СУСТРЭЧА ГОСПАДА Ў СЬВЯТЫНІ

Мітрапаліт Антоній (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Словамі праведнага Сымону: Сёньня адпускаеш раба Твайго, Уладыка, паводле слова Твайго, зь мірам, бо бачылі вочы мае збавеньне Тваё, якое Ты ўгатаваў перад абліччам усіх народаў, сьвятло на асьвятленьне язычнікаў, і славу народу Твайго Ізраіля, — сканчаецца доўгі пэрыяд, тысячагодзьдзі пазбаўленьня людзей Бога. Тысячагодзьдзямі, з тых часоў як старажытны Адам заплакаў першай сваёй сьлязой, з тых часоў, як ён выдаў першы стогн на зямлі, дзе больш не было Бога сярод Яго стварэньняў, уся зямля, усё чалавецтва тужыла аб дні, калі яны сустрэнуцца ізноў тварам да тварам са сваім Богам. І вось гэты дзень прыйшоў; Бог стаў чалавекам у віфляемскіх ясьлях. Вечны увайшоў у час, Неабмежаваны і Бясконцы увайшоў у абмежаванасьць нашай створанасьці, Той, Які зьяўляецца самой сьвятыняй, увайшоў у сьвет граху і, у дзень Свайго хросту пагрузіўшыся ў страшныя ярданскія воды, дзе людзі абмылі сябе ад грахоў, пагрузіўшыся ў іх як бы ў мёртвыя воды старажытных казак і паданьняў, Ён выйшаў, носячы на Сабе сьмяротнасьць, сьмяротнасьць тых людзей, якіх Ён прыйшоў ратаваць.

Сёньня мы успамінаем Грамніцы Гасподнія, гэтую сустрэчу паміж Ім і першым, акрамя Боскай Маці, чалавекам, які Духам Сьвятым угледзеў у Ім прыйшоўшага Бога. Канчаецца трагедыя пакінутасьці Богам Старога Запавету і паганскага сьвету. Сярод Сваіх людзей — Госпад, уся поўнасьць Боскасьці насяляе на нашай зямлі. Але пачынаецца новая трагедыя: пачынаецца хросны шлях Бога, зрабіўшагася чалавекам. Ён нарадзіўся ў вобласьць сьмерці і на сьмерць, Ён нарадзіўся паміраць дзеля нас. Калі вы прыслухваліся да чытаньняў Старога Запавету, якія азначаюць сёньняшняе сьвята, вы, можа быць, заўважылі, чаму ён быў заснаваны. У 13—й разьдзеле кнігі Зыходу мы чытаем, як Госпад сказаў Майсею, што усякі першанароджаны мужчынскага полу павінен быць прысьвечаны Яму, прынесены ў ахвяру жыцьця і сьмерці ва успамін аб тым, як Ізраіль быў выратаваны ад эгіпэцкага палону сьмерцю усіх першынцаў эгіпэцкіх. Гэтае прынашэньне першанароджанага немаўля ў храм не значыла проста яго прысьвячэньне Богу. Гэтыя немаўляты потым вярталіся да звычайнага чалавечага жыцьця, але прынашэньне іх значыла, што яны аддаюцца на волю Боскую, і Бог над імі мае правы жыцьця і сьмерці; гэта захоўвалася тым, што ў выкуп за немаўля прыносіўся ў ахвяру ягня або птушаняты галубкі.

Гэта была сапраўды крывавая ахвяра, якая адхілялася стагодзьдзе за стагодзьдзем да таго дня, калі ў храм быў прынесены Адзінародны Сын Божы, зрабіўшыся Сынам Дзевы, Сынам чалавечым. І адзіны раз у чалавечай гісторыі гэтая ахвяра крыві была Богам прынятая; адзіны раз, нягледзячы на тое, што была прынесеная ахвяра як бы замяніўшая немаўля, Самае Немаўля быў прынятая Богам і Айцом на сьмерць. Гэтая ахвяра чакала сваё чакай: трыццаць зь лішнім гадоў мінула паміж прынашэньнем Немаўля і сьмерцю дарослага Ісуса. Але гэтая ахвяра была прынятая, і Немаўля, прынесенае Дзевай Марыяй, памёр у Сваё час на галгофскім крыжы.

І у гэты жа дзень, абвяшчаючы вызваленьне усяго міру ад страшнай пазбаўленасьці Бога тысячагодзьдзяў, той жа Сымон дае Боскай Маці страшную вестку, што і Ёй меч патрапіць ў сэрца, што гэтае прынашэньне, якое пакуль адхіляецца, калісьці зробіцца Боскай воляй, і што цяпер — толькі пачатак хроснага, трагічнага шляху і Хрыста, і Багародзіцы Марыі.

І Хрыстос гэтым шляхам пакрочыў: шляхам пакінутасьці людзьмі і Богапакінутасьці, шляхам Гефсіманскага саду і Галгофскай сьмерці. Сьмерцю Ён перамог сьмерць, паўстаў жывым зь магілы, узьнёсься ў славе, даў нам Духа Свайго Сьвятога. І аднак і ў Новым Запавеце не здымаецца хросны сьцяг і не прыходзіць да канца трагедыя сьвету. Уваскрэсшы Хрыстос на руках, на нагах, на боку носіць сьляды цвікоў і дзіды, на чале — сьляды вянку, якім Яго увянчалі ў насьмешку, цярновага вянку замест царскага.

Але і мы — удзельнікі хроснага шляху. Кожны зь нас у сваё час, пасьля свайго хросту быў прынесены ў храм для вацэркоўленасьці; тады чыталіся малітвы над нашай маці і над намі, тады заклікалася на нас літасьць і дапамога Госпада, Захавальніка немаўлятаў, Які насіўся на руках праведнага Сімона. Мы былі унесеныя ў храм па прыкладу Хрыста. Да гэтага над намі было зьдзейсьнены хрост, а хрост, па слову апостала Паўла, па веры Царквы — гэтае такое апусканьне ў сьмерць Хрыстову, што Яго сьмерць робіцца нашай сьмерцю, як і Уваскрэсеньне Яго робіцца нашым уваскрэсеньнем. І мы, памёршыя сьмерцю Хрыста і уваскрэшаныя Яго Уваскрэсеньнем, прыносімся ў храм, як Ён, вечны — і аднак уражаныя трагедыяй часу, Жывы — і аднак закліканы памерці… Мы прыносімся, па слове апостала Паўла, як жывыя, уваскрэшаныя зь мёртвых, але жывыя, як Хрыстос быў жывы. Ён быў жывы Сваім вечным Бажаством і Сваім няўміручым чалавечым целам, і аднак, гэтае цела памерла прылучэньнем нашай грахоўнай цялеснасьці.

І таксама і мы, уваскрэшаныя Уваскрэсеньнем Хрыста, пасланыя Ім — Ён Сам нам кажа: Айцец Яго паслаў у вобласьць граху, у вобласьць пакуты, у вобласьць сьмерці, каб і мы на целе нашым, на душы нашай, на усёй нашым істоце несьлі крыж заняпалага, збаўленага, і аднак яшчэ не выратаваўшагася сьвету. Мы закліканыя ў целе нашым папоўніць адсутнае пакутам Хрыстовым, па слове Апостала. На целе нашым ляжаць сьляды расьпяцьця; душа наша закліканая разьдзірацца галгофскай скрухай аб заняпалым сьвеце, не прымаючаме свайго выратаваньня. І таму што мы — Хрыстова цела, таму што мы зь Ім — адно, трагедыя, зьнятая прыходам Хрыста зь Старога Запавету і старажытнага чалавецтва, зрабіўшаяся зараз трагедыяй Боскай, трагедыяй Хрыста, гэтая трагедыя працягваецца праз стагодзьдзі ў нас. І, як сказаў аднойчы патрыярх Алексій I, Царква — гэтае Цела Хрыстова, укрыжаванае зь стагодзьдзя ў стагодзьдзе для выратаваньня сьвету, якое носіць крыж, што памірае ў агоніі Гэфсіманскага саду і Богапакінутасьці, калі трэба, і адкінутасьці людзьмі заўсёды на зямлі.

Вось шлях Царквы, вось наш шлях, вось то, пра што кажа нам сёньня гэтае сьветлае і такое грознае сьвята Грамніц праведным Сымонам. Мы цяпер уступаем у тыдні Вялікага Посту, што скіроўваюць нас да Пакутнага тыдня, Уваскрэсеньня, мы ужо прылучаныя да сьмерці і уваскрэсеньня. І аднак, мы павінны мінуць ізноў і ізноў увесь гэты шлях жыцьця Царквы, жыцьці Хрыста, і ажыцьцявіць яго ва усім нашым жыцьці, па—за храмам, усюды, усюды, дзе бы мы ні былі: мы — цела Хрыстова, укрыжаванае, аддадзенае Богам, больш таго: як Хрыстос, аддаючы сябе для выратаваньня сьвету. Амін.