Тлумачэньне на Евангельля ад Яна:

Сьвята Шатаў быў у Юдэяў адным з трох вялікіх гадавых сьвят (іншыя два: Вялікдзень і Тройца). Гэтае сьвята жыды зьдзяйсьнялі ў памяць сваёй саракагадовай вандроўкі ў пустэльні, і праводзілі вельмі весяла. На цэлы тыдзень усё выбіраліся з хат сваіх у шаты або намёты, якія уладкоўваліся на усіх вуліцах і пляцах, на дахах хат і ў садах, па далінах і навакольным гарам. Кожны дзень ва увесь гэты тыдзень, па прынясеньні ранішняй ахвяры ў храме Ерусалімскім, чарговы сьвятар, суправаджаны мноствам народа, ішоў да сьвятой крыніцы Сілаямскай, браў тамака ваду ў залатую пасудзіну, і з музыкай і сьпевам сьвятых песень вяртаўся ў храм і ліў гэтую ваду на ахвярны алтар. Гэты абрад нагадваў габрэям цудоўнае зьяўленьне воды з камэня ў пустэльні жазлом Майсея.

На гэта сьвята, за паўгады да Сваіх выратавальных пакут, Ісус Хрыстос прыйшоў у Ерусалім. Наступіў апошні вялікі дзень сьвята (восьмы); народ натоўпамі сьпяшаўся з сваіх намётаў у храм, каб адгэтуль вярнуцца ужо па хатах. І вось Госпад зьяўляецца ў гэты храм, і, карыстаючыся шматлюдным зборам, паказвае на абрад узьліваньня Сілаямскай воды і загадваючы голасна кліча да Сабе усіх, каго стамляе смага духоўная, хто усім сэрцам шукае ісьціны і выратаваньня.

У апошні ж дзень вялікага сьвята, — так апавядае аб гэтым сьвяты евангеліст Ян Багаслоў, — стаяў Ісус — стаяў, вядома, на бачным, высокім месцы, — і клікаў, кажучы, — заклікаў сьмела, гучным голасам: калі хто прагне, ды прыйдзе да Мяне і п'е. Хто прагне, як жыды прагнулі ў пустэльні бязводнай, чыя душа стамляецца смагаю мілаты і ісьціны, той ідзі да Мяне і пі! Я — крыніца жыцьця невычэрпная, нідзе, акрамя Мяне, не знойдзе душа ваша праўдзівага шчасьця і заспакаеньня; у Мне адным, у Маім вучэньні, у дабрыні Духа Боскага, праз Мяне на усіх сыходзячай, гэты жаданы супакой, гэтае жаданае здаволеньня вашай смагі душэўнай. Я нікога не ваблю да Сабе сілком, нікога не прымушаю, Я заклікаю толькі жадаючых: Прыйдзіце да Мяне усе жадаючыя і прагнуўшыя праўды, усё працуючыя і абцяжараныя, і Я задаволю вашу смагу духоўную, супакою вас у мясьцінах Айца Майго Нябеснага.

Мала таго: веруй у Мяне, як кажа Пісаньне, і сам зробісься крыніцай дабрыні Божай: рэкі ад улоньня яго — зь яго добрага, дабрынёй абноўленага сэрца, пацякуць воды жывыя — пацякуць цэлыя струмені дабрадатнага вучэньня, якое будзе магутна дзейнічаць на сэрцы чалавечыя... Гэтае жа кажа аб Духу (аб дабрадатных дарунках Духу Сьвятога), Яго ж жадаюць прыймаць веруючыя ў імя Яго, асабліва ў дзень Пяцідзесятніцы.

І прарокі казалі Духам Божым, і апосталы да дня Пяцідзесятніцы датычныя былі дабрыні Хрыстовай, але не ў такой багатай меры, і ні тыя, ні іншыя не маглі паведамляць іншым гэтую дабрыню. Чаму ж? Бо не мелі яшчэ Духа Сьвятога (таму што на іх тады не было яшчэ зыходу дарунку Духа Сьвятога ў такім багацьці), яка Ісус не ў быў услаўлены, бо Сам Ісус Хрыстос тады яшчэ не завяршыў справы нашага выратаваньня Сваімі пакутамі, не быў услаўлены Уваскрошаньнем, Ушэсьцем да Айца, яшчэ не успрыняў тады усякую уладу на Небе і на зямлі.

І слова Хрыстова моцна падзейнічала на народ. Пачаліся спрэчкі: шматлікія ж ад народа чуўшыя словы, казалі: Гэты ёсьць сапраўды прарок, той вялікі прарок, які павінен зьявіцца перад прышэсьцем Хрыстовым. Іншы казалі: Гэты ёсьць Хрыстос. Тыя ж — тыя, якія не жадалі паверыць, казалі: калі ад Галілеі Хрыстос прыходзіць? Ці не Пісаньне кажа, як ад семені Давыдава і ад Віфляему, будзе (нарадзіўся і выхаваўся) Давыд, Хрыстос прыйдзе? Разлад будзе ў народзе ва дзеля Яго.

Так спрачаўся і хваляваўся з-за Яго народ. Некаторыя ж з народу, зразумела з ліку няверуючых, жадалі Яго схапіць, але ніхто не адважыўся ўзьняць на Яго рукі, таму што яшчэ не прыйшоў час Яго пакут. Былі тут і слугі фарысэяў, адмыслова пасланыя, каб схапіць Яго, але і яны павярталіся без нічога да ўласных гаспадароў. Прыйшоўшых да архірэяў і фарысэяў слуг спыталі: Чаму не прывялі Яго? Тыя адказвалі: ніколі такога не казаў чалавек, як Гэты Чалавек.

Так вялікая была дабрадатная сіла слова Хрыстова! Так уладна было Боскае слова Яго! Яно кранула простых сэрцаў слуг фарысэйскіх, і вось яны адважна кажуць сваім начальнікам усю ісьціну. Але гэтыя начальнікі не жадаюць шляхту ісьціны. Паблажліва кажуць яны ім: Няўжо і вы паддаліся Яго вучэньню, — вы, якія разумней іншых, таму што заўсёды знаходзіцеся пры нас, настаўніках закону? Глядзіце, няўжо разумныя людзі вераць Яму? Але народ гэтай, гэтыя цёмныя грубіяны, неадукаваны натоўп, што не ведаюць закону— праклятыя ёсьць!

Так пралівалі сваю вар'яцкую лютасьць на Госпада ганарлівыя кніжнікі і фарысэі. Але і паміж імі знайшоўся адзін разважлівы чалавек:прамаўляў Нікадзім Навошта жа вы самі крочыце супраць закону, так рашуча вінавацячы Ісуса, калі яшчэ зусім не дасьледавана дзела Яго? Гэтая супярэчнасьць яшчэ больш злавала фарысэяў. Адказвалі яму: І ты ці не з Галілеі? Выпрабуй (паглядзі ў сьвятыя кнігі) і пабач, што прарок ад Галілеі не прыходзіць.

Забыліся асьлепленыя злосьцю законьнікі, што прарокі Ёна, Навум і Асія былі родам з Галілеі. Нікадзім бачыў, што зь імі спакойна размаўляць немагчыма, і палічыў за лепшае прамаўчаць, хоць і мог бы сказаць, што Ісус нарадзіўся ў Бэтлеем і зьяўляецца нашчадкам цара Давыда. А Госпад працягваў вучыць народ у храме і казаў: Я — Той, аб Якім сказаў Бог праз прарока: Я паклаў Цябе сьвятлом язычнікаў. Таму ідзіце да Мяне, прымайце з верай Маё вучэньне, сьвята выконвайце Мае запаведзі, не будзеце хадзіць у цемры памылак, але мець сьвятло жыватворчае — будзе і іншых адукоўваць сьвятлом жыцьця, сьвятлом Майго вучэньня і праўдзівага Богапазнаньня...

Чытаньні дня:

Чытаньне Апостальскае на 25 траўня/ 7 чэрвеня 2009 л. Б.

Дзеі Сьвятых Апосталаў, пач. 3

Калі настаў дзень Пяцідзясятніцы, усе яны былі аднадушна разам. І раптам зрабіўся шум зь неба, як бы ад павеву моцнага ветру, і напоўніў увесь дом, дзе яны былі. І зьявіліся ім языкі падзеленыя, як бы вогненныя, і апусьціліся па адным на кожнага зь іх. І напоўніліся ўсе Духам Сьвятым і пачалі гаварыць на іншых мовах, як Дух даваў ім вяшчаць. А ў Ерусаліме былі Юдэі, людзі набожныя, з усякага народу пад нябёсамі. Калі зрабіўся гэты шум, сабраліся людзі, і захваляваліся, бо кожны чуў іх, што гавораць на ягонай мове. І ўсе зьдзіўляліся і дзівавалі, кажучы паміж сабою: гэтыя, што гавораць, ці ня ўсе Галілеяне? Як жа мы чуем кожны сваю мову, у якой нарадзіліся, Парфяне і Мідзяне і Эламіты, і жыхары Месапатаміі, Юдэі і Кападокіі, Понта і Асіі, Фрыгіі і Памфіліі, Егіпта і частак Лівіі, што мяжуюцца з Кірынеяй, і прышлыя з Рыма, Юдэі і празеліты, Крыцяне і Аравіцяне, - чуем іх, як гавораць нашымі мовамі пра вялікія дзеі Божыя?

Дзеі 2:1–11

Чытаньне Евангельля на 25 траўня/ 7 чэрвеня 2009 л.Б.

Паводле сьвятога евангеліста Яна чытаньне, пач. 27

У апошні ж вялікі дзень сьвята стаяў Ісус і ўсклікнуў, кажучы: хто прагне, ідзі да Мяне і пі; хто веруе ў Мяне, у таго, як сказана ў Пісаньні, “з чэрава пацякуць рэкі вады жывое”. Гэта сказаў Ён пра Духа, Якога меліся прыняць тыя, што верылі ў Яго: бо яшчэ ня было на іх Духа Сьвятога, бо Ісус яшчэ ня быў праслаўлены. Многія людзі, пачуўшы гэтыя словы, казалі: Ён сапраўды прарок. Другія казалі: гэта Хрыстос. А іншыя казалі: хіба з Галілеі Хрыстос прыйдзе? ці ня сказана ў Пісаньні, што Хрыстос прыйдзе ад насеньня Давідавага і зь Віфляема, з таго месца, адкуль быў Давід? І вось адбылася наконт Яго спрэчка ў народзе. Некаторыя зь іх хацелі схапіць Яго; але ніхто не наклаў на Яго рук. І вось служкі вярнуліся да першасьвятароў і фарысэяў, і гэтыя сказалі ім: чаму вы не прывялі яго? Служкі адказвалі: ніколі чалавек не гаварыў так, як Гэты Чалавек. Фарысэі сказалі ім: няўжо і вы ўведзены ў зман? ці паверыў у Яго хто з начальнікаў, альбо з фарысэяў? але гэты народ невук у законе, пракляты ён. Мікадым, які прыходзіў да Яго ўначы, будучы адным зь іх, кажа ім: 51. ці судзіць закон наш чалавека, калі папярэдне ня выслухаюць яго і не даведаюцца, што ён робіць? На гэта сказалі яму: і ты ці не з Галілеі? паглядзі, і ўбачыш, што з Галілеі ня прыходзіць прарок. Зноў прамаўляў Ісус да людзей і сказаў ім: Я - сьвятло сьвету; хто пойдзе сьледам за Мною, той ня будзе блукаць у цемры, а будзе мець сьвятло жыцьця.

Яна (7:37-52, 8:12)

Сьвяціцель Леў Вялікі

І

Сэрцам усіх праваслаўны, умілаваныя, добра вядома, што сёньняшняя урачыстасьць павінна пачытацца нароўні зь іншымі адмысловымі сьвятамі, і не сумняваемся мы ў той вялікай глыбокай павазе, якая належыць гэтаму дню, бо Cам Сьвяты Дух асьвяціў яго наднезвычаным цудам Cвайго Дарунка. Лічачы з таго дня, у які узьнёсься Госпад найвышэй нябёсаў, зьбіраючыся усьсесьціся з правага боку Бога Айца, цяперашні дзень будзе дзясятым, але ён зазьзяў для нас яшчэ ў той дзень, ад якога мы вядзем адлік, - у дзень Уваскрошаньня. Складзеныя ж ў ім вялікія таямніцы старых і новых таемніц, у якіх ясна паказана, што міласьць была прадабвешчана праз закон, а закон быў выкананы праз міласьць. Бо як некалі жыдоўскі народ быў выведзены зь Эгіпт, і на пяцідзесяты дзень пасьля ахвяраваньня агнца дадзены быў яму закон на горы Сіён (Вых. 19:17 і далей), так і пасьля пакут Хрыста, калі было забіта праўдзівае Ягня Боскае, у пяцідзесяты дзень пасьля Яго Уваскрэсеньня сышоў Сьвяты Дух на апосталаў і іншых паверыўшых; таму без адмысловай працы старанны хрысьціянін можа зразумець, што пачаткі Старога Запавету падпарадкаваліся евангельскім пачаткам і што тым жа Духам дадзены другі Запавет, якім дадзены і першы.

ІІ

Такім чынам, як сьведчыць апостальскае апавяданьне: “Калі настаў дзень Пяцідзесятніцы, усе яны былі аднадушна разам. І раптам зрабіўся шум зь неба, як бы ад павеву моцнага ветру, і напоўніў увесь дом, дзе яны былі. І зьявіліся ім языкі падзеленыя, як бы вогненныя, і апусьціліся па адным на кожнага зь іх. напоўніліся ўсе Духам Сьвятым і пачалі гаварыць на іншых мовах, як Дух даваў ім вяшчаць.”(Дз. 2:1-4). О, як імкліва апынулася слова мудрасьці і як лёгка засвойвалася пвыкладзенае там, дзе настаўнікам быў Сам Бог! Бо для засваеньня тут не трэба дадатковае тлумачэньне, досьвед выкананьня і час для вывучэньня; і бо Дух ісьціны дыхае дзе жадае (Ян. 3:8), то уласьцівыя асобным народам мовы зрабіліся агульнадаступнымі ў вуснах Царквы. Такім чынам, менавіта з гэтага дня загучала труба евангельскай пропаведзі; менавіта з гэтага дня струмені дабрыні, рэкі дабраслаўленьняў напаілі усякую пустэльню і усю сушу (Іс. 35:6 і далей). І як для абнаўленьня твару зямлі (Пс. 103:30) Дух Божы насіўся над вадой (Бц. 1:2), і для выгнаньня першапачатковай цемры успыхвалі маланкі новага сьвятла; так і ў зьзяньні агністых моў прымаецца агністае красамоўства і прамяністае слова Госпада, да якога для уразуменьня і для зьнішчэньня граху дадаліся здольнасьць азараць і сіла апякаць.

ІІІ

І хоць, умілаваныя, цудоўны сам вонкавая адбыўшайся выявы, і не падлягае сумневу, што ў гэтым радасным сугуччы людзкіх галасоў прысутнічае веліч Сьвятога Духа, аднак хай ніхто не падумае, што ў бачным целавымі вачамі магла бы адкрыцца Яго Боская сутнасьць. Бо прырода, нябачная і агульная для Айца і Сына, свой падарунак і справу явіла ў тым выяве, у якім пажадала, аднак пакінуўшы пры гэтым утоеным уласьцівасьць сваёй сутнасьці ў Боскасьці; бо як ні Айца, ні Сына, так і Сьвятога Духу не ў стане крануць чалавечы погляд. Бо ў Боскай Тройцы няма ні непадобнасьці, ні няроўнасьці; і ва усім, што можна падумаць аб Яе Сутнасьці (гэта значыць аб сіле, славе, вечнасьці), не можа быць ніякага падзелу. І калі, вынікаючы зь уласьцівасьцяў асоб, адзін ёсьць Айцец, іншы - Сын, трэці - Сьвяты Дух, то бо ў іх не розная Боскасьць, і не розная прырода. Бо як Сын адзінародны зь Айцом і ад Айца, так і Сьвяты Дух - Дух ад Айца і праз Сына, гэта значыць не як якое-небудзь тварэньне Айца і Сына, але разам зь абодвума існуючы і уладарачы, Ён вечна зыходзіць з Таго, што ёсьць Айцец і Сын. І таму Госпад напярэдадні дня Сваёй пакуты, прадвесьцячы вучням Сваім прыход Сьвятога Духу, кажа: “Яшчэ многае маю сказаць вам, але вы цяпер ня можаце спасьцігнуць. Калі ж прыйдзе Ён, Дух праўды, дык наставіць вас на ўсякую праўду: бо не ад Сябе будзе гаварыць, а будзе гаварыць, што пачуе, і будучыню агалосіць вам; Усё, што мае Айцец, ёсьць Маё; бо Я сказаў, што ад Майго возьме і абвесьціць вам.” (Ян. 16:12-13; 15). Такім чынам, тое, што уласьціва Айцу, Сыну і Сьвятому Духу, не мае розных уласьцівасьцяў, але усё, што мае Айцец, мае Сын, мае і Дух Сьвятой; і заўсёды ў Тройцы было гэтае адзінства, бо цалкам знаходзіцца там - значыць тое ж самае, што заўсёды існаваць. І хай не думаецца тут нічога часавага, ніякіх ступеняў і ніякіх адрозьненьняў; і бо ніхто і не ў стане вытлумачыць тое, што уласьціва Богу, то хай ніхто не рызыкуе прызнаваць таго, што Яму не уласьціва. Бо прабачна не казаць годнага аб незвычайнай прыродзе, чым сьцьвярджываць адваротнае ёй. Таму усе, што набожныя сэрцы адносяць да вечнай і нязьменнай славы Айца, хай гэта жа самае неаддзельна і без адрозьненьня думаюць адначасова і аб Сыне і Сьвятым Духу. Бо таму прызнаем мы дабрашчасную Тройцу адным Богам, што ў гэтых трох асобах няма якіх-небудзь адрозьненьняў у сутнасьці, магутнасьці, волі і дзеяньні.

IV

Таму, нароўні зь арыянамі, якія жадаюць, каб нейкая адлегласьць было паміж Айцом і Сынам, роўна адпрэчваны мы і македанян, якія хоць і вызнаюць роўнасьць для Айца і Сына, але аднак прыніжаюць прыроду Сьвятога Духу; бо яны і не задумляюцца аб тым, каб спыніць гэтае ганьбаваньне, якое не будзе даравана судом ні ў сучаснасьці, ні ў будучым стагодзьдзі, бо кажа Госпад: “Калі хто скажа слова на Сына Чалавечага, даруецца яму; а калі хто скажа на Духа Сьвятога, не даруецца яму ані ў гэтым веку, ані ў будучым.” (Мц. 12:32). Знаходзячыся жа ў гэтай нягоднасьці, пазбаўляюцца яны міласьці, бо не пускае іх да Сабе Той, праз Якога яны маглі бы вызнавацца; і ніколі не змогуць зьвярнуцца да вылячэньня прабачэньнем тыя, хто не мае сабе Абаронцы, Які бы ім заступаўся. Бо менавіта дзякуючы Сьвятому Духу магчыма і закліканьне Айца, і сьлёзы каяньня, і подых молячыхся: і ніхто не можа зваць Ісуса Госпадам, як толькі Духам Сьвятым (1 Кар. 12, 3); роўная усемагутнасьць Якога зь Айцом і Сынам і аднолькавую Боскасьць з найбольшай відавочнасьцю прапаведуе Апостал Павел, кажучы: “Дары ёсьць розныя, а Дух адзін і той самы; і служэньні розныя, а Гасподзь адзін і той самы; і дзеяньні розныя, а Бог адзін і той самы, Які дзее ўсё ва ўсіх.” (1 Кар. 12:4-6).

V

Гэтымі і іншымі сьведчаньнямі, умілаваныя, якімі незьлічона зьзяе улада Боскіх выслоўяў, аднадушна падахвочваемся мы да шанаваньня Пяцідзесятніцы, радуючыся ў славу Сьвятога Духа, праз Якога асьвячаецца уся Кафалічная Царква, напаўняецца усякая разумная душа; бо Ён ёсьць натхніцель веры, настаўнік веданьня, крыніца любові, знак цноты і аснова усякай маральнай дасканаласьці. Хай жа цешацца душы верных таму, што ва усім сусьвеце адзін Бог - Айцец, Сын і Сьвяты Дух, услаўляемы спавяданьнем усіх моў; і яшчэ таму, што гэты знак, зьявіўшыся ў выяве вагню, і цяпер працягваецца ў справах і падарунках. Бо Сам Дух ісьціны імкнецца, каб зьзяў дом славы Яго і Яго сьвятла, і жадае, каб у храме Яго не было ні цямрэчы, ні халадоў. Яго сілай і вучэньнем падаравана было нам ачышчэньне з дапамогай паста і міласьціны. Бо усьлед за гэтым ушанаваным днём варта час лікуючага посту. Яго вялікую карысьць выпрабоўвалі на сабе усё сьвятыя, і да дбайнага выкананьня яго угаворваем мы і вас сваім пастырскім служэньнем; так што калі ў апошнія дні вы зграшылі нядбайнасьцю або безтурботнасьцю, то і гэта хай таксама выправіцца строгасьцю посту і вылечыцца глыбокай павагай і любоўю. Давайце жа будзем пасьціцца ў сераду і пятніцу, а ў суботу з звыклым захаваньнем звычаяў будзем адпраўляць усяночнае дбаньне; дзякуючы Ісусу Хрысту, Госпаду нашаму, Які зь Айцом, і Сьвятым Духам - Адзін Бог, жывучы і ўладарыць ва ўсе стагодзьдзі. Амін.

Звышгодны Фёдар Студыт

Па дабрыні Усясьвятога Духа мы спадабніліся сьвяткаваць Сьвятую Пяцідзесятніцу - Спасланьне Сьвятога Духу. Аб Яго Спасланьні Ісус Хрыстос сказаў: “Але Я праўду кажу вам: лепей вам, каб Я пайшоў; бо, калі Я не пайду, Суцешнік ня прыйдзе да вас; а калі пайду, дык пашлю Яго да вас, Калі ж прыйдзе Ён, Дух праўды, дык наставіць вас на ўсякую праўду: бо не ад Сябе будзе гаварыць, а будзе гаварыць, што пачуе, і будучыню агалосіць вам”(Ян. 16:7,13). Гэты зарок і дабрадзейства Яго гэтак вялікая, што мы і зразумець Яго не можам: бо Госпад абяцаў паслаць не Анёла, не чалавека, але Самога Супасаднага Духа.

Такім чынам, Адзінародны Сын Божы, выканаўшы справу Айца, узыходзіць на Нябёсы, а Дух Сьвяты сыходзіць: не іншы Бог (ды не будзе!), - але іншы Суцяшальнік, як напісана. О, невымоўнае чалавекалюбства! Сам Бог зрабіўся Суцяшальнікам нашым. Так Ён, сапраўдна, суцяшае абцяжараных няшчасьцямі, засьцерагаючы іх ад зьнямогі духам, як сьведчыць аб гэтым сьвяты Апостал, кажучы: “цела наша ня мела ніякага спакою, а мы былі ўціснутыя адусюль: звонку - напады, усярэдзіне - страхі. Але Бог, суцешнік пакорлівых...” (2 Кар. 7:5-6). Ён суцяшае застрашанае дэманскім жахам сэрца, узводзячы яго праз адважнае спадзяваньне да непераможнай мужнасьці, як сьведчыць сьвяты Давыд: “яка Ты, Госпадзі, помогл мі, і суцешыў мя еси” (Пс. 85:17). Ён суцяшае, натхняючы мяцежны розум, што яму дадзены быў пір з Богам і супакой, як сьведчыць Апостал, кажучы: “…і як бы сам Бог умаўляе праз нас, у імя Хрыстовае просім: замірэцеся з Богам!” (2 Кар. 5:20).

Бачыш нячувалую ласку? Бачыш дарунак непараўнальны? Гара - на Нябёсах, Адзінародны Сын замаўляе аб нас прад Айцом, як напісана: “Ён і праваруч Бога, Ён і заступнік за нас.” (Рым. 8:34). А на зямлі, Дух Сьвятой суцяшае нас шматвобразна.

Што аддам Госпаду за ўсе дабрачынствы Ягоныя мне? (Пс. 115:3) Не то лі, аб чым кажа псальма: “Госпадзе! хто да Цябе падобны? Ты ратуеш слабога ад дужага, беднага і ўбогага ад зьдзірцы ягонага?” (Пс. 34:10) І яшчэ: “Дапамога мая ад Госпада, Які стварыў неба й зямлю.” (Пс. 120:2) “Калі б не Гасподзь быў мне памочнікам, неўзабаве ўсялілася б душа мая ў моўчу.” (Пс. 93:17) “Гасподзь за мяне - не збаюся: што зробіць мне чалавек?” (Пс. 117:6)

Маючы такога Суцяшальніка, Духа Сьвятога, Непераможную Сілу, Вялікага Абаронцы - Бога і Дамаможніка, не спужаемся страху варожага і не запалохаемся варожых сіл, але мужна і цвёрда пасьпяшаемся на подзьвігі, жывя ў іх дні за днямі, не вабячыся спакушэньнем зьмея і не зьнемагаючы пад няспыннымі яго нападамі; грахоўнае пажаданьне - не задавальненьне і радасьць, а небясьпечная і лютая хвароба, - не ласунак, а розуму аняменьне і злое цемры. Ведаюць гэтае скарыўшы апантанасьць цела, абмыўшы брыдоты яго і усім сэрцам прытуліўшыся да Адзінага Бога. Такая выява жыцьця ёсьць найпрыемнай і найшчасьлівай: бо тады чалавек, хоць знаходзіцца ў целе і ў сьвеце, але духам жыве ў нябачным, супакойваючыся духам ад дабрадатнага дыханьня Духу Сьвятога.

Навошта жа мы дапускаем, каб салодкалюбасьць, перамогшы нас, да таго перакручвала і такім зьменам падвяргала нас, што мы, цалкам унурыўшыся да зямлі, да цела і крыві, зусім адчужаемся ад Усядабрадатнага Бога нашага? Зьбяжым, брацьця, ад усякага запалу: зьбяжым ад срэбралюб’я, якое ёсьць корань усяго злу; зьбяжым ад усялякага іншага запалу, якая скарае душу нашу, - гневу, зайздрасьці, нянавісьці, самалюбства, гонару, каб сьмерць не засьпела нас негатовымі і не выдаліла нас ад Бога; адчужэньне жа ад Бога ёсьць адчужэньне і ад Царства Нябеснага. Суд і адплата вечнае таму, хто не створыць заўгодных Богу спраў; такога суду не перанясе ніякае цела, бо і думаць аб гэтым у розуме сваім, перш чым падвергнуцца катаваньню, ёсьць ужо пакута.

Хай ніхто ня зводзіць вас пустымі словамі, бо за гэта прыходзіць гнеў Божы на сыноў бунтоўных: (Эф. 5:6) будзем рабіць справы добрыя, “хай радуецца Гасподзь дзеямі Сваім” (Пс. 103, 51).

Пачнём жа неадступна добрадагаджаць Богу, ачысьцім сябе і абновім душы свае. Адважвайцеся: “Блізкі Гасподзь да ўсіх, хто кліча Яго, да ўсіх, хто кліча Яго ў праўдзе.” (Пс. 144:18). Будзем штодня каяцца, і Бог прабачыць нам грахі, суцешыць нас і падаруе нам Жыцьцё Вечнае, якое ды спадобімся атрымаць аб Самім Хрысьце Госпадзе нашым, Яму жа належыць слава і дзяржава з Айцом, і Сьвятым Духам цяпер і заўсёды, і на вякі вякоў. Амін.

Гісторыя Богаслужэньня ў дзень Сьв. Тройцы

Сьвята Дня Сьвятой Тройцы або Тройцы, як і сьвята Пасха, сыходзіць сваімі каранямі яшчэ ў старазапаветныя часы. На пяцідзесяты дзень пасьля старазапаветнай Пасхі (дня зыходу жыдоўскага народа з Эгіпт), у гары Сінай, прарок Майсей даў свайму народу Божы закон і заснаваў старазапаветнае сьвятарства. Так гэты дзень стаў днём падмуркам старазапаветнай Царквы.

Падобным чынам Дзень Сьвятой Тройцы зьвязаны з новазапаветнай Пасхі, таму што на пяцідзесяты дзень пасьля свайго уваскрэсеньня з мёртвых і на дзясяты дзень пасьля ушэсьця да свайго Нябеснага Айца, Ісус Хрыстос паслаў апосталам Суцяшальніка – Духа Сьвятога. Спасланьнем Сьвятога Духу усяму чалавецтву быў дадзены дабрадатны закон любові і зацьверджана новазапаветнае сьвятарства. Сіёнская сьвятліца, у якой Сьвяты Дух у выглядзе агністых языкоў сышоў на апосталаў, стала першым хрысьціянскім храмам, а дзень спасланьня Сьвятога Духу зрабіўся днём заснаваньня на зямлі Новазапаветнай Царквы.

Першапачаткова Пяцідзесятніца сьвяткавалася разам з Пасхай як адно з цесна зьвязаных з ёй духоўных падзей, але ужо ў III стагодзьдзі, па сьведчаньню старажытных царкоўных пісьменьнікаў, гэты дзень акружаны звычаямі і абрадамі, патрабаваўшымі не малёга часу для свайго папярэдняга разьвіцьця і уяўляе сабой шырока распаўсюджанае хрысьціянскае сьвята.

У “Пастановах Апостальскіх” - гістарычным літаратурным помніку, якія адносяцца ў розных сваіх частках да пэрыяд ад III да IV стагодзьдзя, ад асобы апосталаў гаворыцца “праз дзесяць дзён па Ушэсьці бывае пяцідзесяты дзень ад першага дня госпада (Пасха); гэты дзень ды будзе вялікім сьвятам”. У іншым месцы Апостальскіх пастаноў у ліку дзён, у якія слугі павінны быць вольныя ад працы пасьля Пасхі і Ушэсьці згадваецца і Пяцідзесятніца.

З IV стагодзьдзя згадваньне аб Пяцідзесятніце, і як аб сьвятым велікодным пэрыядзе, і як аб адмысловым сьвяце, робіцца частымі, калі не сказаць агульнымі. Закон візантыйскага імпэратара Хвядоса Малодшага забараняе публічныя відовішчы падчас сьвят Пасхі і Пяцідзесятніцы. У сьвяціцеляў Яна Залатавуста і Рыгора Багаслова ёсьць гутаркі на дзень Пяцідзесятніцы. Ужо Ян Залатавуст згадвае аб звычаі ў гэты дзень упрыгожваць хаты зелянінай.

Ад IV стагодзьдзя да нас дайшло падрабязнае апісаньне Богаслужэньня ў дзень Пяцідзесятніцы ў Ерусалімскай Царкве перададзенае адной заходняй паломніцай Сільвіяй. Па гэтым апісаньні ў ноч пад Пяцідзесятніцу было звычайнае нядзельнае дбаньне ў цэркве Уваскрэсеньня, прычым, як і ў кожную нядзелю, япіскап чытаў нядзельнае евангельле. На сьвітанку народ крочыў у галоўную царкву (Марцірум), дзе была пропаведзь і зьдзяйсьнялася звычайная літургія, якую імкнуліся скончыць да трэцяй гадзіны дня (каля 9 гадзін раніцы). Пасьля літургіі увесь народ і япіскап з песьнямі ішлі на гару Сіён. Тамака чыталася месца з Дзей апосталаў аб спасланьні Сьвятога Духа, была пропаведзь аб гэтым і зьдзяйсьнялася іншая літургія, пасьля якой архідыякан запрашаў народ у шостай гадзіне памкнуцца на горы Эляён. Да гэтага часу народ расхадзіўся па хатах адпачыць.

Потым на горы Эляён зьдзяйсьняўся хросны ход да самога месцу ушэсьця Ісуса Хрыста, і тамака чыталася Сьвятое Пісаньне, сьпяваліся песьні і антыфоны, якія адпавядаюць сьвяточнаму дню і месцу. Затым ужо ў 9-й гадзіне зьдзяйсьняліся малітвы ў цэркве пячоры, дзе Хрыстос вучыў апосталаў, тамака жа зьдзяйсьнялася і вячэрняя служба. Адтуль усё зноў ішлі ў Матрыюм і ў гарадзкія вароты уваходзілі ужо уначы, тамака хросны ход сустракалі са мноствам сьвяцільнікаў. У Матрыюм народ прыходзіў ужо ў другой гадзіне ночы (каля 7 гадзін вечара), тамака сьпяваліся песьні і чыталіся малітвы з дабраслаўленьнем абвешчаных і верных. Потым зноў збдзяйсьняліся малітвы ў храме Уваскрэсеньня і нарэшце зьдзяйсьняўся хросны ход на Сіён дзе былі чытаньні, сьпяваліся псаломы і антыфоны. Усё сканчалася каля паўночы, такім чынам Богаслужэньне амаль бесьперапынна працягвалася амаль цэлыя суткі. Нешта падобнае было толькі ў ноч на Вялікую Пятніцу.

Найстаражытны вядомы нам чын Богаслужэньня на пяцідзесятніцу датуецца VII стагодзьдзем, гэта ерусалімскі чын, шмат у чым супадаючы са сьведчаньнямі Сільвіі. У VIII стагодзьдзі Янам Дамаскіным і Касьмой Маюмскім складзеныя каноны на Пяцідзесятніцу. Да IX стагодзьдзя усталёўваецца поўны чын Богаслужэньня на Пяцідзесятніцу ў статуце Вялікай Канстанцінопальскай царквы (сьв. Сафіі). Богаслужэньне Пяцідзесятніцы па гэтым статуце адно з самых урачыстых з гадавых сьвятаў.

Богаслужэньне Дня Сьвятой Тройцы, амаль што ў цяперашнім сваім выглядзе, склалася ў пэрыяд XI-XIII стагодзьдзяў.

Сьвяты мучанік Фэрапонт.

СЬВЯТАМУЧАНІК ФЭРАПОНТ, ЯПІСКАП КІПРСКІ.

Сьвятамучанік Фэрапонт, япіскап Кіпрскі, жыў у манастве, пасьля нёс послух у сане япіскапа на высьпе Кіпр. Падчас ганеньня Дзіякліціяна (284 - 305) сьвяціцель Фэрапонт мужна спавядаў Імя Хрыстова і памёр пакутніцкай сьмерцю. Мошчы сьвятамучаніка спачатку знаходзіліся на Кіпры і уславіліся шматлікімі цудамі, а затым, у 806 году, былі перанесеныя ў Канстанцінопаль. Чыньнікам да перанясеньня бала небясьпека нашэсьця сарацынаў. Знамянальна, што па шляху, калі карабель з мошчамі плыў у Канстанцінопаль, ад іх стала струменіцца міро і вандроўцы, якія знаходзіліся на караблі, былі цудоўна выратаваныя падчас буры па малітвах сьвяціцеля Фэрапонта. Па прыбыцьці ў Канстанцінопаль моцы сьвятамучаніка паклалі ў храме, пабудаваным у гонар абраза Маці Божай Элеўсы або Міласьцівай.

У 806 г. сьвятыя мошчы былі перанесеныя ў ізноў пабудаваны храм у гонар сьвятамучаніка Фэрапонта, ад іх працягвала струменіцца міро і зьдзяйсьняліся цуды. Па малітвах сьвяціцеля Фэрапонта вылечваліся найцяжкія хваробы, паміраючыя вярталіся да жыцьця.

Трэцьце здабыцьцё галавы Яна Папярэдніка.

ТРЭЦЯЕ ЗДАБЫЦЬЦЁ ГОДНАЙ ГАЛЯВЫ СЬВЯТОГА ПРАРОКА, ПАПЯРЭДНІКА І ХРЫСЬЦІЦЕЛЯ ГОСПАДА ЯНА

Трэцяе здабыцьцё годнай галявы сьвятога Прарока, Папярэдніка і Хрысьціцеля Госпада Яна было каля 850 гаду. Падчас хваляваньняў у Канстанцінопалі ў сувязі з выгнаньнем сьвяціцеля Яна Залатавуста галява сьвятога Яна Папярэдніка была вынесеная ў горад Эмесу. Адтуль падчас набегаў сарацынаў яна была перанесеная (каля 810 - 820 гг.) у Каманы і тамака, у пэрыяд іконазмагарных ганеньняў, была утоеная ў зямлі. Калі іконашанаваньне было адноўлена, патрыярху Ігнату (847 - 857) падчас начной малітвы было паказана ў бачаньні месца, дзе утоена галява сьвятога Яна Папярэдніка. Першасьвяціцель паведаміў аб гэтым імпэратару, які паслаў пасольства ў Каманы, і тамака галява была ў трэці раз здабытая, у паказаным патрыярхам месцы, каля 850 гаду. Пазьней галява ізноў была перанесеная ў Канстанцінопаль і тут 25 траўня пакладзена ў прыдворнай царкве, частка сьвятой галявы знаходзіцца на Афоне.

Трапар Яну Папярэдніку(3-це здабыцьцё галавы), тон 4:

Як Боскі скарб, схаваны ў зямлі, / Хрыстос паказаў галаву тваю нам, прарок і Папярэднік. / Усе праўдзіва, сабраўшыся на гэтае здабыцьцё, / сьпевамі багаслоўнымі Выратавальніка апяём, / выратоўваючага нас ад тленьня малітвамі тваімі.

Таксама сьвяткуем памяць:

Трэцьцяга здабыцьця годнай галавы Прарока і Папярэдніка Яна.
Сьвятога мучаніка Ферапонта, япіскапа Кіпрскага.

Сёньня 25 траўня / 7 чэрвеня 2009 л.Б.

ДЗЕНЬ СЬВЯТОЙ ТРОЙЦЫ, ПЯЦІДЗЕСЯТНІЦА