Ісахізм. Роздумы…

Вось, даю вам уладу наступаць на зьмеяў і скарпіёнаў і на ўсю сілу варожую, і нішто не пашкодзіць вам; аднак жа таму ня радуйцеся, што духі слухаюцца вас: а радуйцеся таму, што імёны вашыя напісаны на нябёсах

Лк. 10:19 – 20

Дабрашчасны Феафілакт Баўгарскі дае наступнае тлумачэньне.

Бо зьмеі і скарпіёны сутнасьць паліцы нячысьцікаў, гады зямныя, і тыя зь іх, якія уядаюць больш бачным чынам, ёсьць зьмеі, а тыя, якія больш утоеным чынам уражаюць, ёсьць скарпіёны. Напрыклад, нячысьцік блуду і забойствы ёсьць зьмей, бо ён падахвочвае на бачныя злачынствы; а той нячысьцік, які на падставе хваробы, напрыклад, схіляе чалавека карыстацца лазьнямі, духмянымі мазямі і іншым задаволеньнем, можа быць названы скарпіёнам, бо ён мае утоенае джала і таемна імкнецца уджгнуць цела, каб паслухаўшага яго увесьці ў большае злачынства. Але дзякуй Госпаду, даўшаму уладу наступаць на іх! Зрэшты, навучаючы вучняў не высокай мудрасьці, Гасподзь кажа: аднак жа не таму цешцеся, што нячысьцікі вам падпарадкоўваюцца (бо ад гэтага атрымліваюць дабрадзейства іншыя, менавіта атрымаўшыя вылячэньне), але больш цешцеся таму, што імёны вашы на нябёсах напісаны не чарніламі, але Боскай памяцьцю (разумнай малітвай!) і мілатой. Сатана спадае зь неба, а людзі, на зямлі жывучыя, прапісваюцца на нябёсах. Такім чынам, праўдзівая радасьць у тым, што імёны вашы напісаны на нябёсах і не забываюцца Богам.

Тлумачэньне дабрашчаснага Феафілакта не найбольш моцнае. Услухайцеся: зьмея — нячысьцік забойства і блуду, — і калі устаць(!) на яе, не пашкодзіць, хай і джаліць бачным чынам. Нячысьцік забойства уражае бачным чынам — і гэта не пашкодзіць?.. А нячысьцік—скарпіён утоена падахвочвае карыстацца лазьнямі. Хм... вельмі і вельмі нацягнута. Зрэшты, Гасподзь кажа пра зьмей і скарпіёнаў, якія (фізычна) ёсьць зьмеі і скарпіёны, а не нячысьцікі, мы ж у сваім розуме адводзім ім сымбалічнае значэньне. І добра было б паслухаць першым чынам Госпада, што ён меў на увазе, скажам, пад зьмяёй, калі казаў: будзьце мудрыя як зьмеі.

Затым гэта, мякка кажучы, няслушнае раўнаваньне (службовых) духоў зь нячысьцікамі. Духі служаць вучням Госпада, але не ў іх падпарадкаваньні праўдзівая радасьць — пра гэта кажа Гасподзь, і Феафілакт — вельмі характэрная рыса — як бы не чуе Госпада, а чуе толькі Ягоных вучняў, якія кажуць, што і нячысьцікі ім падпарадкоўваюцца. Гасподзь жа паднімае плянку уладных паўнамоцтваў: не толькі нячысьцікі — духі падпарадкоўваюцца...

У тлумачэньні дабрашчаснага Феафілакта відавочна спрашчэньне і адкат на вонкавую і загадзя абмежаваную пазыцыю успрыманьня Эвангельскага слова, — пазыцыю дакладную, але ужо збольшага, і ў значнай меры згубіўшую сэнсавую соль Божага слова.

Улада наставаць на зьмяю і на скарпіёна і на усю сілу варожую... Гэта улада, дадзеная вучням Госпада, пранізвае сьветы бачныя (з фізычнымі пошасьцямі) і сьветы нябачныя, у якіх (і зь якіх) дзейнічае варожая сіла.

Таксама ў зьмяі можна угледзець выяву сатанінскай хітрасьці і мудрасьці, якія не пашкодзяць вучням Хрыста, а ў скарпіёне — хітрасьць удару ззаду. Зьмяя джаліць сьпераду, у скарпіёна джала ззаду. Нячысьцік спрабуе сказіць распачынаньні добрых спраў (як зьмяя) і жадае скрасьці іх плады (як скарпіён).

Праўдзівая ж радасьць не ва улады над сіламі, а ў рэальнай датычнасьці Царству Божаму — праз найменьне на Нябёсах выбраньнікаў Божых. Ну як тут не успомніш пра імяслаўе, якога было уражанае зьмеямі догматызаваньне ў самым пачатку свайго зьяўленьня, выгнана вострымі багнэтамі зь Афона і скрадзена спэкулятыўным багаслоўем “ударамі ззаду” (гэта убогі шум і маханьне кулакамі пасьля бойкі, якія толькі дабілі багаслоўе імяслаўя). Само ж услаўленьне Імя Божага праўдзівымі вучнямі Госпада — Ягонымі сьвятымі — хто можа выкрасьці? Бо услаўленьне гэта ў хадзе Сьвятога Духа, асьвячаючага дыханьнем Сваім душы найменных выбраньнікаў — да іх большай радасьці — праз жалобы, хваробы і ганеньні — непашкоджана.