АБ СТРАШНЫМ СУДЗЕ

Мітрапаліт Антоній (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Сёньня дзень, калі мы успамінаем Страшны суд Госпада. Сумленьне наша судзіць нас кожны дзень, кожную гадзіну. Госпад уклаў у нас сьвядомасьць дабра і благога, праўды і няпраўды, і няма такога імгненьня ў жыцьці, калі, паступаючы дрэнна або кажучы благія, гнілыя, разбуральныя або проста пустыя словы, мы не адчуваем, што над намі зьдзяйсьняецца суд. І калі мы ў гэтыя моманты мудра, сьвядома паставіліся бы да голасу Божага, які гучыць часам, як гром, а часам ціха шэпчучы ў сэрцы, то мы маглі бы крочыць да сваёй сьмерці і да сустрэчы з Госпадам з радасьцю, з радасным чаканьнем.

Але мы не так паступаем зь дня ў дзень са сваім сумленьнем і зь яе сталым напамінам аб шляхах Божых і аб шляхах сьмерці. І вось цяпер Эвангельле нагадвае нам аб тым, што прыйдзе дзень, калі мы, са усёй нашай няпраўдай і са усёй праўдай нашай, станем перад тварам Божым, і тады сапраўды будзе страшна стаяць перад Ім. Але страшна чаго? Не пакараньня, — таму што пакараньне часам дае нам пачуцьцё, што мы загладзілі сваю віну, што зараз, быўшы пакараныя, мы ачысьціліся. Страшна ў гэтым судзе тое, што мы станем перад тварам Божым і убачым бясконцую скруху і бясконцую літасьць, і убачым на руках Гасподніх раны ад цьвікоў, якія прабілі гэтыя рукі дзеля нас, на Яго ілбу раны ад цярновага вянку, які Ён насіў дзеля нас перад тым, як уступіць у страшную сьмерць, якую мы наклалі на Яго сваім грахом, сваім адпадзеньнем ад жывога Бога.

Вось што страшна будзе: убачыць перад сабой Боскую любоў, намі ж зьняважаную, намі ж аддадзеную на пасьмешышча, намі жа аддадзеную на сьмерць. Любоў Боская… Суд над намі будзе аб любові, і сёньняшняе Эвангельле нам ясна кажа, якая павінна быць гэтая любоў: не тая ласкавая, сэнтымэнтальныя любоў, аб якой мы кажам увесь час, не то “ласкавае сэрца”, якое так пагардліва і справядліва таўруюць Айцы; а любоў жывая, якая прыносіць плод. А плод — гэта жаль, гэта клапатлівасьць, гэтая міласэрнасьць, гэта дзейсная і дзейная любоў, любоў, якая нараджаецца ў сэрца і ў сьвядомасьці, але далей расквітнее ва учынках, якія робяць жыцьцё вакол нас для іншых людзей меней цяжкім, меней цёмным, меней халодным, меней страшным.

Любоў, аб якой кажа Эвангельле — не пачуцьцё і не сэнтымэнтальнасьць, гэтае забыцьцё аб сабе. У сёньняшнім Эвангельлі мы чулі, як Хрыстос заклікаў праведнікаў у радасьць вечную за тое, што яны здолелі дзейсна любіць; а што яны адказалі? “Калі жа, Госпадзі, мы усё гэта Табе стварылі?” — таму што іх любоў была такая, што яны і не заўважалі, што яны дзеюць нешта вялікае: яны не маглі пярэчыць таму парыву душы, які прымушаў іх, захапляў, выносіў на дабро. Любоў пачынаецца зь імгненьня, калі мы усьвядомім, што перад намі ёсьць галеча, калі сэрцам на яе адклікаемся. А калі наша сэрца каменнае — калі мы адклікаемся на гэтую галечу дужай і непахіснай воляй выканаць то, для чаго мы пастаўленыя на зямлі: служыць брату нашаму і уславіць Бога нашага, як Выратавальнік Сам сказаў: каб людзі, бачачы нашы добрыя справы Яго уславілі — не нас, Яго.

Вось як нам трэба навучыцца любіць: забываючы свае пачуцьці, забываючы свае жаданьні, толькі бачачы, адчыненым розумам і сэрцам узіраючыся ў тое, што вакол нас робіцца, і робячыся ў гэтым сьвеце прысутнасьцю Боскай любові. А Боская любоў — мы ведаем, якая яна была, мы ведаем яе зь Эвангельля, мы ведаем яе па Хрысту: гэта любоў крыжовая, любоў, якая сябе аддае да сьмерці, да зьневажаньня, да вывяржэньня, і гатовая спусьціцца ў самыя глыбіні пекла, у самыя цёмныя яго глыбіні, каб зь іх выняць таго, хто тамака пакутуе ў цемры, у адзіноце, у пакінутасьці.

Удумаемся ў гэтую пропаведзь любові, у гэтае папярэджаньне аб судзе, і паставім перад сабой пытаньне: як мы любім? Ці любім мы так, што жывем для іншага, забываючы сябе, не абавязваючы ні працы сваёй, ні гора, ні пакінутасьці ні ў што, абы іншы чалавек мог атрымаць ад нас радасьць, палягчэньне і натхненьне жыць як чалавек, у волі Хрыстовай — або любім мы інакш? Таму што калі мы станем перад судом Божым, нам будзе пастаўлены менавіта і толькі гэтае пытаньне: як ты любіў? Ці любіў ты па-драпежніцку, па—уласьніцку, сябелюбна, сэнтыментальна? — або любіў ты велікадушна, адважна, ахвярна, як Хрыстос нас навучыў любіць?!. Амін!