Wednesday, November 25, 2009

СЬВЯЦІЦЕЛЬ ЯН МІЛАСЬЦІВЫ

Памяць 12 лістапада

Сьвяціцель Ян Міласьцівы, Патрыярх Александрыйскі, нарадзіўся на Кіпры ў VII стагодзьдзі ў сям'і шляхетнага вяльможы Епіфанія. Па волі бацькоў уступіў у шлюб і меў дзяцей. Калі жонка і дзеці сьвятога памерлі, ён стаў манахам: строгім посьнікам, малітоўнікам і браталюбчым.

Яго духоўныя подзьвігі прыдбалі яму вядомасьць, і, калі заўдавела патрыяршая катэдра ў Александрыі, імпэратар Іраклій і усё духавенства упрасілі сьвятога Яна заняць патрыяршы пасад.

Сьвяціцель годна нёс архіпастырскае служэньне, клапоцячыся аб маральным і дагматычным выхаваньні даверанага яму статку. Падчас свайго патрыяршаства ён выкрыў і выгнаў зь Александрыі ерась монафеліта-антыёхійца Фулона.

Але галоўнай сваёй справай сьвяціцель лічыў міласьціну і дабрадзейнасьць усім жывучым у нястачы. У пачатку свайго патрыяршага служэньня ён загадаў весьці улік жабракоў і убогіх у Александрыі, якіх апынулася звыш сямі тысяч чалавек. Усім гэтым няшчасным сьвяціцель даваў штодзённы бясплатны пражытак. Два разу ў тыдзень, у сераду і пятніцу, ён выходзіў да дзьвярэй патрыяршага сабору і, седзячы на дзядзінцы, прымаў усіх жывучых у нястачы: разьбіраў звады, дапамагаў пакрыўджаным, раздаваў міласьціну. Тры разу ў тыдзень ён наведваў лякарні, аказваючы дапамогу пакутнікам. У гэты час імпэратар Іраклій вёў цяжкую вайну з пэрсыдзкім царом Хозроям II. Пэрсы разрабавалі і спалілі Ерусалім, захапіўшы мноства палонных. Сьвяты Патрыярх Ян аддаў вялікую частку царкоўнай казны для іх выкупу.

Сьвяціцель ніколі не адмаўляў просячым. Аднойчы па дарозе ў лякарню ён сустрэў жабрака і загадаў даць яму 6 срэбранікаў. Жабрак, зьмяніўшы адзежу, абагнаў Патрыярха і зноў стаў прасіць міласьціну. Ян зноў даў яму 6 срэбранікаў. Калі жа жабрак у трэці раз папытаў міласьці і служкі сталі турыць назойлівага просьбіта, Патрыярх загадаў даць яму 12 срэбранікаў, сказаўшы: “Ці не Хрыстос спакушае мяне?” Два разы сьвяціцель даваў грошы купцу, пацярпеўшаму караблекрушэньні, а на трэці раз даў яму належны Патрыярхіі карабель, напоўнены пшаніцай, на якім купец зьдзейсьніў шчаснае вандраваньне і вярнуў пазычанае.

Сьвяты Ян Міласьцівы быў вядомы сваім рахманым стаўленьнем да людзей. Аднойчы сьвяціцель змушаны быў за нейкую правіннасьць адлучыць ад Царквы аднаго клірыка. Правініўшыся узлаваўся на Патрыярха. Сьвяціцель жадаў заклікаць яго для гутаркі і забыўся аб гэтым. Падчас зьдзяйсьненьня Боскай літургіі сьвяты успомніў словы Эвангельлі: калі прыносіш свой дарунак на алтар і успомніш, што брат твой мае штосьці супраць цябе, – пакінь дарунак свой і перш зьмірыся з братам тваім (Мц. 5:23–24). Сьвяціцель выйшаў зь алтара, заклікаў да сабе вінаватага клірыка і, упаўшы перад ім на калены, усенародна прасіў прабачэньня. Узрушаны клірык раскаяўся ў зробленым і пасьля зрабіўся набожным сьвятаром.

Адзін гараджанін абразіў Георгія, пляменьніка Патрыярха. Георгій прасіў сьвятога адпомсьціць крыўдніку. Сьвяціцель абяцаў так ушанаваць крыўдніка, што зьдзівіцца уся Александрыя. Гэта супакоіла Георгія, і сьвяты Ян стаў павучаць яго, кажучы аб неабходнасьці пакорнасьці і пакоры, а затым, заклікаўшы крыўдніка, абвясьціў, што вызваляе яго ад выплаты царкоўнай даніны за зямлю. Александрыя сапраўды была зьдзіўленая такі “помстай”, а Георгій зразумеў урок свайго дзядзькі.

Сьвяты Ян, строгі аскет і малітоўнік, заўсёды меў у душы памяць сьмяротную. Ён замовіў для сябе дамавіну, але не загадаў майстрам дарабляць яго да канца, папрасіўшы кожны сьвяточны дзень прыходзіць да яго і пытаць, не ці час завяршыць працу.

Незадоўга да скону сьвяты Ян змушаны быў па хваробе пакінуць сваю катэдру і паехаць на востраў Кіпр. Падчас шляху на караблі хвораму сьвяціцелю было знак: у сонным бачаньні яму зьявіўся прамяністы муж і сказаў: “Цар цароў кліча цябе да Сабе”. Гэтае бачаньне прадказала хуткі скон Патрыярха. Прыбыўшы на Кіпр, у родны горад Амафунт, сьвяціцель зь мірам адышоў да Госпада (616 – 620).

Трапар Яну Міласьціваму, патрыярху Александрыйскаму

У цярпеньні тваім атрымаў плату тваю, ойча звышгодны, / у малітвах няспынных знаходзячыся, / жабракоў палюбіў і ім дапамагаў, / але маліся Хрысту Богу, Ян Міласьцівы, дабрашчасны, / каб выратавацца душам нашым.


ЗВЫШГОДНЫ ЯФРЭМ СІРЫН. ПАВУЧАНЬНЕ АБ БЯЗМОЎІ

Набудзьце, брація, бязмоўе, як моцную сьцяну. Бязмоўе пастаўляе цябе вышэй запалу. Ты вядзеш бітву зьверху, а запал зьнізу. Набудзь бязмоўе ў страху Боскім, і не пашкодзяць табе усе стрэлы варожыя. Бязмоўе ў злучэньні зь страхам Боскім ёсьць агністая калясьніца, на неба узносячая таго, хто набыў гэта. Ды пераканае цябе ў гэтым прарок Ільля, які палюбіў бязмоўе і страх Божы і забраны на неба. О, бязмоўе дабрыня манаха! О, бязмоўе нябесная лесьвіца! О, бязмоўе шлях у Царства нябеснае! О, бязмоўе люстэрка грахоў, што паказвае чалавеку граху яго! О, бязмоўе, не утрымліваючае сьлёз! О, бязмоўе, якое нараджаючае пакорнасьць! О, бязмоўе, што жыве разам зь мудрасьцю пакоры! О, бязмоўе, якое уводзіць чалавека ў мірны стан! О, бязмоўе, спалучанае зь страхам Боскім! О, бязмоўе асьвятленьне розуму! О, бязмоўе выпрабавальнік намераў! О, бязмоўе супрацоўнік розуму! О, бязмоўе, якое спараджае усё добрае! О, бязмоўе сьцьвярджэньне паста! О, бязмоўе перашкода дагаджаньня чрэву! О, бязмоўе практыкаваньне ў малітве і чытаньні! О, бязмоўе цішыня намераў! О бязмоўе спакойная прыстань! О, бязмоўе супакой душы! О, бязмоўе радасьць душы і сэрцы! О, бязмоўе зьнішчэньне неразважлівасьці! О, бязмоўе вораг бессаромнасьці! О, бязмоўе маці глыбокай павагі! О, бязмоўе вязьніца запалу! О, бязмоўе дапамога ва усякай дабрадзейнасьці! О, бязмоўе, якое прыводзіць да ня прагненьня да грошаў! О, бязмоўе добрая няволя і лёгкі цяжар, спакоўваючае носячых цябе! О, бязмоўе поле Хрыстова, пладаноснае добрымі пладамі! О, бязмоўе, спалучанае зь страхам Боскім, сьцяна і агароджа жадаючым жыць дзеля Царства нябеснага!

Так, брат, набудзь сабе добрую частку, якую абрала Марыя “якая не адымецца ў яе” (Лк. 10:42). Ці бачыш, брат, якое бязмоўе? Сам Госпад хваліць таго, хто набыў гэтае. Набудзь сабе бязмоўе, умілаваны брат мой, “Суцяшайся Госпадам” Тваім (Пс. 36:4), седзячы пры нагах Яго, і прыляпіўшыся да Яго Адзінага, каб і ты мог сказаць зь адвагай: “Душа мая да Цябе прыляпілася; правіца Твая трымае мяне” Праз гэта “як лоем і алеем душа мая насычаецца” (Пс. 62:9,6). Так, брат мый, набудзь сабе бязмоўе, больш салодкае чым мёд. Бо лепш кавалак хлеба зь сольлю ў бязмоўі і супакоі, чым прапанова дарагіх страў сярод спакус і клопатаў. Паслухай Таго, Хто кажа: “Прыйдзеце да Мяне, усе струджаныя і прыгнечаныя, і Я супакою вас(Мц. 11:28). Госпад жадае супакоіць цябе ад апек, ад раздражняльнасьці, ад спакус і жалоб стагодзьдзя гэтага; Ён жадае, каб спакойны ты быў эгіпэцкім плінфаробленьнем; жадае весьці цябе ў пустэльню, гэта значыць, у бязмоўе, каб асьвятляць шляхі твае слупам хмарным, каб нагадаваць цябе маннаю, разумею жа хлеб бязмоўя і супакою, і каб успадкоўваў ты зямлю зароку. Так, умілаваны, набудзь сабе бязмоўе, палюбі яго, ды асалоду атрымаеш, бо “ежу дае тым, хто баіцца Яго(Пс.110:4). Так, брат, набудзь бязмоўе разам зь страхам Боскім, і Бог сусьвету будзе з табою. Яму слава на вякі вякоў! Амін.

Умольваю вас, брація умілаваныя Госпадам, паспрабуйце штодзённа мець гэтае ў памяці, разумею жа веру, любоў, пакору, падмацаваньне сябе заўсёднымі малітвамі да Бога, заўсёдным павучаньнем у Боскіх Пісаньнях і бязмоўем. Калі усё гэта ёсьць і прысутнае багата ў вас, то не будзеце нядзейнымі і бясплённымі ў спазнаньні Госпада нашага Ісуса Хрыста. Манах, які не набыў гэтага і думае аб сваім выратаваньні, ёсьць зачыняючы вочы сьляпы, які забыўся ранейшыя свае грахі, і “здараецца зь імі як у той праўдзівай прымаўцы: сабака вяртаецца на ваніты свае, і: памытая сьвіньня ідзе качацца ў балоце.(2 Пят. 2:22). “Бо, калі, унікнуўшы нечысьці сьвету праз спазнаньне Госпада і Збаўцы нашага Ісуса Хрыста, зноў заблытваюцца ў іх і перамагаюцца імі, дык апошняе для такіх бывае горш за першае. Лепей бы ім не спазнаць дарогі праўды, чым, спазнаўшы, вярнуцца назад ад перададзенай ім сьвятой запаведзі.” (2 Пят. 2:20-21)

Такім чынам, умілаваныя і дакладныя слугі, абраныя ваяры Хрыстовы, манахі, пачуем сказанае сэрцам сваім ва усёй зброі, кожны дзень без апушчэньня утрымліваючы гэтае ў памяці, каб у стане нам быць, подзьвігам добрым адзначыцца і растаптаць усю сілу ворага, і пазбавіцца ад гневу, чакаючага на сыноў непакорлівых, здабыць жа літасьць і мілату ў страшны дзень прад Судзьдзёй Праведным, падаючаму кожнаму па справах яго. Яму слава ў ва усе стагодзьдзі! Амін.