СЛОВА НА ЎЗВЫШЭНЬНЯ ГОДНАГА І ЖЫВАТВОРЧАГА КРЫЖА ГОСПАДА

Слова пра крыж для пагібельных - юродзтва ёсьць, а нам, што ратуемся, - сіла Божая!

1 Кар. 1:18

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа!

Ісьціна, паводле слова Сьвятога Апостала, дарогі браты і сёстры, сёньня мы з вамі бачна дакраналіся да гэтай сілы, стаўшы удзельнікамі Узвышэньня Сьвятога Крыжа. Міма кожнага з вас праплыла Жыватворчае Дрэва, вынесенае з Сьвятое Сьвятых, зь зямнога неба, з алтара Гасподняга. Праплыло, і паднялося на вышыню, і апусьцілася да зямлі, каб зноў падняцца, восені усе бакі сьвету, каб кожны убачыў, зразумеў і адчуў сілу і уладу гэтай вялікай адзнакі перамогі.

І вось сёньня пераможныя сьпеў гучыць над усім сьветам: “Радуйся, Жыватворчы Крыж!” Якія дзіўныя словы, дарагія мае браты: прылада ганебнага катаваньня прыносіць жыцьцё і радасьць. Зьнясіленьне і крайняя галеча - нараджаюць багацьце дароў Духа Сьвятога, і Дрэва Крыжавое становіцца Дрэвам райскай і упрыгожваецца таемнымі кветкамі, якія выпускаюць водары жыцьця вечнага. І з бяздоннага смутку Вялікай Пятніцы - зазьзяе радасьць і сьвятло Ўваскрэсеньня Хрыстовага. Таму, любасныя мае, у Бога Любові цалкам асаблівая лёгіка. І слова аб Крыжы - для гінуўшых ёсьць пачварнасьць, для юдэяў - спакуса, для элінаў - вар'яцтва. Бог перамагае сілай любові да канца, любоўю ахвярнасьці, каханьня крыжа. І пераможны знак гэтай бязьмежнай любові Бога Тройцы да сьвету - ёсьць Крыж. «Бо так палюбіў Бог сьвет, што Сына Свайго Адзінароднага на расьпяцьце».

АКАФІСТ СЬВЯТОМУ МУЧАНІКУ ВІКТАРУ

Пераклад зьдзейсьнены у вянок памяці сьвядомаму беларускаму мастаку Віктару Маркаўцу, бо казаў Гаспозь: “Вы - сьвятло сьвету: ня можа схавацца горад, які стаіць на версе гары. І запаліўшы сьвечку, ня ставяць яе пад пасудзінаю, а на сьвечніку, і сьвеціць усім, хто ў доме. Так няхай сьвеціць сьвятло ваша перад людзьмі, каб яны бачылі вашыя добрыя ўчынкі і ўслаўлялі Айца вашага, Які ёсьць у нябёсах”. (Мц. 5:14 – 16)

Сьвяты мучанік Віктар быў ваяром у час царюваньня імпэратара Марка Аўрэлія Філосафа (161-180). Калі імпэратар пачаў ганеньне на хрысьціян, Віктар адмовіўся прынесьці ахвяру багам. Такое абавязковае ахвярапрынашэньне зьяўлялася праверкай адданасьці ваяра язычніцкімі багам і імпэратару. Сьвятой прададзены быў на пакуты, але прайшоў скрозь усе катаваньні цэлым. Сілай малітвы ён перамог чарадзея, які з тых часоў адмовіўся ад чарадзейства і стаў хрысьціянінам. Па малітве сьвятога пачалі бачыць раптам асьлеплы ваяры. Бачачы цуды, выяўленыя Госпадам праз сьвятога Віктара, маладая набожная жонка аднаго з катаў, Стэфанія, адкрыта праславіла Хрыста, за што была адданая лютаму пакараньню: яе прывязалі да двух сагнутым пальмам, якія, разагнуўшыся, разарвалі мучаніцу. Сьвятога мучаніка Віктара абезгаловілі. Пакутнікі пацярпелі ў Дамаску ў II стагодзьдзі, дзе і адданыя пахаваньню іх годныя астанкі.

КАЗАНЬ У 11-Ю НЯДЗЕЛЮ ПАСЬЛЯ ПЯЦІДЗЕСЯТНІЦЫ

Калі вы будзеце дараваць людзям правіны іх, то даруе і вам Айцец ваш Нябесны.

Мц. 06:14

Так і Айцец Мой Нябесны зробіць вам, калі кожны з вас не даруе ад сэрца свайго брату свайму грахі яго

Мц. 16:35

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа!

Упадабаныя браты і сёстры!

Незьлічоныя міласьці, выяўленыя кожнаму з нас Усяшчодрым Тварцом. Гасподзь дыханьнем Сваім удыхнуў у нас жыцьцё, даў нам гэты сьвет з яго цудамі і прыгажосьцямі, надзяліў сьветлым розумам, свабоднай воляй і ці не самым галоўным - здольнасьцю да любові. Нябесны Айцец паказаў нам шлях да Вечнага жыцьця, адкрыў для нас браму Царства Нябеснага. Здавалася б, кожны момант нашага існаваньня павінны мы сьпяваць песьню падзякі, каб хоць крыху аддаць доўг Усяміласьціваму Творцы

ПЕСЬНЯ ВОЛЬНАСЬЦІ БАЦЬКАЎШЧЫНЫ (АБРАНАЯ ПСАЛЬМА)

Беларусь нарадзіла нас і тут Радзіма наша, ёй прысьвячаем сьпеў наш і працу нашу.

Іх таксама прысьвяціў цар Давыд Госпаду, разам са срэбрам і золатам, якое прысьвяціў зь адабранага ва ўсіх упакораных ім народаў.

Зямлю нашу і скарбы нашы, што Госпадам дадзены, павернем сябе яе Давыд у старажытнасьці павярнуў.

Ад Сірыйцаў і Маавіцянаў, і Аманіцянаў і Філістымлянаў і Амалікіцянаў, і зь адабранага ў Адраазара, сына Рэхавага, цара Суўскага.

ЧЫН ПАМІНАНЬНЯ ЎСІХ ПРАВАСЛАЎНЫХ ВАЯРОЎ, ШТО ЗА БЕЛАРУСЬ СЬВЯТУЮ І НАРОД ЯЕ Ў БАРАЦЬБЕ ЗЬ ВОРАГАМ ЗАГІНУЛІ

Сьвятар: Дабраслаўлёны Бог наш спрадвеку, цяпер і заўсёды, і на вякі вякоў.

Людзі: Амін.

Сьвятар кадзіць крыжавобразна над колівам, а дыякан ідзе прад ім зь сьвечкай.

Людзі: Сьвяты Божа, сьвяты моцны, сьвяты несьмяротны, памілуй нас (тры разы)

Слава Айцу, і Сыну, і Сьвятому Духу, цяпер і заўсёды, і на вякі вякоў. Амін.

Найсьвяцейшая Тройца, зьлітуйся над намі. Госпадзе, ачысьці правіны нашы. Уладару, выбач бяспраўе наша. Сьвяты, наведай нас і аздараві немачы нашы дзеля імя Твайго.

ПАДРЫХТОЎКА ДА АФІЦЫЙНАГА ВЫДАНЬНЯ БЕЛАРУСКАМОЎНАГА БОГАСЛУЖБОВАГА ЭВАНГЕЛЬЛЯ Ў ПОЛЬСКАЕ АЎТАКЕФАЛЬНАЕ ПРАВАСЛАЎНАЕ ЦАРКВЕ. ІНФАРМАЦЫЙНАЕ ПАВЕДАМЛЕНЬНЕ.

Пытаньне разьвіцьця і выкарыстаньня беларускае мовы ў Польскае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царкве (далей – ПАПЦ) міжваеннага часу застаецца адным зь найменей дасьледаваным у гісторыі Беларусі. Да сёньня дасьледчыкі, з розных канфэсійных ды палітычных меркаваньняў, спрабуюць абыйсьці гэтую тэму маўчаньнем або абмяжоўваюцца некалькімі сказамі ў сваіх навуковых працах. Дадзены артыкул–паведамленьне, зьяўляецца спробай выкласьці некаторыя факты ды зацікавіць беларускіх дасьледчыкаў дадзенае тэмай.

Пачаткам афіцыйнага дазволу выкарыстаньня беларускае мовы ў ПАПЦ, на наш погляд, мусім лічыць Сьвяшчэнны Архірэйскі Сынод ПАПЦ, які адбыўся 3 верасьня 1924 г. у Варшаве. Менавіта ў пастанове гэтага Сыноду сказана наступнае: “У дадатак да пастановаў Сьвятога Сыноду ад дня 16 чэрвеня і 14 сьнежня 1922 г. і ў разьвіцьцё іх — 1. дазволіць ужываньня ўкраінскай, беларускай, польскай і чэскай моваў у тых богаслужбовых чынах, тэкст якіх атрымаў багаслаўленьня  вышэйшай Царкоўнай уладай і ў тых парахфіях, дзе таго зажадаюць парахфіяне і дзе гэта магчыма па мясцовым умовам…”. Разам з тым, нягледзячы на фармальны дазвол, гэтая пастанова заставалася досыць тэарэтычнаю, ва ўсякім разе для беларусаў, бо на той час практычна не было не толькі перакладаў чыноў богаслужбы, але нават перакладу Эвангельля і Псалтыра.

Менавіта для ўніфікацыі перакладаў богаслужэбнае літаратуры на нацыянальных мовах, Сьвяшчэнны Архірэйскі Сынод ПАПЦ у красавіку 1927 г. вырашае выдаць “афіцыйныя Богаслужбовыя Эвангельля на польскай, чэскай, украінскай і беларускае мовах” (Журнал Сьвяшчэннага сыноду ПАПЦ ад 20 красавіка 1927 г.).

КАЗАНЬ У 9-Ю НЯДЗЕЛЮ ПАСЬЛЯ ПЯЦІДЗЕСЯТНІЦЫ

Бачачы моцны вецер, спалохаўся і, пачаўшы тануць, закрычаў: Госпадзе! уратуй мяне

Мц. 14:30

Слава Айцу, і Сыну, і Сьвятому Духу.

Упадабаныя браты і сёстры!

Сёньня чытаньне Эвангельскае перадае нам пра дзіўнае хадзеньне Збавіцеля па вадзе, пра тое, як Гасподзь супакоіў буру і выратаваў Апостала Пятра ад патапленьня, калі той, спытаўшы ў Госпада дазволу, пайшоў па моры, але, усумніўшыся ў заступніцтве Божым, пачаў тануць, заклікаючы: Гасподзь, выратуй мяне!

Эвангельле ад Мацея так перадае нам апавяданьне пра гэты цуд: пасьля насычэньня пяці тысяч чалавек пяцьцю хлябамі і дзьвюма рыбамі Гасподзь адразу ж прымусіў вучняў Сваіх увайсьці ў лодку раней за Яго і плыць на іншы бок, пакуль Ён адпусьціць людзей. І, адпусьціўшы народ, Ён узышоў на гару памаліцца сам-насам; і вечарам заставаўся там адзін. А лодка была ужо на сярэдзіне мора, і яе білі хвалі, бо вецер быў страшны. Ў часе чацьвёртай варты начной пайшоў да іх Ісус, ідучы па моры. Вучні убачыўшы Ягоную хаду па моры, зьдзівіліся і казалі: гэта прывід І ад страху пачалі страшна крычаць. Але Ісус адразу зьвярнуўся да іх са словамі: Супакойцеся, гэта Я, ня бойцеся. Пётр сказаў Яму ў адказ: Гасподзь! Калі гэта Ты, загадай мне прыйсьці да Цябе па вадзе. Ён сказаў: ідзі. І, выйшаўшы з лодкі, Пётр пайшоў па вадзе, каб падысьці да Ісуса, але, бачачы моцны вецер, спалохаўся і, пачаўшы тануць, закрычаў: Гасподзь! выратуй мяне. І адразу Ісус падняў руку яго і кажа яму: малаверны навошта ты засумняваўся? І, калі увайшлі яны ў лодку, вецер аціх. Тыя, што былі ў лодцы падышлі, пакланіліся Яму і сказалі: сапраўды, Ты Сын Божы. І пераправіўшыся, прыбылі ў зямлю Генісарэцкую (Мц. 14:22-34).

І вось сёньня, у часе нашага бурнага і поўнага сьмяротных спакус сьвету, гэтак жа, як Пятру і іншым апосталам, нам цяжка паверыць, што Бог, Бог міру, Бог гармоніі можа знаходзіцца ў самым цэнтры буры, якая быццам гатовая разбурыць і нашу бясьпеку, і пазбавіць нас самога жыцьця. Бо жыцьцё наша - гэтакае жыцьцёвае мора, палохае нас прыступамі буры. Мы не можам ведаць, што з намі адбудзецца праз кароткі час. Не адна сьмерць падкрадаецца як злодзей. Падкрадваюцца таксама амаль усе пошасьці. Жыцьцё наша хістаецца ад розных нападаў нячысьцікаў і апантаных злым людзей. Немагчыма прадугледзець і папярэдзіць, што прыдумляе падступны і што паслужыць нагодай і сродкам да нападу, адкуль паўстане спакуса.

У гэтай цемры начной, якая акружыла нас, сярод хваляў мора жыцьцёвага, мы можам здабыць сапраўдны спакой і бясьпеку толькі ў шчырым сардэчным перакананьні ў тым, што плывем мы па гэтым жыцьцёвага мора, падобна апосталам, не самі сабою, але па волі Госпада: загадаў Ісус, кажа Эвангеліст, вучням у лодку, - плывём да вызначанага Госпадам берагу вечнага жыцьця, да шчасьлівай сядзібы Царства Божага, плывём у нябачным, але тым не менш выратавальнай для нас прысутнасьці Самога Госпада, які ідзе па моры і супакойвае хвалі.

І мы - як тыя вучні; нам не трэба прадстаўляць уяўленьнем, што з імі адбываецца: мы самі знаходзімся ў тым жа моры, у той жа буры, і Той жа самы Хрыстос, з Крыжа або з магілы устаў, стаіць пасярод яе і кажа: ня бойцеся, гэта Я!

Кожны з нас, калі б асэнсавана глядзеў на сваё жыцьцё, то пастаянна бачыў бы гэты цуд прысутнасьці Божага. Гэта цуд пастаянны і паўсядзённы, калі наша душа, зламана, раздушана, падымаецца з дна, - большы цуд, чым чалавек, які ідзе па водах. Мы мала спадзяемся на малітву, і Ён чуе, калі мы сапраўды клічам да Яго. Толькі зваць трэба, цалкам аддаўшы Яму сэрца, а не так як Пётр, пайшоў, але адвярнуўся ад Хрыста Збавіцеля, паглядзеў на бурныя хвалі пад нагамі, і тут жа пачаў тануць. У той самы момант, калі ён паглядзеў на гэтыя жудасныя хвалі, а не на Хрыста, ён страціў выдатную здольнасьць ісьці па вадзе. Вось так і мы з вамі, атрымліваючы падтрымку і дапамогу Божую, тут жа пачынаем вагацца і думаць: “Можа быць, гэта супадзеньне, можа быць, так і трэба, можа быць, гэта было б непазьбежна?” Адразу пачынаем тлумачыць па-свойму, па-чалавечы, і тады усё ў нас зноў пачынае разбурацца. Богу аддаюць альбо усё, альбо нічога.

Трэба заўсёды памятаць: калі мы станем азірацца на хвалі, і на вятры, і на навісае пагрозу сьмерці, мы, як Пётр, пачнём тануць. Але і тады мы не павінны губляць надзеі: нам дадзена упэўненасьць, што, як бы ні была малая наша вера ў Бога, Яго вера ў нас непахісная; якой бы малой ні была наша любоў да Яго, любоў да нас бязьмежная і вымяраецца усім жыцьцём і усёй сьмерцю Сына Божага, Які стаў сынам чалавечым. І ў той момант, калі мы адчуваем, што няма надзеі, што мы гінем, калі ў гэтую апошнюю хвіліну ў нас дастаткова веры, каб закрычаць, як Пётр закрычаў: “Гасподзь! Я тану! Я гіну, дапамажы мне!”, - Ён працягне нам руку і дапаможа нам. І ўразьліва і дзіўна Эвангельле кажа нам, што ў момант, калі Хрыстос узяў Пятра за руку, усе апынуліся ў берага.

Упадабаныя браты і сёстры, мы нямоглыя; сілы ў нас слабыя; жывой веры, здольнай тварыць цуды, у нас мала ці зусім няма. А спакусаў, што прыводзяць да сьмерці, занадта шмат. І мы, падобна апосталу Пятру, патанае ў моры, тонем ў жыцьцёвым моры. Дзе ж шукаць нам падтрымкі і дапамогі ў барацьбе з бедамі, пошасьцямі, праблемамі, спакусамі зьнешнімі і унутранымі, каб зусім не патануць у яго мяцежных хвалях? - Там і ў той, у каго шукаў дапамогі які тоне Пётр у Госпада Ісуса. Так клічам да Госпада Ісуса усе і кожны магчыма часьцей: “Гасподзь, выратуй, я гіну. Накіруй мяне на шлях ісьціны, дабра і праўды і умацуй на гэтым шляху і вызвалі мяне, Гасподзь, ад спакус. А калі Табе жадаецца паслаць мне спакусы умацуй і падтрымай мае слабыя сілы ў барацьбе з імі, каб мне не упасьці пад цяжарам іх і не загінуць для Царства Твайго, якое любіць Цябе ад стварэньня сьвету”. Амін.

прат. Сяргей Горбік

12 / 25 жніўня 2013 л.Б.

НОВАГАРОДСКАЯ АЎТАКЕФАЛЬНАЯ МІТРАПОЛІЯ

На ўсходнеславянскіх абшарах у розныя часы былі заснаваны тры метраполіі грэцкага абрадку: Кіеўская, Новагародская і Галіцкая.

Першая, Кіеўская мітраполія, заснавана ў канцы X ст. і абымала ўсе землі, якія ў той час былі пад панаваннем варажскай дынастыі русаў. Кіеўская мітраполія ўстанавіла на важнейшых тагачасных палітычных цэнтрах біскупствы. Да 1200 года былі ўжо біскупствы: у Вялікім Ноўгарадзе, Чарнігаве, Пераяслаўлі, Белгарадзе, Юр'еве (Запольскім), Полацку, Галі чу, Валадзімеры-Валынскім, Перамышлю, Тураве, Холме, Смаленску і, мабыць, Новагародку.

КАНОН СЬВЯЦІЦЕЛЮ І СПАВЯДАЛЬНІКУ ЛУЦЕ, АРХІЯПІСКАПУ СІМФЭРОПАЛЬСКАМУ Й КРЫМСКАМУ, тон 8

Песьня 1

Ірмас: Дзіўнаму Богу пашану прынясем, і ўзьнесла зь намі апяюць зямля і неба праўдзівую славу Ягоную.

Пасад сьвяціцеля ў горадзе Сімфэропалі ўпрыгожыў сьветла, на ім жа пражыў, як Анёл, сьвятым жыцьцём і навукай Боскай прасьвяціў ты людзей, ды ўсе цяпер узносяць веліч Боскую і апяваюць славу Ягоную.

Цара ўсіх і Госпада, аб нас малі, сьвяціцель Лука, каб дараваў нам прабачэньня правінаў нашых, ды з табой дзівоснаму Богу пашану прынясем і апяём славу Ягоную.

Зьявіўся ты цяпер ў памяць Крымскаму статку твайму, спавядальнік Хрыстовы, слуп непахісны і сьцяна непарушная, хворым суцяшэньне, грэшнікам дапамога, Богу пашану прыносячы і апяваючы славу Ягоную.

Багародзічны: Цябе вызнаем выратавальным Прыстанкам і Покрывам, Багародзіца Прачыстая, таму ад душы заклікаем Цябе цёпла: Уладарка, выратуй нас і навучы нас дзівоснаму Богу пашану прыносіць і апяваць славу Ягоную.

СУПРАСЛЬСКАЯ ІКОНА БОЖАЙ МАЦІ “АДЗІГІТРЫЯ”

Памяць 28 ліпеня / 10 жніўня

Гісторыя Супрасьльскае іконы Прасьвятой Багародзіцы непарыўна зьвязана з гісторыяй Супрасьльскае Лаўры. Таму раней трэба дакрануцца яе гісторыі.

Пачатак падставы Супрасьльскага мужчынскага манастыра Дабравешчаньня Прасьвятой  Багародзіцы быў пакладзены яшчэ ў XV стагодзьдзі. У 1498 Наваградзкі ваявода і маршал Вялікага Княства Літоўскага Аляксандр Хадкевіч, разам з архіепіскапам Смаленскім (будучым мітрапалітам Кіеўскім) Іосіфам Солтанам заснаваў манастыр у Гарадку, непадалёк ад Супрасьля. Аднак сьвецкае жыцьцё вакол існуючага замку замінала духоўнай засяроджанасьці манахаў, і двума гадамі пазьней манастыр быў перанесены на могілкі Сухі Хруд, дзе і быў пакладзены пачатак Супрасьльскае Лаўры.