Прывялебны ўладыка Іаан, япіскап Львоўскі і Самбірскі (УАПЦ)
Некалькі нядзеляў прад Вялікім Постам, носяць назву “Падрыхтоўчыя тыдні да Сьвятога Вялікага Посту”. Кожная з гэтых Нядзеляў мае ў гэтым працэсе падрыхтоўкі сваю пэўную мэту. Надзвычайна важнаю часткай Вялікага Посту ёсьць Малітва. Вось гэтая зямная, чалавечая малітва паклікана зрабіць вельмі шмат у справе нашай зьмены, нашага духоўнага адраджэньня, уваскрэсеньня з грахоўнага заміраньня. Кожны верачы ў Бога чалавек павінен адшукаць у сябе такую малітву, такія словы, якія б зрабіліся здольныя схіліць да нас Неба, прывесьці Боскую Мілату, якая заўсёды нямоглых вылечвае ды жабракоў напаўняе дастаткам, узрадавалася б нам у нашых сапраўдных намаганьняў у посьце зьмяніцца, зрабіцца бліжэй да Бога, да ўласнага выратаваньня, зрабіцца божымі.
Ці валодае сучасны чалавек падобнае малітвай? Што перашкаджае ёй маліцца дасканала, годна нашаму хрысьціянскаму званьню? У гэтым нам належыць паспрабаваць часткова разабрацца. Прад Нядзеляй аб мытары і фарысеі, якая ёсьць першая з падрыхтоўчых Нядзеляў, нам ёсьць нагода памеркаваць над гэтым надзвычайна важным запытаньнем нашага жыцьця.
Праляцяць гэтыя Падрыхтоўчыя Нядзелі. Пакрочым адказнымі шляхамі Вялікага Посту, у думках ўзьнімемся да Велікоднага сьвітанку, да якога справаджвае нас Сьвятая Маці наша, Праваслаўная Царква, і дай Божа, каб з пладамі такіх малітваў мы прыйшлі да Вялікадня, каб нашая шчырая малітва дайшла да Бога, каб Ён Міласьціва пачуў яе, успрыняў, ды каб адказаў нам на як шчырасьцю Нябеснаю ды выратавальнаю мілатой.
Нядзеля пра мытара і Фарысея
Першая зямная малітва выйшла зь вуснаў нашых няшчасных продкаў, якія стаялі каля дзьвярэй, грахом зачыненага Раю; а прад імі стаяў Архістраціг Міхаіл зь палымяным мячом ды не дазваляў ім увайсьці да Эдэму. Напэўна, згадваючы малітвы анёлаў нябесных, якія нашы прабацькі так часта чулі ў Раю, загадваючы ласкавыя, напоўненыя міласэрнасьці, адказы вялікага Бога, Творцы і Задума, на тыя запытаньні, зь якімі яны зьвярталіся да Бога, згадваючы тую ўсхваляванасьць і ўвагу, страх прад Богам і дабрыню, якую даравалі гэтыя зносіны, абяздоленыя грэхападзеньнем Адам і Ева, упершыню прамовілі словы малітвы на зямлі, і былі гэтыя малітвы: шчырымі, пакаяннымі, уважнымі і галоснымі.
Ад часу гэтае першай зямной, чалавечае малітвы прайшлі тысячы гадоў і вось, Гасподзь наш Ісус Хрыстос распавядае нам Сваю Прыпавесьць, у якой расказвае аб малітве, якую Ён пачуў ад двух людзей, адзін зь якіх быў мытар, а іншы, настаўнік Закону Божага, фарысэй. Зьвернемся да словаў Хрыстовай прыпавесьці, вось як яны гучаць:
“Сказаў таксама да некаторых, якія былі ўпэўненыя ў сабе, што яны праведныя, і прыніжалі іншых, наступную прытчу: Два чалавекі ўвайшлі ў храм памаліцца: адзін фарысэй, а другі мытнік. Фарысэй, стаўшы, маліўся сам сабе так: Божа! дзякую Табе, што я не такі, як іншыя людзі, рабаўнікі, крыўдзіцелі, блудадзеі, альбо як гэты мытнік: пашчуся два разы на тыдзень, даю дзесяціну з усяго, што набываю. А мытнік, стоячы воддаль, не адважваўся нават падняць вочы да неба; але, б'ючы сябе ў грудзі, казаў: Божа! будзь міласэрны да мяне, грэшніка! Кажу вам, што гэты пайшоў у дом свой апраўданы болей, чым той: бо кожны, хто ўзьвялічвае сам сябе, паніжаны будзе, а хто паніжае сябе, узвысіцца”.
Вось нам дакладны і адназначны адказ, якімі нас жадае бачыць у малітве Хрыстос. Якімі мы ёсьць жаданымі для Яго. Усё тое, што было ў грэшным, але абуджаным раскаяньнем сэрцы няшчаснага мытара, ягоная шчырасьць, скруха і вялікае жаданьне. Каб Гасподзь пачуў яго, прабачыў яму, забясьпечылі яму прыхільнасьць Самога Госпада: “Кажу вам, што гэты пайшоў у дом свой апраўданы болей, чым той”. Апраўданьне, па словах Госпада, патрабавалі абодва, але малітва іх істотна адрозьніваліся ў вачах Сына Божага. Ці здольныя былі ганарыстасьць і дзёрзкасьць, вышэйшасьць і хітрыкі фарысэя ўпадабаныя быць душой Ісуса Хрыста? Звычайна не! Праз гэта, як наступства, як прысуд Госпада, пагучалі словы Хрыстовы у канцы прыпавесьці: “Бо кожны, хто ўзьвялічвае сам сябе, паніжаны будзе, а хто паніжае сябе, узвысіцца”. У якія б жыцьцёвыя абставіны мы не траплялі, якія б спакусы сатаны нас не спакушалі, колькі б разоў мы б не падалі – неабходна ўставаць, прыносіць пакаяньне, прыслухацца да волі Госпада і хіліцца ў роднасьці да Бога нашага, бо Ён – наш Бог, а мы Ягонае ўпадабанае тварэньне, тады гэта дае нам заўсёды шанс уваскрэснуць, ажыць ад грахоў і павярнуцца да ўсё прабачаючага Бога, да Ягонае бацькоўскае ласкі.
Колькі мільёнаў людзей штодзённа, штогадзінна ўстаюць прад тварам Госпада зь сваімі малітвамі, просьбамі. Устаюць і ў цяжкія хвіліны зямнога быцьця: у скрусе, у хваробе, у бядзе і зьняволеньні; адны прыходзяць да Яго зь удзячнасьцю, з радасьцю, з пахвалой ды ушанаваньнем – безьліч чалавечых жаданьняў, надзей устае прад Ягоным Боскім позіркам. Хрыстос усіх іх бачыць, ведае, прыслухаецца да іх і ўспрымае іх па бацькоўскі, у дабрыні і шчырасьці. Ці вы думаеце, што Гасподзь не прабачыць, не зьверне ўвагу, калі прад Ім Міласэрным устае шчыра, проста, напоўненыя пакаяньня за грахі, чалавечая душа. Ён выслухае і дапаможа, бо такой ёсьць уласьцівасьць Любові, Дабра, Міласэрнасьці, якімі і ёсьць Бог.
Таксама не прамаўчыць Гасподзь, калі зьвяртаемся мы, зямныя вандроўнікі, як фарысэй, не шчыра, зь дзёрзкасьцю, з ганарыстасьцю. Тады, як у прыпавесьці Сваёй, Ён асудзіць нас, як асудзіў ганарлівага фарысэя. Мы набліжаемся да сьвяты і адказных дзён Вялікага Посту. Як шмат нам належыць зьдзейсьніць, каб быць годнымі Боскае міласэрнасьці ды дабрыні. Гэты важны час мы напаўняем нашымі малітвамі, наведваем богаслужэньня ў храмах, келейнымі малітвамі зьвяртаемся да Яго, Усяміласьцівага. Няхай шчасьлівы, выслуханы Госпадам і апраўданы мытар зробіцца для нас на заўжды прыкладам, калі мы ўстаём на малітву да Госпада нашага. Выратуй нас усіх Гасподзь!
Каб у нас жыла душа жывая!
Вось так стаяць ва ўсе стагодзьдзі,
Прад вачамі Бога – Слова,
Вядуць зь душой сваю размову
Ды з Богам два мужчыны:
Митар, з пониклою главою
Мытар, што галавой панік
Ды фарысэй, у гонары стойкі
Ды прад іх поглядам – Любоў,
Дабро і Міласьць ў Спакоі
Ахвяру іх прымае без падзелу
Прад Богам душу ці схаваеш?
Ці здолееш ты падмануць заўжды Жывога?
Ось так і ми в земних молитвах
Вось так і мы ў зямных малітвах
Складаем словы, сказы і радкі
Ды покі сьпіць душа жывая,
Вядома Богу без астатку
Не фарысэйствуем ў славах
Але як мытар прыпадаем
І шчыра молім Госпада Хрыста,
Каб у нас жыла душа жывая!
26.01.2012. Самбір
Нам Хрыстос малітву узьняў
Як Хрыстос прыпавесьць распавядаў нам,
Аб малітве двух простых людзей
А навокал быў звычайны дзень
І ў ім Хрыстос малітву ўзьняў.
Мытара малітву: шчырую ды простую
Фарысэй асуджаным застаўся,
Як бы ганарыста ён не намагаўся.
Але толькі шчырых чуе Бог Хрыстос.
Станем шчыра, мытара даніну
Прынясем мы Госпаду ў малітвах.
А ў душы пакінем Боскі страх
Як прамудрасьць Боскую, без ваганьняў.
26. 01. 2012. Самбір.
Пераклад “Беларуская Аўтакефалія”
