АБ ЧЫТАНЬНІ СЬВЯТЫХ АЙЦОЎ

сьвяціцель Ігнацій Брянчанінаў

Гутарка і супольнасьць блізкіх вельмі дзейнічае на чалавека. Гутарка і знаёмства зь навукоўцамі паведамляе шмат зьвестак, з паэтам — шмат узьнёслых думак і адчуваньняў, зь вандроўцам — шмат ведаў пра краіны, аб норавах і звычаях народных. Відавочна: гутарка і знаёмства са сьвятымі паведамляюць сьвятасьць. “Зь літасьцівым Ты літасьцівы, з чалавекам шчырым — шчыры, з чыстым — чысты” (Пс. 17:26 – 27)

З гэтага часу, падчас кароткага зямнога жыцьця, якое Пісаньне не назвала нават жыцьцём, а вандроўкай, пазнаёмся са сьвятымі. Ты жадаеш належаць на небе да іх супольнасьці, жадаеш быць удзельнікам іх асалоды? — з гэтага часу паступі ў зносіны зь імі. Калі выйдзеш з храму цела, — яны прымуць цябе да сябе, як свайго знаёмага, як свайго сябра (Лк. 16:9).

Няма бліжэй знаёмства, няма цясьней сувязі, як сувязь адзінствам думак, адзінствам пачуваньняў, адзінствам мэты (1 Кар. 1:10).

Дзе аднадумства, там абавязкова і аднадушнасьць, там абавязкова адна мэта, аднолькавы посьпех у дасягненьні мэты.

Засвой сабе думкі і дух сьвятых Айцоў чытаньнем іх твораў. Сьвятыя Айцы дасягнулі мэты: выратаваньня. І ты дасягнеш мэты па натуральным ходзе рэчаў. Як аднадумны і аднадушны сьвятым Айцам, ты выратуесься.

Неба прыняло ў свае добрае улоньне сьвятых Айцоў. Гэтым яно засьведчыла, што думкі, пачуваньні, дзеі сьвятых Айцоў прыемны яму. Сьвятыя Айцы выказалі свае думкі, сваё сэрца, выяву сваіх дзеяньняў у сваіх творах. Значыць: якое дакладнае кіраўніцтва да неба, засьведчанае самім небам, — творы Айцоў!

Пісаньні сьвятых Айцоў усё складзены па выкліканьні ці пад уплывам Сьвятога Духа. Цудоўная ў іх згода, цудоўнае памазаньне! Які кіруецца імі мае, без усялякага сумневы кіраўніком Сьвятога Духа.

Усе воды зямлі сьцякаюцца ў акіян, і, можа быць, акіян служыць пачаткам для усіх вод зямных. Творы Айцоў злучаюцца усё ў Эвангельлі; усё хіляцца да таго, каб навучыць нас дакладнаму выкананьню запаветаў Госпада нашага Ісуса Хрыста; усіх іх і крыніца і канец — сьвятое Эвангельле.

Не зьлічы для сябе дастатковым чытаньне аднаго Эвангельля, без чытаньня сьвятых Айцоў! Гэта — думка ганарлівая, небясьпечная. Лепш хай прывядуць цябе да Эвангельля сьвятыя Айцы, як умілаванае сваё дзіцё, якое атрымала папярэдняе выхаваньне і адукацыю праз іх творы.

Шматлікія, усё, якія адпрэчылі вар'яцкі, пыхліва сьвятых Айцоў, што прыступілі непасрэдна, са сьляпою дзёрзкасьцю, зь нячыстым розумам і сэрцам да Эвангельля, упалі ў згубную памылку. Іх адпрэчыла Эвангельле: яно дапускае да сябе адных пакорлівых.

Чытаньне твораў айцоў — бацька і цар усёй дабрадзейнасьці. З чытаньня твораў айцоў навучаемся праўдзіваму разуменьню Сьвятога Пісаньня, веры правай, жыцьця па запаветах эвангельскім, глыбокай пашане, якая павінны мець да эвангельскіх запаветаў, словам сказаць, — выратаваньню і хрысьціянскай дасканаласьці.

Чытаньне твораў айцоў, па зьмяншэньні Духоўных настаўнікаў, зрабілася галоўным кіраўніком для ахвотнікаў выратавацца і нават дасягнуць хрысьціянскае дасканаласьці (Звг. Ніл Сорскі. Правіла).

Кнігі сьвятых Айцоў, па выразе аднаго зь іх, падобныя люстэрку: гледзячы на іх уважліва і часта, душа можа убачыць усе свае недахопы.

Ізноў — гэтыя кнігі падобныя багатаму збору мэдычных сродкаў: у ім душа можа падшукаць для кожнага са сваіх хвароб выратавальнае вылячэньне.

Казаў сьвяты Епіфан Кіпрскі: “Адзін позірк на сьвятыя кнігі узбуджае да набожнага жыцьця” (Алфавітны Патэрык).

Чытаньне сьвятых Айцоў павінна быць стараннае, уважлівае і сталае: нябачны вораг наш, які ненавідзіць голас сьцьвярджэньня (Прыпавесьці.11:5), ненавідзіць асабліва, калі гэты голас зыходзіць ад сьвятых Айцоў. Гэты голас выкрывае падкопы нашага ворага, яго хітрасьць, адкрывае ягоныя сеткі, ягоныя дзеі: і таму вораг узбройваецца супраць чытаньня сьвятых Айцоў рознымі ганарлівымі і бруднымі намерамі, імкнецца увесьці падзьвіжніка ў мітусьлівыя апекі, каб адцягнуць яго ад выратавальнага чытаньні, змагаецца зь ім засмучэньнем, нудою, няпамятлівасьцю. З гэтага змаганьня супраць чытаньня сьвятых Айцоў, мы павінны зразумець, якая выратавальная для нас зброя, гэтулькі ненавіднае ворагам. Моцна клапоціцца вораг пра тое, каб вырваць яго з рук нашых.

Кожны абяры сабе чытаньне Айцоў, якое адпавядае свайму ладу жыцьця. Пустэльнік хай чытае Айцоў, якія адпавядаюць свайму ладу жыцьця; манах што жыве ў манастыры, — Айцоў, якія напісалі навучаньні для манаскіх сьцен; хрысьціянін, што жыве пасярод сьвету, — сьвятых Айцоў, якія прамовілі свае павучаньні наогул для усяго хрысьціянства. Кожны, у якім бы званьні не быў, пачэрпай багатае навучаньне ў твораў Айцоў.

Абавязкова трэба чытаньне, якое адпавядае ладу жыцьця. Інакш будзеш напаўняцца думкамі, хоць і сьвятымі, але невыканальнымі самой справай, узбуджальнымі бясплодную дзейнасьць толькі ва уяўленьні і жаданьні; справы набожнасьці, годныя твайму ладу жыцьця, будуць высьлізгваць з рук тваіх. Мала таго, што ты зробісься бясплодным летуценьнікам,— думай твае, знаходзячыся ў няспыннай супярэчнасьці з колаў дзеяньняў, будуць абавязкова нараджаць у тваім сэрцы зьбянтэжанасьць, а ў паводзінах нявызначанасьць, цяжкія, шкодныя для цябе і для блізкіх. Пры няправільным чытаньні Сьвятога Пісаньні і сьвятых Айцоў, лёгка можна ухіліцца зь выратавальнага шляху ў непраходныя нетры і бяздоньні, што і здарылася са шматлікімі. Амін.