Monday, June 1, 2009
Сьвята перанесеньня мошчаў сьв. Мікалая ў Чарнаўцах 22 траўня 2009 л.Б.
ДНІ ХВАРОБЫ І НЕМАЧЫ ЦЕЛА
Вось, ты стаў здаровы; не грашы болей, каб ня сталася з табою чаго горшага.
Ян. 5:14
Таму і любасна мне ў немачах, … бо калі я нямоглы, тады моцны.
2 Кар. 12:10
На працягу жыцьця шматлікія дні чалавек павінен праводзіць у хваробах, або немачы цела. Як гаворыць прарок Давыд: “Дзён гадоў нашых - семдзесят гадоў, а пры большай крэпасьці - восемдзесят гадоў; і самая лепшая пара іх - праца і хвароба...” (Пс. 89:10).
Хваробы і немачы не чужыя і хрысьціяніну разам са усім чалавечым родам.
У прынцыпе, няшчасьце для чалавецтва складае не хвароба, а чыньнік яе - хвароба душы - запал і грэх, якія і ляжаць у аснове хваробы цела. Як піша а.Ян Кранштацкі “Усе нашы хваробы сутнасьць пакараньне Божа за грахі, яны чысьцяць, пагаджаюць нас з Богам і уводзяць зноў у любоў Ягоную”.
Таму хвароба ёсьць як бы нагадваньня нам ад Госпада пра нашу больш страшную бяду - уражаньня грахом нашай душы. Таму для выгнаньня хваробы трэба першым чынам пакаяньня. Госпад, перш чым вылечыць расслабленага, прабачыў яго грахі (Мк 2:3-12). А калі Ён вылечыў у “авечай хрысьцільні” хварэўшага 38 гадоў, то сказаў яму: “Вось, ты акрыяў, не грашы больш, каб не здарылася з табою чаго горш” (Ян 5:14). Таму можна думаць, што вылячэньне хвароб па малітвах Царквы або праведніка вядзе да прабачэньня грахоў (Як. 5:16), і, як вынік гэтага, ёсьць вылекаваньне.
Аднак хвароба і немач - доля не толькі вялікіх грэшнікаў. Госпад сказаў апосталу Паўлу: “…сіла Мая зьдзяйсьняецца ў немачы” (2 Кар 12:9), і ап.Павел гаворыць аб сабе: “Таму і любасна мне ў немачах, у крыўдах, у нястачах, у ганеньнях, ва уцісках за Хрыста: бо калі я нямоглы, тады моцны.” (2 Кар 12:10).
Сьвятыя айцы лічаць наогул укормленасьць цела і занадта прысутную ў ім фізычную сілу пэўнай перашкодай да духоўнага жыцьця, на гэтым будуецца неабходнасьць суровых аскетычных подзьвігаў для тых, хто жадае жыць жыцьцём духу і мае занадта здаровае цела.
“Здароўе ёсьць падарунак Божы”, - гаварыў звг. Сэрафім. Але не заўсёды бывае карысны гэты падарунак. Як і усякая пакута, хвароба мае сілу чысьціць нас ад душэўнай брыдоты, загладжваць нашы грахі, зьміраць і зьмякчаць нашу душу, прымушае задумвацца, усьведамляць сваю немач і успамінаць аб Боге. Звг. Марк Падзьвіжнік пісаў: “Калі убачыш чалавека грэшнага, які ніколі не каяўся і ніколі нічым не хварэў, ведай, што яго чакае неміласэрны суд”.
Аб добрым наступстве хвароб так пісаў мітрапаліт Філярэт (Маскоўскі): “Не бескарысна ў хваробе выпрабоўваць пачуцьцё адхіленьня ад сьвету, каб і пасьля хваробы прытрымлівацца гэтага пачуцьця. Нядзіўна, калі пачуцьцё гэта не так лёгка прыходзіць пасьля хваробы, як падчас хваробы, у хваробы Бог падае яго на карысьць нямогламу, а ў здароўі патрабуе, каб ён імкнуўся здабыць яго”.
Вось чаму сьвятыя і праведнікі дабратліва церпяць і пераносяць свае немачы і хваробы. Шматлікія з іх не лічылі нават патрэбным лячыцца пры хваробах. Абгрунтаваньне гэтага мы знаходзім у звг.Макара Вялікага, які так піша аднаму манаху: “Калі бы верыў ты, што вечныя і нелекуемыя язвы несьмяротнай душы і грахоўныя хваробы лечацца Хрыстом, то паверыў бы, што Ён моцны вылекаваць і часовыя целавыя немачы і хваробы, і да Яго Адзінага зьвяртаўся бы, пагрэбаваўшы мэдычнай дапамогай і паслугамі... Але, вядома, скажаш мне наступнае: Бог на лекаваньня цела даў зямную траву і лекавыя рэчывы і для целавых нямогласьцяў падрыхтаваў мэдычныя дапаможнікі... І я згодзен, што гэта так... але Госпад да уцехі і вылекаваньню цела, да задавальненьня патрэбаў ягоных даў медычныя лекі людзям сьвецкім і усім зьнешнім; ім дазволіў карыстацца усімі сродкамі, таму што яны не ў стане яшчэ цалкам аддаць сябе Богу. А ты, манах, прыйшэлы да Хрыста, пажадаўшы быць сынам Божым і нарадзіцца звыш ад Духу... павінен набыць нейкія новые і незвычайныя перад усімі сьвецкімі людзьмі і веру, і паняцьце, і жыцьцё”.
Некаторыя сьвятыя не толькі не зьвярталіся да мэдычнай дапамогі, але нават не адважваліся прасіць Бога ад збавеньня ад хваробы. Так, аднойчы да звг.Пахомія прыйшоў яго вучань Хвядор, які пакутваў жорсткім галяўным болем, і прасіў звышгоднага, каб ён малітваю сваёю спыніў моцны галяўны боль. Але звышгодны адказваў яму: “Ці думаеш ты, што гэты боль або іншая падобная пакута адбываецца без волі і патураньня Божага? Цярпі, і калі Бог дабрапажадае, Ён дапаможа і вылечыць цябе”.
Старцы звг.Варсануфі Вялікі і Ян таксама раілі сваім вучням пры наяўнасьці дастатковай веры пры хваробах не лячыцца ў зямных лекараў, а аддаваць сябе цалкам Госпаду – “Лекару душаў і целаў нашых”.
Так, звг. Варсанофій Вялікі піша: “Аб здароўі сына майго (духоўнага) маглі бы памаліцца Богу некаторыя з перабываючых тут сьвятых, каб ён не быў хворы ні аднаго дня, – і гэта выканалася бы, але тады ён не атрымаў бы плоду цярпеньня”.
Аднак у іншым выпадку звг.Варсануфій Вялікі маліў Бога аб паслабленьні пакутаў хваробы аднаго свайго вучня. Але ў гэтым выпадку ён пачуў такі адказ ад Бога: "Пакінь, ды выпрабую яго для карысьці душы яго, і ды адкрыецца праз целавую пакуту, якое цярпеньне яго, і што ён павінен атрымліваць у спадчыну за маленьні і працы".
Вось чаму не лячыўся таксама і звг.Серафім Сароўскі. Ён каля трох гадоў пакутаваў ад вадзянкі і палову гэтага часу правёў у пасьцелі. Пры крайнім абвастрэньні хваробы настаяцель Сароўскай пустэльні прапанаваў звышгоднаму запрасіць лекара. Звышгодны адказваў яму: “Я аддаў сябе, ойча сьвяты, праўдзіваму Лекару душы і цела, Госпаду нашаму Ісусу Хрысту і Усячыстай Яго Маці, калі ж любоў ваша вырашыць, забясьпечыце мяне, убогага, Госпада дзеля, нябесным лекаваньням” (г.з. прычасьцям Сьвятых Таямніцаў). Па прыняцьці Сьвятых Таямніц звышгоднаму зьявілася Богамаці і вылечыла яго дакрананьнем рукі.
У іншы раз, калі звышгодны ляжаў у зьнямозе пасьля зьбіваньня яго разбойнікамі, ён таксама быў удастоены зьявы яму Божай Маці. Пры гэтым Богамаці сказала ў бок лекараў: “Што вы працуеце?” Ачуўшыся ад забыцьця, звышгодны зноў адмовіўся ад дапамогі лекараў і пасьля бачаньня стаў хутка папраўляцца.
Звышгодны.Варсануфі Вялікі гаворыць: “Быўшы хворым, я ніколі не клаўся і не пакідаў сваёй працы, хоць і моцныя хваробы мяне спасьцігалі. Але незадоўга да таго, як я замкнуўся ў кельлю, ганарыстасьць прымудрылася і не стала дапушчаць да мяне хвароб: смуткую зараз, жадаючы цярпеньня, а што рабіць - не ведаю”.
Той жа старац пры хваробах не раіць узмоцнена прасіць аб вылячэньні. Ён гаворыць: “Нядобра узмоцнена маліцца аб тым, каб атрымаць вылячэньне, не ведаючы, што табе карысна. Пакінь гэта Сказаўшаму, “...ведае Айцец ваш, у чым вы маеце патрэбу, перш вашага прашэньня" (Мц. 6:8). Памоліцеся ж Богу, гаворачы так: “Владыка, я ў руках Тваіх, памілуй мяне па волі Тваёй і, калі мне карысна, неўзабаве вылечы мяне “.
Прасі маліцца аб тым жа і сьвятых і вер несумнеўна, што Бог створыць карыснае для цябе і дзякуй Яму ва усім, успамінаючы слова Пісаньня: “За усё дзякуеце” (1 Фес. 5:18), і атрымаеш карысьць душэўную і цялесную”.
Такім чынам, у хваробах нам таксама трэба спадзявацца першым чынам не столькі на дапамогу зямных лекараў, колькі на міласьць Божу і для гэтага прынасіць пакаяньне і шукаць вылячэньні ў таемніцах споведзі, прычасьця і Алеяасьвяшчэньня.
Варта заўсёды памятаць, што ці лечыцца хрысьціянін у лекараў, або не лічыць патрэбным гэта рабіць, - ва усіх выпадках найважнейшым зьяўляецца пакорлівае спадзяваньне на прабачэньне грахоў і міласьць Божу.
Аб гэтым так гавораць старцы Варсануфі Вялікі і Ян: “Тыя, якія зьвяртаюцца да лекараў і якія не зьвяртаюцца да іх, паступаюць так у надзеі на Бога. Якія зьвяртаюцца гавораць: “У імя Гасподне аддаем сябе лекарам, ды праз іх Бог падасьць нам вылячэньне”. А не зьвяртаючыеся ў надзеі на імя Яго не зьвяртаюцца да іх, і Ён лечыць іх. Такім чынам, калі ты ужываеш лекаваньня - не згрэшыш, а калі не ужываеш, не высока мудрагель. Ведай жа, што, хоць ты і да лекараў зьвернесься, але будзе толькі тое, што заўгодна волі Божай”.
Аб тым жа гаворыць так і звг.Сілуян Афонскі: “Душа, адаўшаяся волі Божай, лёгка нясе усякую скруху і усякую хваробу, таму што і ў хваробы яна моліцца і сузірае Бога. “Госпадзі, Ты бачыш маю хваробу. Ты ведаеш, які я грэшны і нямоглы, дапамажы мне цярпець і дзякаваць Твёй дабрыні”. І Госпад палягчае хваробу, і душа адчувае Божу дапамогу і бывае вясёлая прад Богам і удзячная”.
Варта згадаць, што і пры нежаданьні шукаць дапамогі ў лекараў хрысьціянін можа зграшыць; і ў гэтай справе, як і ва усякім, хрысьціяніну патрэбна разважлівасьць.
Прыкладам гэтаму можа служыць выпадак з адной духоўнай дачкой вядомага пастыра а.Валянціна Амфітэатрава. Яна моцна хварэла вачамі, але не жадала лячыцца і настойліва прасіла а.Валянціна, каб той вылечыў яе вока сваёю малітваю. Бачачы ў гэтым жаданьні цудоўнага вылячэньня адсутнасьць пакоры і праява гонару, а.Валянцін адмовіўся маліцца за яе і прапанаваў ёй зьвярнуцца да лекараў, г.з. крочыць тым шляхам, якім крочаць усе людзі.
Старац а.Нэктар Опцінскі паказваў, што і ў спавядальнай кніжцы ёсьць пытаньне: “Не ці грэбуеш ты лячэньнем?”, і дадаваў: “І дактары ад Бога, і лекі таксама”.
Вось яшчэ некалькі прыкладаў, як старцы ставіліся да хваробаў.
У сваіх занатоўках старац Сілуян са Старога Афона піша: “Тому, хто аддаўся на волю Божу, жыць шмат лягчэй, таму што і ў хваробы, і ў беднаце, і ў ганеньні ён думае: “Так Богу заўгодна, і мне за грахі трэба цярпець”. Вось у мяне шмат гадоў баліць галява, і цяжка мне цярпець, але карысна, таму што праз хваробу зьміраецца душа. Душа мая палымяна жадае маліцца і здзяйсьняць дбаньні, але хвароба мне мяшае, таму што хворае цела патрабуе супакою і адпачынку: і я шмат прасіў Госпада вылечыць мяне, але Госпад не паслухаў мяне, значыць, мне не на карысьць.
Вось і іншы выпадак быў са мной, і Госпад хутка пачуў мяне і выратаваў. Аднойчы ў сьвята ў трапезу далі рыбу. Калі я еў, косьць увайшла ў горла, вельмі глыбока ў грудзі. Я заклікаў сьвятога вялікапакутніка Панцяляймона, просячы вылечыць мяне, таму што доктар не зможа выняць косьць з грудзей. Калі я сказаў: “Вылечы”, атрымаў адказ у душы: “Выйдзі з трапезнай, надзьміся і косьць выскачыць разам з крывёй”. Я так і зрабіў: выйшаў, надзьмуўся, кашлянуў, і косьць вялікая з крывёй выскачыла. Зразумеў я, што калі Госпад не вылечвае маю галяву, значыць, для душы карысна так хварэць”.
Улічваючы гэтую карысьць душы ад хваробаў, опцінскія старцы рэкамэндавалі шматлікім “падгойвацца”, а не лячыцца, г.з. шукаць толькі аднаўленьня працаздольнасьці, але не поўнага збавеньня ад хвароб.
Вось як да хваробы ставіўся праведнік і вялікі малітоўнік а.Ян Кранштацкі: “Ты просіш у Госпада, каб табе любіць Яго любоўю як сьмерць дужаю, або да сьмерці. Услухвайся, вось Госпад пасылае табе лютую унутраную хваробу, якая набліжае цябе да самой сьмерці. Не крыўдуй жа на Госпада, але цярпі яе мужна, з падзякай Госпаду за гэта бацькоўскае Яго наведваньне. Гэта будзе значыць тое, што ты завеш любоўю да Бога як сьмерць дужаю. І пры моцных ударах або курчах хваробы спадзявайся, што Бог не толькі ад хваробы, але і ад самой сьмерці здольны пазбавіць цябе, калі Яму заўгодна...
Калі жа бачыш хваравітае разбурэньне цела, то гавары: “Госпад даў, Госпад і узяў... ды будзе імя Гасподне дабраслаўлёна” (Ёў. 1:21). Ты абвык глядзець на цела сваё як на неад'ёмную уласнасьць, але гэта вельмі няправільна, таму што тваё цела - Божы будынак... Не пашкадуй жа, не узьлюбі для Яго цела свайго тленнага, але аддай яго добраахвотна і цалкам Госпаду ў волю караючага цябе Госпада, як Аўраам сына свайго Язэпа на усяспаленьня, не губляючы веру ў дабрыню Божу, не падая духам, не паказваючы Богу і вуснамі бяздумнасьці, нібы няправільна цябе так моцна караючаму, - і ты прынясеш вялікую ахвяру Богу, як Аўраам або як мучанік...
Такім чынам, цярпі вялікадушна сваю хваробу і не толькі не маркоцься, насупраць, калі можаш, радуйся сваёй хваробе... Радуйся таму, што Госпад спагнаў цябе часовым пакараньнем, ды ачысьціць душу тваю ад грахоў...
Радуйся, што не аддаесься тым запалам, якім аддаўся б, быўшы здаровы. Радуйся, што нясеш крыж хваробы і, значыць, ідзеш вузкім і журботным шляхам, скіраваным да Царства Нябеснага”.
А вось што пра хваробы піша а.Аляксандар Ельчанінаў: “Хвароба не няшчасьце, а павучаньне і Божа наведваньне. Хворага звг.Серафіма наведала Маці Божа, і нас, калі мы пакорліва пераносім хваробы, наведваюць вышэйшыя сілы...
Хвароба - самы спрыяльны час для вяртаньня свайго сэрца да Бога. З акрыяньнем гэтая магчымасьць зноў адыходзіць у бясконцую далечу... Колькі прайшло перад маімі вачамі выпадкаў, калі безнадзейна цялесныя людзі пад уплывам хваробы рабіліся тонкімі, адухоўленымі, замілавальнымі”.
Чытаньні дня
Чытаньне Апостальскае на 19 траўня/ 1 чэрвеня 2009 л. Б.
Дзеі Сьвятых Апосталаў, пач. 45
У тыя дні: Павал і мы, хто быў зь ім, выйшаўшы, прыйшлі ў Кесарыю і, увайшоўшы ў дом Піліпа прапаведніка, аднаго зь сямёх дыяканаў, засталіся ў яго. У яго былі чатыры дачкі, дзяўчаты-прарочыцы. Тым часам, як мы многа дзён заставаліся ў іх, прыйшоў зь Юдэі нейкі прарок, якога звалі Агаў, і, увайшоўшы да нас, узяў пояс Паўлаў і, зьвязаўшы сабе рукі і ногі, сказаў: так кажа Дух Сьвяты: мужа, чый гэта пояс, гэтак зьвяжуць у Ерусаліме Юдэі і перададуць у рукі язычнікам. Калі ж мы пачулі гэта, дык і мы і тамтэйшыя прасілі, каб ён ня ішоў у Ерусалім. Але Павал у адказ сказаў: што вы робіце? чаго плачаце і засмучаеце сэрца маё? я ня толькі хачу быць вязьнем, але гатовы памерці ў Ерусаліме за імя Госпада Ісуса. А калі мы ня здолелі ўгаварыць яго, дык супакоіліся, сказаўшы: хай будзе воля Гасподняя!
Дзеі 21:8–14
Чытаньне Евангельля на 19 траўня/ 1 чэрвеня 2009 л.Б.
Паводле сьвятога евангеліста Яна чытаньне, пач. 49
Кажа Госпад вучням Сваім: Мір пакідаю вам, мір Мой даю вам: ня так, як сьвет дае, Я даю вам. Хай не бянтэжыцца сэрца ваша і хай не застрашыцца. Вы чулі, што я сказаў вам: іду ад вас і прыйду да вас. Калі б вы любілі Мяне, дык узрадаваліся б, што Я сказаў: іду да Айца; бо Айцец Мой большы за Мяне. І вось, Я сказаў вам пра тое, раней чым збылося, каб вы паверылі, калі збудзецца. Ужо нядоўга Мне гутарыць з вамі, бо ідзе князь сьвету гэтага, ды ня мае ўлады над Мною. Але каб сьвет ведаў, што Я люблю Айца, і, як наказаў Мне Айцец, так і твару: устаньце, пойдзем адгэтуль. Я - сапраўдная Вінаградная Лаза, а Айцец Мой - Вінаградар; кожную зь Мяне галінку, якая ня родзіць плоду, Ён абцінае; і кожную, якая родзіць плод, ачышчае, каб больш урадзіла плоду. Вы ўжо ачышчаныя праз слова, якое Я прапаведаваў вам. заставайцеся ўва Мне, і Я ў вас. Як галіна ня можа радзіць плоду сама сабою, калі ня будзе на лазе, так і вы, калі ня будзеце ўва Мне. Я - Лаза, а вы галіны; хто застаецца ўва Мне, і Я ў ім, той родзіць многа плоду, бо безь Мяне ня можаце рабіць нічога. Хто не застаецца ўва Мне, той будзе выкінуты прэч, як галіна, і засохне; а такія галіны зьбіраюць і кідаюць у вагонь, і яны згараюць; калі застанецеся ўва Мне, і словы Мае ў вас застануцца, дык, чаго ні захочаце, прасеце, і будзе вам.
Яна (14:27-15:7)
Сьвяткуем памяць
СЬВЯТЫ ПАТРЫКІЙ ПРУСКІ
Сьвяты Патрыкій жыл у I стагодзьдзі і быў япіскапам горада Прусы ў Віфініі (Малая Азія). Ён адчынена і адважна прапаведаваў вучэньне Хрыста Выратавальніка і выкрываў памылкі язычнікаў. За гэта быў узяты разам з трыма прэсьвітэрамі Акакіям, Менандрам і Полісным і прыведзены на допыт да кіраўніка горада Юлія. У то час Юлій зьяжджаў лячыцца на гарачыя крыніцы, ён загадаў везьці за сабой і хрысьціянскага япіскапа зь яго прэсьвітэрамі, закаванымі ў жалезныя кайданы. Абмыўшыся ў цёплых крыніцах, Юлій прынёс ахвяру сваім багам і, заклікаўшы сьвятога Патрыкія і іншых вязьняў, прапанаваў ім прынесьці ахвяру паганскім багам, пагражаючы ў выпадку адмовы катаваньнямі.
Сьвяты Патрыкій на гэта адказваў: “Я хрысьціянін і пакланяюся Адзінаму Праўдзіваму Богу, Ісусу Хрысту, Які стварыў неба і зямлю і гэтыя цёплыя крыніцы на карысьць усім людзям". Па наказе Юлія сьвятога кінулі ў гарачую крыніцу, з цвёрдай верай мучанік маліўся аб дапамозе: "Госпадзі, Ісусе Хрысьце, дапамажы мне, слузе Твайму”, - і застаўся цэлы.
У нямоглай лютасьці Юлій загадаў адсекчы галовы сьвяціцелю Патрыкію і тром яго прэсьвітэрам.
Сьмерць мучанікаў адбылася каля 100 года пасьля Нараджэньня Хрыстовага.
Сьвяты мучанік Калуф Эгіпцянін жыл у III стагодзьдзі, паходзіў з горада Фівы. За спавяданьне веры Хрыстовай быў схоплены і прыведзены да кіраўніка горада. Па яго загаду сьвятога павесілі уніз галявой з цяжкім камэнем на шыі і жорстка зьбілі. Пакутнік нястомна паўтараў: “Я усё трываю дзеля надзеі на асалоду ў будучым жыцьці”. Потым яго адвязалі і сталі прымушаць прынесьці ахвяру ідалам, але сьвяты не пагадзіўся. Нарэшце, ён быў кінуты ў агонь і тамака прыняў пакутніцкі скон. Гэта адбылося ў 303 годзе. Папакутаваў сьвяты мучанік Калуф у ганеньне імпэратара Максыміяна Геркула, суправіцеля Дзіакліціяна (284 - 305).
ЗВЫШГОДНЫ ЯН, ЯПІСКАП ГОФТСКІ
Звышгодны Ян, япіскап Готфскі, жыл у VIII стагодзьдзі. Будучы сьвяціцель нарадзіўся па стараннай малітве сваіх бацькоў і зь юнацкасьці жыў ў манастве. Звышгодны здзейсьніў вандраваньне ў Ерусалім і на процязі трох гадоў абыйшоў усе сьвятыя месцы, а затым вярнуўся на радзіму. У то час імпэратар Канстанцін Капронім іконазмагар (741 - 775) выгнаў Готфскага япіскапа, і готфскія хрысьціяне сталі старанна прасіць сьвятога Яна быць іх япіскапам. Сьвяты Ян адправіўся ў Івэрыю (Грузію), якая захавалася ад распаўсюджваньня іконазмагарнай ерасі, дзе быў хіратанізаваны. Па вяртаньні да готфам ён быў прымушаны неўзабаве пакінуць іх і, хаваючыся ад перасьледу хазараў, сышоў ў Амастрыду, дзе пражыў 4 гады. Пачуўшы аб сьмерці кагана, сьвяціцель сказаў: "Праз 40 дзён я пайду судзіцца зь ім перад Хрыстом Выратавальнікам". Сапраўды, праз 40 дзён сьвяціцель памёр, гэта адбылося ў то час, калі ён зьвяртаўся з павучаньнем да народа, у 790 году. Цела сьвяціцеля было перавезена ў манастыр Парфяніт, разьмешчаны ў Крыму ў падэшвы гары Аю-Даг, дзе раней жыл сьвяціцель у пабудаваный ім вялікій храм ў імя сьвятых апосталаў Пятра і Паўла.