Monday, August 16, 2010

ГІСТОРЫЯ ЎСЬПЕНСКАГА ПОСТУ

Скабаллановіч Міхал

Калі сьвята Усьпеньня не зь найстаражытнейшых у Царкве, то пост прад ім найменш старажытны з пастоў Праваслаўнае Царквы і маладзей нават Пятрова паста. Гісторыя яго павучальная тым, што паказвае, як пост гэты створаны, без садзейнічаньня гэтак магутнай наогул у Цэрквы сілы паданьня, аднак гарачай любоўю да Боскае Маці, усё як бы узрастаючае ў Царкве ад усё павялічваючыхся знакаў Яе нябеснай апекі над хрысьціянамі. Зрэшты, і усе хрысьціянскія пасты – падобнага паходжаньня. Не будучы ва уласным сэнсе усталяванымі Хрыстом і апосталамі (як таямніцы), яны сутнасьць мімаволі вырваліся зь сэрца Сьвятой Царквы выліваньнем яе падзякі за асабліва вялікія справы міласьці Боскай. Яны не прадыктаваны Царкве яе заснавальнікамі, а добраахвотна прынесены яе воляй у дарунак гэтым заснавальнікам. Таму пытаньне даўнасьці тут не мае ніякага значэньня. У найменш старажытны з пастоў – Усьпенскі – укладзена не менш параўнальна са старажытнымі пастамі любові да Шанаванай імі, мяркуючы па тым, што гэта любоў запасілася гэтулькі стагодзьдзяў. Гэтым тлумачыцца тая акалічнасьць, што Усьпенскі пост, нягледзячы на сваю найменшую старажытнасьць, займае па сьвятасьці (ступені устрыманьня, прынятай для яго) першае месца пасьля Вялікага посту і вышэй Каляднага.

Зьвяртаючыся да царкоўных помнікаў, мы мімаволі дзівімся іх доўгім маўчаньнем пра Усьпенскі пост. Тады як аб прадвялікодным посьце сустракаюцца сьведчаньні ужо з II стагодзьдзя, а аб Пятроўскім з IV—V стагодзьдзі, цэлы шэраг статутаў і тыпіконаў да XII стагодзьдзя, якія вылічаюць усе пасты і найдакладным чынам вызначаючых іх рэжым (diaitan – грэч.), не згадваюць пра Усьпенскі пост. У найстаражытным кароткім статуце Студытскага манастыра ў Канстантынопалі – Gupotuposis'е (IX ст.) – і так званым Diatuposis'е, статуце сьв. Апанаса Афэнскага (IX—X ст.ст.), маючых адмысловае тлумачэньне пра пасты частку зь надпісаным: “Пра колькасьць і якасьці ў ежы і піцьці і пра набожнасьць на трапэзах”, са шматдзённых пастоў, акрамя “Вялікай чатырохдзесятніцы”, названы толькі “чатырохдзесятніца св. Апосталаў” і “сьв. Піліпа”, і гэта ў рукапісах гэтых статутаў XIV (!) стагодзьдзя. Толькі ў рукапісы другога з гэтых статутаў ад XVI стагодзьдзя на палях супраць паказанай часткі ёсьць прыпіска: «выдатна (semaiosai – грэч.), што нічога не гаворыцца пра пост Усьпеньня». Яшчэ падрабязьней пра пасты кажа Эўергетыдскі статут, прысьвячаючы ім 5 частак свайго “Пралёгу”, але і тут названы толькі тыя тры паста. То ж і ў тыпіконе Канстантынопальскага царскага Пантакратартскага (Усятрымаючага) манастыра 1136 г. у аддзеле: “колькі і якой ежы прапануецца манахам штодня” [1].

З кароткіх статутаў і тыпіконаў, вядомых дагэтуль, упершыню указаньне на Усьпенскі пост сустракаем у тыпіконе паўднёва—італьянскага Мікола—Казулянскага манастыра (заснаванага ў 1099 г. выхадцамі з Грэцыі), – тыпіконе, складзеным, магчыма, у XII ст. зь ерусалімскага і студытскага статуту і з паданьняў самага манастыра. Тут пад 1 жніўня ёсьць такая заўвага: “Мікалая, найсьвятога патрыярха Канстантынопаля, новага Рыма, аб чатырохдзесятніцы Усьпеньня Усясьвятой Багародзіцы. Ёсьць у нас іншы пост, званы Усясьвятой Багародзіцы, які пачынаецца з 1 дня жніўня месяца, які згадваецца сьвятым саборам пра злучэньне (у іншым рукапісе: “і сёмым саборам у Нікее”). Але першы дзень жніўня месяца не посьцім з—за сьвята сьвятых Маккавеяў, а ад 2—га дня жніўня (пачынаем) учынены пост, і пасьлядоўнасьць Ператварэньні, г.зн. 8 дзён, усё цалкам сьпяваем (г.зн., нягледзячы на пост, служба Ператварэньню ў царкве сьпяваецца з прадсьвятам 8 дзён)”. Але той жа тыпікон у “каноне” пра ежу, які абдымае 25 частак, не узгадвае Усьпенскага посту.

Гэты тыпікон дае нам кіруючую нітку да адшуканьня пачатку Усьпенскага посту. Па ім, найстаражытнае згадваньне пра пост трэба шукаць у дзеях так званага “сабору злучэньня”, які быў у 920 годзе. Сабор гэты зь нагоды пытаньня пра дазвол чацвёртага шлюбу пастанавіў, што нават і траяжэнцы падлягаюць адмысловаму царкоўнаму пакаяньню: яны павінны (могуць?) “прылучацца (толькі?) тры разы ў год: у Вялікдзень, у сьвята Усьпеньня Багародзіцы і на Нараджэньне Бога нашага Ісуса Хрыста, бо гэтым сьвятам папярэднічаюць пасты” [2]. Сумніўна больш раньняе згадваньне пра Усьпенскі пост у лісьце папы Мікалая I (858—867) баўгарам: “наступныя пасты Сьвятая Рымская Царква прыняла ад старажытнасьці і утрымоўвае: па 40 дзён прад Вялікднем, пасьля 50—цы, прад Усьпеньнем Марыі Багародзіцы, а таксама прад сьвятам Нараджэньня Гасподняга”: Рымская Царква ніколі не ведала Усьпенскага посту і нідзе ён не працягваўся 40 дзён; гэтак жа як пост пасьля 50—цы ў Рымскай Царкве заўсёды быў толькі чатырохдзённым. У творы “Аб трох Чатырохдзесятніцах”, які прыпісваецца Анастасію Сынаіту (Патрыярх Антыёхійскі, 561—600 г.г.), Усьпенскі пост уяўляецца вылучаным з Посту сьвятых апосталаў: апошні першапачаткова працягваўся ад 1—га тыдня па 50—цы да Усьпеньня, а потым, па немачы чалавечай, зь яго выключаны ліпень.

У Кормчае кнізе ёсьць такое сьведчаньне пра Усьпенскі пост. Каля 1085 году манахі Афонскае гары пыталі Канстантынопальскага Патрыярха Мікалая Граматыка пра пасты, паміж якімі іх асабліва бянтэжыў Усьпенскі. Пра яго яны пісалі Патрыярху: “О посте, иже августа месяца до пятагонадесять дне, обретаем в соединения в соборе, бывшем в Константине граде о брацех, и в том памятовати недоумевающе молимся разрешити ны от стязания”. Патрыярх, пасьля нарады зь саборам, адказаў: “бяше пост в то время преложен бысть (г.з. пост з гэтага часу быў перанесены на іншы) сего ради, да не впадают в языческия посты, бывающия в то время; обаче и еще мнози от человек очищения ради от болезни постятся” [3].

Нараджаючыся пост да таго зацікавіў грамадзтва, што пра яго каля таго ж часу – у XI—XII ст.ст. – зьяўляецца і адмысловае дасьледаваньне нейкага Анастасія Кэсарыйскага (можа быць, тоеснага зь Анастасіяй Сынаітам). Старажытнасьць паста ён даказвае спасылкамі на сьведчаньні пра яго Антыёхійскіих Патрыярхаў і сабору злучэньня і прыходзіць да высновы, што пост выконваўся яшчэ да імпэратара Льва Мудрага (886—911 г.г.) [4]. Нарэшце, каля таго ж часу пытаньне пра Усьпенскі, як і Калядным пасьце, ізноў разглядаецца на Канстантынопальскім Саборы – пры Патрыярхе Луке і імпэратары Эмануіле (XII ст.). Па апавяданьні Вальсамону (XII ст.), некаторыя на гэтым саборы казалі, што ў пастанове папярэдняга (вышэйзгаданага) сабора пры патрыярху Мікалаю было згадана пра перанясеньне Усьпенскага посту на іншы час, і таму пост у першую палову жніўня не можа мець месца. Але па таму, што сабор не паказаў, на які час пост перанесены, тым часам як са згадваньня сабору ясна, што пост выконваўся спрадвеку ў жніўні, то гэты сабор зацьвердзіў выкананьне посту ў гэтым месяцы. У сваё патрыярства Вальсамон пісаў акруговыя і прыватныя пасланьні зь угаворваньнем выконваць гэты пост [5].

Нікан Чарнагорац (XI ст.) кажа пра Усьпенскі пост, што тыя, якія не выконваюць яго, не маюць для сябе падставы ў старажытнасьці, аднак і якія выконваюць яго сьцьвярджаюцца не на апостальскім паданьні, а на звычаі наступных часоў, зрэшты, вельмі старажытных [6].

Заўвагі

[1] Дмитриевский А., проф. Описание литургических рукописей. Киев, 1895. б. 231 і далей, 252 і далей, 623—624, 668.

[2] Beveregus.,Pandecta. T. 2. (Иером. Алексий) Историческое рассуждение о постах Православной Восточной Кафолической Церкви. Москва, 1837. б. 32, 66.

[3] Кормчая, ч.1, ст. 156 зв. Beveregus.,Pandecta. T. 2. (Иером. Алексий) Историческое рассуждение о постах Православной Восточной Кафолической Церкви, б. 53, 67.

[4] Тамсама. Cotelerius. Monum.Graec. eccles. T. III, p. 435.

[5] Тамсама.

[6] Корм. ч. I, л. 156.

Па выданьню: Скабалланович М. Успение Пресвятой Богородицы. К.: Пролог, 2003. б. 141—145


УСЬПЕНСКІ ПОСТ

14 – 27 жніўня

Усьпенскі пост усталяваны перад вялікімі сьвятамі Ператварэньня Гасподняга і Усьпеньні Боскай Маці і працягваецца два тыдні — ад 14 да 27 жніўня.

Усьпенскі пост мае старажытнае паходжаньне.

У гутарцы Льва Вялікага, вымаўленай ім каля 450 года, мы знаходзім яснае указаньне на Усьпенскі пост: “Царкоўныя пасты разьмешчаны ў годзе так, што для кожнага часу прадпісаны свой адмысловы закон устрыманьня. Так для вясны вясновы пост — у Чатырохдзесятніцу, для лета летні — у Пяцідзесятніцу (Пятроў пост), для восені восеньскі — у сёмым месяцы (Усьпенскі), для зімы — зімовы (Калядны)”.

Сьвяты Сімеон Салунскі піша, што “Пост у жніўні (Усьпенскі) заснаваны ў гонар Маці Боскага Слова, Якая, пазнаўшы Сваю сьмерць, як заўсёды працавала і пасьцілася за нас, хоць, будучы сьвятой і бязгрэшнай, і не мела патрэбы ў посьце; так асабліва Яна малілася пра нас, калі намервалася перайсьці ад тутэйшага жыцьця да будучага і калі Яе дабрашчасная душа мела праз Боскага Духа злучыцца зь Яе Сынам. А таму і мы павінны пасьціцца і апяваць Яе, пераймаючы жыцьцю Яе і абуджаючы Яе тым да малітвы за нас. Некаторыя, зрэшты, кажуць, што гэты пост заснаваны па выпадку двух сьвят, гэта значыць Ператварэньня і Усьпеньня. І я таксама лічу неабходным успамін гэтых двух сьвят, аднаго — як падаючых нам асьвячэньне, а іншага — маленьня міласэрнасьці і хадайніцтва за нас”.

Усьпенскі пост не такі строгі, як Вялікі, але стражэйшы, чым Пятроў і Калядны пасты.

У панядзелак, сераду і пятніцу Усьпенскага посту статут Царквы прадпісвае сілкавацца сухаядзеньнем, гэта значыць выконваць самы строгі пост, без варэньня пішчы; у аўторак і чацьвер — “з варэньнем ежы, але без ялею”, гэта значыць без масла; па суботніх і нядзельных днях дазваляецца віно і ялей.

Да сьвята Ператварэньня Гасподняга, калі ў храмах асьвячаюцца вінаград і яблыкі, Царква абавязвае нас устрымлівацца ад гэтых пладоў. Па паданьню сьвятых. айцоў, “калі ж хто ад браціі ужыве гронку перш сьвята, тады пакараньне за непаслушэнства ды прыме і не спазнае гронку ва увесь месяц жнівень”.

У сьвята Ператварэньня Гасподняга па царкоўным Статуце дазваляецца на трапэзе рыба. З гэтага дня па панядзелках, серадах і пятніцам у сілкаваньне абавязкова уваходзілі плады новага ураджаю.

Пост духоўны шчыльна злучаецца з пастом цела, накшталт таго, як душа наша злучаецца зь целам, ажыўляе і складае зь ім адно цэлае, як душа і цела складаюць аднаго жывога чалавека. І таму, посьцячы целам, у той жа час неабходна нам пасьціцца і духоўна: “Посьцячы, браты, целам, посьцім і духоўна, вызваляючыся ад усялякай няпраўды і грахоўных думак”, — наказвае Сьвятая Царква.

У пасьце цела на першым пляне — устрыманьне ад багатай, смачнай і салодкай ежы; у пасьце духоўным — устрыманьне ад гарачых грахоўных рухаў, якія цешаць нашы пачуцьцёвыя схільнасьці і заганы. Там — пакіданьне ежы простай — больш пажыўнай і ужываньне ежы посту — меней пажыўнай; тут — пакіданьне любімых грахоў і правінаў і практыкаваньне ў процілеглых ім дабрадзейнасьцях.


ПАРАДА І ПАЖАДАНЬНЕ ВЕРНА СТОЯЧЫМ ЗА АЙЧЫНУ І НААДВАРОТ ДАКОР МАЮЧЫМ

сьвяты Сімеон Салунскі

1. Тады міласэрны і добры Бог дабрынёй адзінай стварыў усе стварэньня і ў канцы чалавека, то ад пачатку адступнік і кіраўнік зла – д’ябл, пазайздросьціўшы чалавеку, шматлікімі прыдумкамі паўстаў супраць яго, спачатку пад выглядам сяброўства спакусіўшы, выдаліў зь агульнага Боскага падпарадкаваньня і мілаты; і адразу сьмерць прыйшла да яго, выгнанаму ад ранейшае прыгажосьці і першае айчыны – Эдэму і ягонай боскай салодкасьці. Пасьля ж таго, як выдаліў яго ад Бога – абаронцы ў тысячах іншых бед, ён зрабіўся яму ворагам, як заўсёды ненавідзячы і нагаворваючы і (ніколі) не задавальняючыся чалавечымі бедамі. І ўздымае яго на забойства брата, нічым не пакрыўдзіўшага (яго), навучае і паадштурхвае да забойства; затым ён апаганіў яго ўсялякімі беззаконьнямі, ад якіх да людзей прыйшлі патопы, пажары, патапленьні, палон, голад і хваробы, і ўсялякі гнеў і скруха; і не існавала ніводнае дапамогі, ні з праведнікаў, ні з патрыярхаў, ні закону, ні вучэньня і пакут прарокаў.

2. Калі па вялікае (сваёй) дабрыні Адзінароднае Слова Боскае прыйшло да нас і было бачна як адзін зь нас і праз вялікую невымоўную любоў аддала замест нас Самога Сябе на зьнявагі і ганьбу, плеці і, нарэшце, прыняло сьмерць на крыжы і ўсясьвятую Сваю душу і цела праз пакуты і сьмерць прынесла ў дар Айцу, і Сваім уваскрэсеньнем дасканалае жыцьцё нам падаравала і вызваліла ад палону сатанінскага і лісьлівасьці ідальскае, і аддаленых ад Бога прывяло праз Сябе назад да Айца, і раней адпрэчаных праз чалавекалюбства зрабіла Сваімі і сынамі Боскімі і багамі па мілаце, то ад пачатку чалавеказабойца зноў не спыніў зайздросьціць гэтым нашым дабротам; таму і шалеючы ўсяляк супраць нашага выратаваньня, па ўсялякім зручным выпадкам шматлікіх ворагаў супраць нас выстаўляў і час ад часу кіраўнікоў ерасей, часам да тыранаў супраць набожнасьці ўздымаў. Але ніводны зь іх не перамог: бо Самога Сябе падмуркам паклаў Царкве Сваёй Ісус Хрыстос, Бок моцны, Жывая Сіла Айца, і непашкоджаную заўсёды захоўваў і захоўвае, і “брама пекла”, як сказана, яе не перамагла і “не пераможа” (Мц. 16:18).

3. Аднак Яго і нас, слуг Ягоных, вораг, не спыняючы ніколі варожасьць, “як леў рыкаючы” паўстае на нас, як казаў Пятро. І пасьля шматлікіх жахлівых (дзеяў) супраць нас, як мы ўжо казалі, нарэшце пабудаваў у сваім вялікім шаленстве больш моцнае сваё войска і, адшукаў нягодны і кепскі народ бязбожных агаранаў, што цешыцца неўтаймаванасьцю і ў брудзе загразшы і таму адпавядаючы (яму) і годны ягонага шаленства, крыважэрнай нягоднасьці, волі і хітрасьці, над якімі той – добраахвотна зрабіўшыся ворагам сваёй прыродзе, паколькі ўпаў зь нябёсаў і праз ганарлівасьць адпаў ад боскае славы – няшчасна зьдзекваецца. Таму яго, асалоду маючага ад разбояў, забойстваў, грабяжоў і крыві, адпаведна першаму чалавеказабойцы, падняў ён супраць нас. І зараз, у апошнія часы, калі, як напісана, і любоў астыла, і зьменшыўся плод набожнасьці, больш моцную вайну….; і супраць нас, хрысьціян, штодзённа і кожную хвіліну дыхае, скараючы нас, шалёна забіваючы і прасьледуючы, выкарыстоўваючы супраць нас ўсю сваю ярасьць да Творцы, і амаль усё зьнішчае. Як Ён пакінуў злым яго, ад пачатку ня быўшага такім, але добраахвотна выявіўшым свавольства, каб толькі зло існавала і слаўныя выявіліся адвагаю, паўстаючы супраць злога, і каб сапраўды зрабіліся праведнікамі і справядліва былі апраўданы, так і цяпер, каб абраныя Хрыстовы выявіліся ўзнагароджанымі сярод нягодных, апынуліся б і мучанікамі і па чыну спавядальнікамі.

4. Але і таму яшчэ ўсё дазволена, таму што (некаторыя) з нас набожных і хрысьціян цудоўных пакінулі ўсё карыснае і асабліва мір і прыгажосьць любові і яшчэ больш рэўнасьць за Хрыста і людзей Ягоных. І цяпер амаль няма каму паўстаць за набожнасьць і веру Хрыста Бога нашага і няма сьмелага дзеля змаганьня, дзеля цярпеньня пакут альбо нейкае скрухі плоці, як першапачаткова праўдзівыя і сапраўдныя хрысьціяне, перасьледуемыя, “скарбутныя, злосныя”, як Павал казаў, голадам прыгнечаныя і, церпячыя штодзённа і амаль паміраючыя, радаваліся церпячы перасьлед за Хрыста. Але вось цяпер усе палюбілі зямное багацьце і ежу плоці, апаганеньня і брыдоты, праклятае і грэбуючае чысьцінёй жыцьцё язычнікаў, а яшчэ прыходзячае і мінаючае задаволеньне і салодкасьць няверных. А горш за ўсё тое, што дзеля гэтага паслабленьня руйнуючамуся і сьмяротнаму целу, лепш жа казаць лютаму і тленнаму, яны, о, бяздумнасьць, абсалютна ашалеўшыя задавальняюць язычнікаў, бязбожнікаў, паганых, і любяць сутнасьць іх нячыстага жыцьця і лічаць найлепшым ужываць іх быдлячы корм, і, о, бяда! апынаюцца сябрамі іх, рабамі і памагатымі. І супраць уласнага народу дзейнічаюць, найбольш да супраць самой набожнасьці, і Хрыста гоняць названыя хрысьціянамі, і не саромеюцца звацца хрысьціянамі, паўстаюць супраць братоў – хрысьціян і скіроўваюцца супраць сьвятых Хрыстовых і больш няверных робяць беззаконьні і боганенавіснае, і сьвятое і датычнае веры зьневажаюць больш, чым ворагі Хрыстовы.

5. Таму мы зьменшыліся ва ўсім і ёсьць найбольш няшчасныя сёньня на зямлі праз нашы грахі і справы беззаконныя ды іншыя правіны. І калі б не меў доўгага цярпеньня заўсёды павольны ў пакараньнях Бог, цалкам загінулі б і зрабіліся як Садом і Гамора. Аднак дзеля яшчэ аднаго правільнага спавяданьня нашага яднае нас Гасподзь і дзеля нас захоўвае перашасьвятарства і Царства набожнае, чакаючы дзеля адной нашай праваслаўнае веры і нейкага плоду. Бо ня толькі вера выратоўвае, як вучыць Брат Божы, кажучы, што “вера без спраў мёртвая”. Таму і два абраных горада самі зь малымі іншымі – я маю на ўвазе Канстантынопаль і Фесалёнікі – былі дадзены нам захавальнікамі набожнасьці і да цяпер мілатой Боскай захоўваюцца. І той наогул ворагамі Хрыстовымі не скораны, выратаваны Самой Уладаркай Заўсёды Дзевай Багародзіцай; гэты ж ў малым палоне пабыў разам дзеля выхаваньня і выпрабаваньня (і ў) адплату (за грахі нашы), бо мы зграшылі, зноў гарачымі малітвамі вялікага захавальніка Зьміцера палон скінуўшы, і пазьбегнуўшы рук тыранаў, вольны сьвет пабачыўшы і набожнасьць вольна абвясьціўшы. І цуд у гэтым быў вялікі. Бо як раней Бог ізраільцян праз Майсея, так горад гэты праз Зьміцера выратаваў.

6. І да захавае ён яго да канца, хоць і заўсёды шалеючы супраць нас вораг бушуе супраць яго і жахліва паўстае і спакусы будуе, скарыць яго жадаючы і не можа цярпець посьпеху нашага – набожных і праваслаўнага спавяданьня і годнага жыцьця. Адкуль (ад таго) тысячы бед прыйшлі нам, ад таго ворагі нашы ад нас аддаліліся, трывалыя напады іх і голад, і хваробы, стогны, палон і мільярды іншых бед дапусьціў Бог, ад таго, што мы добрага Бога дратуем і няўдзячны да дабрадзея, заганарыўшыся дарамі і на злое ўжываючы дадзенае нам Уладаром усяго. Зрэшты, браты мае, я прашу вас паказаць цьвёрдасьць нашу і моц у веры, і вытрымаць хваробы і ўцісканьне жабрацтвам, і любую зьнявагу за Хрыста, як і першыя (хрысьціяне) цярпелі за Яго “рабаваньне маёнткаў вашых з радасьцю”, як сьведчыць Павал. Таму і цяпер з радасьцю цярпіце, чакаючы, як зноў Павал кажа, “мець сябе маёнтак на нябёсах знаходзячыся і лепшы” боскіх дарункаў і харызмы. “Не адкідайце цяпер адвагі вашае” і пахвалу ў Хрысьце і ў сёньняшнім і будучым. Бо вы шмат разоў на вопыце перацярпелі непахісна шматлікія беды за набожнасьць і выявіліся нерухомыя, і да цяпер, я спадзяюся, вы такія сілай Хрыстовай.

7. Такім чынам, усе вы заставайцеся ў той жа думцы і будзьце гатовыя, я прашу, у зручны час, калі магчыма, праліць і кроў за праваслаўе наша і не патрапіць у палон нягодным ворагам. І ніхто зь вас не будзе, я пакладуся на Хрыста, думаць нешта іншае апрача гэтага. Калі ж знаходзяцца іншыя, што маюць іншае меркаваньне, тады вораг і нагаворшчык ваюе зьнявагай – як я малюся – і хітра прымаючыя і рахуючыя дабром палон хрысьціян ворагамі Хрыста і Бога нашага, і гэтае багацьце такое вялікае і горад такі вялікі і шматлюдны, у якім так шмат сьвятых храмаў, сьвятога жытла сьвятароў і манахаў і хрысьціян – мужчын і жанчын і немаўлят незьлічоны лік, праз які гарады і шматлікія з паланёных нягоднымі вызваляюцца праз пакуты і дарунак прыносяць Хрысту, шматлікія ад няверы да веры прыходзяць і пазнаюць праўдзівую веру і Хрыста прызнаюць Богам. Аднак некаторыя і здраду гэтага горада яшчэ і дабром лічаць і палону града гэтага нягоднымі жадаюць і абсалютна імкнуцца. Яны не ёсьць хрысьціяне, але адступнікі ад Бога, горш нягодных і благія і злыя больш самога здрадніка Юды. Бо Юда целам здрадзіў Выратавальніка, а пакута Госпада і сьмерць зрабіліся нам выратаваньнем, і яшчэ больш праславіўся Выратавальнік і ўзвысіўся, у пакутах зваяваўшы дзеля нас і даўшы нам уваскрэсеньне; а здрадзіўшыя хрысьціян нягодным і бязбожным ворагам, душы аддаюць на сьмерць і нягоднасьць, робячы горш чым Юда. Бо яны праз здраду братоў часта здраджваюць Хрыста і яшчэ больш уводзяць Яго ў смутак, не жадаючага сьмерці нават самага малога зь малых. І яны горш усіх бязбожных тыранаў, забіваючых сьвятых, таму што тыраны помсьцяць сьвятым, не здолеўшы схіліць іх да нягоднасьці, і забіваючы мучанікаў выконвалі належнае; гэты ж хрысьціян аддаюць у палон, а душы скараюць бязбожніцтву і вінаватыя ў загубленых душах. П калі здрадзіўшы аднаго і спакушаючы аднаго столькі вялікаму пакараньню аддаецца, то здрадзіўшы горад і столькі душаў нягоднаму, якой адплаты годны? Таму вінаватыя ў гэтым Хрыста адпрэчваюць і ідуць супраць сьвятых Ягоных таямніц і зьняважваюць усё хрысьціянскае.

8. Таму і маласьць наша, думаючы аб набожнасьці і выратаваньні хрысьціян, і маючы непазьбежны клопат аб горадзе гэтым і душах у ім, і горача раўнуючы аб усіх сьвятых ягоных, заклікае ўсіх годна цярпець прыйшоўшыя пакуты ў славу Хрыстову, і каб не выявіўся б (сярод вас) душагубцы здраднікі, змагацца за кожнага зь вас саміх і за вольнасьць дамоў і за ўсіх братоў па любові Хрыстовай. Калі ж нехта будзе знойдзены здрадзіўшы сябе ворагу і зрабіўшыя ягонай прыладай, задумаўшы альбо зьдзяйсьняючы нешта на карысьць нягодных, уладу і панаваньне іх лічачы дабром і жадаючы горад гэты і вернікаў у ім здрадзіць нягодным, стараючыся ў гэтым альбо жадаючы, альбо садзейнічаючы, ці ў горадзе гэтым знойдзецца, альбо па–за ім, калі і ў нейкім чыне будзе альбо становішчы, альбо ганаровай пасадзе, ды будзе анафэма, і гонар ягоны ды будзе зь Юдам і крыжаваўшымі Госпада, і зь вышыні ды прыйдзе на яго гнеў і скарбута, ярасьць і адплата вялікая, і цялесны біч і род ягоны заўсёды будзе зьняважаны. Але і маласьць наша ў Сьвятым Духу нагадвае яму, кім бы ён ня быў, (што ды будзе) пад бясконцым і жахлівым адпрэчваньнем ад сьвятой і адзінасутнае Тройцы як здраднік душаў, забойца і злачынца; і ніколі не знойдзе такі збаўленьня, калі раней не адмовіцца ад настолькі нягоднага і зьняважлівай дзеля Бога спробы.

9. Цяпер маласьць наша дзеля асьцярожнасьці і ўвагі пісьмом (усё гэта) выклала дзеля сьвятога гэтага Хрыстовага статку і паўсюды верных, якіх я заклікаю і прашу ўстаць і быць стойкімі ў ісьціне і адзіную нашу хрысьціянскую веру абараняць да сьмерці дзеля душаў сваіх і дамоў дзяцей і дзеля славы Хрыста, Які, я спадзяюся, прыме (вас) як мучанікаў і змагароў Сваіх і са спавядальнікамі Сваімі ўвянчае і царства Свайго спадкаемцамі выявіць з тым, хто змагаўся за Яго, дабрынёй Ягонай і міласьцю.

10. І на гэтым цяпер канчаю.