Sunday, June 6, 2010

АБ МАЛІТВАХ СЬВЯТЫХ

мітрапаліт Антоній (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

У гэтыя дні, якія крочаць за сьвятам Уваскрэсеньня Хрыста, можа быць, больш, чым калі-небудзь, мы можам усьвядоміць са усёй выразнасьцю, горача, што усё жыцьцё сьвету адзінае і што усё жыцьцё Царквы утрымліваецца ў тым таямнічых зносінах сьвятых і грэшнікаў, якім зьяўляецца сьвет у станаўленьні. Літургія, агульная малітва Царквы, не можа быць зразумелая па-за кантэкстам гэтых зносін сьвятых і грэшнікаў.

Для нас, якія зьбіраюцца з тыдня ў тыдзень у храме, тыя малітвы, якія мы чуем, так часта уяўляюцца падрыхтаванымімалітвамі: іншыя людзі іх складалі, мы іх успадкавалі. Але калі задумацца над тым, як яны зарадзіліся, іх ужо не назавеш падрыхтаванымі. Кожная малітва, якую вы чуеце, вырвалася з чалавечай душы ў момант захапленьня, гора, у моманты глыбокага раскаяньня, бязьмежнай падзякі. Кожная малітва, пачынаючы з тых, што мы успадкавалі ад Старога запавету, і да найноўшых малітваў, што дайшлі да нас з турмаў і канцэнтрацыйных лягераў, нарадзіліся ў жывых душах, у іх сустрэчы з Богам або ў іх адчайнай патрэбе Богу, Якога яны горача шукаюць і не могуць знайсьці.

Часам мы знаходзім цяжкім быць адзінымі зь малітвамі, якія сьпяваюцца, чытаюцца, са усім гэтым струменем малітваў. І гэта нядзіўна, таму што ў адным богаслужэньні, у адным літургічным дзеяньні, у простых малітвах, якія мы чытаем раніцай і увечар, Царква сабрала дзесяткі малітваў, што адпавядаюць досьведу, жыцьцю, сьмерці, радасьці, пакуце, пакутлівай нудзе і падзякі сьвятых на працягу гісторыі: як мы можам чакаць, што атрымаем, прымем у сваю душу, падзелім да канца адзін пасьля іншага досьвед сьвятога Васіля, сьвятога Яна, сьвятога Марка, сьвятога Сімёона?.. Але мы можам падзяліць іх жыцьцядзейным чынам калі усьвядомім, што мы, як бы малыя ні былі, у тым станаўленьні, якое зьяўляецца нашай доляй, пры усёй няўпэўненасьці, калі вобмацкам мы шукаем поўнасьці, якой яшчэ не валодаем і якой яны валодаюць у большай, чым мы, меры што мы каштуем сярод велічэзнага натоўпу молячыхся мужчын і жанчын і што мы чуем вялікіх сьвятых Божых, молячыхся сваімі малітвамі.

І мы маглі бы стаяць, як дзеці сярод дарослых, мы маглі бы стаяць, ведаючы, усьведамляючы, што тут стаіць сьвяты Васіль, узносячы свае малітвы з глыбінь свайго досьведу Бога і жыцьця. А тут сьвяты Ян, тут яшчэ іншы сьвяты, і яшчэ адзін; і мы маглі б проста уважліва прыслухвацца, задаючы часам сабе пытаньні, напрыклад: як гэта так, што ён прамаўляе такія словы? Зь якіх глыбінь досьведу, мне чужога, нязьведанага, узьнікаюць гэтыя словы?.. А потым раптам скажам з радасьцю: а тут я заадно зь ім, тое, што ён кажа я ужо ведаю або смутна усьвядоміў. О, якое гэтае дзіва я заадно зь людзьмі, якія так вялікія перад Богам!

І калі так ставіцца да ранішніх малітваў, якія мы чытаем, або да вячэрніх малітваў, да розных дзеяньняў, што адбываюцца ў царкве, тады мы не адчувалі бы пачуцьця разгубленасьці, што усё гэта праходзіць міма нас, што мы не знаходзім сябе ў гэтых словах, у гэтых выявах, у гэтых выразах. Як мы можам адной душой ахапіць усю шматбаковасьць царкоўнага досьведу двух стагодзьдзяў боскага і чалавечага? Але як лёгка было б стаяць і услухоўвацца зь адчыненым розумам, адчыненым сэрцам, гатовымі адклікацца на тое, што ужо наша, ставіць пытаньні аб іншых рэчах, усклікаць у сваёй душы: «Як мог ты, о, айцец Васіль, як мог ты вымавіць гэтыя словы, Ян?» І тады мы бы паступова вырасьлі ў значна большае разуменьне, таму што збожжа малітвы, ужо закладзенае ў нашу душу, разуменьне сьвятых, якое мы ужо падзяляем зь імі, калі мы будзем праўдзівыя, простыя, прамыя, вырасьце ў нас; мы зможам быць рэальнымі ў тую меру, у якую мы ужо рэальныя, і мы вырасьцем у больш поўную рэальнасьць, чым раней.

І тады мы выявім, што гэтыя зносіны сьвятых, аб якім мы думаем як аб нейчым настолькі нябачным і настолькі далёкімі сьвятыя на нябёсах, а мы на зямлі ёсьць нешта бясконца бліжэйшае і простае. Тады іх малітвы знаходзяцца сярод нас, іх досьвед мы падзяляем, у кожным слове малітвы, у кожнай мелодыі літургічнага сьпеву яны сярод нас не толькі нябачна за нас моляцца, але робяць нас удзельнікамі іх глыбокага, трагічнага, хвалебнага досьведу Бога і сьвету, людзей гэтулькі ж, колькі Бога.

І тады мы маглі бы азірнуцца і убачыць у нашым суседзе таксама удзельніка гэтых таямнічых зносін сьвятых і грэшнікаў, таму што наш сусед гэтак жа удзельнічае, як і мы, можа быць, часткай сваёй душы, можа быць, самым павярхоўным пакуль пластом свайго сэрца, у той таямніцы, якую мы чуем вобмацкам. Мы адчуем, што мы саўдзельнікі, што мы разам на нашым шляху, але і больш таго што мы разам п'ем ад адной крыніцы, што мы падзяляем з тымі, хто больш нас, больш прасторнае, глыбейшае жыватворчае жыцьцё.

Таму будзем ці ў богаслужэньнях, ці ў прыватных малітвах вучыцца удзельнічаць, проста, праўдзіва і прама ў досьведзе жыцьця тых, якія прайшлі па зямлі перш нас, і хто больш, чым мы ёсьць. І тады зносіны сьвятых стане рэальнасьцю, і зносіны грэшнікаў стане чымсьці для нас значным сапраўдным братэрствам людзей, якія прызнаюць сябе грэшнікамі і адначасова адчуваюць, што Бог прыйшоў і да іх таксама, што ў іх ёсьць старэйшыя браты і сёстры, якія клапоцяцца аб іх, разам зь імі, падзяляюць зь імі самыя каштоўныя дарункі іх жыцьця. І тады мы зможам урастаць у братэрства, сястрынства рабіцца адзіным целам і адзіным жыцьцём разам зь імі ў Богу. Амін.


ЛІСТ ІГУМЕНА І БРАТОЎ МАНАСТЫРА СТАШРАВУНІ КІПРСКАЕ АРХІЯПІСКАПІІ

Сьвяцейшаму мітрапаліту Кітыйскаму кір Хрызастому.

Сьвяцейшая мітраполія Кітыя, Ларнака.

Сьвяцейшы ўладыка дабраславіце! Памаліцеся аб нас!

Мы атрымалі 11.05.2010 Акруговае пасланьне Сьвятога Сынода Кіпрскай Царквы, якое зь вялікім увага прачыталі. Першым чынам, мы адчуваем сур'ёзную неабходнасьць у тым, каб выказаць Вам, як нашаму праўдзіваму духоўнаму айцу, нашу ў дадзеным выпадку душэўны боль у стаўленьні да аднагалосна зацьверджанага рашэньня Сьвятога Сынода Кіпрскай Царквы ухваліць афіцыйнае запрашэньне прэзыдэнта Кіпра Папе Рымскаму Бенедыкту XVI, і ў сувязі з гэтым аднагалосная ухвала яго. З боку нашага Сьвятога манастыра мы адважна заяўляем аб нашым процідзеяньне якому б то ні было афіцыйнаму прыёму і праяве пашаны Папе з боку царкоўнага духоўнага кіраўніцтва, што можна цалкам успрымаць як прызнаньне і падначаленьне яму.

Суцэльна абгрунтавана усялякі праваслаўны вернік ясна заяўляе аб тым, што пасьля парыву Заходняй Царквы з Кафалічнае Праваслаўнае Царквой усякі Рымскі Папа зьяўляецца не толькі схізматыкам, але і ерэтыком. У сувязі з гэтым лічым дастатковым прывесьці адважную пазыцыю нашых Айцоў: сьвц. Фоція Вялікага, сьвц. Рыгора Паламы, сьвц. Марка Яўгеніка, Генадзя Схоларыя і інш., якія цалкам ясна і недвухсэнсоўна заяўляюць, што пасьля Схізмы глава Заходняй "царквы" Папа зьяўляецца вялікім ерэтыком.

Калі апостал Павел у Духу Сьвятым кажа аб тым, што “ерэтыка, пасьля першага і другога настаўленьня на розум, цурайся” (Цім. 3:10), то да чаму гэтыя багаслоўскія дыялёг з папістамі, гэтыя афіцыйныя прыёмы і абдымкі? Апостал моў суцэльна ясна кажа аб агідзе ад ерэтыкоў, безумоўна, для іх навяртаньня, калі, вядома ж, яны выявяць дух пакоры і праўдзівае пакаяньне. Аднак пад гэтым ні ў якім разе не маецца на ўвазе кампраміс на роўных умовах, быццам ісьціна і хлусьня стаяць на аднолькавым узроўні і не заўважаецца існая паміж намі бездань. Бо, паводле боскага апостала Паўлу, “пасьля першага і другога настаўленьня” мы павінны адхіляцца ад бескарыснага і непатрэбнага Дыялёг, паколькі “ён разбэсьціўся і грэшыць, і асуджаны сам сабою. (Ціт. 3:11).

Далей, у згаданым Сынадальным Акруговым пасланьні, вядзецца прамова аб “адзінстве усіх” у адпаведнасьці з першасьвятарскае малітвай Госпада (“ды будзе усё адзіна”). Але чаму ў дадзеным дакумэнце скажаецца сэнс Сьвятога Пісаньня і згоднае сьвятаайцоўскае тлумачэньне вышэйназванага тэксту, дзе адзінства разумеецца выключна як адзінства ў Праўдзівай Веры? На працягу ужо тысячагодзьдзя вядзецца багаслоўскі дыялёг з папістамі, але яны не выявілі хоць бы найменшай пакоры і сапраўднага пакаяньня, або, іншымі словамі, імкненьні вярнуцца да Адзінай, Сьвятой, Кафалічнае і Апостальскае Царквы. Хто жа не разумее таго, што сапраўдная мэта і праўдзівае жаданьне папістаў складаецца ў тым, каб праваслаўныя ў канчатковым выніку здрадзілі бы Адзіную Ісьціну, і мы бы падпарадкаваліся касмапалітычным намерам папацэзара Пантыфіка?

Самой лепшай часткай Акруговага пасланьня зьяўляецца выраз яго погляду аб “эклезіялягічным ухіленьні Вуніяцтва, якое для нас зьяўляецца непрымальным мэтаду празелітызму”, але, аднак жа, зь нашага пункта гледжаньня, непазьбежна узьнікае велізарнае пытаньне: “Для чаго робіцца запрашэньне, прыём, аказаньне гасьціннасьці і на роўных засадах вядуцца паседжаньні зь уніятамі падчас дыялёгаў праваслаўных з рыма—каталікамі?”

Важна ў канчатковым выніку заўважыць і той факт, што усе шаноўныя і годныя сьвятары храмаў Кіпра атрымалі акруговае пасланьне і будуць яго зачытваць хрысталюбчаму народа падчас Боскай літургіі на вялікія царкоўныя сьвяты: а) Нядзелю, 16.5.2010, калі зьдзяйсьняецца памяць 318 Айцоў I Сусьветнага сабору і б) у Нядзельны дзень 30.05.2010, на сьвята Сьвятых Айцоў.

Цалкам натуральна задацца пытаньнем:

а) Няўжо Сьвятыя Айцы I Сусьветнага сабору, выпрацоўваючы Сымбал веры, у будучым завершаны на II Сусьветным саборы, не боганатхнённа прынялі рашэньне аб сыходжаньні Сьвятога Духу толькі ад Айца, тым самым адпрэчваючы цалкам блюзнэрскае вучэньне папістаў аб Filioque? На ім, прамаўляючы анафему Арыю і ягонай ерасі, яны выгналі зь Царквы любое прыніжаньне вартасьці Богачалавека Хрыста. Але, паводле боганатхнённых пісаньняў сучаснага Сьвятога і Спавяданьніка, айца Іўсьціна Паповіча, “заходні хрысьціянска—гуманістычны максымалізм (Папізм)... адабраў у Хрыста усё”, і на Яго месца, выгнаўшы Хрыста, замест Яго паставіў “бясхібнага чалавека зь Захаду”, г.з. Папу.

б) Усё ж Сьвятыя ніякім чынам не апраўдвалі ніякую нягоднасьць, і ніхто зь іх зусім не апраўдваў самога папства. Наадварот, усе яны, адносна папізму, цалкам ясна выносілі рашэньні супраць яго. У выніку па чыньніку чытаньня Акруговага пасланьня падчас паказаных сьвятаў выцякае, як апынаецца, цалкам процілеглае таму, што афіцыйна вызнавала афіцыйная Царква Кіпра ў стаўленьні прыняцьця Папы на высьпе Сьвятых.

У канцы мы выяўляем ізноў нашу душэўную скруху зь нагоды прынятага афіцыйнага рашэньня Сьвятога Сыноду ў стаўленьні прыёму Папы. Мы пакорліва лічым, што гэты прыём адбываецца не выпадкова, ім ускосна, і гэта больш чым відавочна, робіцца прызнаньне становішча папы і яго ў вышэйшай ступені сэкулярызаваных двудушных паводзін, а чаканая ад гэтага нібы нацыянальная карысьць разьвеецца як пар. Мы адчуваем вялікую боязь за тое, што гэта ў канчатковым выніку, як чакаецца, прычыніць толькі шкода для народа Кіпра і нанесьці удар па аўтарытэце нашай Царквы.

Тое, што мы як сыны выказалі Вам вышэй, годна шаноўны і умілаваны наш у Госпадзе Ойча і Ўладыка, мы паважна просім, каб Вы перадалі паважаным сябрам Сьвятога Сынода Кіпрскай Царквы.

З глыбокай сыноўскае пашанай і глыбокай любоўю ў Госпадзе

Архімандрыт Афанасій,

намесьнік Сьвятога Манастыра Стаўравуні,

і мае ў Хрысьці браты.


ПАСАДНАЕ СЬВЯТА Ў БЕЛАРУСКАЕ ПРАВАСЛАЎНАЕ ГРАМАДЗЕ ЧАРНАЎЦОЎ (УКРАІНА)

Уладзімір Дзімух

Працай некалькіх праваслаўных беларусаў Чарнаўцоў паўстала ў сакавіку 2009 г. невялікая праваслаўная беларуская грамада сьвятой Еўфрасіньні Полацкай, а неўзабаве, у чэрвені 2009 г., мітрапаліт БАПЦ Ёван (Пуріц) прыняў нас пад свой амафор. З гэтага часу пачалося нашае малітоўна–еўхарыстачнае жыцьцё.

23 чэрвеня 2010 г. мы сьвяткавалі першае пасаднае сьвята нашае парафіі – дзень памяці сьвятой Еўфрасіньні Полацкай, асьветніцы Беларусі. На вялікі жаль, пакуль мы ня маем сваёй царквы і прымушаны арэндаваць храм дзеля адпраўленьня богаслужбы, але гэта аніяк не сапсавала нашае сьвята!

На запрашэньня грамады, узначаліў архірэйскую Літургію Старшыня сьвяцейшага архірэйскага сыноду БАПЦ, мітрапаліт Ёван. Пасьля заканчэньня Сьвятой Літургіі быў прачытаны акафіст сьв. Еўфрасіньні Полацкай, а ў вечары адбыўся малебен за беларускі народ да вялікай беларускай сьвятой.

23 чэрвеня 2010 л.Б.