Thursday, March 31, 2011

ФІЯСКА ЎНІЯЦКАЙ МІТАТВОРЧАСЬЦІ …

прат. Сяргей Горбік
Апошнія падзеі рэальна паказалі слабасьць аргумэнтацыі уніятаў пра сваю пасьпяховасьць і адзінстве, якое СМІ УГКЦ будавалі досыць доўга і зацята. Улічваючы, што менавіта на падставе дадзенай аргумэнтацыі ішла асноўная крытыка Праваслаўя наогул і УАПЦ у прыватнасьці, прыйшоў і наша гадзіна правесьці невялікае дасьледаваньне некаторых пытаньняў жыцьця УГКЦ.
Сярод розных мітаў, якія прадстаўнікі УГКЦ імкнуцца насадзіць у сьвядомасьці людзей, ці ледзь не самым галоўным зьяўляецца міт пра “адзінства япіскапата і вернікаў УГКЦ”. І, як рэфрэн на фоне адбываючыхся выбараў часткі УГКЦ, агульны уніяцкі хор панэгірыкаў пра “пасьпяховасьць дзейнасьці кардынала Гузара”. Гэтыя два міту сёньня настолькі злучаны, што можна казаць пра іх аб'яднаньне ў адзін “перадвыбарны” міт…

Sunday, March 27, 2011

ТРЭЦЯЯ НЯДЗЕЛЯ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

Уступаючы на подзьвіг і сканчаючы яго, мы звычайна бываем натхнёныя. Спачатку — сьвядомасьцю сілы ў сабе яшчэ сьвежай і нявыпрабаванай, а напрыканцы — надзеяю блізкага і пасьпяховага заканчэньня. Але сярэдзіна нівы часта бывае для нас небясьпечным каменьнем перапоны. Так Царква, ніколі не пакідаючы дзяцей сваіх без суцяшэньня і падбадзёрваньня, сярод подзьвігаў Вялікага посту, якімі трымаючыя пост і прыносячыя пакаяньне павінны крыжаваць цела свае зь запалам і юрлівасьцю, з трэцяга тыдня Чатырохдзесятніцы пачынае асабліва падбадзёрваць і умацоўваць крочачых па шляху посту, паказваючы сэрцу і позірку нашаму прыклады набожнага падзьвіжніцтва, самаадданасьці і цярпеньня. Такім чынам на трэцім тыдні Вялікага паста яна, скіроўваючы нас забіваць запал і юрлівасьці, заклікае нас перамагаць іх падобна Гедыёну, зваяваўшаму мадыямлян; перамагаць іх, падобна Самсону, забіўшаму зьвера; забіваць іх, як Галіяфа; зьміраць іх падобна Даніілу, які утаймаваў зьвяроў у рове, і больш усхваляе пост, чым прадпісвае; часьцей апявае ягоныя жаданыя плады, чым агаляе нашы язвы грахоўныя, якія лекуюцца постам. “Скарбу айца, сялібы цудоўнай, маці ўсіх паслужыўшых Уладару Хрысту прыйдзіце, насалодзімся, браты, постам: бо ён умацоўвае цела, асьвятляе розум і сэрца. Упадабаем Пост, забіваючы лютыя запалы душэўныя дзеяй духу моцнага, і боскіх дзеячаў дзеі ўмацоўваючы, і розум на нябёсы ўздымаючы, прабачэньня вымольваючы ў Бога шчодрага”.

СЫНАКСАР У ТРЭЦЬЦЮ НЯДЗЕЛЮ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

Ды паклоніцца ўся зямля Крыжу,
Праз які пазнала слова аб пакланеньні Табе
У гэты дзень, у трэцьцю Нядзелю посту, мы сьвяткуем глыбокую пашану Годнаму і Жыватворчаму Крыжу па наступным чыньніку. Паколькі падчас саракадзённага посту і мы нейкім чынам прымаем раскрыжаваньне, забіваючы запал, і адчуваем гаркату, смуткуючы і зьнемагаючы, то і пакладаецца перад намі Годны і Жыватворчы Крыж, які ахалоджвае і умацоўвае нас, які нагадвае нам пра пакуты Госпада нашага Ісуса Хрыста і суцяшаючы: калі Бог наш раскрыжаваўся дзеля нас, то колькі ж нам належыць рабіць дзеля Яго, — робячы палёгку нашай працы уяўленьнем і успамінам смутку Уладара, і надзеяй на славу Крыжа. Бо як Выратавальнік наш, узьняўшыся на Крыж, праславіўся праз зьнеслаўленьне і засмучэньне, так і нам належыць рабіць, каб і праславіцца зь Ім, калі некалі пацерпім нешта сумнае (журботнае). Інакш кажучы, як праходзячыя доўгі і цяжкі шлях стомленыя падарожнікі, адшукаўшы нейкае цяністае дрэва, адпачываюць, прысеўшы пад ім, і са сьвежымі сіламі ідуць далей, так і зараз, падчас посту, на шляху жальбы і подзьвігу, пасярэдзіне яго сьвятыя айцы пасадзілі падаючае жыцьцё дрэва Крыжа, што дае нам палягчэньне і прахалоду, і якое робіць нас, стомленых, моцнымі і здольнымі да далейшай працы. Ці як пры набліжэньні [прышэсьці] цара спачатку нясуць яго сьцягі і скіпэтры, а потым і сам ён прыходзіць, цешачыся і вяселячыся пра перамогу, і людзі ягоныя вяселяцца разам зь ім. Так і Гасподзь наш Ісус Хрыстос, жадаючы паказаць канчатковую перамогу над сьмерцю і са славаю прыйсьці ў дзень Уваскрэсеньня, раней паслаў нам Свой скіпэтар, царскі сьцяг — Жыватворчы Крыж, які напаўняе нас шматлікай уцехай і суцяшэньнем і падрыхтоўвае нас належным чынам прыняць наколькі можам зьмясьціць [наколькі можна магутна] Самага Цара і радасна праславіць як Пераможца.

АКАФІСТ ЖЫВАТВОРЧАМУ КРЫЖУ

Кандак 1
Абранаму Царом Славы і асьвячонаму крыжовай сьмерцю Выратавальніка сусьвету, дзівосную моц маючаму Дрэву складзем, праваслаўныя, пахвалу і радасна засьпяваем: Радуйся, Годнае Дрэва, бо на ім зьдзейсьнілася таямніца сусьветнага выратаваньня.
Ікас 1
Анёльскія сілы, як Боскія служыцелі, вакол Крыжа Госпада нябачна стаячыя, жахнуліся і зьдзейсьненаю на зямлі сьмерць Ісуса на Нябёсах апявалі. Мы ж, нягодныя, знакам Годнага Крыжа Госпада асьвячаючыся, радасна сьпяваем:
Радуйся, Годнае Дрэва, Крывёй Богачалавека асьвячонае; радуйся, Годнае Дрэва, праслаўленае послухам Хрыстовым.
Радуйся, Годнае Дрэва, вызваліўшае нас ад пекла; радуйся, Годнае Дрэва, зьнішчэньне палкоў нячысьцікаў.
Радуйся, Годнае Дрэва, абвяшчэньне сілы Ісуса; радуйся, Годнае Дрэва, знак перамогі Гасподняй.
Радуйся, Годнае Дрэва, бо на ім зьдзейсьнілася таямніца сусьветнага выратаваньня.

УШАНАВАНЬНЕ ЖЫВАТВОРЧАГА КРЫЖА

3 нядзеля Вялікага посту
Зь ласкі Боскай мы дасягнулі паловы Вялікага Посту. Напэўна, шматлікія зь нас ужо пачынаюць адчуваць нейкую стому ад подзьвігаў посту, а ёсьць, быць можа, і такія, якія дайшоўшы да сярэдзіны сьв. Чатырохдзесятніцы, яшчэ і не пачыналі як належыць таго подзьвігу, які складае сутнасьць і мэту сьв. Посту.
Для тых і іншых, сьв. Царква выносіць цяпер Жыватворчы Крыж Хрыстовы. Адным — у суцяшэньне і падбадзёрваньне, іншым — у абвінавачаньне і строгае папярэджаньне. Як усе мы ведаем, у гэты дзень сьв. Крыж асабліва урачыста выносіцца на сярэдзіну храма для глыбокай пашаны, каб гэтым падняць наш дух, а таксама для таго, каб кожнаму праваслаўнаму хрысьціяніну нагадаць, што усё наша жыцьцё — гэта нясеньне крыжа.
Праваслаўны шлях хрысьціян — гэта шлях крыжа і подзьвігу. Ад стагодзьдзя Творца і Прамысьліцель прадвызначыў Крыжам выратаваць палае чалавецтва ад сілы варожай, выратаваць Крыжам праз расьпяцьце на ім Сына Боскага.

АКАФІСТ УСЯГОДНАМУ І ЖЫВАТВОРЧАМУ КРЫЖУ ГОСПАДА

Кандак 1
Прыходзь, люд хрысьціянскі, складзем пашану Жыватворчаму Крыжу, на ім Хрыстос, Уладар Славы, рукі раскінуў, узносячы нас да першаснае дабрыні, з якой праз зьмея скінутыя былі. Ты ж, о ўсясьвяты Крыж, як маючы належную табе моц Укрыжаванага Хрыста, выратуй і захавай ад усялякіх бед з пашанай сьпяваючых табе: Радуйся, Жыватворчы Крыж, радасны сымбаль нашага выратаваньня.
Ікас1
Анёлы, як Бога слугі, Крыж абступілі, добраахвотную пакуту Хрыста Жыцядаўца праслаўляючы. Мы ж праз пакуты Твае вечнай сьмерці пазбаўлены, пераймаючы Вышэйшым Сілам, радасна клічам:
Радуйся, Крыж, бо на табе Хрыстос Бог наш, добраахвотна рукі раскінуў, збаўленьня наша праз пакуты творачы; радуйся, бо ўкрыжаваным на табе Хрыстом злачынства Адама і Евы, працягнуўшых рукі да дрэва забароненага, пакутай зьнішчаны.
Радуйся, бо праз ўкрыжаванага на табе, як злачынца, Законатворцы, старажытная клятва, на нас ляжачая, зьнятая; радуйся, бо зьдзейсьнілася на табе невымоўнай таямніцай, род чалавечы ад тленьня сьмяротнага вызваліўся.
Радуйся, бо праз Пацярпеўшага і Памёршага на табе жала сьмерці зламанае; радуйся, праз гэтыя пакуты Бог з чалавекам замірыўся.
Радуйся, Жыватворчы Крыж, усярадасны сымбаль нашага выратаваньня.

СЛОВА Ў ТРЭЦЬЦЮ НЯДЗЕЛЮ ПОСТУ – КРЫЖАПАКЛОНУЮ

мітрапаліт Антоні (Суражскі)
У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.
У адным са старажытных твораў Кіеўскай Царквы адзін падзьвіжнік разважаў пра тое, якім чынам зьдзейсьнілася тварэньне сьвету. Чаму Бог не толькі стварыў сьвет, а прыйшоў яго ратаваць? І ён уяўляе гэта разважаньне як гутарку паміж Айцом і Сынам: І сказаў Айцец: “Сын Мой! Створым сьвет і чалавека, і падзелім зь ім усё, што ў Нас ёсьць”. І Сын адказаў: “Ды будзе так, Ойча”. І Айцец сказаў: “Так, але чалавек не выканае свайго пакліканьня, ён здрадзіць яму, і тады Табе, Сын Мой, прыйдзецца зрабіцца чалавекам і памерці за яго”. І Сын адказаў: “Ды будзе так, Ойча”. І сьвет быў створаны.
Мы сёньня успамінаем сьвята Крыжа Гасподняга, дзень, калі усё стварэньне замірае як бы ў маўчаньні, трымціць у жаху аб тым, што Бог зрабіўся чалавекам для таго, каб памерці, і памерці за нас, памерці зь намі і усю сьмяротнасьць землі панесьці ў Сябе.

БОГАСЛУЖЭНЬНЕ Ў 3 НЯДЗЕЛЮ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

у суботу на вялікай вячэрняй

Пасьля прадначартальнай псальмы – першая кафізма цалкам. На “госпада клічу:” вершыры на 10: нядзельных Актоіха 3; усходніх 3; з Трыёдзі 4, сьвятому Крыжу:
Тон 5
Зазьзяй, Госпада Крыж, / прамяністымі маланкамі Тваёй дабрыні / сэрцы Цябе шануючых / і з боганатхненнай любоўю абдымаючых, сусьвету жаданы! / Табою зьнікла сьлёзная маркота, / і ад сетак сьмерці мы пазбавіліся, / і перайшлі да няспыннай радасьці. / Пакажы прыгажосьці Тваёй дабрыню, / адплату за устрыманьне падаючы слугам Тваім, / зь вераю молячых аб шчодрым заступніцтве Тваім, / і вялікай міласьці
Радуйся, жываносьбітны Крыж, / Царквы выдатны рай, дрэва нятленьня, / узрасьціўшае нам вечнай славы асалоду; / Табою д'ябальскія полчышчы адганяюцца, / і весяляцца Анёлаў палкі, / і зборы верных сьвяткуюць. / Зброя непераможная, цвярдыня непарушная, / цароў перамога, сьвятароў хвала, — / цяпер падай і нам дасягнуць / Хрыстовай пакуты і уваскрэсеньня.

Friday, March 25, 2011

ПЕСЬНЯ ВОЛЬНАСЬЦІ

Беларусь нарадзіла нас і тут Радзіма наша, ёй прысьвячаем сьпеў наш і працу нашу.
Іх таксама прысьвяціў цар Давыд Госпаду, разам са срэбрам і золатам, якое прысьвяціў зь адабранага ва ўсіх упакораных ім народаў.
Зямлю нашу і скарбы нашы, што Госпадам дадзены, павернем сябе яе Давыд у старажытнасьці павярнуў.
Ад Сірыйцаў і Маавіцянаў, і Аманіцянаў і Філістымлянаў і Амалікіцянаў, і зь адабранага ў Адраазара, сына Рэхавага, цара Суўскага.
Перамагаючы ворагаў – здабываем мір Бацькаўшчыне. Бо здабываньня вольнасьці асьпяваецца ва ўсе стагодзьдзя.
І зрабіў Давід сабе імя, вяртаючыся з разгрому васямнаццаці тысяч Сірыйцаў у даліне Салёнай.
А калі вораг аточыць нас, і надзея пачне сыходзіць, зьвярнёмся да Бога і выгукнем:
Мацуйцеся! І выявімся моцнымы змагарамі за народ наш і гарады Бога нашага. Госпад жа зробіць тое, што да спадобы яму.

МАЛІТВА І МЕЧ. ЛІСТ ДА БЕЛАРУСАЎ ПАЎДНЁВАЙ АМЭРЫКІ НА 25 САКАВІКА 1962 г.

архіяпіскап Апанас (Мартас)
У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.
Упадабаныя дзеці мае!
Сёньня, у дзень вялікага Беларускага сьвята, жадаецца мне зьвярнуцца да ўсіх вас, братоў маіх, зь словам. Бо ёсьць нязломным дух ваш і рукі заўсёды зноў узяцца за збою, каб працягнуць змаганьне за вызваленьня Бацькаўшчыны нашай ад сатанінскага бальшавіцкага ярма.
Згадалася мне сёньня, што дзевятнаццаць гадоў таму сьвяціў я зброю беларускіх ваяроў. Бо ведалі мы тады і сёньня, што без зброі не абараніць нам нашу зямельку, нашы царквы і хаты, нашых родных і блізкіх. Сёньня Рымскі папа ж сьцьвярджае, што з камунізмам можна змагацца ад твару царквы ТОЛЬКІ малітвай. Прынцыпова адмаўляе Папа самую магчымасьць ужываньня зброі ў адносінах да сусьветнага камунізму! Дзіўным кантрастам стаіць перад гэтым сьцьвярджэньнем гістарычны ход жыцьця каталіцтва. Мы штогод зьдзяйсьняем памяць заграфскіх вялебных мучанікаў, мошчам якіх сёньня аддае вялікую пашану Праваслаўны Сьвет. Узрушаючую карціну іх пакутніцкай сьмерці малюе Афонскі Пацярык — як “рымляне” нішчылі бяззбройных манахаў за адно толькі іх стаяньне ў сваёй Праўдзе, затыкаючы вушы, калі тыя казалі ім што, раз яны паўстаюць супраць слуг Хрыстовы, так яны ад Антыхрыста. І відавочна распасьцёрты быў Пакрыў Божай Маці над спавяданьнікамі: Яна мужных умацоўвала, а слабым давала магчымасьць захавацца ад ганіцеляў. Ужываньне лацінянамі зброі да бяззбройных праваслаўных, якое вылівалася часам у масавым іх зьнішчэньні, ці не назіралася і ў адносна вельмі нядаўнія часы, як і ужываньне гвалту сыстэматычнага да праваслаўных? Тут не аднымі пацеркамі дзейнічалі лаціняне! І самая малітоўная памяць пра прадстаўнікоў сыстэм гвалту дзеецца імі нястомна — нават часам дэманстратыўна, як гэта можна было назіраць у стаўленьні да Язафата Кунцэвіча.

МАЛЕБЕН НА ДЗЕНЬ ВОЛІ 25 САКАВІКА

Сьвятар: Дабраслаўлёны Бог наш спрадвеку, цяпер і заўсёды, і на вякі вякоў.
Чытальнік: Амін.
Уладару нябесны, Суцяшальнік, Духу ісьціны, што ўсюды прысутны і ўсё напаўняеш, Скарбніца дабра і Жыцьцядацелю, прыйдзі і ўсяліся ў нас і ачысьці нас ад ўсяго благога і збаў, Добры, душы нашы.
Сьвяты Божа, Сьвяты Моцны, Сьвяты Несьмяротны, памілуй нас. (тройчы)
Усясьвятая Тройца, зьлітуйся над намі. Госпадзе, ачысьці правіны нашы. Уладару, выбач бяспраўе наша. Сьвяты, наведай нас і аздараві немачы нашы дзеля імя Твайго.
Госпадзе памілуй. (тройчы)
Слава Айцу, і Сыну, і Сьвятому Духу, цяпер і заўсёды, і на вякі вякоў. Амін.
Ойча наш , каторы ёсьць у небе, сьвяціся імя Тваё, прыйдзі валадарства Тваё, будзь воля Твая як на небе, так і на зямлі. Хлеба нашага штодзённага дай нам сёньня, і адпусьці нам грахі нашы, як і мы адпускаем вінаватым нашым; і ня ўводзь нас у спакусу, але збаў нас ад злога.
Сьвятар: Бо Тваё валадарства, і сіла, і слава, Айца, і Сына, і Сьвятога Духа, цяпер і заўсёды, і на вякі вякоў.
Чытальнік: Амін.
Чытальнік: Госпадзі, памілуй. (12 разоў)
Слава Айцу, і Сыну, і Сьвятому Духу, цяпер і заўсёды, і на вякі вякоў. Амін.
Прыйдзіце, паклонімся Ўладару нашаму Богу.
Прыйдзіце, паклонімся і прыпадзём да Хрыста, Уладара нашага і Бога.
Прыйдзіце, паклонімся і прыпадзём да самога Хрыста, Уладара і Бога нашага.

Sunday, March 20, 2011

СЫНАКСАР У ДРУГУЮ НЯДЗЕЛЮ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

Сёньня вялікага праваслаўнага прапаведніка сьвятла праўдзівага; Да сьвятла вечнага прыводзіць Крыніца сьвятла.
Гэты сын Боскага і вечнага Сьвета, сапраўды праўдзівы чалавек Божы і дзівосны слуга і служыцель Божы, быў родам з Канстантынопалю і меў высакародных і набожных бацькоў. Ён імкнуўся упрыгожыць дабрадзейнасьцю і вучэньнем не толькі зьнешняга і пачуцьцёвага чалавека, але асабліва — унутранага і нябачнага. Калі ён быў яшчэ вельмі юны, бацька ягоны памёр; маці ж і яго, і усіх ягоных братоў і сясьцёр, выхоўвала ў строгасьці і вучыла запаведзям і Сьвятому Пісаньню, а таксама пасылала да настаўнікаў, каб ён добра навучыўся ад іх і сьвецкай прамудрасьці. Дзякуючы прыродным здольнасьцям і стараннасьці ў вучэньні, ён неўзабаве вывучыў усе філязофскія навукі.
Калі Рыгору споўнілася 20 гадоў, палічыўшы усё зямное горшым сноў, жадаў накіравацца да Бога, Крыніцы і Падаўцу усякай прамудрасьці, і дасканалым жыцьцём усяго сябе прысьвяціць Яму. Тады ён адкрыў маці свой богадагодны намер, вялікую любоў да Бога і палымянае жаданьне і знайшоў, што яна падобна яму доўгі час тужыла пра гэта і ў роўнай меры зь ім гэтаму радая. Маці, адразу сабраўшы да сябе усіх дзяцей, радасна сказала: Вось я і дзеці, якіх даў мне Бог (Іс. 8:18; Жыд. 2:13) . Выпрабоўваючы іх добрыя думкі, яна абвясьціла ім намер вялікага Рыгора. Ён, зьвярнуўшыся да іх з павучальнымі словамі, неўзабаве пераканаў усіх пагадзіцца і рупліва рушыць усьлед пакіданьня сьвету, схіліўшы да падобнай яму любові. Затым, паводле эвангельскай запаведзі раздаўшы усю маёмасьць жабракам, велікадушна адмовіўшы царскую літасьць, славу і палацавыя ушанаваньні, ён рушыў усьлед за Хрыстом.

КАЗАНЬНЕ У ДРУГУЮ НЯДЗЕЛЮ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

мітрапаліт Антоні (Суражскі)
У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.
Якой журботнай і часта непатрэбна журботнай мне уяўляецца наша царкоўнае жыцьцё, нашы хрысьціянскія адносіны, калі чытаеш Эвангельле. Як там усё проста і суцэльна, і як у нас шмат надуманага і ускладненага. Сёньняшняе апавяданьне такое простае, і так проста можна было б жыць па гэтым апавяданьні.
Чалавек у патрэбе, ляжыць паслаблены, паралізаваны. Ён здолеў за сваё кароткае ці доўгае жыцьцё узбудзіць у сэрцах сваіх сяброў і знаёмых любоў, спагаду, павагу. І вось яны чуюць, што хтосьці яму можа дапамагчы, і яны проста яго бяруць і нясуць да гэтага Чалавека. Да Яго доступу, відаць, няма; натоўп загарадзіў шлях, — яны і перад гэтым не спыняюцца, прабіваюцца праз дах да Хрыста, апускаюць ложка, пасьцель, на якой прынесьлі хворага сябра. І Хрыстос глядзіць на усё гэта і. дзівіцца, цешыцца: вось чалавек, які здолеў узбудзіць, нарадзіць любоў, і вось людзі, якія здолелі адклікацца, але не складана, а проста і прама надаць яму магчымасьць пачаць новае жыцьцё.

БОГАСЛУЖЭНЬНЕ Ў ДРУГУЮ НЯДЗЕЛЮ ВЯЛІКАГА ПОСТУ

У СУБОТУ НА ВЯЛІКАЙ ВЯЧЭРНЯЙ
Сьпяваецца пасьлядоўнасьць сьвятога Рыгора Паламы, архіяпіскапа Фесаланікійскага, цудатворцы, складзеная сьвяцейшым патрыярхам Філафэям.
Пасьля прадпачатковай псальмы – першая кафізма цалкам. На “Госпада клічу:” вершыры на 10: нядзельных Актоіха 3; усходніх 3; з Трыёдзі 4:

Тон 2

Якімі пахвальнымі песьнямі апяём герарха, / багаслоўя трубу, агнядышныя вусны дабрыні, / сьвятое ёмішча Духу, / слуп Царквы непахісны, / вялікую весялосьць сусьвету, / раку прамудрасьці, сьвяцільнік сьвятла, / зорку ясную, усё тварэньне адукоўваючую?
Якімі колерамі сьпеваў увянчаем герарха, / набожнасьці змагара, і благога саперніка, / веры гарачага абаронцу, / вялікага настаўніка і асьветніка, / найпрыгажэйшую ліру Духу, / золатам зіхатлівую мову, / крыніца, падаючая верным струмені вылекаваньня, / вялікага і годнага і цудоўнага Рыгора?
Якімі вуснамі мы, зямныя усхвалім герарха, / Цэрквы настаўніка, сьвятла Боскага прапаведніка, / пасьвячонага ў нябесныя таямніцы Тройцы, / вялікае манахаў упрыгожваньне, / дзеямі і сузіраньнем празьзяўшага, / Фесалёнкі і хвалу, / знаходзячамуся суграмадзянінам на нябёсах / боскага і прыцудоўнага міроцечнага Зьміцера?

АКАФІСТ УСЯСЬВЯТОЙ БАГАРОДЗІЦЫ Ў ГОНАР ІКОНЫ ЧЭНСТАХОЎСКАЙ (НЕПЕРАМОЖНАЯ ПЕРАМОГА)

Дадзены акафіст ёсьць аўтэнтычны тэкстам, які зьявіўся ў Кіеўскай Царкве ў першай палове XVIII ст. Ён сьпяваўся ўсімі хрысьціянамі Рэчы Паспалітай: праваслаўнымі, уніятамі і каталікамі.
Кандак 1
Абранаму Ваяводзе, Выратавальніцы зямлі нашай і Царквы Кіеўскай, пахвальны прынясем сьпеў. Ты ж, Маці Цара Нябеснага, ад усякага нападу пазбаў краіну нашу і ад усіх смуткаў і бед вызвалі сьпяваючых: Радуйся, Абаронца Руплівая, збаў нас ад усялякага зла і зьдзейсьні цуд выратаваньня
Анёльскі сабор на Нябёсах гучна апявае Цябе, Уладарка, і мы, на зямлі народжаныя, прыбягаем да абраза Твайго цудатворнага, сьвятым Лукой напісанага, сьпяваем Табе так:
Радуйся, Маці Сьвятла Вечнага; радуйся, Духа Сьвятога сяліба асьвячоная.
Радуйся, мілаты сьветлае Пазнаньне; радуйся, анёльскіх сіл вясельле.
Радуйся, куст няспалена палаючы; радуйся, Уладара Сілаў вечна сузіраючая.
Радуйся, неўвядальная кветка нятленная; радуйся, выява Хрыстовага ўваскрэсеньня.
Радуйся, абаронца руплівая, збаў нас ад усялякага зла і зьдзейсьні цуд выратаваньня.

Saturday, March 19, 2011

ЧЭНСТАХОЎСКІ АБРАЗ БОСКАЙ МАЦІ

6 сакавіка
Чэнстахоўскі абраз Боскай Маці ёсьць, па паданьню, адной з тых 70-ці ікон Усясьвятой Багародзіцы, якія напісаў сьвяты эвангеліст Лука. Яна была напісана ў Ерусаліме, у Сіенскай сьвятліцы. У 66 – 67 гадах, у нас нашэсьця рымскага войска пад кіраўніцтвам Веспасіяна і Ціта, хрысьціяне ўцякалі ў мястэчка Пэлу. Разам зь іншымі сьвятынямі яны захоўвалі ў Пячорах і Чэнстахоўскі абраз Боскай Маці. У 326 годзе, калі сьвятая царыца Алена хадзіла ў Ерусалім для пакланеньня сьвятым месцам і адшукала Крыж Хрыстовы, яна атрымала ў дар ад хрысьціян гэты абраз, прывезла яго ў Канстантынопаль і паставіла ў палацавай капліцы; дзе сьвятыня захоўвалася на працягу пяці стагодзьдзяў.
У Кіеўскую Царкву цудатворны абраз зь вялікім гонарам быў прынесены заснавальнікам  Львову, галіцака–валынскім князем Львом Данілавічам і зьмешчаны ў Бельзкім замку пад нагляд праваслаўнага сьвятарства.

“ГРАМАДЗЯНСКАЯ ВАЙНА” ВЫБУХНУЛА Ў ЭЛАДСКАЕ ЦАРКВЕ

“Грамадзянская вайна выбухнула ў Царкве паміж традыцыйнымі праваслаўнымі, падтрыманымі некаторымі герархамі, і герархамі прымаючымі ўдзел у дыялёгах зь іншымі хрысьціянскімі Цэрквамі.
Змаганьне атрымала такія маштабы, што некаторыя вернікі падпісалі “Дэклярацыю спавяданьня і абароны веры”, дзе ў прыватнасьці папераджаюць герархію, што “стоячы ў праваслаўнай веры і ісьціне мы будзем утрымлівацца ад царкоўных таямніц і дзеяў, дзе сьвятарства знаходзіцца ў зносінах зь ерэтыкамі і згадваюць іх, а таксама ад япіскапаў знаходзячыхся ў ерасі, і будзем шукаць япіскапаў і сьвятароў, якія іх не згадваюць, і адмаўляюцца ад экумэнізму”.
“Мяцежнікі”
“Дэклярацыя спавяданьня і абароны веры” складае толькі адной зь дзеяў неакансэрватыўнага руху, які ў апошнія гады адлюстроўвае свае пазыцыі праз інтэрнет.
Згодна інфармацыі, амаль па ўсёй краіне дзее нейкая “партызанская вайна” супраць герархаў, якія прытрымліваюцца іншай пазыцыі, сыходзячы зь уласных поглядаў, і характэрная атмасфэра, дамініруючая пры гэтым, ёсьць падобнай той, якая, як кажуць, разгарнулася ў адным храме ў Салоніках, дзе вядомы сьвятар пракляў Папу і заклікаў веруючых крочыць за ім, а потым зьнішчальна раскрытыкаваў пазыцыю Канстантынопальскага патрыярхату і Эладскае Царквы адносна іх дыялёгу з каталікамі і іншымі хрысьціянамі, а таксама іх удзел у ССЦ (Сусьветным Савеце Цэркваў – рэд.).

Friday, March 18, 2011

ХРЫСЬЦІЯНСКАЯ ТЭАНІМІЧНАЯ ЛЕКСЫКА БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ ПРАВАСЛАЎНАГА І КАТАЛІЦКАГА ЎЖЫВАНЬНЯ

Мусорын А.Ю.
Характэрнай рысай рэлігійнай гісторыі беларускага народа ёсьць тое, што беларусы ніколі не былі цалкам праваслаўным народам, як, напрыклад, расейцы, або цалкам каталіцкім, як, напрыклад, палякі.  Беларусь заўсёды была поліканфэсіянальнай краінай, на абшары якой шмат стагодзьдзяў узаемадзейнічалі праваслаўная і каталіцкая культурныя традыцыі, што адлюстравалася, у тым ліку, і ў беларускай тэанімічнай лексыцы, абумовіла яе варыянтнасьць паводле канфэсіянальнай прыналежнасьці. Менавіта гэтыя, канфэсійна маркіраваныя найменьні Бога, і дасьледуюцца ў дадзеным артыкуле.  Беларуская тэанімічная лексыка агульнага для усіх хрысьціянскіх канфэсі ужываньня (Бог, Валадар, Усявышні, Усеспадар, Айцец Нябесны і інш.) застаецца па—за межамі дадзенага дасьледаваньня. 

Thursday, March 17, 2011

ЧАС ПОСТУ – ГЭТА ЧАС НАШАГА ДУХОЎНАГА АБНАЎЛЕНЬНЯ…

Для хрысьціян Усходняга абраду, праваслаўных і грэка–каталікоў, пачалася Сьвятая Чатырохдзесятніца – Вялікі Пост. Яму папярэднічалі некалькі падрыхтоўчых тыдняў, і яшчэ адзін – Пакутны тыдзень увянчае яго заканчэньне прад Вялікаднём. Па праваслаўным вераваньням час посту – гэта асаблівы час для духоўнага станаўленьня хрысьціяніна. Да размовы аб сэнсе і сутнасьці посту мы запрасілі пратаярэя Яўгена Заплетнюка, Кіраўніка Місіянэрскага аддзелу Патрыярхіі Ўкраінскай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы, кандыдата багаслоўя, вядомага публіцыста і рэлігійнага дзеяча.
– Ойча Яўген, што ж такое пост і чым уласна Вялікі пост адрозьніваецца ад усіх іншых?
Для кожнага праваслаўнага хрысьціяніна, пост – гэта, у першую чаргу, час унутранага абнаўленьня ў Хрысьці. Час посту – гэта час, калі ў адпаведныя дні, тыдні, альбо нават месяцы, Царква заклікае сваіх вернікаў зьмясьціць акцэнты ўласных каштоўнасьцяў, перанесьці ўвагу зь цела на дух. Мы зь вамі вывучаючы гісторыю і сучаснае жыцьцё людзей вельмі лёгка можам прыйсьці да выніку, што чалавецтва заўсёды жыло, жыве, і дакладна яшчэ будзе жыць у будучыні, робячы цэнтрам усяго свайго сьветапогляду ўласнае целе, ягоны дабрабыт, камфорт і выгоды.

Tuesday, March 15, 2011

РЫМ І МАСКВА

Джордж Вайгель
Нядаўні візыт прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі Дзьмітрыя Мядзьведзева ў Ватыкан, у часе якога адбылася сустрэча з Папам Бэнедыктам XVI, асобныя экспэртныя колы разглядаюць як яшчэ адно сьведчаньне хуткага прарыву ў адносінах паміж Сьвятым Пасадам і Расеяй, а таксама паміж Рыма-Каталіцкай Царквой і Расейскай Праваслаўнай Царквой. Хоць я жадаў бы, каб гэта было менавіта так, аднак існуе вялікая доля скептыцызму менавіта праз веданьне мінуўшчыны.
У часе так званых “выбараў” у сьнежні 2010 года, беларускі прэзыдэнт Аляксандр Лукашэнка зноў захаваў сваю пасаду. Амаль усе міжнародныя назіральнікі вызналі гэтыя “выбары” шахрайскімі і асудзілі арышты і трыманьне ў вязьніцы апазыцыйных кандыдатаў, якія адбыліся адразу пасьля “выбараў”. Аднак неўзабаве пасьля абвяшчэньня вынікаў выбараў, патрыярх Кірыла І, лідэр расейскага праваслаўя, надаслаў вітальнае пасланьне А.Лукашэнка, з пахвалой за тое, што “ён сумленна служыць усёй краіне і яе грамадзянам”, а “вынікі выбараў паказалі вялікую даверу, якую мае да яго народ”

Monday, March 14, 2011

АФОНСКІЯ МАНАСТЫРЫ: МАНАСТЫР ЗАГРАФ

Як абвяшчае паданьне, гэты манастыр быў заснаваны ў X ст. трыма братамі—манахамі родам зь Ахрыды: Майсеем, Аронам і Янам. Аднак паміж імі паўстала нязгода зь нагоды таго, якому сьвятому ці сьвяту прысьвяціць манастыр. Звг. Майсей прапанаваў пабудаваць яе ў імя Усясьвятой Багародзіцы, звг. Аарон — сьвяціцеля Мікалая, а звг. Ян — велікамучаніка Георгія. Пасьля доўгіх спрэчак яны замкнулі ў храме дошку для іконы, пакрытую ляўкасам, і усталі на малітву. Раніцай, адамкнуўшы храм, яны са зьдзіўленьнем убачылі, што на дошцы намаляваўся абраз велікамучаніка Георгія, у гонар якога і быў асьвячоны манастыр.
У X ст. ужо сустракаецца подпіс ігумена пад I Тыпконам Сьвятой Гары. Аднак гісторыя амаль нічога не кажа пра лёс манастыра аж да XIII ст. Падстава таму — пажары, якія зьнішчылі манастырскія архівы. Да гэтага часу манастыр ужо амаль цалкам населены баўгарскімі манахамі. 10 кастрычніка 1276 г. тут былі спалены лацінянамі 26 звышгодных мучанікаў, якія паўсталі супраць уніі з Рымам. У памяць гэтай падзеі ў 1873 г. у манастыры быў усталяваны кенатаф (сымбалічная магіла). Манастыр неаднаразова руйнавалася піратамі, але заўсёды хутка аднаўлялася, дзякуючы шчодрай дапамогі бізантыйскіх імпэратараў.

Sunday, March 13, 2011

ТАРАС НАВУЧЫЎ НАС НЕ ЗЬНЯВЕРВАЦЦА…

Сьвяцейшы Мяфодзій, мітрапаліт Кіеўскі і ўсёй Украіны, Першагерарх УАПЦ
Ужо сто пяцьдзесят гадоў украінцаў па ўсяму сьвету аб’ядноўвае прароцкае слова вялікага Паэта. Але вельмі часта здараецца так, што калі нават суседнія народы ўспрымаюць усім сэрцам бясспрэчны талент гэтага чалавека, не ўсе ўкраінцы нашага часу разумеюць ягоную геніяльнасьць.
Тыя, хто мае звычку перачытваць “Кабзар” не з прымусу, а са сваёй добрай волі, не можа не заўважаць асаблівую харызму Шаўчэнка, якая ёсьць не толькі ў тым, што ён умеў складаць словы ў вершы. У гэтым не ёсьць вялікая мудрасьць. Сваімі словамі ён умеў запаліць чалавечыя сэрцы, адшукаць нейкія патаемныя струны, і нават праз скруху і галгофы народу падараваць кожнаму зь нас добрую хрысьціянскую надзею на добрую будучыню Украіны і ўкраінцаў. Ён навучаў нас не зьнявервацца. Простыя словы ён адточваў быццам дыямэнты, тым самым не проста ўвекавечыў свае імя ў гісторыі нашага народу. Ён зрабіў нешта, нашмат большае. Ён увекавечыў сам наш шматпакутны народ, сярод іншых раўнапраўных і свабодалюбівых народаў сьвету.

ПРАВАСЛАЎНАЯ КАКАФОНІЯ

Жывіца Туціч
Пасьля беспасьпяховага паседжаньня Міжправаслаўнай падрыхтоўчай камісіі для падрыхтоўкі “Сьвятога і Вялікага Сабору праваслаўнай Царквы” ў шматлікіх праваслаўных цэрквах пераважаюць зьдзіўленьне, расчараваньне і засмучэньне. Паседжаньне прадстаўнікоў усіх 16 праваслаўных памесных цэркваў не змагло дасягнуць аднагалоснасьці ў апошніх дзьвюх тэмах, рашэньне па якіх неабходна для скліканьня Сабору. Гаворка ідзе пра спосаб абвяшчэньня аўтакефаліі і пра пасьлядоўнасьць цэркваў у дыпціхах.
“Камісія змушана была усталяваць, што адносна гэтых пытаньняў не было магчымым дасягнуць аднагалоснага рашэньня”, паведамлялася ў камюніке, падпісаным старшынёй камісіі, мітрапалітам Пэргамскім Янам Зізіўласам (Сусьветны патрыярхат). Адмысловае незадавальненьне пануе ў Цэрквах грэцкай традыцыі.

БОГАСЛУЖЭНЬНЕ 1 НЯДЗЕЛІ ПОСТУ, ПЕРАМОГІ ПРАВАСЛАЎЯ

У СУБОТУ НА ВЯЛІКАЙ ВЯЧЭРНЯЙ

Пасьля першапачатковага псальму чытаем першую кафізму цалкам. На “Госпада клічу” вершыры на 10: нядзельных Актоіха 3, усходніх 3; Трыёдзі 4:
Тон 6: Аб Табе, неспасьціжным, / перш ранішняй зоркі безуладна зазьзяўшам / зь нярэчыўнага і бесьцялеснага улоньня Айца, / прарокі, Тваім Духам, Госпад, натхнёныя, / прадказалі, што будзеш Ты Немаўлём, / ад не пазнаўшай шлюбу увасобіўся, / зь людзьмі злучысься, / і што жывуць на зямлі будзеш бачны; / таму удастой, як Міласэрны, асьветы Тваёй, / апяваючых невымоўнае і сьвятое Тваё уваскрэсеньне.
Словам аб Табе абвясьцілі дабраслаўлёныя прарокі, / і справамі Цябе ушанавалі, / бясконцае жыцьцё, як плён сабралі; / бо служэньні тварэньню, Уладар, / замест Цябе, Стваральніка, не адпакутавалі, / ад усяго сьвету яны па-эвангельскі адвярнуліся, / і адпаведныя зрабіліся пакуце Тваёй, аб якой прадказалі; / іх малітвамі удастой нас бязгрэшна прайсьці устрыманьня час, / Адзіны Шматміласьцявы.
Існасьцю Боскай Тваёй неапісальнай, / Ты ў апошнюю гадзіну, Уладар, увасобіўшыся, / пажадаў быць апісальным: / бо цела прыняцьцем / і усё уласьцівасьці яго Ты набыў. / Таму пішучы вобраз з Табою падобны, / як належыць, яго цалуем, / узвышаючыся да Твайго каханьня, / і чэрпаем мілату вылячэньня зь яго, / прытрымліваючыся апостальскім боскім паданьням.

СЛОВА Ў НЯДЗЕЛЮ ПЕРАМОГІ ПРАВАСЛАЎЯ

мітрапаліт Антоні (Суражскі)
У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.
Мы сьвяткуем сёньня дзень Перамогі Праваслаўя; але мы павінны памятаць, што мы сьвяткуем Боскую перамогу, перамогу праўды, перамогу Хрыстову над усімі слабасьцямі чалавечага уразуменьня. Гэта не перамога нас, праваслаўных, над іншымі веравызнаньнямі і іншымі людзьмі; гэта перамога Боская над намі і, праз нас, колькі ні ёсьць у нас сьвятла, над іншымі. Хто зь нас можа асьмеліцца сказаць, што ён верыць так, як апісана гэта ў Сьвятым Пісаньні? У канцы Эвангельля ад Марка нам гаворыцца пра тое, што верніку усе цуды будуць адкрыты, мовы новымі загаворыць, хвароба скончыцца, мёртвых уваскрэсіць, калі нейкую атруту вып'е, не шкодзіць яму: хто зь нас можа пра сябе сказаць, што ў яго такая ці падобная вера?

КАЗАНЬНЕ Ў НЯДЗЕЛЮ ПЕРАМОГІ ПРАВАСЛАЎЯ

Аснова Праваслаўя ў аднадумстве; пачатак ягошто заўсёды, усімі і ўсюды было спавяданае; крэпасьць і ўстойлівасьцьу веданьні праўды
сьвяціцель Феафан Затворнік
Цяпер сьвяткуем мы Перамогу Праваслаўя — перамогу праўды над хлусьнёй і памылкай. Як пасьля звычайнай перамогі пераможцы абвяшчаюць пра галоўныя сутычкі зь ворагамі, у якіх узялі над імі верх і усхваляюць наймужных правадыроў сваіх і змагароў у павучаньне наступным родам, так “Сьвятая Царква — слуп і сьцьвярджэньне праўды” (1 Цім.3:15), у розныя часы якая падвяргалася нападам ілжывых мудрацоў, варожых праўдзе, і са славаю перамагаючы іх, усталявала урачыста абвяшчаць цяпер пра свае перамогі, асуджаючы ворагаў праўды, выкрываючы хлусьлівыя іх мудраваньні і ў той жа час абвяшчаючы сьвятую праўду і услаўляючы змагароў яе, каб верныя сыны яе ведалі, чаго жадае яна, і засьцерагалі сябе такім чынам ад тых жа ці падобных памылак. Чуючы гэта, уславім Гасподзь, падараваўшага перамогу праўдзе, каб яна, як сьвятло ў цемры, сьвяціла ў цемры памылак чалавечых і паказвала праўдзівы шлях шукаючых ісьціны шлях.

СЛОВА АБ СЬВЯТЫХ ІКОНАХ СЬВЯТОГА АЙЦА НАШАГА МЯФОДЗІЯ, АРХІЯПІСКАПА КАНСТАНТЫНОПАЛЬСКАГА, СПАВЯДАЛЬНІКА

Верую ў адзінага Бога Айца, Усеўладарнага, Тварцу неба і зямлі, усяго бачнага й нябачнага. I ў адзінага Госпада Ісуса Хрыста, Сына Божага, аднароднага, ад Айца народжанага перад усімі вякамі. І ў Духа Сьвятога, Госпада жыцьцятворчага, Які ад Айца зыходзіць, Каму нароўні зь Айцом і Сынам пакланеньне й слаўленьне належаць, Якім усё асьвячаецца. У Сьвятую Тройцу непадзельную, невыказную і неапісальную. У Сьвятую Тройцу усяўладную і усядзеючую, раўнабоскую і роўнамагутную, роўную па волі і роўную па розуме, роўную па сутнасьці і адзінасутную, сувечную і субеспачатковую. І ў адзінаначальле трыіпастаснае ў Сыне Богу, народжаным, у Духу Богу, утрымліваючым і жыватворчым усё. Бо Дух заўсёды ёсьць зь Айцом і Сынам, і ніколі не падзяляліся адзін ад аднаго. І Айцец заўсёды быў і існаваў зь Сынам. І Сын існаваў зь абодвума — Айцом і Духам. Так пакланяюся і слаўлю непадзельную Сьвятую Тройцу, адзінае Бажаство ў трох тварах.

ПЕРАМОГА ПРАВАСЛАЎЯ

Сьвяткаваньне Перамогі Праваслаўя зьдзяйсьняецца ў першую Нядзелю Вялікага посту. Яно было усталявана ў Грэцыі ў IX ст., у памяць канчатковай перамогі над ворагамі праваслаўя — іканаборцамі. Вучэньне пра шанаваньне ікон, заснаванае на Сьвятым пісаньні і зацьверджанае звычаем першых хрысьціян, да VIII ст.. заставалася недатыкальным. Але ерась іканаборцаў, якая зьявілася ў самой Грэцыі, распаўсюдзілася па шматлікіх краінах. Царква Боская падвяргалася ганеньню, большаму чым ад язычнікаў. Больш 100 гадоў ліліся сьлёзы і нявінная кроў верных праваслаўных, якія змагаліся за права маляваць на абразах Госпада Нашага Ісуса Хрыста, Боскую Маці і сьвятых, а таксама маліцца ім перад абразамі. Гэтых праваслаўных кідалі ў вязьніцы, падвяргалі катаваньню і пакараньням сьмерцю. Годныя абразы і мошчы сьвятых спальваліся.

Saturday, March 12, 2011

ПОСТ – ГЭТА АХВЯРА АСАБІСТАЯ

(Слова да сьвятароў, манахаў і манашак, і ўсім праваслаўным хрысьціянам)

Пост – гэта ахвяра асабістая. Яе кошт – у шчырасьці. Зь малітвай яна ёсьць неймаверна, Ёй чалавек асьвячае жыцьцё
Слава Ісусу Хрысту! На вякі слава!
Усе мы прагнем у жыцьці, ці сьвядома, ці падсьвядома, дабра для сябе, блізкіх, для сьвету. Жадаем, каб сьвет існаваў і каб у сьвеце ўсё было добра. Пры гэтым жадаем, каб і наша месца ў сьвеце было годнае зь усімі зручнасьцямі для жыцьця.
Для гэтага чалавек павінны зразумець, што ён ёсьць асноўнай падставай для гарманічнага сьвету. Чалавек жадае быць забясьпечаным у гэтым пагрозьлівым сьвеце, у якім пануе грэх, зло, гвалт, несправядлівасьць, здрада і ўсё гэта паходзіць ад чалавека. І мы гэта мелі магчымасьць на сябе адчуць і адукавацца.

Friday, March 11, 2011

МАЛЕБНЫ КАНОН ВЕЛІКАМУЧАНІКУ ХВЯДОРУ ЦІРОНУ

твор звышгоднага Яна Дамаскіна
Песьня 1
Ірмас: Па вадзе прайшоўшы, як па сушы, / і эгіпэцкага разбэшчваньня пазьбегшы, / ізраільцянін заклікаў: / “Збавіцелю і Богу нашаму засьпяваем!”
Як Боскага змагара цябе Хведар, ведаючы, / і злучаны вечнаю любоўю да цябе, / я і душу зь целам, / і словы хвалы табе прысьвячаю.
Прадпісвалася указам брыдкім / ахвяру ідалам, а не Жывому Богу прыносіць: / але ты прыведзены быў, пакутнік, / не зь думкай зьдзейсьніць падобнае, / але каб быць Богу прынесеным.
Слава Айцу, і Сыну, і Сьвятому Духу.
Любоўю Боскаю працьвічаны, / у войску Сына Адзінароднага Бога Усявышняга / ты, Хведар пакутнік, паслужыў / і ў адносінах узнагарод не ашукаўся.
Цяпер і заўсёды і на вякі вякоў. Амін.
Багародзічны: Палкі Анёлаў і сьмяротных / Цябе, шлюбу не спазнаўшая Маці, усхваляюць няспынна: / бо Ты Стваральніка іх, як Немаўля / у абдымках Сваіх насіла.

Thursday, March 10, 2011

ГІСТОРЫЯ БАПЦ НА ЭМІГРАЦЫІ: КРЫНІЦЫ ДАСЬЛЕДАВАНЬНЯ

Гарбінскі Юры, Варшава
Як ведама, падзеі Другой Сусьветнай вайны й яе вынікі паклалі пачатак чарговай хвалі эміграцыі зь Беларусі, што доўжылася ад 1944 г. да другой паловы 1950—х гг. і мела палітычны характар. Як слушна заўважыў доктар Вітаўт Кіпель, пры выразна акрэсьленай сацыяльнай неаднастайнасьці гэтую хвалю, якую складалі сяляне, інтэлігенцыя, вайскоўцы, характарызавала “моцная беларуская нацыянальная сьвядомасьць, незалежніцкая ідэалёгія й абсалютная бескампраміснасьць да камуністычнае сыстэмы”. Паводле канфэсійнай прыналежнасьці пераважная большасьць эмігрантаў была праваслаўная, адна пятая ад агульнай колькасьці — каталікі, і невялікі адсотак — пратэстанты. Першапачаткова гэтая хваля эміграцыі затрымалася ў Заходняй Нямеччыне, Аўстрыі, Бэльгіі, Ангельшчыне, Францыі. Аднак ужо на пачатку 1950—х гг. большасьць беларусаў—эмігрантаў з гэтых краінаў перабралася за акіян — у ЗША, Канаду, Аўстралію, а таксама ў Аргентыну. Час паказаў, што ў складаных варунках эміграцыйнага жыцьця царква й рэлігія, нягледзячы на закалоты й крызысы, сталіся для многіх важнымі фактарамі захаваньня беларускага традыцыяналізму й нацыянальнай саматоеснасьці. Галоўную ролю пры гэтым адыгралі новазарганізаваныя парафіі Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы, адноўленай у чэрвені 1948 году ў Канстанцы (Нямеччына), і першыя беларускія прыходы ў грэцкай юрысдыкцыі ў ЗША й Канадзе.

ТРЫЁДЗЬ ПОСНАЯ І ЯЕ АЎТАРЫ Ў ПЭРЫЯД ПЕРШАПАЧАТКОВАГА ЗБОРУ ГІМНАГРАФІЧНАГА МАТЭРЫЯЛУ

Рыгор Бітбунаў
Гімнаграфія сьвятых Андрэя Крыцкага, Яна Дамаскіна і Косьмы Маіўмскага ў Трыёдзі поснай
Першым па часе з гэтых творцаў сьпеваў зьяўляецца сьвяты Андрэй, спачатку манах ерусалімскага храму сьвятога Уваскрэсеньня, потым дыякан вялікай Канстантынопальскай Царквы і нарэшце япіскап Крыцкі († кал. 720). Адных толькі ягоных канонаў па старажытных ірмалёгіям налічваецца звыш 70. Сярод іх ёсьць каноны на нядзельныя дні, на памяці сьвятых, на сьвята Госпада і Багародзіцы.
Яго творы важныя, першым чынам, таму, што зьяўляюцца зыходнымі, дайшоўшымі да цяперашняга часу тэкстамі такога роду, хоць ён наўрадцы быў першым іх складальнікам. У сучаснай друкаванай Трыёдзі захаваліся наступныя каноны сьвятога Андрэя: у сераду сырнага тыдня – пра пост, Вялікі канон чацьвярга пятага тыдня, канон суботы Лазара, трысьпевы для пяці дзён Пакутнага тыдня. У рукапісных крыніцах знаходзяцца таксама каноны на Вербную нядзелю і чатырохсьпеў Вялікай суботы. Пералічаныя творы складаюць у сьвятога Андрэя толькі палову цыклу ягоных канонаў на рухомыя богаслужбовыя дні: яны працягваюцца канонамі на Вялікдзень, нядзелю Тамаша, міраносіц. На тыя ж дні каноны Яна Дамаскіна і Косьмы Маіўмскага выцясьняюць тэксты сьвятога Андрэя. Так, Студыйскі статут патрыярха Алексія (1025–1043) ужываньне канону апошняга на Вербную нядзелю заве ужо старым звычаем, а яго трысьпевы прадпісвае ужываць толькі да Вялікага чацьвярга. Значна скарочаны і трысьпевы Пакутнага тыдня: зь аднаго толькі трысьпеву пятніцы вылучана каля дзесяці трапароў. Не пазьбег скарачэньняў і Вялікі канон: славянскія крыніцы XII–XIV стагодзьдзяў у ягонай дзевятай песьні прыводзяць тры асаблівых трапара, якіх няма ў грэцкіх арыгіналах.