ПАКРЫЎ БОСКАЕ МАЦІ

сьвяціцель Феафан Затворнік

Сьвяткуем Покрыў Усясьвятой Уладаркі нашай Багародзіцы — агульнай усіх хрысьціян Маці. — Суцяшальнае сьвята! — Яно дае запэўненьне, што дапамога і абарона Маці Боскай заўсёды гатовыя і так блізкія да усіх нас, як, напрыклад, дах дому, ці яшчэ бліжэй, як дабратворная рука, якая датыкаецца цела нашага. — Увесь сьвет хрысьціянскі сапраўды і выпрабоўвае над сабою гэты амафор літасьці Усясьвятой Багародзіцы, — і удзячна цешыцца, і ў добрае надзеі сьвяткуе. — Не раз выпрабавала гэты Пакрыў і наша краіна, як сьведчаць і цудатворныя абразы — Уладзімірскі, Багалюбскі, Мурамская, Шуйскі, і — горад наш у недалёкае яшчэ ад нас час удастоіліся міласьцівае абароны Яе, — у адхіленьні ад нас варварскага нашэсьця французаў. — І яшчэ бліжэй, на памяці нашай, — у спыненьні чумы. Падзяка Госпаду і Усядабраслаўлёнае Маці Ягонае!

Суцішальна апавядаць былы досьвед нябеснага Покрыва. Яны нараджаюць веру, што гэты Пакрыў знаходзіцца і можа знаходзіцца над намі да скону сьвету. Лёсы Божы, па якіх Ён тое скарачае, то прасторней адчыняе над намі добра дзеячую правіцу Сваю, невядомыя для нас. — Але усяк несумнеўна, што незаслужана Ён не карае і ад тых, якія не угневаюць Яго, не адхіляе твару Свайго. — Такі ж закон і Покрыва Усясьвятой Багародзіцы! Гэты Пакрыў ужо выцягнуты над намі. Не адхілім яго, і ён будзе на нас. Далікатная маці асьцярожна хавае дзіцё сваё, — і яму цяпло і спакойна, пакуль не раскідае яно Пакроваў сваіх. — Так і зь намі. Асьцярожна захоўвае нас Заступніца наша. Не будзем самі парывацца з—пад Пакроваў Яе нашаю няўвагай і наравістасьцю, — і назаўжды будуць на нас Яе абарона і міласьць. Спытаеце, што ж менавіта для гэтага трэба рабіць? — Адкажу: знаходзьцеся там, дзе Маці Боская звычайна выяўляе літасьць Сваю: пакрываючы там усіх, Яна і вас накрые.

Бачыце, дзе было першае усенароднае зьяўленьне Пакрыў Яе? — У храме, падчас усяночнага дбаньня, — Сьпяшаецеся і вы ў храм Божы на поўную глыбокай пашаны малітву кожны раз, як маеце магчымасьць, а больш у нядзельныя і сьвяточныя дні. Усе храмы абыходзіць Уладарка наша і усякаму дае патрэбнае, па меры працы ягонай і стараннасьці ў малітве. Не забудзецца Яна ніводнай душы, хваравіта заклікаючай да Яе, і падчас добра і па патрэбе выявіць міласьць Сваю. Так — у храмах Божых адна частка амафору Маці Боскай: не ухіляйцеся ад храмаў і будзеце пад Пакровам Яе.

Бачылі вы абраз Маці Боскай Усіх Смуткуючых. Маці Боская стаіць на паветры. Ад Яе рассылаюцца Анёлы да усіх смуткуючых зь добрай і патрэбнай дапамогай, альбо ад Ёй зыходзяць прамяні  і удараюць на патрабуючых дапамогі Яе, прасьвятляючы душы іх суцяшэньнем і лекаваньнем іх хвароб душэўных і цялесных! — Сьпяшаецеся да гэтых смуткуючых і вы, — і прамень міласьці Усясьвятой Багародзіцы, ахінаючы тых, ахіне і вас. — Так — над смуткуючымі — іншая частка амафору Уладаркі: часьцей бывайце сярод іх з пасільнай дапамогай і усяк прыцягнеце і на сябе амафор міласьці Яе.

Ёсьць паданьне, што адзін змагар выратаваньня, — прастак непісьменны, — скіраваны быў у подзьвігах сваіх і працах абразам Усясьвятой Багародзіцы. Усялякі вечар прыпадаючы ў малітве прад абразам Яе, ён у абліччы Яе чытаў ухвалу, ці дакор сабе за справы дня. Калі Яна грозна глядзела на яго ці адхілялася ад яго, ён разумеў з таго, што, дакладна, зрабіў што благое, пераглядаў усе справы, думкі і пачуцьці дня, знаходзіў благое, каяўся, — і быў ухваляем міласьцівым абліччам ад Маці Боскай. Гэта значыць, што подзьвігі выратаваньня, роўна як і усе падзьвіжнікі — знаходзяцца пад самым уважлівым наглядам Уладаркі Багародзіцы. — Жадаеш удастоіцца гэтай літасьці, — не лянуйся, жыві ў хрысьціянскіх працах пра выратаваньне, — і дакладна удастоісься яе. — Так, над змагарамі за выратаваньне — падзьвіжнікамі трэцяя частка амафору Маці Боскай: знаходзься ў подзьвігах, і будзеш пад амафорам міласьці Яе!

Такім чынам, храмы Боскія, месцы патрэб і жальбы, і нівы подзьвігаў і працы, — вось дзе заўсёды прысутная Маці Боская! — Стараннасьць да малітвы, справы літасьці і дабрачыннасьці і падзьвіжніцкія працы за выратаваньне, — вось чым прыцягваецца і утрымліваецца Пакрыў Яе. — І скажу вам, акрамя гэтага іншага нічога і паказаць нельга: бо гэтымі трыма усё абдымаецца. — Малітва абдымае адносіны нашы да Бога, справы літасьці і дабрачыннасьці — нашы адносіны да блізкіх, а працы падзьвіжніцтва — нашы адносіны да сябе самім. Але гэтымі трыма адносінамі цалкам вызначаецца увесь лад нашага жыцьця, і калі яны ў належным парадку, то і ў нас усё ў належным парадку, і тады мы самі зь сябе складаем моцную пасудзіну, у які добранадзейна укладаюцца нябесныя падарункі. Паспрабуем жа выявіць сябе спраўнымі ва усіх гэтых трох выявах спраўнасьці, і Маці Боская, — Маці дасканалага ў Госпадзе чалавецтва, успрыме і нас у сваяцтва Сваё, і пра нас папячэцца, як пра сапраўды Сваіх, — бачачы ў нас сьляды Свайго мацярынства Боскага і добрага.

Узгадаеце нагорную гутарку Выратавальніка, у якой Ён вучыў, якія павінны быць пасьлядоўнікі Ягоныя. Растлумачыўшы хрысьціянскія сардэчныя падабаньні, Ён паказвае потым уласьцівыя хрысьціянам бачныя для усіх справы іх і працы, менавіта: малітву, міласьціну і пост, пастом азначаючы стрыманае жыцьцё, якое абдымае усе працы падзьвіжніцтва хрысьціянскага. Так і па запавету Выратавальніка гэтыя тры — ёсьць выгляды, спосабы і прылады хрысьціянскага жыцьця. — Усялякі хрысьціянін, які раўнуе быць спраўным, абавязкова ходзіць у іх. І чым хто больш дасьведчаны і больш звыклы да іх, тым ён бліжэй да дасканаласьці хрысьціянскае, — тым бліжэй ён да неба, і неба бліжэй да яго. — І, ва усе часы, чым моцныя бывалі і бываюць хрысьціяне? І чым  страшныя яны сьвету і князю ягонаму? — Малітваю, міласьцінаю і пастом. — У наша стагодзьдзе дух сьвету намагаецца узяць перавагу над духам Хрыстовым. — Але гледзіце, чым ён жадае дасягнуць гэтага? — Ганеньняў не узводзіць; а што робіць? — Жадае адбіць у нас прылады змаганьня нашага — малітву, пост і міласьціну. І вось вы і ў друку і ў гаворках, і жартам і сур'ёзна, усюды ў прымірэнцаў сустрэнеце нялёгкія нападкі, — то на чыны царкоўныя і малітвы усякага роду, то на бедных і міласьціну патрабуючых, то на пост і усякае падзьвіжніцтва і строгасьць да сябе. Ведае хітры, што калі ён пасьпее адбіць нас ад гэтых прылад жыцьця хрысьціянскага, — то перамога і без адмысловай узмоцненага змаганьня будзе на ягоным боку. Бо без гэтых прылад мы, як ваяр бяззбройны і распрануты, упадзём і патрапім у палон. Ды адыход ад іх і менавіта ёсьць ужо падзеньне і палон.

Так, браты, не дзеці бывайце розумам, але разумейце разбуральныя для нас падкопы ворага, і стойце ў сваім чыне. — Не магу утрымацца, каб не нагадаць вам пра гэта і не перасьцерагчы вас. Цяпер вон як дзеецца. Любы вычэрпваецца; целу даецца усякае патураньне ў стаўленьні да ежы і усім жаданьням; стараннасьць да храмаў Божага і малітве ў іх прападае і усё неяк ідзе, не як сьлед. Шчасьлівыя, — і ведаць не жадаюць хрысьціянскіх парадкаў. Бог міласьцівы, — трывае; але цярпеньню бывае і канец. Памятаеце — тады, у 12—ам годзе — прыходзілі французы зь войскамі іншых эўрапейскіх народаў — навошта, думаеце? Затым, каб адвучыць нас ад францускага жыцьця. Мы і апамяталіся было трохі, — а зараз ізноў пачалі забывацца. І вось цэлы год ужо пагражае нам Гасподзь нашэсьцем Эўропы. Дарма, вы думаеце, гэта трывога? — Не. Гэта Божы да нас зразумелы голас! Гасподзь не жадае нас караць; але як мы няспраўныя, жадае, каб мы прыйшлі ў розум і выправіліся, і як бы кажа нам: гледзіце, выправіцеся, а то — ізноў пашлю на вас варожую Эўропу, — злую норавам і іншаверніцкую. Перастаньце жыць па—француску і па—інаслаўнаму, і зноў аднавіце набожнае, праваслаўна—хрысьціянскае жыцьцё, якое ідзе ў малітвах, пастах, подзьвігах і усякага роду набожнасьці. — Вось, тэрміну дадзена толькі адна зіма. — Не выправімся, — хто ведае, што прынясе надыходзячае лета? — Хоць усё ад Бога. Адзін узмах пальца Ягонага, — і разьляцяцца усе хмары. Але за тое Ён жа падштурхне, і уздымецца сіла вялікая для помсты нягоднасьці нашай. На усім сьвятле адно праваслаўнае царства. Яно — слава Хрыстовая! — Але і імя Хрыстовае, больш усіх іншых народаў, ганіцца намі, калі мы няспраўныя. Чаму і гнеў Божы на нас мацнейшы, чым на іншых. Бо Ён жадае, каб мы выявілі славу Ягоную ў сабе; каб усё сьвятло бачыла — вось што ёсьць праваслаўнае царства! Іншых няспраўных яшчэ пакіне Гасподзь у супакоі часу выпраўленьня, ды прымуць добрае ў жываце гэтым, а нас не пакіне ў супакоі, пакуль не выправімся; бо любіць нас. — Зразумеем жа, браты, добры намер Божы аб нас і паспрабуем быць ва усім вернымі Яму, і літасьць Ягоную сустрэнем заўсёды і мілату атрымаем у своечасовую дапамогу.

Гэта да слова прыйшлося мне сказаць, але не недарэчы і не далёка ад уроку сьвяточнага. Бо калі пра хрысьціянскія парадкі і жыцьці хрысьціянскім не будзем рупіцца, няма чаго нам чакаць Покрыва Маці Боскай. Яна — найдалікатная Маці наша, але не абыякавая. Гатовая наліваць міласьць, але не без усякага разбору. Калі будзем Ёй па сэрцы, — усяляк адарыць нас. Але мы не будзем па сэрцы Ёй, калі не паспрабуем хадзіць у справах, Ёй заўгодных, ці па тых жа шляхам, па якіх Яна Сама заўсёды ходзіць, са сваім Покрывам і абаронай. — Не будзем жа сыходзіць з гэтых шляхоў і усяк будзем пад Покрывам Яе. Амін.