пакорлівы манах Ніфант
Дабраслаўлёны будзь Айцец, і Сын, і Дух Сьвяты, Адзіны Бог наш, Які жадае кожнаму чалавеку выратаваньня і дасягненьня разуменьня праўды.
...Бо Гасподзь наш Ісус Хрыстос зьлітаваўся над маёй нягоднасьцю і узьняў мяне зь цемры да сьвятла Сонца, то ў удзячнай ахвяры Боскаму Выратавальніку і склаў гэтую кнігу, невялікую па памерах, але, спадзяюся, вельмі карысную для хрысьціян. У ёй на самай справе ўтрымліваюцца шматлікія таямніцы юдэяў, якія са дня расьпяцьця Ісуса Хрыста да гэтага дня не былі яшчэ цалкам нікім выкрытыя.
І
Як маглі юдэі захаваць у таямніцы ужываньне імі хрысьціянскай крыві
Таемнае ужываньне крыві, якую юдэі зьбіраюць ад зарэзаных імі хрысьціян, ёсьць абрад, які яны лічаць пакінутым у спадчыну самім Богам і паказаным у таямнічых выразах Пісаньня.
Шматлікія навукоўцы пісалі працы зь мэтай давесьці пры дапамозе Бібліі зьяву праўдзівага Месіі, абяцанага Богам айцам нашым, які ёсьць Гасподзь Ісус Хрыстос, Сын Усячыстае Дзевы Марыі. Незьлічоная колькасьць прац была таксама напісана ў аспрэчаньне забабонных вераваньняў юдэяў і іх ілжэвучэньняў. Сярод гэтых аўтараў шмат было прыроджаных жыдоў, якія перайшлі ў Хрысьціянскую веру. Паміж тым ніхто яшчэ не апублікаваў нічога сур'ёзнага адносна гэтай варварскай таямніцы крыві, якую захоўвае і ужывае сынагога. Калі часам пападае ў рукі хрысьціян нейкая кніга, намякаючая на гэтую таямніцу, і яны робяць на яе спасылку, то жыды ніколі не адказваюць на гэта інакш, як няшчырымі насьмешкамі або выкрутамі, накшталт наступнай: “Як жа забівалі б мы хрысьціян, калі закон забараняе нам ужываць кроў?”
Па маім меркаваньні, чыньнік, якая перашкаджае юдэям, нават што зьвярнуліся ў Хрысьціянства, даць ясныя выкрыцьці па гэтай падставе, крыецца або ў тым, што яны сапраўды не былі пасьвечаныя ў таямніцу, або ў тым, што, захоўваючы безразважны жаль да нашага няшчаснага народа, яны баяцца наклікаць на яго моцную помсту хрысьціянскіх народаў.
Я ж, па літасьці Боскай успрыняў ужо Сьвяты хрост і манаскае прысьвячэньне, не пабаюся ў інтарэсах хрысьціян вольна заявіць усё, што я ведаю аб гэтых абрадах, якія я сам старанна зьдзяйсьняў і захоўваў у найбольш строгай таямніцы увесь час, пакуль быў хахамам, або рабінам.
Але першым чынам неабходна растлумачыць, што таямніца крыві вядомая не усім юдэямі, а толькі хахамам, або рабінам, перапісчыкам, або фарысэям, якія таму і завуцца захавальнікамі таямніцы крыві, — таямніцы, якая да таго ж не утрымліваецца ў ясных словах ні ў адной зь іх кніг і якую яны перадаюць выключна славесным паданьнем
Айцы сямействаў, пасьвечаныя ў таямніцу, перадаюць яе толькі таму зь сыноў, таемнасьць якога выпрабавалі, і пры гэтым настойваюць на абавязкі яго перадаваць таямніцу няйначай, як пры тых жа умовах і ў той жа форме, і ніколі не расчыняць хрысьціяніну, нават пры самых жорсткіх бедзтвах, нават для выратаваньня жыцьця. Гэтае адкрыцьцё суправаджаецца самымі жахлівымі праклёнамі на таго, хто выдасьць таямніцу. Вось, напрыклад, як быў пасьвячоны ў яе я сам.
Калі мне зрабілася трынаццаць гадоў — век, у якім юдэі маюць звычай ускладаць на галаву сваіх сыноў вянок, званы вянком сілы, — бацька мой адасобіўся са мной і доўга казаў мне, укараняючы ў мяне як абавязак, адпісаны Богам, нянавісьць да хрысьціян, якая павінна даходзіць да забойства іх; затым ён паведаміў мне аб звычаі зьбіраць кроў забітых і дадаў, абдымаючы мяне: “Вось, сын мой, такім чынам зрабіў я цябе маім павераным і як бы другім маім я”. Надзеўшы мне затым вянок на галаву, ён растлумачыў мне зь вялікімі падрабязнасьцямі гэтую таямніцу крыві як найбольш сьвятую зь сьвятых і найважнейшы абрад юдэйскае рэлігіі. “Сын мый, — працягваў ён, — замаўляю цябе усімі стыхіямі неба і землі заўсёды захоўваць гэтую таямніцу ў тваім сэрцы і не давяраць яе ні братам, ні сястры, ні маці, ні пасьля жонцы нікому зь сьмяротных, асабліва ж жанчынам. Калі Бог дасьць табе нават адзінаццаць дарослых сыноў, то не адчыняй таямніцу ім усім, а толькі аднаму — таму, якога ты прызнаеш самым разумным і найболей здольным захаваць таямніцу, гэтак жа, як зараз паступаю я з табою. Ты павінен уважліва сачыць за тым, каб гэты сын твой быў прыхільны і дбайны да нашай веры. Яшчэ раз загадваю табе: беражыся даверыцца жанчынам, нават дочкам тваім, жонцы, маці, але толькі сыну, якога ты зьлічыш годным даверы”. “О сын мой, — выклікнуў ён нарэшце, — хай уся зямля адмовіцца прыняць труп твой і адпрэчыць яго зь нетраў сваіх, калі ты некалі і пры якіх бы ні было акалічнасьцях, нават пры самой крайняй неабходнасьці, адкрыеш гэтую таямніцу крыві каму-небудзь, акрамя таго, каму я сказаў, нават у тым выпадку, калі ты зробісься хрысьціянінам дзеля выгады або па іншых абставінах. Глядзі ж, не зьмяні бацьку свайму, выдаўшы гэтую боскую таямніцу, якую я табе сёньня адкрыў. Інакш ды спасьцігне цябе мой праклён у тую ж гадзіну, як ты згрэшыш, і ды спадарожнічае ён табе усё тваё жыцьцё да сьмерці і на вякі вякоў”.
Айцец, Якога я набыў на небе і Які ёсьць Гасподзь Ісус Хрыстос, адхіліць гэтыя праклёны з галявы таго, хто піша выключна дзеля карысьці Царквы і перамогі Ісьціны.
ІІ
Чыньнікі, па якіх юдэі ужываюць хрысьціянскую кроў
Падставы гэтага варварскага звычаю наступныя: 1) нянавісьць да хрысьціян, 2) забабоны, 3) вера ў духоўную рэчаіснасьць хрысьціянскай крыві. Я растлумачу кожны з гэтых пунктаў.
Аб першым чыньніку, які ёсьць нянавісьць да хрысьціян.
Жыды як бы зь малаком маці укараняюць у сыноў сваіх зь самога раньняга дзяцінства нянавісьць да Хрысьціянства. Атрымаўшы тыя ж перакананьні ад сваіх бацькоў на працягу цэлага шэрагу пакаленьняў, яны сапраўды шчыра перакананыя, што грэбаваць хрысьціянамі і нават забіваць іх справа вельмі прыемнае Богу, апраўдваючы, такім чынам, у дакладнасьці слова Боскага збавеньня: “...калі кожны, хто забівацьме вас, будзе думаць, што ён тым служыць Богу.” (Ян. 16:2).
Аб другім чыньніку, якая ёсьць забабоны.
Другі чыньнік засноўваецца на забабонных вераваньнях, якіх прытрымліваюцца юдэі, якія адносяцца да вобласьці магіі, вядзьмарства, кабалы і іншых таямнічых абрадаў; яны менавіта вераць, што для гэтых д'ябальскіх апэрацый неабходная хрысьціянская кроў. Зь усіх гэтых забабонаў я пакажу толькі адзін, датычны Боскага праклёну, які напаткаў няшчасны народ ізраільскі і прадказанага самім Майсеем у наступных выразах: “Уразіць цябе Гасподзь пошасьцю эгіпэцкаю... пошасьцю на каленах і галёнках, ад якой ты не зможаш вылечыцца” (Друг.Зак. 28:27, 35).
Гэтая жудасная хвароба заўсёды была і ёсьць вельмі часта сярод юдэяў, значна больш, чым думаюць... І вось, калі хахам наведвае хворых, уражаных ёй, і дае ім лекі, ён у той жа час акрапляе іх хрысьціянскай крывёй, калі мае такую ў сваім распараджэньні, як адзіным сродкам вылячэньня...
Аб трэцім і галоўным чыньніку, які ёсьць вера юдэяў у духоўную дзейнасьць хрысьціянскай крыві.
Галоўная падстава, якое прымушае юдэяў рэзаць хрысьціян і зьбіраць іх кроў, ёсьць менавіта вера, таемна захаваная асабліва хахамами, або равінамі, у тое, што Ісус Хрыстос, Сын Марыі зь Назарэта, прысуджаны нашымі продкамі да сьмерці на Крыжы, ёсьць, па усёй верагоднасьці, праўдзівы Мэсія, гэтак доўга чаканы і пакліканы патрыярхамі і прарокамі. Даволі ім прароцтваў для перакананьня ў тым; асабліва важна месца зь Іраміі: “Падзівуйцеся з гэтага, нябёсы, і здрыганецеся і жахнецеся, кажа Гасподзь. Бо два ліхі ўчыніў народ Мой: Мяне, крыніцу вады жывой пакінулі і высеклі сабе вадаёмы разьбітыя, якія ня могуць трымаць вады” (Ер. 2:12-13).
Гэтае прароцтва добра вядома і разумеецца ў праўдзівым яго значэньні шматлікімі рабінамі, як было выдатна вядома Ганьне і Каяфе. Але, падобна ім, з гонару і чэрствасьці сэрца, рабіны не жадаюць прызнаць яго, і таму, зьвяртаючыся да бездапаможнага тлумачэньня, яны склалі новыя правілы — праўдзівую пародыю на найгалоўныя таямніцы Царквы, каб выратавацца хрысьціянскаю крывёй, у якой яны бачаць кроў Самога Месіі.
ІІІ
ЯКІМ СПОСАБАМ УЖЫВАЮЦЬ юдэі ХРЫСЬЦІЯНСКУЮ КРОЎ
З падставы перакананьня, якое я толькі што паказаў, юдэі карыстаюцца хрысьціянскай крывёй пры абразаньні, уяўляючым хрост; пры шлюбе, які адпавядае гэтай таямніцы ў хрысьціян; у праснаках Пасхі, уяўляючых Еўхарыстыю; на нябожчыках, пераймаючы ялеяасьвячэньня; у сваім плачы аб разбурэньні Ерусаліму, уяўляючы таямніцу пакаяньня. Вось падстава таямніц, якія я ведаў і ужываў некалі зь надзвычайнай стараннасьцю. Я спынюся на кожным з гэтых тлумачэньняў.
Шлюб. Калі паміж юдэямі складаецца шлюб, то жаніх і нявеста рыхтуюцца да яго строгім пастом на працягу сутак, устрымліваючыся нават ад вады да заходу сонца. Тады менавіта зьяўляецца рабін. Ён бярэ толькі што выпечанае яйка, чысьціць яго і падзяляе напалову. Затым ён пасыпае яго не сольлю, а адмысловым попелам, аб якім я скажу далей; так пасыпанае яйка ён дае па палове кожнаму зь уступаючых у шлюб.
Распавядзём зараз, што гэта за попел. Ён ужываецца не замест солі, а замест сьвежай хрысьціянскай крыві, быўшы на самай справе зьмененай хрысьціянскай крывёй. Менавіта крывёй, пакінутай ад падрыхтаваных для сьвята праснакоў ахвярапрынашэньняў, чым больш, тым лепш, рабіны прамакаюць адпаведную колькасьць ільнянога або баваўнянага прадзіва, затым яны яе высушваюць і спальваюць. Попел захоўваецца ў бутэльках, дбайна запячатаных і давераных скарбніку сынагогі. Апошні падзяляе яго паступова па рабінах, якія просяць аб тым альбо для уласнага ужываньня, або для дасылкі ў тыя краіны, дзе нельга дастаць хрысьціянскай крыві, ці таму што тамака няма хрысьціян або жатаму што тамака абуджана ужо пільнасьць паліцыі і асьцярога хрысьціян.
Ва усякім разе сьвежая кроў заўсёды лепш, але неабходная яна толькі для праснакоў, і ў выпадку непераадольных перашкод паказаны змрочны попел уяўляе дастатковую замену.
Абразаньне. Да абразаньня дзяцей на восьмы дзень па нараджэньні таксама зьяўляецца рабін. Ён бярэ ў чару крыху лепшага, якога толькі можна дастаць, віна і улівае туды адну кроплю хрысьціянскай крыві, сабраную з катаваньнем, а пры адсутнасьці такой — трохі вышэйзгаданага попелу і туды ж упускае кроплю крыві абрэзанага немаўля. Калі гэта добра зьмяшаецца зь віном, рабін апускае мезенец дзіцяці ў чару, кажучы: “Я заявіў табе, дзіцё: жыцьцё тваё ў тваёй крыві”. І ён двойчы паўтарае гэты абрад і гэтыя словы.
Вось забабоннае тлумачэньне, якое паміж сабою даюць рабіны гэтай цырымоніі. Прарок Езэкііль кажа двойчы: “…”у крыві тваёй жыві!” Так Я сказаў табе: “у крыві тваёй жыві!” (Ез. 16:6). Гэтымі словамі прарок, можа быць, жадаў паказаць на кроў Ісуса Хрыста, вызваліўшага ад палону душы Сьвятых айцоў, не атрымаўшых хросту вадою; і ў такім разе душы юдэяў, хоць і пазбаўленыя самі па сабе воднага хросту, будуць выратаваныя крывёй хрысьціяніна, хрышчанага вадою. А адзін з чыньнікаў, па якім кроў гэтая павінна зьбірацца сярод жорсткіх пакут ахвяры, ёсьць менавіта неабходнасьць прадставіць тым Пакуты Хрыстовы. Наадварот, калі прарок Езэкііль жадаў сказаць толькі аб крыві абразаньня кожнага, то юдэйскае дзіця будзе выратаваны сілаю кроплі уласнай крыві, зьмяшанай рабінам у віне з хрысьціянскай крывёй. Бездапаможны народ!..
Угодкі узяцьця Ерусаліма. Юдэі ужываюць яшчэ попел, аб якім я казаў, у дзевяты дзень ліпеня, калі яны аплакваюць разбурэньне Ерусаліма Цітам. У гэтыя угодкі яны ужываюць яго дваяк: па-першае, націраюць ім сабе віскі, што зьлічылі б недарэчным рабіць сьвежаю крывёй, і, па-другое, пасыпаюць ім яйка, і ў гэты дзень кожны сын Ізраілю без выключэньня павінен зьесьці зваранае яйка, пасыпанае гэтым попелам. Гэтая страва завецца імі scido amafreikes (сцыда амафрейкэс).
Сьмерць. Хахам неадкладна адпраўляецца ў жыльлё таго, аб чыім сконе пазнаў. Ён бярэ бялок яйка, падмешвае ў яго трохі хрысьціянскай крыві і трохі попелу і кладзе гэтую сумесь на грудзі трупа, прамаўляючы як бы словы Езэкііля: “І абрашу вас чыстаю крывёй і вы ачысьціцеся ад усіх брыдот вашых” (Ез. 36:25). Езэкііль, праўда, кажа не “чыстай крывёй”, а “чыстай вадою”... Але ў сілу такога скажэньня тэксту юдэі пераконваюць сябе, што нябожчык несумнеўна будзе дапушчаны ў рай.
Сьвяты Пасхі і Пурыма. Гэтыя два сьвята патрабуюць таго жа крывавага абраду.
У пасхальныя дні юдэі павінны ёсьць праснакі, а менавіта маленькія перапечкі, прыгатаваныя аднымі хахамамі, у якія улітая хрысьціянская кроў. Усё, вядомыя і простыя, старыя і маладыя, нават не маючыя яшчэ зубоў, павінны спазнаць гэтага хлеба, хоць бы кавалачак велічынёй зь масьліну. Гэты абрад завецца aufichuoimen (афіхюаймен).
Сьвята Пурыма усталявана ў памяць збавеньня ад валадарства Амана пры ўдзеле Эсфіры і Мардыхая, як гэта расказана ў кнізе Эсфіры. Як вядома, гэтае сьвята адбываецца ў лютым. Пасьвячоныя юдэі займаюцца тады усюды, дзе толькі могуць, выкраданьнем магчыма большага ліку хрысьціян, асабліва дзяцей. Аднак у гэтую ноч яны прыносяць у ахвяру толькі аднаго, прайграваючы пакуту Амана. Але па гэтым ж чыньніку, пакуль вісіць цела, усё прысутныя абсыпаюць яго шматлікімі абразамі, як быццам зьвяртаючыся да самога Аману. Сабраная кроў уліваецца рабінам у растворанае ужо на мёду цеста, зь якога ён затым робіць малыя перапечкі ў выглядзе трыкутніка дзеля абсьмейваньні таямніцы Сьвятой Тройцы. Гэтыя перапечкі прызначаныя не для юдэяў, але па невымернай падступнасьці раздаюцца вядомым сямействам, якія павінны падарыць іх — і падарункі гэтыя лічацца вышэйшай ветласьцю — сваім прыяцелям з хрысьціян. Гэты абрад завецца Хлеб Пурыма.
Варта заўважыць, што гэты абрад не патрабуе ужываньні да ахвяры занадта цяжкіх пакут таму менавіта, што сабраная кроў не мае іншага прызначэньня, як тое, якое я паказаў.
Астатнія выкрадзеныя хрысьціяне, наадварот, захоўваюцца ў таемных сховішчах да дня Пасхі, які адбываецца неўзабаве пасьля Пурыму. У гэты час іх усіх прыносяць у ахвяру самым жорсткім і варварскім чынам і зьбіраюць іх кроў часткай для праснакоў, часткай для іншых патрэб, якія магчымы на працягу году і паказаных вышэй. Гэтыя пакуты на Пасху маюць вызначаную мэту — аднавіць пакуты Хрыстовы, і па гэтым чыньніку яны павінны адбывацца галоўным чынам над дзецьмі, якія па нявіннасьці сваёй і некранутасьці лепш сымбалізуюць Выратавальніка.
Ва усіх гэтых жахлівых праліцьцёў крыві апраўдваюцца словы Ераміі, што прарочыў аб юдэях: “Нават на крысах адзежы тваёй знаходзіцца кроў людзей бедных, нявінных” (Ер. 2:34), і яшчэ лепш Ізекііля: “Вы ядзіце з крывёй... і праліваеце кроў” (Із. 33:25). З прычыны гэтых незьлічоных забойстваў Ізраіль быў выгнаны з розных дзяржаў, у прыватнасьці зь Іспаніі, апраўдваючы тым іншае прароцтва Ізекііля: “Кроў пакліча цябе на суд” (Із. 30:6).
ад рэдакцыі
Манах Нэафіт, які жыў у другой палове XVIII-пачатку XIX стагодзьдзяў, да 38 гадоў быў рабінам, а затым прыняў Хрысьціянства і паступіў у грэцкі манастыр. У 1803 году ён выдаў на малдаўскай мове кнігу “Аспрэчаньне рэлігіі юдэяў і іх абрадаў Сьвятым Пісаньнем Старога і Новага Запавету”, часткай якой і зьяўляецца прапанаваны урывак.
