СЬВЯТАМУЧАНІК ПЁТР, АРХІЯПІСКАП АЛЕКСАНДРЫЙСКІ

Памяць 25 лістапада

Сьвяты сьвятамучанік Пётр, архіяпіскап Александрыйскі, нарадзіўся і вырас у Александрыі. Быў высокаадукаваны, займаў пасаду начальніка Александрыйскай школы. У 300 годзе ён уступіў у кіраваньне Александрыйскай Царквой, стаўшы пераемнікам свайго настаўніка і духоўнага настаўніка, вялебнага ўладыкі Фяёны.

Выгнаны з горада падчас перасьледу хрысьціян пры імпэратарах Дыёклетыяне і Максіміліяне, сьвяты Пётр, пабываўшы ў шматлікіх абласьцях імпэрыі, ізноў вярнуўся ў свой родны горад, каб у гэты небясьпечны час зноў асабіста узначаліць Александрыйскую Царкву. Сьвяціцель таемна наведваў зьняволеных у вязьніцы хрысьціян, падтрымліваючы ў іх цьвёрдасьць у веры, дапамагаў удовам і сіротам, прапаведаваў Слова Боскае, няспынна маліўся і зьдзяйсьняў Богаслужэньні. І Госпад захоўваў яго ад рук ганіцеляў.

У гэты смутны час на Царкву Хрыстову паўстаў настаўнік нягодны Арый, які адмаўляў Бажаство Ісуса Хрыста. Сьвяты Пётр выступіў супраць яго, скляў ерэтыка і адлучыў яго ад Царквы. І нават тады, калі Арый праз вучняў сьвяціцеля упрошваў уладыку Пятра зьняць зь яго адлучэньне, сцвярджаючы, што ён раскайваецца і адмаўляецца ад свайго ілжэвучэньня, сьвяціцель, кіраваны Духам Сьвятым, прадбачыў ілжывасьць і падступства адрачэньні Арыя і загадываў сваёй пастве не верыць Арыю і не прымаць яго ў царкоўныя зносіны.

Пад мудрым амафорам сьвятога Пятра Александрыйская Царква, нягледзячы на ганеньні, дужэла і памнажалася. Але вось, па загадзе імпэратара Максыміліяна (305-311), сьвяціцель быў схоплены і асуджаны на сьмяротнае пакараньне. Мноства людзей сабралася каля уваходу ў вязьніцу, выяўляючы сваю абуранасьць. Жадаючы пазьбегнуць народнага мяцяжу і кровапраліцьця, сьвяціцель накіраваў уладам ліст, у якім прапаноўваў разабраць заднюю сьцяну вязьніцы з тым, каб яго змаглі таемна ад народа вывесьці на пакараньне сьмерцю. Цёмнай ноччу сьвяты Пётр cам выйшаў насустрач катам, якія вывялі яго за гарадзкія сьцены і абезгаловілі на тым жа самім месцы, дзе некалі быў пакараны сьвяты апостал Марк, а голас зь неба, які чула адна сьвятая дзева ў гэтую ноч, узьвясьціў: “Пётр – пачатак Апосталаў, Пётр – канец александрыйскіх мучанікаў”. Гэта адбылося ў 311 годзе.

Раніцай, пазнаўшы аб сьмерці свайго япіскапа, натоўпы людзей накіраваліся да месца пакараньня сьмерцю, узялі цела і галяву мучаніка, прынесьлі ў царкву і, апрануўшы ў архірэйскія рызы, пасадзілі на час адпяваньня на горнае месца. Пры жыцьці сьвяты Пётр садзіўся толькі на падножжа яго, таму што, па словах сьвяціцеля, бачыў Боскае сьвятло, навокал горнага месца, і не адважваўся, па пакоры, усходзіць на яго. Сьвяты Пётр, вялікі змагар Праваслаўя, вядомы і як глыбокі Багаслоў. Вытрымкі зь яго кнігі “Аб Боскасьці” зачытваліся на Эфэскім і Халкідонскім Саборах. Зь яго прац найболей вядомыя і высока шануюцца Царквой "Правілы".

Трапар Пятру, архіяпіскапу Александрыйскаму

Ад вышэйшага суду Хрыстовага пастыр статку, / на жыцьцё набожным паслаў усяіудныя твае догматы, / адагнаўшы Арыя, як волка злога, / увайшоўшага ў верных бязбожнымі вучэньнямі. / Таксама і душу тваю паклаў за іх, / пастырам назваўшыся, як кажа Госпад, герарх Пятро звышгодны, / малі Хрыста Бога прабачэньня грахоў падаць / шануючых зь любоўю сьвятую памяць тваю.

СЬВЯТАМУЧАНІК КЛІМЭНТ, ПАПА РЫМСКІ

Памяць 25 лістапада

Сьвятамучанік Клімэнт — Апостал ад 70-ці, чацьвёрты япіскап (папа) Рыму нарадзіўся ў вельмі шляхетнай сям'і, якая была ў сваяцтве зь імпэратарскім родам. Будучы разлучаны ў маленстве з бацькамі і братамі, ён вырас сярод чужых людзей. Як і усе шляхетныя рымскія юнакі, Клімэнт атрымаў добрую адукацыю, але сьвецкія навукі яго не захаплялі. Ледзь зрабіўшыся паўналетнім, ён пакідае Рым. У Сьвятую Зямлю, у Палестыну, дзе жыл і пакутаваў Хрыстос і прапаведуюць яго Апосталы — вось куды цягне юнага Клімэнта.

Прыехаўшы ў Александрыю, ён слухае пропаведзі адукаванага дабравесьніка Варнавы і становіцца гарачым прыхільнікам новага вучэньня. Па сканчэньні некаторага часу Клімэнт у сваіх вандроўках сустракае апостала Пятра, прымае ад яго сьвяты хрост, робіцца адным зь яго найблізкіх вучняў (Піліп 4:3). Эвангельская пропаведзь дапамагла Клімэнту цудоўным чынам адшукаць сваю сям'ю, якую ён лічыў загінуўшай: сярод вучняў першага сярод апосталаў апынуліся два яго брата—блізьнюка, крыху пазьней ён знаходзіць бацькоў. Ці трэба казаць, што уся сям'я пасьля гэтага прыняла хрысьціянства і стала прапаведаваць выратавальнае вучэньне.

Незадоўга да свайго пакутніцкага скону апостал Пётр рукапакладае Клімэнта ў япіскапа. Пасьля сьмерці сьв. Пятра, сьв. Ліна і сьв. Анаклета, з 92 па 101 год Рымскім япіскапам зьяўляецца апостал Клімэнт. Дабрадзейнае жыцьцё і подзьвіг сьвяціцеля Клімэнта уяўлялі дабратворны прыклад для ганарлівых рымскіх грамадзян, шматлікія зь якіх сталі пасьлядоўнікамі Хрыста. Жыцьцё сьвятамучаніка. захавала нам прыклад таго, як аднойчы на сьвята Вялікадня пасьля пропаведзі апостала хрысьцілася адразу 424 чалавека, сярод якіх былі прадстаўнікі усіх рымскіх саслоўяў — ад рабоў да сяброў імпэратарскай сям'і.

Занепакоеныя посьпехамі хрысьціянскага герарха, язычнікі данесьлі аб ім імпэратару Траяну, абвінаваціўшы сьвяціцеля ў непавазе да рымскіх багоў. Угневаны імпэратар загадвае выгнаць Клімэнта зь сталіцы, прысудзіўшы яго да высылцы. Шматлікія зь вучняў апостала рушылі усьлед за ім у Інкерманскія каменяломні, зьмешчаныя недалёка ад Херсанэса Таўрычнага, аддаючы перавагу добраахвотную выгнаньню прад разлучэньнем зь духоўным айцом.

Інкерманскіе каменяломні былі традыцыйным месцам высылцы хрысьціян. Нялёгкае жыцьцё падзьвіжнікаў была асабліва цяжкая з-за адсутнасьці пітнай вады. Па малітве сьвяціцеля Клімэнта, Анёл Госпада, які зьявіўся ў выглядзе Агнца, паказвае месца крыніцы. Гэты цуд прыцягнуў да сьвяціцеля Клімэнта мноства людзей. Слухаючы дбайнага прапаведніка, сотні язычнікаў зьвярталіся да Хрыста. Кожны дзень хрысьцілася па пяцістах і больш чалавек. Тамака ж у камэняломнях быў высечаны храм, у якім ён прапаведаваў. У 101 году сьвятамучанік Клімэнт быў забіты па загадзе імпэратара; яго утапілі, кінуўшы ў моры з грузам на шыі. Клімэнт уславіўся шматлікімі цудамі, ваўчкі якіх не спынілася і пасьля яго скону. Па малітвах яго верных вучняў — Карнэлія і Фівы і усяго хрысьціянскага насельніцтва Херсонэсу мора адышло, і яны знайшлі на дні, у нерукатворнай “Анёльскай” царкве нятленнае цела свайго настаўніка. Пасьля гэтага, кожны год у дзень пакутніцкай сьмерці Клімэнта мора адыходзіла і на працягу сямі дзён людзі маліліся каля мошчаў праведніка.

Так было да пачатку IX стагодзьдзя. У гэты час мошчы зрабіліся недаступныя, моры не адыходзіла. У пачатку 60-х гадоў IX стагодзьдзі мошчы цудоўным чынам зьявіліся на паверхні мора, гэтаму папярэднічала саборная малітва Херсанэскага духавенства і прыйшоўшых у горад навукоўцаў прапаведнікаў — Канстанціна-філосафа і яго брата Мяфодзія. Канстанцін—філёзаф лічыў, што сьвятамучанік. Клімэнт абараняе яго ў місіянэрскай дзейнасьці і справе адукацыі славянскіх народаў. Як паказаў час, гэта сапраўды было так. Калі праз некалькі гадоў браты прынесьлі да папскага пасаду перакладзеныя на славянскую мову і напісаныя славянскімі пісьмёнамі богаслужбовыя кнігі, насустрач ім выйшаў сам папа Адрыян, пазнаўшы аб тым, што яны прынесьлі ў Рым мошчы іх сьвятога суайчыньніка — апостала Клімэнта. Шмат у чым дзякуючы прынесеным мошчам місія мараўскіх братоў скончылася удала: славянскія кнігі былі асьвячоныя папай і ў сьвятым горадзе упершыню на богаслужэньні нараўне зь латыньню загучала славянская малітва. Гэта было раўнасільна цуду! У Заходняй царкве ў тыя часы была распаўсюджаная так званая “трохмоўная” ерась, калі толькі тры мовы лічыліся богаслужбовымі: арамейская, грэцкая і латынь. Канстантын, прыйшоўшы ў Рым, пастрыгся ў манахі, прыняўшы імя Кірылы, і неўзабаве памёр. Памятаючы аб заслугах асьветніка перад пасадам Сьв. Пятра, яго па патрабаваньні папы Адрыяна хаваюць у царкве Сьв. Клімэнта.

Прыняўшы хрост у Херсонэсе, Кіеўскі князь Уладзімір прынёс частку мошчаў сьвятамучаніка Клімэнта (галаву) і мошчы сьв. Фівы, ягонага вучня, у Кіеў, паклаўшы іх у Дзесяцінай царкве ў прыдзеле ў імя сьвм. Клімэнта. Такім чынам, мошчы сьвм. Клімэнта былі першай хрысьціянскай сьвятыняй Кіеўскай Русі.

Трапар Клімэнту, папе Рымскаму

Твае ад Бога цуды / усяслаўна зьдзівілі ўсе канцы сусьвету, / сьвяты пакутнік, / надпрыродна воды марскія падзяліўшы / у гонар памяці тваёй, / для заўсёды прыходзячых старана ў Богаствораную царкву тваю / да цудоўных мошчаў тваіх. / І пасьля ўсенароднага пакланеньня / мора зноў адзіным дзіўным чынам творачы, / Клімэнт прыдзіўны, / малі Хрыста Бога, каб выратаваліся душы нашы.

УПЦ КП: АДСТУПАЦЬ НЯМА КУДЫ, ЗЗАДУ МАСКВА

Мікалай Катрыч,“Украінская Аўтакефалія ”

24 лістапада гэтага году адбылася паседжаньне Сьвяцейшага Сыноду ЎПЦ, па выніках якога быў ухвалены адпаведны зварот да Ўкраінскае Царквы і верных. Знакавымі “асаблівасьцямі” гэтага звароту ёсьць характэрныя тэзы, якія ў працягу часу ўсёй навейшай гісторыі незалежнай Украіны неаднаразова гучалі зь вуснаў кіраўнікоў УПЦ, і ўжо зрабіліся традыцыйнымі для гэтай спадкаемніцы і “плоці ад плоці” Расейскай царквы ва Ўкраіне. Гэта рыторыка вядома ўжо даўно і ўсім, хто назірае за міжканфэсійнымі адносінамі ва ўкраінскім Праваслаўі. Слава аб адкрытасьці да діялёгу і турботу аб доле Царквы пры дэталёвым разглядзе пачынаюць гучаць як “як старая песьня аб галоўным”, маўляў, падставай расколу былі асобныя людзі, якія сьвядома аддаліліся ад Царквы–Маці выключна праз гонар, жаданьне ўлады, этнафілетыскія настроі, у прыватнасьці. Што раскол украінскага Праваслаўя – боль усёй Праваслаўнай Царквы. Што “маці” – РПЦ, і яе “дачка” – УПЦ, ёсьць недзялімаю, але вельмі ўжо незалежная ў кіраваньні частка, па стараным малітвам Сьвяцейшага патрыярха Кірылы, намагаюцца ўсяляк вылечыць раны расколу ўсімі магчымымі спосабамі.

І адзіным тут рэцэптам для выздараўленьня цела Царквы, маўляў, ёсьць выключна шчырае пакаяньне раскольнікаў. А калі некаму перашкодаю ёсьць цяперашні статус “адзінай кананічнае” Царквы ва Ўкраіне, які ва ЎПЦ чамусьці лічаць аптымальным, то і тут чуем звычныя словы, што перагляд існуючага статусу ЎПЦ ёсьць некарысным для царкоўнага жыцьця і несвоечасовым. Да ўсяго сказанага дадаецца яшчэ і засьцеражэньне: зачаткі цяперашняга падрыхтоўчага працэсу да магчымага (!) дыялёгу аж аніяк не могуць служыць як апраўданьне альбо вызнаньне царкоўнай годнасьці раскольнікаў, і што яны ёсьць партнэрамі ў перамовах “паколькі – пастолькі”

Як важны чыньнік, што ёсьць каменем спатыканьня ў хадзе далейшых перамоў, згадваюцца мясцовыя эксцэсы па міграцыі асобных парафій зь адной царквы ў іншую. Гучыць гэта амаль ультыматыўным тонам, які, пры гэтым, магчыма па патрэбе павярнуць і ў адкрытую прыладу своеасаблівага шантажу.

Што ж, тут варта ўзгадаць скептыцызм тых, хто не верыў у эфэктыўнасьць перамоўных спробаў УПЦ КП і ЎПЦ.

Такім чынам, пацьвярджаецца думка, што ўся гэта “падрыхтоўка да дыялёгу”, якая мела аўральны характар (прынамсі, падобнае ўражаньне складалася зь боку), была толькі адцягваючым увагу манэўрам, каб перашкодзіць “экспансіі” Канстантынопальскага Патрыярхату ва Ўкраіну, зь далейшым прыняцьцем пад свой амафор УАПЦ.

Жадаецца паспачуваць нашым братам з Кіеўскага Патрыярхату, якія нарэшце было паверылі ў шчырасьць намераў “маскоўскае царквы”, і ва ўласнай наіўнасьці не здолелі пабачыць сапраўдных плянаў партнэраў па перамоўнаму працэсу. Калі ж ва ЎПЦ КП ішлі на гэта сьвядома, (што не кажыце, а кіраўніцтва ЎПЦ КП намагаецца пралічыць уласную стратэгію наперад), то зноў напрошваецца вынік аб пэўнай змове ЎПЦ/РПЦ і ЎПЦ КП зь мэтай загладзіць станоўчую дынаміку падзей і перашкодзіць рэалістычным плянам вырашэньня царкоўных праблемаў УАПЦ і Канстантынопальскім Патрыярхатам.

Хоць, варта заўважыць, што ўжо цяпер пэўныя ноткі пэсымізму адносна пэрспэктыў узгаданага міжцаркоўнага дыялёгу зь УПЦ гучаць у япіскапа Яўстрація: “У адрозьненьні ад Маскоўскага Патрыярхату, Канстантынопальскі не пабойваецца ні дыялёгу зь УПЦ Кіеўскага Патрыярхату, ні сустрэч і перамоў зь нашым Патрыярхам. Калі падрыхтоўка дыялёгу зь УПЦ (МП) зойдзе ў глухі кут – магчыма адчыненьне ў Кіеве прадстаўніцтва Канстантынопальскага Патрыярхату дасьць новы імпульс у працэсе аб’яднаньня Ўкраінскай Царквы?”

Жадаецца запытаць кіраўніцтва ЎПЦ КП: дзе вы былі тры месяцы таму; на што спадзяваліся; чаму адкінулі добрую волю паслоў з Канстантынопаля? Відавочна, адказ на гэта, цалкам рытарычнае пытаньне, ведае патрыярх Філарэт, аднак, як дасьведчаны палітык, маўчыць, бо разумее, што ў пэўныя моманты “лепш жаваць, чым размаўляць”.

Сёньняшні стан Царквы ва Ўкраіне вельмі складаны. Падобна, што ўсе праваслаўныя юрысдыкцыі, апрача ЎАПЦ ён задавальнае. Адны называюць сябе “кананічнай і памеснай Царквой”; Іншыя таксама, называюць сябе памеснаю і аўтакефальнай Царквой, пры гэтым, не супраць пэўных зьменаў: у Кіеўскім Патрыярхаце мараць аб вызнаньні іх Сусьветным Праваслаўем у якасьці адной з роўных Цэркваў–Сёстраў, аднак на перашкодзе іх плянам ёсьць жорсткая перашкода – упартае нежаданьне патрыяраха Філарэта ісьці на любыя саступкі. Патрыярх Філарэт не жадае прыяднаньня, ён вымагае аб’яднаньня зь адначасным вызнаньнем УПЦ КП.

Іншымі словамі, толькі сьляпы, спакойна гледзячы на цяперашні стан царкоўных спраў, можа заявіць, што ўсё добра. Гаворачы мовай мэдыцыны, тут яўная пагроза гангрэны з далейшай сьмерцю ўсяго царкоўна–дзяржаўнага арганізму Ўкраіны. Нас жа пераконваюць, што гніеньне і запаленьне асобных ворганаў ёсьць нармальным працэсам, а калі нешта “не так”, то, быццам, у гэтым вінаватыя самі ж хворыя ворганы, якім ужо лепш адпасьці, чым каб увесь арганізм намагаўся іх выратаваць. Гэта падобна на бяздумнасьць альбо гарачку. “Пацыент” лечыцца не жадае. “Санітары” (дзяржаўныя ворганы) наглядаюць з боку.

А тут патрэбна адно зь двух: альбо далейшая “ампутацыя” хворых ворганаў, альбо моцны “антыбіётык”, якім на нашу думку павінна выступіць Сусьветнае Праваслаўе ў асобе Сусьветнага Патрыярхату. Такім чынам, у выздараўленьні арганізму нашай Царквы найбольшую надзею варта мець толькі на мудрасьць і майстэрства “Лекара” – Госпада Бога, апрача Якога тут не дапаможа ніхто

http://uaoc.net/2009/11/27/pozadu-moskva/#comments

СЬВЯТАЯ ВЕЛІКАМУЧАНІЦА КАЦЯРЫНА

Памяць 24 лістапада

Сьвятая Велікамучаніца Кацярына зь Александрыі меле 17 гадоў ад нараджэньня. Была вельмі прыгожая, высокаадукаванай і багата. У 304 годзе яна прыняла хрысьціянства і ад гэтага часу прапаведавала Ісуса Хрыста. Па загаду імпэратара Максіміліяна, які прасьледаваў хрысьціян, была закатавана за веру Хрыстову. Пасьля трывалых угавораў адмовіцца ад Хрыста і перайсьці да паганцаў, каты распранулі яе і секлі валовымі жыламі дзьве гадзіны па плячох і жывату. Яе дзявочае цела зрабілася суцэльнай ранай. Кроў мучаніцы баграніцай, нібы з крыніцы, сьцякала на зямлю. Яе кінулі ў вязьніцу, дзе Кацярыну трымалі без ежы і вады, але каты на гэтым не супакоіліся. Яны прыдумалі новыя катаваньні – паклалі дзяўчыну паміж чатырох колаў зь вострымі зубцамі і, паварочваючы колы два ў правы бок, а два – ў левы, пачалі шматаваць яе цела. Але Анёл Госпада сышоў зь неба і зрабіў так, што велікамучаніца засталася цэлай і непашкоджанай, а колы разваліліся на шматкі. Тады каты адсеклі ёй галаву мячом.

Вялікія пакуты сьвятой Кацярыны навярнулі шматлікіх паганцаў да веры Хрыстовай. Сярод іх – царыцу Аўгусьціну, жонку Максіміліяна, Парфірыя Страцілата і 200 ваяроў, якія бачылі яе жахлівыя пакуты.

Месца страты Велікамучаніцы Кацярыны і сёньня паказваюць у Александрыі паломнікам. Жыхары Александрыі, якія верылі ва ўкрыжаванага Госпада, усталяваоі мармуровую калёну, на якой высеклі галаву сьвятой Велікамучаніцы Кацярыны. Гэтая калёна і сёньня стаіць у храме сьв.Савы.

Як сьведчаць пераказы, сьв. мошчы Велікамучаніцы былі далёка на Сінайскае гары. У песьнях сьпяваецца: Радуйся, усяслаўная Велікамучаніца Кацярына, бо на гары Сінай, дзе бачыў Майсей цярновы куст неспалімы. Сам Хрыстос захоўвае годнае цела твае аж да другога прыходу Свайго.

На высокую гару Сінай мошчы маглі перакласьці толькі Анёлы. У храме на гары знаходзяцца мошчы галавы і левай рукі сьв. Кацярыны. Невялікая мармуровая рака стаіць у храме з правага боку пасаду. Сьвятую галаву нявесты Хрыста пакрывае цяпер залаты вянец, а яе рука ўпрыгожана каштоўнымі пярсьцёнкамі.

У ІХ ст. Феафан Нікейскі і невядомы манах Вавіль напісалі шмат песьняў у гонар Велікамучаніцы Кацярыны, якія і сёньня сьпяваюцца Праваслаўнай Царквой у дзень яе памяці.

Трапар сьвята

Цябе, жаніх мой, люблю і, / Цябе жадаючы, пакуты цярплю і крыжую сябе з Табой / і пахавана з Табой у хросьце Тваім. / Пакуту цярплю за Цябе, каб цараваць з Табой, / і паміраю за Цябе, каб жыць з Табой. /Але, як ахвяру чыстую, / што зь любоўю прынесла Табе, прымі мяне. / Па малітвам Велікамучаніцы, міласэрны Госпад, / выратуй душы нашы.