ТРЭЦЯЯ НЯДЗЕЛЯ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

Уступаючы на подзьвіг і сканчаючы яго, мы звычайна бываем натхнёныя. Спачатку — сьвядомасьцю сілы ў сабе яшчэ сьвежай і нявыпрабаванай, а напрыканцы — надзеяю блізкага і пасьпяховага заканчэньня. Але сярэдзіна нівы часта бывае для нас небясьпечным каменьнем перапоны. Так Царква, ніколі не пакідаючы дзяцей сваіх без суцяшэньня і падбадзёрваньня, сярод подзьвігаў Вялікага посту, якімі трымаючыя пост і прыносячыя пакаяньне павінны крыжаваць цела свае зь запалам і юрлівасьцю, з трэцяга тыдня Чатырохдзесятніцы пачынае асабліва падбадзёрваць і умацоўваць крочачых па шляху посту, паказваючы сэрцу і позірку нашаму прыклады набожнага падзьвіжніцтва, самаадданасьці і цярпеньня. Такім чынам на трэцім тыдні Вялікага паста яна, скіроўваючы нас забіваць запал і юрлівасьці, заклікае нас перамагаць іх падобна Гедыёну, зваяваўшаму мадыямлян; перамагаць іх, падобна Самсону, забіўшаму зьвера; забіваць іх, як Галіяфа; зьміраць іх падобна Даніілу, які утаймаваў зьвяроў у рове, і больш усхваляе пост, чым прадпісвае; часьцей апявае ягоныя жаданыя плады, чым агаляе нашы язвы грахоўныя, якія лекуюцца постам. “Скарбу айца, сялібы цудоўнай, маці ўсіх паслужыўшых Уладару Хрысту прыйдзіце, насалодзімся, браты, постам: бо ён умацоўвае цела, асьвятляе розум і сэрца. Упадабаем Пост, забіваючы лютыя запалы душэўныя дзеяй духу моцнага, і боскіх дзеячаў дзеі ўмацоўваючы, і розум на нябёсы ўздымаючы, прабачэньня вымольваючы ў Бога шчодрага”.

СЫНАКСАР У ТРЭЦЬЦЮ НЯДЗЕЛЮ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

Ды паклоніцца ўся зямля Крыжу,

Праз які пазнала слова аб пакланеньні Табе

У гэты дзень, у трэцьцю Нядзелю посту, мы сьвяткуем глыбокую пашану Годнаму і Жыватворчаму Крыжу па наступным чыньніку. Паколькі падчас саракадзённага посту і мы нейкім чынам прымаем раскрыжаваньне, забіваючы запал, і адчуваем гаркату, смуткуючы і зьнемагаючы, то і пакладаецца перад намі Годны і Жыватворчы Крыж, які ахалоджвае і умацоўвае нас, які нагадвае нам пра пакуты Госпада нашага Ісуса Хрыста і суцяшаючы: калі Бог наш раскрыжаваўся дзеля нас, то колькі ж нам належыць рабіць дзеля Яго, — робячы палёгку нашай працы уяўленьнем і успамінам смутку Уладара, і надзеяй на славу Крыжа. Бо як Выратавальнік наш, узьняўшыся на Крыж, праславіўся праз зьнеслаўленьне і засмучэньне, так і нам належыць рабіць, каб і праславіцца зь Ім, калі некалі пацерпім нешта сумнае (журботнае). Інакш кажучы, як праходзячыя доўгі і цяжкі шлях стомленыя падарожнікі, адшукаўшы нейкае цяністае дрэва, адпачываюць, прысеўшы пад ім, і са сьвежымі сіламі ідуць далей, так і зараз, падчас посту, на шляху жальбы і подзьвігу, пасярэдзіне яго сьвятыя айцы пасадзілі падаючае жыцьцё дрэва Крыжа, што дае нам палягчэньне і прахалоду, і якое робіць нас, стомленых, моцнымі і здольнымі да далейшай працы. Ці як пры набліжэньні [прышэсьці] цара спачатку нясуць яго сьцягі і скіпэтры, а потым і сам ён прыходзіць, цешачыся і вяселячыся пра перамогу, і людзі ягоныя вяселяцца разам зь ім. Так і Гасподзь наш Ісус Хрыстос, жадаючы паказаць канчатковую перамогу над сьмерцю і са славаю прыйсьці ў дзень Уваскрэсеньня, раней паслаў нам Свой скіпэтар, царскі сьцяг — Жыватворчы Крыж, які напаўняе нас шматлікай уцехай і суцяшэньнем і падрыхтоўвае нас належным чынам прыняць наколькі можам зьмясьціць [наколькі можна магутна] Самага Цара і радасна праславіць як Пераможца.

АКАФІСТ ЖЫВАТВОРЧАМУ КРЫЖУ

Кандак 1

Абранаму Царом Славы і асьвячонаму крыжовай сьмерцю Выратавальніка сусьвету, дзівосную моц маючаму Дрэву складзем, праваслаўныя, пахвалу і радасна засьпяваем: Радуйся, Годнае Дрэва, бо на ім зьдзейсьнілася таямніца сусьветнага выратаваньня.

Ікас 1

Анёльскія сілы, як Боскія служыцелі, вакол Крыжа Госпада нябачна стаячыя, жахнуліся і зьдзейсьненаю на зямлі сьмерць Ісуса на Нябёсах апявалі. Мы ж, нягодныя, знакам Годнага Крыжа Госпада асьвячаючыся, радасна сьпяваем:

Радуйся, Годнае Дрэва, Крывёй Богачалавека асьвячонае; радуйся, Годнае Дрэва, праслаўленае послухам Хрыстовым.

Радуйся, Годнае Дрэва, вызваліўшае нас ад пекла; радуйся, Годнае Дрэва, зьнішчэньне палкоў нячысьцікаў.

Радуйся, Годнае Дрэва, абвяшчэньне сілы Ісуса; радуйся, Годнае Дрэва, знак перамогі Гасподняй.

Радуйся, Годнае Дрэва, бо на ім зьдзейсьнілася таямніца сусьветнага выратаваньня.

УШАНАВАНЬНЕ ЖЫВАТВОРЧАГА КРЫЖА

3 нядзеля Вялікага посту

Зь ласкі Боскай мы дасягнулі паловы Вялікага Посту. Напэўна, шматлікія зь нас ужо пачынаюць адчуваць нейкую стому ад подзьвігаў посту, а ёсьць, быць можа, і такія, якія дайшоўшы да сярэдзіны сьв. Чатырохдзесятніцы, яшчэ і не пачыналі як належыць таго подзьвігу, які складае сутнасьць і мэту сьв. Посту.

Для тых і іншых, сьв. Царква выносіць цяпер Жыватворчы Крыж Хрыстовы. Адным — у суцяшэньне і падбадзёрваньне, іншым — у абвінавачаньне і строгае папярэджаньне. Як усе мы ведаем, у гэты дзень сьв. Крыж асабліва урачыста выносіцца на сярэдзіну храма для глыбокай пашаны, каб гэтым падняць наш дух, а таксама для таго, каб кожнаму праваслаўнаму хрысьціяніну нагадаць, што усё наша жыцьцё — гэта нясеньне крыжа.

Праваслаўны шлях хрысьціян — гэта шлях крыжа і подзьвігу. Ад стагодзьдзя Творца і Прамысьліцель прадвызначыў Крыжам выратаваць палае чалавецтва ад сілы варожай, выратаваць Крыжам праз расьпяцьце на ім Сына Боскага.

АКАФІСТ УСЯГОДНАМУ І ЖЫВАТВОРЧАМУ КРЫЖУ ГОСПАДА

Кандак 1

Прыходзь, люд хрысьціянскі, складзем пашану Жыватворчаму Крыжу, на ім Хрыстос, Уладар Славы, рукі раскінуў, узносячы нас да першаснае дабрыні, з якой праз зьмея скінутыя былі. Ты ж, о ўсясьвяты Крыж, як маючы належную табе моц Укрыжаванага Хрыста, выратуй і захавай ад усялякіх бед з пашанай сьпяваючых табе: Радуйся, Жыватворчы Крыж, радасны сымбаль нашага выратаваньня.

Ікас1

Анёлы, як Бога слугі, Крыж абступілі, добраахвотную пакуту Хрыста Жыцядаўца праслаўляючы. Мы ж праз пакуты Твае вечнай сьмерці пазбаўлены, пераймаючы Вышэйшым Сілам, радасна клічам:

Радуйся, Крыж, бо на табе Хрыстос Бог наш, добраахвотна рукі раскінуў, збаўленьня наша праз пакуты творачы; радуйся, бо ўкрыжаваным на табе Хрыстом злачынства Адама і Евы, працягнуўшых рукі да дрэва забароненага, пакутай зьнішчаны.

Радуйся, бо праз ўкрыжаванага на табе, як злачынца, Законатворцы, старажытная клятва, на нас ляжачая, зьнятая; радуйся, бо зьдзейсьнілася на табе невымоўнай таямніцай, род чалавечы ад тленьня сьмяротнага вызваліўся.

Радуйся, бо праз Пацярпеўшага і Памёршага на табе жала сьмерці зламанае; радуйся, праз гэтыя пакуты Бог з чалавекам замірыўся.

Радуйся, Жыватворчы Крыж, усярадасны сымбаль нашага выратаваньня.

СЛОВА Ў ТРЭЦЬЦЮ НЯДЗЕЛЮ ПОСТУ – КРЫЖАПАКЛОНУЮ

мітрапаліт Антоні (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

У адным са старажытных твораў Кіеўскай Царквы адзін падзьвіжнік разважаў пра тое, якім чынам зьдзейсьнілася тварэньне сьвету. Чаму Бог не толькі стварыў сьвет, а прыйшоў яго ратаваць? І ён уяўляе гэта разважаньне як гутарку паміж Айцом і Сынам: І сказаў Айцец: “Сын Мой! Створым сьвет і чалавека, і падзелім зь ім усё, што ў Нас ёсьць”. І Сын адказаў: “Ды будзе так, Ойча”. І Айцец сказаў: “Так, але чалавек не выканае свайго пакліканьня, ён здрадзіць яму, і тады Табе, Сын Мой, прыйдзецца зрабіцца чалавекам і памерці за яго”. І Сын адказаў: “Ды будзе так, Ойча”. І сьвет быў створаны.

Мы сёньня успамінаем сьвята Крыжа Гасподняга, дзень, калі усё стварэньне замірае як бы ў маўчаньні, трымціць у жаху аб тым, што Бог зрабіўся чалавекам для таго, каб памерці, і памерці за нас, памерці зь намі і усю сьмяротнасьць землі панесьці ў Сябе.

БОГАСЛУЖЭНЬНЕ Ў 3 НЯДЗЕЛЮ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

у суботу на вялікай вячэрняй

Пасьля прадначартальнай псальмы – першая кафізма цалкам. На “госпада клічу:” вершыры на 10: нядзельных Актоіха 3; усходніх 3; з Трыёдзі 4, сьвятому Крыжу:

Тон 5

Зазьзяй, Госпада Крыж, / прамяністымі маланкамі Тваёй дабрыні / сэрцы Цябе шануючых / і з боганатхненнай любоўю абдымаючых, сусьвету жаданы! / Табою зьнікла сьлёзная маркота, / і ад сетак сьмерці мы пазбавіліся, / і перайшлі да няспыннай радасьці. / Пакажы прыгажосьці Тваёй дабрыню, / адплату за устрыманьне падаючы слугам Тваім, / зь вераю молячых аб шчодрым заступніцтве Тваім, / і вялікай міласьці

Радуйся, жываносьбітны Крыж, / Царквы выдатны рай, дрэва нятленьня, / узрасьціўшае нам вечнай славы асалоду; / Табою д'ябальскія полчышчы адганяюцца, / і весяляцца Анёлаў палкі, / і зборы верных сьвяткуюць. / Зброя непераможная, цвярдыня непарушная, / цароў перамога, сьвятароў хвала, — / цяпер падай і нам дасягнуць / Хрыстовай пакуты і уваскрэсеньня.