мітрапаліт Антоній (Суражскі)
У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа!
Шмат гадоў таму назад айцец Сергій Булгакаў назваў адну зь сваіх пропаведзяў на Узьнясеньне "Радасьць расстаньня". І сапраўды, калі мы разьмяркоўваем над словамі, якія спадарожнічаюць у Эвангельлі папярэджаньню Хрыста аб тым, што Яму належыць памерці, на час разлучыцца са Сваімі вучнямі і быць для іх па-за усякай дасяжнасьцю, і аб тым, што ідзе час, калі Ён адыдзе ужо канчаткова да Бога і Айца, можна дзівіцца: молячыся аб вучнях Нябеснаму Айцу, Хрыстос просіць аб тым, каб яны мелі поўнасьць Яго радасьці ў сабе... Як можа быць, каб, разлучыўшыся са Выратавальнікам, мы маглі, аднак, цешыцца Яго радасьцю і не за Яго, а разам зь Ім, за сябе, за увесь сьвет?
Гэтая радасьць нялёгка даецца. Для таго, каб перажыць гэтую радасьць Хрыстову, трэба адарвацца ад прыхільнасьці да зямнога, роднага, звыклага Хрыста. Вы, мусіць, памятаеце ў Эвангельлі апавяданьня аб зьяўленьні Хрыста вучням пасьля Уваскрэсеньня; Выратавальнік паўстаў сьвятой Марыі Магдаліне ў самой магілы, і яна была так пагружаная ў сваё гора, што не пазнала Яго, яна уся ў сябе сышла — і страціла Яго. І калі Выратавальнік яе назваў па імю, і гэтае слова "Марыя" дайшло да глыбінь яе сэрца і душы, яна упала да Ягоных ног і захацела як бы утрымаць Яго, трымаючыся за уваскрэшанае цела. І Ён ёй сказаў: Не чапай мяне цяпер, Я яшчэ не узышоў да Айца Майго і Айцу вашага, да Бога Майго і Бога вашага... Яна уся яшчэ была поўная часам Хрыстовага жыцьця на зямлі; яна жадала вярнуцца да тых дзён радасьці вакол Яго, але гэтая радасьць мінула. Паміж гэтымі днямі зямнога жыцьця і Хрыстом цяперашнім, знаёмым нам, прайшоў меч, мінула сьмерць, крыж, сыход ў пекла, кароткачасовая, але такая страшная па сваёй уяўнай безнадзейнасьці разьвітаньне.
І зараз Хрыстос узьнёсься. Хрыста, якім мы Яго бачым у Эвангельлі, мы не можам больш улавіць, таму што Ён нам расчыніўся як Бог і як дасканалы чалавек. Тая простая блізкасьць, якая была паміж Ім і Яго вучнямі, зямное сяброўства неяк адышло раптам на нейкі задні плян, і зараз, як кажа апостал Павел, мы ужо у целе Хрыста не ведаем, але мы Яго ведаем духам.
Сыходзячы ад Сваіх вучняў, Выратавальнік ім сказаў: Я вас сіротамі не пакіну. Я вам пашлю Духа, Суцяшальніка, Які зыходзіць ад Айца, — Ён вам усё абвесьціць...
І у дзень Пяцідзесятніцы Божы Дух спачыў на Царкве, запоўніў яе Сваёй прысутнасьцю і адкрыў перад Царквой бяздонныя глыбіні новага бачаньня і Самога Хрыста, ужо не проста выкладчыка, не проста настаўніка, не проста сябра, не проста памазаніка Боскага, прарока, цудатворца. Адкрыўся Хрыстос адкрыцьцём Духу як Чалавек, але не як адзін зь людзей, а як поўнасьць зьявы таго, што такое Чалавек. І адкрыўся Ён нам як Бог. Гэта прадчувалі, гэта чулі Яго вучні, але зараз мы гэта ведаем, мы гэта бачны, мы гэта спазналі досьведам: Ён наш Гасподзь і Ён наш Бог.
І падарунак Сьвятога Духа сілай Боскай дае нам магчымасьць прылучыцца таму, што прыналежыць нікому іншаму, як Сыну Боскаму, зрабіўшамуся Сынам чалавечым. Яго Уваскрэсеньне было як бы цудам у Яго Богачалавечым лёсе; але наша далучанасьць Яму падарункам Сьвятога Духу, тое, што Прычашчэньнем Сьвятых Таямніц, Хростам мы робімся целам і крывёй Яго, як бы Ім Самім, робіцца усё тое, чым Ён быў, магчымым для нас. Чалавек у поўным сэнсе гэтага слова, чалавек, дасягнуўшы поўнай меры свайго чалавецтва — не зямны чалавек, а чалавек нябесны; чалавек толькі тады робіцца цалкам сабой, калі ён так злучыўся з Богам, што ён — у Богу і Бог у ім, калі ён стаў чалавекам, якім быў Хрыстос: Сынам Боскі не па нараджэньні, а па дарунку, па далучэньні.
І вось дзе радасьць наша: узьнёсшыся ад нас на неба, Хрыстос панёс зь Сабой, у глыбіні Сьвятой Тройцы тое цела, якую чалавецтва, зямля, Яму падарыла Боская Маці . Зараз таямніца чалавека знаходзіцца ў глыбінях і нетрах таямніцы Боскай. Мы не разлучыліся зь Ім, таму што Духам Сьвятым мы зь Ім сталі неразлучнымі; і бачачы зьдарыўшаеся зь Ім, прылучаючыся таму, што зь Ім здарылася, мы прылучаемся Яго радасьці, радасьці аб тым, што сьвет выратаваны, радасьці аб тым, што пераможанае усё, што рабіла чалавека дробным, чужым Богу. Зараз мы Яму свае, родныя. Зараз мы можам цешыцца Хрыстовай радасьцю: не толькі аб Яго перамозе, але аб тым, што перад намі адчынена новае вядзеньне Боскае, новае разуменьне чалавека, і прызначэньне такое вялікае, такое дзівоснае, аб якім не думаў чалавек да Хрыста: стаць сынамі і дочкамі Боскімі, прылучыцца усяму, што Хрыстова — уключаючы вечную Боскую славу. Амін.
