвятляўся духоўным Сонцам Хрыстом. Калі чаканьне Месіі дасягнула вышэйшае ступені, прыйшоў да Яна на Ярдан прыняць хрост і Сам Выратавальнік сьвету, Госпад Ісус Хрыстос. Хрост Хрыста суправоджываўся дзіўнымі зьявамі – сыходжаньнем Сьвятога Духа ў выглядзе голуба і голасам Бога Айца зь неба: “Гэта ёсьць Сын Мой улюблены…”

Атрымаўшы адкрыцьцё аб Ісусе Хрысьце, прарок Ян казаў народа аб Ім: “Вось Ягня Божы, якое бярэ на Сябе грахі сьвету”. Пачуўшы гэта, двое зь вучняў Яна далучыліся да Ісуса Хрысту. То былі апосталы Ян (Багаслоў) і Андрэй (Першапакліканы, брат Сымона Пятра).

Хростам Выратавальніка прарок Ян завяршыў і як бы запячатаў сваё прароцкае служэньне. Ён бязбоязна і строга выкрываў заганы як простых людзей, так і моцных сьвету гэтага. За гэта ён хутка пацярпеў.

Цар Ірад Анціпа (сына цара Ірада Вялікага) загадаў пасадзіць прарока Яна ў вязьніцу за абвінавачаньне яго ў пакіданьні сваёй законнай жонкі (дочкі аравійскага цара Арэфы) і за незаконнае сужыцьцё зь Ірадыядай. Ірадыяда да гэтага была замужам за родным братам Ірада, Піліпам.

У дзень свайго нараджэньня Ірад зьладзіў пыр, на які зьехалася шмат шляхетных госьцяў. Саламія, дачка ганебнымі Ірадыяды, сваімі нясьціплымі скокамі падчас балю да таго дагадзіла Іраду і ляжачым зь ім гасьцям, што цар з клятвай абяцаў ёй даць усё, чаго ні папытае яна, нават да паловы свайго царства. Танцорка, навучаная маці, прасіла даць ёй тады жа на талерцы галаву Яна Хрысьціцеля. Ірад паважаў Яна як прарока, таму ён засмуціўся ад такой просьбы. Аднак пасаромеўся парушыць дадзеную ім клятву і паслаў вартавога ў вязьніцу, які адсек Яну галаву і аддаў яе дзяўчыне, а тая аднесла галаву сваёй маці. Ирадыядзе, назьдзекаваўшыся над адсечанай сьвятой галявой прарока, кінула яе ў бруднае месца. Вучні Яна Хрысьціцеля пахавалі яго цела ў Самарянскам горадзе Севасьціі. За сваё злачынства Ірад атрымаў адплату ў 38 году пасьля Р. X.; яго войска былі пабітыя Арэфай, якія выступілі супраць яго за ганьбаваньне дачкі, якую ён пакінуў дзеля Ірадыяды, а ў наступным годзе рымскі імпэратар Калігула адаслаў Ірада ў зьняволеньне.

Як апавядае паданьне, Эвангеліст Лука, абыходзячы з пропаведзьдзю Хрыстовай розныя гарады і паселішчы, зь Севасьціі узяў у Антыёхію часьціцу мошчаў вялікага прарока — яго правую руку. У 959 годзе, калі мусульмане авалодалі Антыёхіяй (пры імпэратару Канстантыне Парфірароднам), дыякан перанёс руку Папярэднікі зь Антыёхіі ў Xалкедон, адкуль яна была перавезеная ў Канстантынопаль, дзе і захоўвалася да часу заваёвы гэтага горада туркамі.

Сьвятая ж галава Яна Хрысьціцеля была знойдзеная набожнай Іаянай і пахаваная ў сасудзе на Эляёнскае гары. Пазьней адзін набожны падзьвіжнік, капаючы роў для падмурку храма, знайшоў гэты скарб і захоўваў яго ў сябе, а перад сьмерцю, асьцерагаючыся зьневажаньні сьвятыні нявернікамі, схаваў яе ў зямлі ў тым жа месцы, дзе знайшоў. У цараваньне Канстантына Вялікага, два манаха прыходзілі ў Ерусалім пакланіцца Труне Госпада, і аднаму зь іх зьявіўся Ян Папярэднік і паказаў, дзе закапаная яго галава. З гэтага часу хрысьціяне сталі сьвяткаваць Першае здабыцьцё галявы Яна Папярэдніка.

Аб прароку Яне Хрысьціцелі Госпад Ісус Хрыстос сказаў: “Зь народжаных жанчынамі не паўстаў прарок большы чым Ян Хрысьціцель”. Ян Хрысьціцель шануецца Царквой, як “анёл і апостал, і мучанік, і прарок, і сьвяцільнік, і сябра Хрыстовы, і прарокаў пячатка, і малельнік старой і новай мілаты, і сярод народжаных найбольш годны, і сьветлы Слова голас”.

САБОР ПАПЯРЭДНІКА І ХРЫСЬЦІЦЕЛЯ ГОСПАДА ЯНА

7 студзеня

У Праваслаўнай Царкве усталяваны звычай на наступны дзень вялікіх Гасподніх і Багародзічных сьвят успамінаць тых сьвятых, якія найблізкім чынам паслужылі дадзенай сьвятой падзеі ў гісторыі. Так, на наступны дзень Багаяўленьня Царква шануе таго, хто паслужыў справе Хросту Хрыстовага, усклаўшы сваю руку на галаву Выратавальніка. Сьвяты Папярэднік і Хрысьціцель Госпада Ян, найвялікшы з прарокаў, завяршае гісторыю Царквы Старазапаветнай і адчыняе эпоху Новага Запавету. Сьвяты прарок Ян засьведчыў аб прышэсьці на зямлю Адзінароднага Сына Божага, прыняўшага чалавечае цела. Ён спадабніўся хрысьціць Яго ў водах Ярдану і сьведчыў таямнічую Зьяву Найсьвяцейшай Тройцы ў дзень Хросту Выратавальніка.