Sunday, June 20, 2010

ВЕРА СОТНІКА

Мітрапаліт Антоні (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Паміж Пасхай і Тройцай мы успамінаем дзеяньні сілы Боскай, паказаныя ў цудах, у мілаце, якая пралівалася на вучняў Хрыстовых. Пасьля Тройцы успамінаем усіх тых, якія гэтую мілату прынялі і прынесьлі багаты плён: Усіх Сьвятых, Усіх Сьвятых зямлі Руськай, Усіх Сьвятых зямлі гэтай.

А сёньня Эвангельле нас заклікае да наступнага кроку, які зьяўляецца рашучым крокам у нашым жыцьці да падзякі. Калі сапраўды мы верым, што Бог зрабіўся чалавекам дзеля нашага выратаваньня, што Ён нас палюбіў усім жыцьцём і усёй сьмерцю Сваёй, усім жахам Гэфсіманскае ночы і усёй богапакінатасьцю на крыжы і сашэсьцем у пекла, калі мы верым, што сілай Уваскрэсеньня і мы жывыя, і што нам дадзеная мілата Духа Сьвятога які жыве ў нас, дзеючага ў нас, што ператварае нас, далучаючага нас да самой Боскай прыроды, то усё наша жыцьцё павінна б быць зьдзіўленьнем і падзякай. І вось з гэтага дня Царква нас кліча дзякаваць.

Але удзячным быць гэта не значыць толькі словамі выказаць Богу сваю падзяку за Яго незьлічоныя, бязьмерныя дабрадзейства: дзякаваць Богу трэба усім сваім жыцьцём, усім і думкай, і сэрцам, і усімі дзеяньнямі нашага жыцьця. Гэта плод дарункаў Божых, гэта тое, што мы можам даць Богу, як бы сьведчачы Яму, што не марныя былі гэтыя дарункі. І вось задумаемся, кожны зь нас, над тым, якім чынам мы можам нашу падзяку выказаць Жывому Богу, Які так нас палюбіў, палюбіў да сьмерці. У кожнага зь нас свае шляхі, але кожны павінен усё жыцьцё, без астатку, ператварыць у падзяку Богу. А дзякаваць гэта значыць усё рабіць, усё жыцьцё будаваць, кожную думку, кожнае пачуцьцё і слова, так, каб Бог цешыўся зь нас, каб Ён мог сказаць: не дарма Я жыл, не дарма паміраў, не дарма сьведчыў, не дарма даў ім Духа Сьвятога яны прыносяць плод...

Пойдзем жа зараз, цяпер, усёй сілай нашай душы ў гэты шлях падзякі і будзем жыць так, каб быць Богу радасьцю, блізкаму нашаму выратаваньнем. А Бог, Які верны, не пакіне нас Сваёй літасьцю. Амін.


ЗДАБЫТКІ І ПАМЫЛКІ “ПРАЕКТУ ПАТРЫЯРХАТ”

Сьвяцейшы Мяфодзій, мітрапаліт Кіеўскі і ўсёй Украіны, першагерарх УАПЦ

Усьвядомліваючы згубнасьць шляху ізаляванасьці, УАПЦ заўсёды рухалася ў іншым кірунку, намагаючыся ўзгадніць памесны кананічны статус Украінскае Царквы шляхам дыялёгу зь Сусьветным Патрыярхатам і іншымі Праваслаўнымі Цэрквамі. У нашае Царквы ніколі не было спакусы зрабіцца ініцыятарам альбо ўдзельнікам “другой паралельнай сям’і памесных праваслаўных Цэркваў”. Аднак падсумоўваючы падзеі часу абвяшчэньня Патрыярхату, варта засяродзіцца і на некаторых памылках, якія зрабіў аўтакефальны рух. Такіх памылак было некалькі, аднак згадваючы сёньня аб іх мы мусім памятаваць, што аднаўленьне УАПЦ адбывалася ў надзвычайных гістарычных абставінах і ўнікнуць іх, на вялікі жаль, было практычна немагчыма.

Абвяшчэньне Кіеўскага Патрыярхату на Памесным Саборы 5 – 6 чэрвеня 1990 года адбывалася на хвалі нацыянальнага адраджэньня і было ўспрынятае вернікамі, асабліва ў Заходняе Ўкраіне, зь вялікім узьнясеньнем. Вобраз першага ўкраінскага Патрыярха добрай памяці Мсьціслава – сівога і нямоглага, але напоўненага дзейнай любові і мудрасьці, – зрабіўся адным з галоўных сымбаляў украінскага адраджэньня. Прамы і бескампрамісна сумленны, глыбока ўкаранёны ва ўкраінскае гісторыі і культурнае традыцыі, Сьвяцейшы Патрыярх Мсьціслаў зрабіўся сымбалічным духоўным айцом дзеля мільёнаў праваслаўных. І менавіта дзякуючы першаму ўкраінскаму Патрыярху – ягонай унікальнае асабістасьці і харызмы – Кіеўскі Патрыярхат адбыўся, значыцца быў успрыняты царкоўным народам як жывое і арганічнае завяршэньне структуры Ўкраінскае Царквы.

На працягу шматлікіх гадоў свайго служэньня ў ЗША, ён намагаўся атрымаць разуменьня Сусьветнага Патрыярхату. І ў пачатку вагаўся, ці прыняць наданы яму Саборам УАПЦ патрыяршы сан. Сьвяцейшы Мсьціслаў ведаў – абвяшчэньне Патрыярхату адначасна зь абвяшчэньнем аднаўленьня аўтакефаліі пакіне няшмат шансаў на вызнаньне з боку Канстантынопалю і іншых Праваслаўных Цэркваў. Пазьней да падобных думак прыйшоў і чынны ўдзельнік Сабору 1990 г. мітрапаліт Ян Бандарчук, які неўзабаве згадаў, што хуткае абвяшчэньне Патрыярхату значна звужвала магчымасьць разумнага кампрамісу аўтакефальнага руху на Ўкраіне з Канстантынопалем. “Калі б вы не пасьпяшаліся абвясьціць Патрыярхат, – згадваў ўладыка Ян словы сваіх грэцкіх суразмоўнікаў, – у нас бы было на шмат больш магчымасьцяў вас вызнаць”. Як лёгка зразумець, ішлося аб тым варыянце, які быў запрапанаваны ЎАПЦ і ЎПЦ КП у 2008 годзе: часовае, а магчыма і ўмоўнае, уваходжаньне ў склад Сусьветнага Патрыярхату зь мэтай атрыманьня кананічна законнай аўтакефаліі ў блізкай будучыне.

Аналізуючы падзеі і дакумэнты таго часу, мы мусім сумленна вызнаць, што спосаб, якім быў абвешчаны новы Патрыярхат, на вялікі жаль, не адпавядаў ні маштабу падзеі, ні яе значаньню ў новай украінскай царкоўнай гісторыі. Дакумэнты, прынятыя Саборам, сёньня выглядаюць крыху наіўна. Адчуваецца, што іх пісалі ў стане эмацыйнага ўздыму, часам без належнай апрацоўкі, верагодна сьвецкія людзі зь ліку ініцыятараў адраджэньня ЎАПЦ. Заўважым і асноўны кананічны парадокс Сабору 1990 г. Два найбольш важных рашэньня Сабору – гэта вызнаньне кананічна нядзеючым акта 1686 г. (згодна якога, Украінская Царква патрапіла ў склад Маскоўскага Патрыярхату) і абвяшчэньне Патрыярхату. Аднак парадокс саборнага “Рашэньня” у тым, што ён спачатку абвяшчае “Украінскі Патрыярхат”, а толькі потым замацоўвае неадпаведнасьць канонам акту 1686 г. І гэта невыпадкова. Бо, калі дакладна прытрымлівацца кананічнае лёгікі, то пасьля вызнаньня нядзеючым акт 1686 г. Украінская Царква мусіла б дэ–юрэ павярнуцца да свайго ранейшага кананічнага статусу, значыцца статусу Кіеўскае Мітраполіі ў складзе Сусьветнага Патрыярхату, а не абвяшчаць уласны “Украінскі Патрыярхат”.

Не зважаючы на ўсе гэтыя праблемы, Патрыярху Мсьціславу ўдалося ўтрымаць высокую ідэю Патрыярхату, абапіраючыся, па сутнасьці, толькі на ўласныя сілы. У 1990 г. Украіна атрымала свайго Патрыярха. Але не Патрыярхат. Асабістасьць, а не паўнавартасны царкоўны інстытут. Прарока, сымбаль будучых дасягненьняў, а не цара, які б уладна наладзіў царкоўнае жыцьцё. Такога ж духу і ўзроўню былі і наступныя патрыярхі, якія ўпрыгожылі сабой нашу новую гісторыю – Сьвяцейшы Патрыярх Уладзімір і Сьвяцейшы Патрыярх Дзьмітрый, якія зьдзяйсьнялі сваё служэньне па эвангельскаму запавету: хто між вамі найбольшы, няхай будзе вам слугой (Мц. 23:11). Пакора і ўменьне любіць і дараваць, зрабіла гэтых герархаў сапраўднымі айцамі дзеля падуладнага ім кліру і статку.

Чаму ж Патрыярхат 1990 года не паўстаў як паўнавартасны царкоўны інстытут? Па першае, ягонае абвяшчэньне не суправаджалася выданьнем канцэптуальных багаслоўскіх дакумэнтаў, у якіх, зь аднаго боку, зьмяшчалася дакладнае кананічнае абгрунтаваньне патрыяршае годнасьці Кіеўскае катэдры, а зь іншага – сьціслае крытычнае асэнсаваньне канцэпцый Кіеўскага Патрыярхату, якія існавалі ва ўкраінскае багаслоўскае і грамадзкае думцы ў працягу 17 – 20 стагодзяў.

Прэтэнзіі нашай Царквы на патрыяршы статус былі абгрунтаванымі. Але, на вялікі жаль, саборныя дакумэнты 1990 г. зьмяшчаюць не лягічную сыстэму кананічнае аргумэнтацыі, а толькі пабочныя згадкі аб некаторых з падобных аргумэнтаў, напрыклад, сьцьверджаньне аб апостальскім паходжаньні Кіеўскае Царквы і яе ўнікальную ролю ў працэсах хрысьціянізацыі Ўсходняе Эўропы. Згаданая кананічная праблематыка ў той час ужо была распрацавана ў працах мітрапаліта Іларыёна (Агіенка), царкоўнага гісторыка Івана Ўласоўскага і іншых украінскіх багасловаў УАПЦ. Такім чынам, ішлося не аб правядзеньні цалкам самастойнага дасьледаваньня, а аб апрацоўцы багаслоўскай спадчыны ЎАПЦ. Аднак і гэтай, здавалася б, цалкам пасільнай працы зроблена не было, і тэксты саборных дакумэнтаў чытаем сёньня з пэўным сумам – зь думкай аб яшчэ адной не да канца рэалізаванай гістарычнай магчымасьці.

Важным было і выразна засьведчыць, што Кіеўскі Патрыярхам не ёсьць унійным праектам, а наадварот выразна захоўвае сьвятое Паданьне Праваслаўнае Царквы і абапіраецца на традыцыйную праваслаўную эклезіялёгію. Ідэя Кіеўскага Патрыярхату гістарычна асэнсоўвалася не толькі ў праваслаўным, але і ва ўніяцкім багаслоўскім кантэксьце. Таму, абвяшчаючы Патрыярхат УАПЦ, было надзвычайна важна даць выразную ацэнку розным канцэпцыям Патрыярхату – пачынаючы ад ідэі Пятра Магілы і канчаючы ідэяй “Патрыярхату супрычасьця” (значыцца адначаснага прычасьця з Рымам і Канстантынопалем), якая актыўна распрацоўвалася ў патрыятычным асяродзьдзі УГКЦ.

Па–другое, абвяшчэньне Патрыярхату было стрымана альбо крытычна ўспрынятае шматлікімі вернікамі, якія былі выхаваны ў кансэрватыўнай традыцыі РПЦ. Адной з падстаў падобнага стаўленьня было нацыянальнае пытаньне. Фармальна кажучы аб сябе як аб шматнацыянальнае Царкве, РПЦ гістарычна была і застаецца Царквой зь выразна нацыянальнай расейскай ідэнтычнасьцю, дзеля кліру і верных якой нярэдка характэрна адмоўнае стаўленьне да іншых культурных традыцый. А таму паўстаньне ЎАПЦ, а тым больш абвяшчэньне патрыяршае годнасьці старажытнай кіеўскае катэдры, было ўспрынятая значнай часткай кліру і верных РПЦ зь адкрыта шавіністычным пратэстам. Паддавалі сумневу нават не тое, якім чынам паўстала Царква і яе герархія, а сам факт мэтазгоднасьці існаваньня Ўкраінскае Царквы. “Украінцы і расейцы – гэта адзін народ, – сьцьвярджалі апалягеты РПЦ, – а таму існаваньне нейкай асобнай Украінскае Царквы цалкам лішняе”.

Існавала і іншая праблема, што перашкаджала сьвятарству і вернікам РПЦ далучыцца да працэсаў стварэньня новай памеснае Царквы: недастатковая яснасьць у пытаньні пераемнасьці новай УАПЦ адносна УАПЦ фармацый 1921 і 1942 г.г. Фізычнае зьнішчэньне герархіі УАПЦ дваццатых гадоў бязбожным камуністычным рэжымам сапраўды зьняла актуальнасьць пытаньня аб кананічным статусе гэтай герархіі. Таму ЎАПЦ другой фармацыі заняла выразную пазыцыю адносна “кіеўскіх канонаў” 1921 г., “вызначыла прыярытэтным шлях традыцыйнага кананічнага фармаваньня япіскапату, адмовілася ад мадэрных навацый царквы 20-х г.г.”.

Аднак у эміграцыі былі і іншыя групы, у прыватнасьці тыя, якія лічылі, што ЎАПЦ мусіць арыентавацца на кананічную практыку Царквы мітрапаліта Васіля Ліпкіўскага. Такім чынам, у канцы 80-х прад дзеячамі аўтакефальнага руху паўстала пытаньне на чые традыцыі мае абаперціся адроджаная імі Царква – на “кіеўскія каноны” 1921 г. альбо ЎАПЦ Палікарпа Сікорскага, архірэі якой атрымалі традыцыйныя хіратоніі і арыентаваліся на кананічную традыцыю сусьветнага праваслаўя?

Кананічная практыка ЎАПЦ трэцяй фармацыі выразна сьведчыла аб чым, што яна захоўвае вернасьць царкоўнаму Паданьню Праваслаўнае Царквы. Але аналіз дакумэнтаў Сабору 1990 году паказвае, што іх аўтары намагаліся прадставіць новую ЎАПЦ прамой і непасрэднай спадчыньніцай зьнішчанай бальшавікамі ЎАПЦ мітрапаліта Васіля Ліпкіўскага. Так, у адным з разьдзелаў “Рашэньняў” Сабору адзначана: “пастанову Другога Агульнаўкраінскага Сабору УАПЦ, што адбыўся ў 1927 годзе, аб самаліквідацыі ЎАПЦ лічыць нядзейнай”. Так сама пазыцыя адносна пытаньня пераемнасьці ЎАПЦ была адлюстравана і ў тэлеграме Сабору на імя тагачаснага прэзыдэнта СССР М.С. Гарбачова: “Мы, удзельнікі Агульнаўкраінскага Праваслаўнага Сабору Украінскае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы апавяшчаем Вас, што 5 – 6 чэрвеня 1990 году ў сталіцы Ўкраіны г. Кіеве адбыўся арганізацыйны Сабор, якія абвясьціў аднаўленьне Ўкраінскае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы, якая незаконна была ліквідавана ў 1930 годзе ў час чарговай хвалі сталінскага тэрору (т.зв.СВУ)”.

Пазыцыя Сабору была зразумелай. Арыентуючыся выключна на кананічную практыку ЎАПЦ польскай фармацыі, сябры Сабору пажадалі захаваць маральную сувязь свайго царкоўнага руху зь пакутнікамі УАПЦ 20 – 30 гадоў, якія былі растрэляны, закатаваны альбо памерлі ў савецкіх турмах і лягэрох. Гэта падвойная атаясамленьне: кананічная – зь ЎАПЦ фармацыі 1942 г. і маральная – з пакутнікамі зьнішчанай у часы сталінскага тэрору ЎАПЦ фармацыі 1921 г. Аднак тагачасная дакумэнтацыя ЎАПЦ не здолела выразна аддзяліць гэтыя два атаясамленьня. І царкоўнай Украінай пачалі пашырацца чуткі аб тым, што новая ЎАПЦ гэта быццам бы “самасьвяты”, якія не маюць кананічных сьвячаньняў і апостальскае пераемнасьці, вызнаюць магчымасьць жанатага япіскапата і скасоўваюць інстытут манаства.

Асаблівую ўвагу пытаньню выгаданай “неправаслаўнасьці” і “самасьвяцтва” УАПЦ надаваў тагачасны мітрапаліт Філарэт (Дзенісенка), якому напраўду цудоўна было вядома аб сапраўднае гісторыі і кананічным характары ЎАПЦ. “Як вядома, у гады грамадзянскае вайны, – пісаў мітрапаліт Філарэт, – была створана Ўкраінская Аўтакефальная Царква, аднак гэты акт быў незаконны. Таму ў народзе яе называлі самасьвяцкае Царквой. Потым яна была распушчана, а ў гады вайны, у час часовай нямецка–фашыстоўскай акупацыі Ўкраіны, адноўлена і цяпер асобныя парафіі існуюць за граніцай. Іншыя Праваслаўныя Цэрквы яе не вызнавалі. Таму навошта нам цяпер адрывацца ад праваслаўнага сьвету? Навошта нам такая Царква, якая агароджвае нас ад людзей? Наогул народ не рухае гэтага пытаньня. Яго рухаюць людзе не царкоўныя, палітыканы, якія жадалі б выкарыстаць гэтае пытаньне з мэтай адарваць украінскіх вернікаў ад Рускай Праваслаўнай Царквы. А наша Царква, як вядома з гісторыі, робіць усё дзеля аб’яднаньня народаў. Таму яна супраць аўтакефаліі”.

Маніпулюючы рэлігійнымі пачуцьцямі вернікаў зь дапамогай такіх непраўдзівых сьцьверджаньняў, мітрапаліту Філарэту тады ўдалося выклікаць недавер і варожасьць да ЎАПЦ ў шматлікіх япіскапаў, сьвятароў і вернікаў. “УАПЦ – гэта не Царква, а толькі яе бачнасьць, – шчыра лічылі яны спакушаныя філарэтаўскім падманам. – А таму супрацьстаяньне напраўду адбываецца не вакол кананічнага статусу Царквы, а вакол самой магчымасьці выратаваньня, якой нямеюць аўтакефалісты”.

Пройдзе час, і былы Экзарх Украіны сам зробіцца ахвярай гэтай ілжывай прапаганды. Ён будзе апраўдвацца, што далучыўся не да “раскольнікаў”, а да чынных праваслаўных япіскапаў, якім, напраўду, бракуе кананічнага статусу. Але яго ўжо ніхто не пачуе. І зь часам эпітэт “філарэтавец” зробіцца яшчэ жахлівей дзеля звычайнага верніка РПЦ, чым “самасьвят” альбо “раскольнік”. Заданьнем мітрапаліта Філарэта было ізаляваць УАПЦ у трох галіцкіх вобласьцях, не даючы ёй магчымасьць вольна разьвівацца на землях цэнтральнае і ўсходняе Ўкраіны. І, на вялікі жаль, гэта нягодная мэта часткова дасягнутая. Адбылося штось надзвычайна дзіўнае. Патрыярхат, які мае аб’ядноўваць вернікаў Захаду і Ўсходу, штучна набыў рэгіянальны характар. Насуперак ідэі і назвы, яго пачалі ўспрымаць як выключна галіцкую царкоўную зьяву. Сацыяльнай базай УАПЦ зрабіліся пераважна вернікі ў трох вобрасьцях Заходняе Ўкраіны. І менавіта там досыць дынамічна паўсталі галоўныя япархіі ЎАПЦ, прыўласьненьне якіх у 1992 годзе зробіцца новай мэтай Філарэта – ужо як герарха, які стварыў зь дапамогай Л. Краўчука ЎПЦ Кіеўскага Патрыярхату.

У дні сьвяткаваньня 20-х угодкаў абвяшчэньня Патрыярхату мы павіны не толькі сумленна згадаць аб памылках і праблемах, але і выпрацаваць шлях іх пераадоленьня. І тое, што не было зроблена ў бурныя гады станаўленьня ЎАПЦ і ўкраінскае дзяржаўнасьці, патрэбна зрабіць сёньня, калі ў нас няма апраўданьняў, якія малі нашы папярэднікі. Такім чынам, прад намі стаяць два глябальных заданьня: пераадоленьня ўласьцівага нашае Царкве сёньня рэгіяналізму і вырабленьне новага ўнівэрсальнага бачаньня Кіеўскага Патрыярхату і ягонай місіі ў сучаснае Ўкраіне. Мы павінны зрабіцца Кіеўскаю Царквой не толькі па фармальнае назову, а і па духу.

А гэта значыцца, што наша Царква не толькі павінна мець уласны дзейны царкоўны асяродак у Кіеве, а і што вечны Кіеў мусіць зрабіцца асяродкам нашага царкоўнага жыцьця. Кіеў – гэта адзінае месца на зямлі, якое здатнае аб’яднаць Усход і Захад Украіны. Без Кіеву Украіны няма. Без Кіеву, ягонай тысячагадовай гісторыі і сьвятынь – мы толькі сукупнасьць рэгіёнаў, краіна і народ, які нямее шансаў канчаткова паразумецца і быць адзіным цэлым. Адзіная саборная Ўкраіна, украінцы як народ магчымы толькі зь сакральным цэнтрам у Кіеве, значыцца як зьява кіевацэнтрычная. А таму, адна зь місій нашага Патрыярхату – гэта стварэньне духоўнага і культурнага кіевацэнтрычнага прастору ўкраінскае душы. Зрабіцца кіевацэнтрычнаю Царквой сапраўды азначае для нас не толькі падпарадкоўвацца герарху з пэўным кіеўскім тытулам. Кіевацэнтрычнасьць Царквы азначае яе даросласьць, яе ўкараненьне ў старажытную царкоўную Традыцыю Кіева як “другога” альбо “Новага Ерусаліму”.

Зьнакава, што Кіеўскі Патрыярхат абвешчана неўзабаве пасьля сьвяткаваньня тысячагодзьдзя Хросту Русі. Гісторыя быццам зрабіла поўнае тысячагадовае кола і зноў павярнулася ў Кіеў – духоўнай маці гарадоў руськіх. Кіеў, чыя сівая веліч стагодзьдзямі прыніжалася, чыя спадчына і гісторыя былі прыўласьнены чужымі сталіцамі, зрабіўся духоўным асяродкам адной зь найбольш старажытных і найбольш колькасных хрысьціянскіх Цэркваў Эўропы. Атрымаўшы патрыяршую годнасьць, Кіеў быццам пракінуўся ад дзіўнага гістарычнага сну, павярнуўшы сябе паўнату гістарычнага быцьця, зноў зрабіўся тым месцам, што “няздольнае схавацца” бо “стаіць на вяршыні гары” (пар. Мц. 5:14). Тым большым грахом супраць гэтага Новага Ерусаліму зрабіўся чалавечы гонар і хцівасьць да ўлады, якая падзяліла старажытную Кіеўскую Царкву і народ Украіны. Кіеў увайшоў у гісторыя не як месца прагных да ўлады, а як месца пакорлівых і чыстых сэрцам – горад звышгодных айцоў Кіева–Пячорскіх, горад праведных князёў і гетманаў, горад сьвятых Мітрапалітаў, якія зьдзяйсьнялі сваё служэньне не забываючы аб тым, што яны пастаўлены воляй Царквы на ганарлівае першае месца, напраўду мусяць быць слугой кожнага.

Аднак, калі ў канцы ХХ стагодзьдзя Кіеў зноў зрабіўся сталіцай незалежнае ўкраінскае дзяржавы, прага да ўлады, няпраўда, зайздроснасьць, падступства і здрада, якія ёсьць абсалютна чужымі вечнаму Кіеву, пасяліліся тут. Грэх падзяліў Украіну. Падзяліў не канчаткова, але разьдзіраючы жывое цела. І Кіеўскі Патрыярхат не здолеў зрабіцца асяродкам вылячэньня, паколькі сам падзяліўся. Патрыярхам адной з галін быў абраны герарх, які не здолеў зрабіцца ўвасабленьнем царкоўнае еднасьці. Іншая галіна абвешчанага ў 1990 годзе Кіеўскага Патрыярхату – Украінская Аўтакефальная Праваслаўная Царква – добраахвотна ўстрымалася ад узьвядзеньня свайго першагерарха ў патрыяршы сан, каб не ўскладняць шляхі яднаньня і кананічнага вызнаньня Ўкраінскае Царквы. Аб’яднаньне гэтых гістарычных галін адзінага патрыяршага цэнтру не толькі магчыма, але і неадкладна патрэбнае. Аднак гэта аб’яднаньне зробіцца магчымым тады, калі падобнае мудрае рашэньне аб часовай адмове ад прэтэнзій на патрыяршы сан прыме іншы царкоўны лідэр украінскага Праваслаўя.

Час падзелу – час суму. Але і час пакаяньня, што дае нам магчымасьць адрадзіцца да жыцьця ўжо іншымі, духоўна абноўленымі. Час, калі мы мусім маліцца і працаваць над выпраўленьнем нашых памылак. Цяпер, у дзень 20-х угодак абвяшчэньня Патрыярхату Ўкраінскае Царквы, мы павінны прыняць шэраг канцэптуальных дакумэнтаў, у якіх адлюстроўваецца наша саборная інтэрпрэтацыя Кіеўскага Патрыярхату як інстытуцыі ва Ўкраінскае і цэлай Сусьветнае Царкве. Ідэя Кіеўскага Патрыярхату вымагае новага, больш глыбокага і ўкаранёнага ў царкоўным паданьні асэнсаваньня. Бракуе нам і іншае інтэрпрэтацыі гэтае ідэі – асэнсаваньня яе ў кантэксьце ўнутранага падзелу Ўкраіны на Ўсход і Захад, як такога, якое здатнае акрэсьліць кіевацэнтрычную структуру нашай культурнай і царкоўнай еднасьці. Бо дзеля таго, каб зьдзейсьніць сваё гістарычнае прызначэньне – аб’яднаць пад амафорам адзінага духоўнага айца Правабярэжную і Левабярэжную Ўкраіну – абвяшчэньне Патрыярхату мусіла б абапірацца на пэўную гісторыка–філязофскую канцэпцыю. Канцэпцыю, якая дапамагла б Усходу і Захаду адмовіўшыся ад рэгіянальнае самадастатковасьці пазнаць свае старажытныя карані ў Кіеве.

http://uaoc.net/2010/06/19/zdobutky-ta-pomylky/