Глядзі, я жадаю, каб ты сапраўды ведаў аб замілаваньні, сьцярогся яе і каб, кіруемы недасьведчанасьцю, буйна не пашкодзіў сабе і не загубіў сваёй душы. Вольны выбар чалавека лёгка схіляецца да супольнасьці зь ворагамі, асабліва ў неспрактыкаваных, як найболей перасьледуем імі. Зблізку і вакол пачаткоўцаў і свавольных нячысьцікі звычайна разгортваюць сеткі намераў і згубных летуценьняў і рыхтуюць ямы падзеньня, бо душэўны горад іх – пад уладай чужынцаў. І не трэба дзівіцца, калі нехта зь неспрактыкаваных спакушаны, або запаў у ашалеласьць розуму, або прыняў і прымае замілаваньне, або убачыў чужое ісьціне, або кажа недарэчнае па неспрактыкаванасьці і недасьведчанасьці. Іншы, часта гаворачы ўсім аб ісьціне, па невуцкі і неўзаметку кажучы адно замест іншага, не ў стане правільна сказаць, як ідзе тая або іншая справа. Ён шматлікіх запалохвае, а на бязмоўных наводзіць дакор і сьмех сваёй вар'яцкай дзейнасьцю. І няма нічога дзіўнага ў тым, што які-небудзь пачатковец пасьля шматлікіх прац упадае ў замілаваньне. Гэта здаралася са шматлікімі шукаючымі Бога зараз і раней.
Памяць аб Богу, або разумная малітва, вышэй усіх родаў дзейнасьці. Яна, як і любоў Боская, зьяўляецца галавой дабрадзейнасьці. Але бессаромна і нахабна жадаючы увайсьці да Бога і чыста паспавядаць Яго і узмацняецца набыць Яго ў сабе, калі будзе дапушчана звыш, лёгка забіваецца тымі – разумею дэманаў, – бо саманадзейна і дзёрзка шукаючы нязгоднага зь асабістым станам вабіцца пыхліва да дасягненьня шуканага дачасна. Міласэрны да людзей Госпад, часта зважаючы на то, як мы дзёрзкія ў самаўздыманьні, не дапускае нам быць выпрабаванымі, каб кожны, спазнаўшы сваю ганарлівасьць, вярнуўся да праўдзівага жыцьця сам і перш чым стаў ганьбай і сьмехам для дэманаў і плачам для людзей, асабліва калі хто шукае гэтай дзівоснай справы зь вялікім цярпеньнем, пакорай і больш усяго з падначаленьнем і пытаньнем дасьведчаных, каб неўзаметку замест пшаніцы не пажаць церні або горкага замест салодкага і замест выратаваньня не знайсьці б пагібелі.
Моцным і дасканалым уласьціва адным заўсёды змагацца зь дэманамі і супраць іх бесьперапынна распасьціраць духоўны меч, якім служыць слова Боскае (гл.: Эф. 6:17). Нямоглыя жа і пачаткоўцы, як крэпасьцю, карыстаюцца набожнымі і добрымі ўцёкамі, са страхам пазьбягаюць адзінаборства і, не адважваюцца на яго дачасна, гэтым ратуюцца ад сьмерці. Ты жа, калі, пасьпяхова ў маўчаньні, чакаеш быць з Богам, ніколі не прымай нейчага пачуцьцёвага або духоўнага, уяўляючага па-за або усярэдзіне цябе, хоць бы то выява Хрыста, або відаць анёла, або аблічча сьвятога, або хоць бы ў розуме прасьвечвалася і летуценна бачыцца сьвятло. Розум і сам па сабе мае прыродную здольнасьць марыць. Ён лёгка можа будаваць выявы таго, чаго дамагаецца ў не слухаючых дбайна гэта і тым самому сабе прычыняе шкоду. Такі успамін добрага і злога звычайна раптам фармуе разумовыя выявы і вядзе да летуценнасьці.
Адгэтуль падобны чалавек адвольна становіцца летуценьнікам, а не маўчальнікам. Таму будзь уважлівы, ці не верыш ты нейчаму ў сілу хуткага захапленьня, перш пытаньняў і шматлікага дасьледаваньня, хоць бы то здавалася добрым, каб не атрымаць шкоды. Заўсёды заставайся абураным на летуценьні, захоўваючы свой розум стала бескаляровым, сьляпым і бясформенным. Часта шматлікім прычыняла шкоду і пасланае Богам да выпрабаваньня для вянку. Наш Госпад жадае выпрабаваць, куды схіляецца наш вольны выбар. Але пабачыўшы штосьці разумова або пачуцьцёва і прымаючы гэта без рады дасьведчаных, хай зьява было і па волі Боскай, лёгка вабіцца або спакушаецца ў будучыні, як што успрымае усё неабдумана. Пачаткоўцу трэба быць уважлівым да сардэчнай дзейнасьці, як праўдзівай, усё ж іншае не прымаць да моманту супакаеньня запалу. Бог не абураецца на таго, хто, строга услухоўваючыся сабе, у пазьбяганьне замілаваньня не прымет знакаў ад Яго без пытаньня дасьведчаных і шматлікага дасьледаваньня, але больш усхваляе яго, як мудрага, хоць на некаторых і абураўся. Зрэшты, пытаць належыць не ўсіх, але аднаго таго, каму даручана кіраваньне іншымі, хто бліскае жыцьцём і, быўшы, па Пісаньні, бедным, шматлікіх узбагачае (гл.: 2 Кар. 6:10). Было нямала неспрактыкаваных кіраўнікоў, якія пашкодзілі шматлікім неразумным, за якіх па сьмерці вытрымаюць яны суд. Права кіраваць іншых прыналежыць не усім, але толькі тым, якім дадзена боская разважлівасьць, або, па апостале, адрозьніваньне духаў (1 Кар. 12:10), падзяляючае мячом слова горшае ад лепшага. Кожны валодае сваім розумам і натуральнай дзейнай або навуковай разважлівасьцю, але не усё маюць духоўную разважлівасьць. Таму прамудры Сірах сказаў: Якія жывуць з табою ў міры ды будзе шмат, а дарадцам тваім – адзін з тысячы (Сір. 6:6). Не малая праца – знайсьці кіраўніка, які не памыляецца ні ў словах, ні ў справах, ні ў разважаньнях. Ці чужы хто замілаваньня, гэта высьвятляецца ў тым, ці мае ён на дзейнасьць і на яе разуменьне сьведчаньня ад Боскіх Пісаньняў, пакорліва разважаючы аб тым, пра што яму належыць разважаць. Выразна жа спасьцігнуць ісьціну і быць чыстым ад несумяшчальнага з мілатой – праца не малазначны, таму што злому звычайна паказваць сваё замілаваньне ў выглядзе ісьціны, асабліва пачаткоўцам, і ператвараць сваё падступнае ў духоўнае.
З прычыны гэтага старанна тыя, хто старана імкнецца ў маўчаньні дасягнуць чыстай малітвы павінен ісьці да сваёй мэты шляхам пытаньня дасьведчаных і ў вялікім трапятаньні і смутку, бесьперапынна аплакваючы уласныя грахі, смуткуючы аб іх і страшачыся пякельнай пакуты, адпадзеньні ад Бога і разлукі зь Ім зараз і ў будучым стагодзьдзі. Калі злы убачыць нейкага жывучага ў плачы, то не марудзіць тамака, асьцерагаючыся пакоры, вырабленай плачам. Калі жа хто з ганарлівасьцю марыць дасягнуць высокага, набыўшы сатанінскае, а не праўдзівае жаданьне, то такога, як свайго слугу, сатана бесьперашкодна аббэрсвае сваімі сеткамі. Таму захоўваньне ў малітве і плачу зьяўляецца найвялікшай зброяй супраць таго, каб ад радасьці малітвы не ўпасьці ў ганарлівасьць, але, абраўшы сабе ў долю суцяшальны смутак, захаваць сябе непашкоджаным.
