Sunday, May 31, 2009

Талерантнасьць альбо вера: Ерась садамізму

У апошні час на розных сайтах і СМІ некаторыя асобы абвінавачваюць сапраўдных праваслаўных вернікаў у “неталерантнасьці”, “экстрэмізму” і г.д. у адносінах да “асобаў нетрадыцыйнае сэксуальнае арыентацыі. Але наступ садамітаў на праўдзівае праваслаўе мусіць быць спынены!

Іпадыякан Н.Саўчэнка.

ЕРАСЬ САДАМІЗМУ.

Экумэнічнае ілжэправаслаўе паступова пагаджаецца з садомскім грахом.

У апошнія гады праваслаўныя сталі сьведкамі шырокага распаўсюджваньня ў розных пратэстанц­кіх дэнамінацыях вучэньня аб дапушчальнасьці садаміі, яе “раўнацэннасьці” натуральнаму шлюбу. Больш таго, у сьвеце зьявілася мноства канфэсійных аргані­зацыяў садамітаў, якія займаюцца шырокай прапагандай іх поглядаў. Дачыненьне садамітаў да свайго цяжкага сьмяротнага граху як да маральна-нэўтральнай “арынтацыі” атрымоўвае усё большае распаўсюджваньне і прызнаньне ў публікацыях пратэстанцкіх і каталіцкіх багаведаў і царкоўных дзеячаў, усё шырэй пра­ходзяць багаслоўскія канфэрэнцыі, прысьвечанае гэтаму пытаньню.

Да гэтага часу падавалася, што прымірэньне з гэтым сьмяротным грахом уласьціва пратэстанцтву і, пакуль у меншай меры, каталіцтву, але не закранае сучаснае афіцыйнае праваслаўе. Аднак, мабыць сусьвет занадта блізкі да свайго канца, і ужо зараз трэба са усёй адказнасьцю зрабіць выснову аб пачаўшымся працэсе прымірэньня з садомскім грахом і ў некаторых ілжэправаслаўных царквах. Гэтая выснова робіцца відавочнай пасьля вывучэньня публікацый і выданьняў актыўна пашыраючайся арганізацыі “праваслаўных хрысьціянаў-гомасэксуалістаў і лесьбіянак” — AXIOS (“AXIOS — Eastern and Orthodox Gay and Lesbian Christians”) (Axios — у перакладзе з грэцкага “годны” — вокліч пры пасьвячэньні ва усе царкоўныя чыны).

Гэтая садомская арганізацыя была заснаваная ў 1980 г. у Лос-Анджэлесе і ў цяперашні час мае шмат­лікавыя аддзяленьні ў Нью-Ёрку, Вашынгтоне, Чыкага, Сан-Францыска, Дэтройце, Бостане, Лас-Вегасе, штатах Каларада, Агайо, Пэнсільванія, а таксама ў Канадзе і Аўстраліі. У апошні час арганізацыя усталявала сувязі са сваімі аднадумцамі ў сьвяшчанічам сане ў Расіі. Сябрамі арганізацыі зьяўляюцца садаміты, дэкляруючыя прыналежнасьць да праваслаўных (дакладней ілжэправаслаўным), монафізіцкім і уніяцкім царквам, пры гэтым аснову складаюць менавіта “праваслаўныя”. Як паказваецца ў публікацыях гэтай аргані­зацыі, у яе склад уваходзяць грэкі, албанцы, славяне, румыны, армяне і прадстаўнікі іншых нацыянальна­сьцяў. Эмблемай арганізацыі зьяўляецца блакітнай трохкутнік вяршыняй уніз з праваслаўным крыжом на ім. Галоўнай мэтай таварыства, як паказвае яео пра­грамны дакумэнт, зьяўляецца “пабудова маста паміж царкоўнай супольнасьцю і супольнасьцю гомасэксуалістаў у духу любові, праз дыялёг, малітву, сослуженьня і адукацыю”. Арганізацыя увесь час заяўляе, што ні ў якім разе не мае мэтай стварыць уласную царкву або заахвочваць якое-небудзь падзел у афіцыяльным праваслаўі, але толькі імкнецца пагадніць праваслаўе з садаміяй, дамагчыся прызнаньні садомс­кага граху ў памесных цэрквах. Для гэтага таварыства увесь час удзельнічае ў дыялёг з царкоўным кіраўніцтвам і, у цэлым, станоўча ацэньвае пэрспэктывы гэтага дыялёг. “Сябры арганізацыі, — гаворыцца ў праграмным дакумэньце, — праводзяць дасьледваньня і дыялёг з царкоўным кіраўніцтвам і чальцамі супольнасьці гомасэксуалістаў і лесьбіянак”. Сяброўства ў арганізацыі зьяўляецца альбо таемным, альбо лягальнымпа жаданні самога ўдзельніка.

Пераважная большасьць лягальных сяброў “пра­васлаўнага” садомскага грамадзтв — простыя парафіяне, аднак, як неаднаразова паказваецца на Інтэрнэт-старонцы арганізацыі, у яе склад уваходзяць таксама япіскапы і сьвятары. “Хоць AXIOS зьяўляецца арганізацыяй парафіянаў, яе сябрамі таксама сталі япіскапы, сьвятары і іншыя клірыкі”, — гаворыцца ў пра­грамнам дакумэньце на Інтэрнэт-старонцы таварыства. У нумары за люты-сакавік 1995 г. часопіса арганізацыі “AXIOS Newsletter” (у далейшым — AN) (Vol. 12, № 1, p. 3) гаворыцца, што ў склад праваслаўных цэркваў — сяброў Нацыянальнай рады цэркваў (HCЦ) ЗША—уваходзіць шэраг архірэяў, якія зьяўляюцца поўнымі аднадумцамі арганізацыі. У часопісе гаворыцца, што арганізацыя чакае той гадзіны, калі гэты “сьпіс” можна будзе апублікаваць. Не афішуе арганізацыя і імёнаў сьвятароў-удзельнікаў арганізацыі або спачуваючых ёй, іх імёны ў артыкулах у пераважнай большасьці выпадкаў зашыфроўваюцца з меркаваньняў кансьпірацыі.

Сябры садомскага таварыства наведваюць храмы і, як гэта вынікае з іх публікацый, прычашчаюцца, не хаваючы свайго граху. “Мы накіроўваем сваіх сяброў да разумеючых нас сьвятароў або перасьцерагаем іх ад ваяўніча налаштованых, калі маем адпаведную інфармацыю”, - паведамляецца на Інтэрнэт-старонцы арганізацыі. Апроча наведваньня царкоўных службаў, садаміты таксама улаштоўваюць свае уласныя “усяночныя” сьвецкім чынам з “умераным” прытрымліваньнем царкоўнага статуту. Звычайна такія службы праводзяцца па пятніцах. Для гэтага арганізацыя праводзіць навучаньне сваіх сяброў царкоўнаму чытаньню і сьпеву і утворыць з іх царкоўныя хоры і групы псальмаўшчыкаў. Як паказваецца ў публікацыях арганізацыі, некаторыя іх царкоўныя хоры і псальмаўшчыкі маюць вялікі досьвед дзякуючы працягламу удзелу ў службах у розных храмах. Так, у 1995 г. хор садамітаў выпусьціў касеты царкоўнага сьпеву, дзеля хораў Грэцкага архіяпіскапства і Амэрыканскай аўтакефальнай царквы. Акрамя кантактаў з спачуваючымі ім япіскапамі і духавенствам афіцыйных праваслаўных цэркваў, група актыўна узаемадзейнічае са сьвятарамі адной рэфармісцкай каталіцкай царквы (Western Orthodox Church of America), існуючай незалежна ад Ватыкана і афіцыйна вызнаваючай садамію. Арганізацыя таксама мае сваю іканапісную майстэрню, абразы з якой асьвячаюцца ў “дружалюбных” храмах афіцыйных праваслаўных цэркваў. Садаміты ў сьвятарскам сане праводзяць для сваіх падапечных цырымоніі таемнага “шлюбу” аднаполых пар, выкарыстаючы для гэтага старажытны царкоўны Чын братаствораньня. Арганізацыя лічыць, што здзяйсьненьне гэтага чыну над парай садамітаў зьяўляецца, нібы, Божым дабраслаўленьняй на аднаполы блуд. Па зьвестках, якія прадстаўляюцца Інтэрнэт-старонкай арганізацыі, падобныя цырымоніі таксама праводзяцца таемна некаторымі сьвятарамі Албанскай царквы і Маскоўскай патрыярхіі (вядома, што ў МП садамія распаўсюджаная вельмі шырока, асабліва ў архірэйскам і манаскам асяродку. У савецкі час “сыход у царкву” і прыняцьце манаства разглядаліся як ці ледзь ні адзіная магчымасьць сыйсьці ад крымінальнай адказнасьці за гомасэксуалізм. Велічыню маштабаў і глыбіню падзеньня садамітаў з МП у некаторай ступені пазначыла гісторыя япіскапа Екацярынбурскага Нікана (Міронава), супраць лягальнага гомасэксуалізму якога голасна выступіла палова клірыкаў яго япархіі. Не сакрэт, што ў шматлікіх япархіях МП архірэі адмыслова “падбіраюць кадры” па прыкмеце іх “сэксуальнай арыентацыі”).

Аддзяленьні арганізацыі прымаюць сталы удзел у розных экумэнічных і міжрэлігійных мерапрыемствах, напрыклад, у канфэрэнцыях Нацыянальнай рады цэркваў ЗША і ў міжрэлігійных малітвах, што паказвае на нейкую глыбінную містычную сувязь садаміі і ерасі экумэнізму. Матэрыялы часопіса AN за люты-сакавік 1995 г. дазваляюць зрабіць выснову аб цесных кантактах грамадзтв з кіраўніцтвам НСЦ ЗША. У адным артыкуле гаворыцца аб кансультацыях прадстаўніка гэтага садомскага саюза з самім генэральным сакратаром НСЦ. Падчас кансультацый прадстаўнік арганізацыі растлумачваў генюсакратару НСЦ чыньнікі непрыманьня праваслаўнымі вернікамі садаміі. Відавочна, што кіраўніцтва экумэнічнага руху разглядае гэтую арганізацыю як частку Праваслаўнай Царквы. Можна выказаць здагадку, што такое дачыненьне не магло бы мець месцы, калі бы кіраўніцтва афіцыйных праваслаўных цэркваў адназначна заявіла, што садаміты адлучаныя ад Царквы. Нягледзячы на тое, што арганізацыя садамітаў вядзе сваю дзейнасьць ужо шмат гадоў, падобнае меркаваньне не было выказана ў мінулым і, магчыма меркаваць, ужо не будзе выказана ніколі.

Акрамя актыўнага удзелу ў экумэнічных і міжрэлігійных мерапрыемствах, AXIOS стала узаемадзейнічае з іншымі садомскімі рэлігійнымі і грамадзкімі арганізацыямі і удзельнічае ў масавых парадах садамітаў па цэнтральных вуліцах галоўных гарадоў ЗША. Падчас парадаў сябры арганізацыі заяўляюць аб сабе як аб прадстаўніках Праваслаўнай Царквы.

Арганізацыя актыўна займаецца распаўсюджваньнем сваіх поглядаў. З гэтай мэтай яна выдае літаратуру, якая прапагандуе “дапушчальнасьць” садаміі для праваслаўя, распрацоўвае багаслоўскія абгрунтаваньні гэтага і рыхтуе палемічную літаратуру, накіраваную супраць “гомафобіі”. Літаратура актыўна распаўсюджваецца як у друкаваным выглядзе, так і праз старонку ў Інтэрнэце. Палемічныя і інфармацыйныя артыкулы друкуюцца ў пэрыядычным часопісе арганізацыі – “AXIOS Newsletter”. У артыкулах ідэолягаў руху нахабна і настойліва сцвярджаецца, што Сьвятое Пісаньне, нібы, не асуджае садамію. Для абгрунтаваньня гэтага блюзнэрскага сцвярджэньня выкарыстоўваецца мэтад філялягічнай падтасоўкі і заблытваньня пры аналізе тэксту Сьвятога Пісаньня. Арганізацыя актыўна распаўсюджвае зьнеслаўленьні на шматлікіх сьвятых Праваслаўнай Царквы, усё сьведчаньні аб сяброўстве і адданасьці сьвятых адзін аднаму нязьменна і заганна тлумачацца як сьведчаньні іх прыхільнасьці гэтаму сьмяротнаму граху. Сябры арганізацыі прынялі удзел таксама ў складаньні міжканфэсійнага “мартыралёг сьвятых-гомасэксуалістаў” і іх гадавога каляндру

Арганізацыя выступае ў падтрымку экумэнізму і сынкрэтызму і - адначасова з гэтым - за захаваньне некаторых традыцый Праваслаўя. На старонках часопіса арганізацыі можна нават сустрэць крытыку сучаснага пратэстанцкага лібэралізму, падобную хітрай крытыцы пратэстантызму з боку афіцыйнага ілжэправаслаўя.

У дачыненьні абортаў таварыства садамітаў схіляецца да апраўданьня гэтага цяжкага граху. “Я не магу разглядаць плод як асобу, гэта — патэнцыйная асоба, але не асоба”, — гаворыць аўтар аднаго з артыкулаў AN (Vol. 12, № 2, 1995 г., р. 8), “апраўдваючы” такім чынам забойства.

Арганізацыя па-рознаму ацэньвае дзейнасьць розных праваслаўных цэркваў. Суровай і бязьлітаснай крытыцы падвяргаецца ў публікацыях таварыства Руская Замежная Царква і грэцкія старастыльнікі. Так, у асноватворным ідэалягічным артыкуле прэзыдэнта арганізацыі Н. Зымарыса “On Being Orthodox and Gay” РПЦЗ характарызуецца як "фундамэнталіская" Руская Царква, да якой далучыліся шматлікія былыя вернікі цэркваў “пратэстанцкага фундамэнталізму”. З абурэньнем прэзыдэнт канстатуе, што духавенства РПЦЗ падвергнула прапагандыстаў арганізацыі бязьлітасным перасьледам. Як паказваецца ў яго артыкулу, амаль усе актывісты арганізацыі, якія адстойвалі перад сьвятарамі РПЦЗ свае грахі, атрымоўвалі пасьля тэлефонныя званкі з пагрозамі, а таксама пагрозы ў пісьмовым выглядзе (паштовы допіс і лісты электроннай пошты).

Адносіны да цэркваў, не зьяўляючыміся “фундамэнталісцкімі”, у садамітаў больш спакойнае і пазытыўнае. Вельмі станоўча ацэньвае арганізацыя адносіны да яе ў адным з кафедральных сабораў Нью-Ёрка (выданьне гаворыць аб ім як аб “вядомым саборы ў Нью-Ёрку”, не вызначая яго канкрэтна). У нумары за красавік-травень 1995 г. (Vol. 12, № 2, р. 5) распавядаецца аб тым, што садаміты зьяўляюцца сталымі і актыўнымі вернікамі гэтага сабору. Як сцвярджае часопіс, сьвятар сабора аднойчы зьвярнуўся да свайго япіскапа са словамі: “Тут у Вас гомасэксуалісты. Вы павінны адлучыць іх!” У адказ, як гаворыцца ў часопісе, япіскап "растлумачыў, што вернікі-гомасэксуалісты - набожныя вернікі, адданыя сваёй веры і дапамагаюць рамантаваць сабор. Затым япіскап забараніў сьвятару прапаведаваць у саборы, хоць і дазволіў па-ранейшаму служыць літургію”. Часопіс прымячае, што, разам з тым, япіскап не дабраваліць да тых з сваіх сьвятароў, якіх ведае як актыўных аднадумцаў арганізацыі. Як магчыма зразумець з артыкула, у апісываемай япархіі неназванай ілжэправаслаўнай царквы садамія не толькі легалізаваная, але і ахоўваецца архірэйскай уладай, а прытрымліваньне маральнаму вучэньню Царкве падвяргаецца перасьледу.

У AN (Vol. 12, № 2, 1995, p. 6) зьмешчаны грунтоўны камэнтар да паведамленьня, апублікаванаму ў часопісе Грэцкага Паўночнаамерыканскага архіяпіскапства Канстанцінопальскага патрыярхату “Orthodox Observer” за лістапад 1994 г. Як распавядаецца ў паведамленьні, 18 лістапада 1994 г. у Грэцкай праваслаўнай багаслоўскай школе сьв. Крыжа ў Брукліне прайшла канфэрэнцыя пад назовам “Гомасэксуалізм: праваслаўныя пэрспэктывы ў сьвятле новых дасьледаваньняў”. Канфэрэнцыя была арганізаваная з удзелам Грэцкага архіяпіскапства, што было прадстаўленая япіскапам Мяфодзіем Бостанскім, а таксама вядомымі сьвятарамі і дактарамі багаслоўя. У сьпісе асноўных пытаньняў канфэрэнцыі, прапанаваных для абмеркаваньня яе удзельнікамі, былі наступныя. “Якія адрозьненьні ў этычных адзнаках гомасэксуалізму? Ці вядуць розныя этычныя адзнакі да адрозьненьняў у дачыненьні да гомасэксуалізму? Ці можна дазволіць гомасэксуалістам удзел у царкоўным жыцьці (г. з. прымаць Прычасьце, складаць шлюб, прымаць на выхаваньне дзяцей)? Ці трэба падахвочваць гомасэксуалістаў да зьмены сваёй сэксуальнай арыентацыі на гетэрасэксуальнасьць?” Часопіс паведаміў, што канфэрэнцыя уключала таксама вячэрні сымпозіюм, адчынены для наведваньня усіх жадаючых (іншыя паседжаньні канфэрэнцыі былі зачыненымі). Асноўная мэта сымпозіўма складалася ў імкненьні “прадэманстраваць, як Праваслаўнае Хрысьціянства разумее гомасэксуалістаў і адгукаецца на іх праблемы сёньня, у сьвятле новых мэдыцынскіх і псыхалягічных адкрыцьцяў”. AN вельмі станоўча ацаніў сам факт прамой пастаноўкі пытаньня аб магчымасьці дапушчэньня садамітаў да прычашчэньня. Гэтая інфармацыя дае усе падставы зрабіць выснову, што пытаньне аб легалізаваньні садаміі ў Грэцкім архіяпіскопіі ужо асьцярожна пастаўлены і адмоўнага адказу на гэтае пытаньне не дадзена.

На бачыне 7 таго жа нумара AN каротка распавядае аб удзеле арганізацыі ў міжрэлігійнай малітве ў каталіцкім храме Францыска Асізскага 30 лістапада 1994 г., у рамках міжнароднага дня барацьбы са Сьнідам. Артыкул адзначае, што ў сынкрэтычнай малітве прыняў удзел “шырокі спэктр рэлігій”, у тым ліку прадстаўнікі юдаізму і ісламу. Сусьветнае афіцыйнае праваслаўе было прадстаўлена дэлегатам ад Грэцкага архіяпіскапства. Саюз садамітаў таксама удзельнічаў у малітве ў якасьці прадстаўніка сусьветнага афіцыйнага праваслаўя. Часопіс адзначыў прыгожае выкананьне дэлегатам архіяпіскапства царкоўнага сьпеву падчас міжрэлігійнай малітвы і падкрэсьліў, што на гэта было дадзена дабраслаўленьня архіяпіскапам Якавам. Пасьля канчатка сынкрэтычнай цырымоніі сябрамі саюза, як гаворыцца ў артыкуле, “плённа абмеркавалі пытаньні, выклікаючыя узаемную цікавасьць, з прадстаўніком архіяпіскапства”. Падобная праява зацікаўленасьці з боку архіяпіскапства выклікае ў арганізацыі садамітаў аптымізм і упэўненасьць у посьпеху сваёй справы.

Таварыства разьвівае кантакты са шматлікімі архірэямі экумэнічных цэркваў і дамагаецца паступова­га і пакуль тайнага прызнаньня. Так, у AN (Vol. 11, № 1, 1994) гаворыцца аб атрыманьні чальцамі Дэнвэр­скага аддзяленьні арганізацыі садамітаў дазволу прычашчацца ў архірэя грэцкага архіяпіскапства Анфіма Денвэрскага. Даўшы дазвол на прычашчэньне асобам, прама задэкляраваўшым аб сваім садомскім граху, япіскап разам з тым захаваў сваё адмоўнае стаўленьня да самой арганізацыі, што прывяло неўзабаве да некаторага адступленьня ад першапачаткова дадзенага ім дазволу.

У канцы 80-х гадоў арганізацыя вяла пісьмовыя кансультацыі з першагерархам Грэцкага архіяпіскапства Канстанцінопальскага патрыярхата ў Амэрыц — архіяпіскапам Якавам. У тым жа нумары AN узгадваецца аб перапісцы таварыства з архіяпіскапам у 1987 г. З радасьцю часопіс пракамэнтаваў той факт, што адказ першагерарха “не быў адмоўным”. У ім, як паведамляе часопіс, было толькі выяўленае засьцеражэньне, як бы справа не дайшло да “арганізацыі новай царквы, заснаванай на такой адметнай асаблівасьці, як гомасэксуалізм”. Інакш гаворачы, архіяпіскап выказаў такое меркаваньне: лепш садамія ў царквы, чым новы раскол. Часопіс з радасьцю прыняў гэтыя прынцыпы і сьпешна растлумачыў, што арганізацыя ні ў якім разе не плянуе арганізоўваць новую асобную царкву, а мае намер заставацца ў сучасным царкоўным арганізьме, таму турбота архіяпіскапа не апраўданая. Тым не менш, у пачатку 1992 г. архіяпіскап выпусьціў зварот, дзе зганіў садамію.

Уплывовасьць садаміцкай арганізацыі ў дастатковай меры адлюстроўвае нумар AN за люты-сакавік 1995 г. (Vol. 12, № 1, р. 3}. У ім апавядаецца аб удзеле прадстаўнікоў арганізацыі ў канфэрэнцыі Нацыянальнай рады цэркваў ЗША 9-12 лістапада 1994 г. у Новым Арлеане. Асноўным пытаньнем канфэрэнцыі зрабілася пытаньне аб прыняцьці ў склад Рады Metropolitan Community Church (MCC) - спэцыялізаванай пратэстанцкай царквы для садамітаў. Праваслаўныя прадстаўнікі ў экумэнічнай радзе былі супраць прыняцьці, што прывяло да гарачых дыскусій. Глыбока заганную унутраную атмасфэру паседжаньня і нізкі маральны узровень удзельнікаў экумэнічнай рады ілюструе наступны прыведзены ў часопісе эпізод. Выступіўшы ў спрэчках экумэнічны прадстаўнік МСС пастар-садаміт Кітрыдж Чэры з незадаволенасьцю і разгубленасьцю заявіў голасна, што “найболей кансэрватыўныя сябры HCU (на чале з праваслаўнай фракцыяй) абсалютна супраць сяброўства МСС нават нягледзячы на тое, што сярод сяброў іх цэркваў больш гомасэксуалістаў і лесьбіянак, чым у МСС”. Дзіўна, што нават такі абразьлівы аргумэнт, прыведзены падчас экумэнічнага збору, не заахвоціў ілжэправаслаўных экумяністаў да неабходнай у такім выпадку заявы аб адлучэньні садамітаў ад Царквы. Відавочна, што пры адсутнасьці такой заявы, гэты неўзаемны аргумэнт агаляе катастрафічнае духоўнае падзеньня цэркваў, якія завуць сябе праваслаўнымі.

Акрамя кантактаў для наладжваньні дыялёг з сьвятакіраваньнем, садомская арганізацыя разьвівае таксама фінансавыя сувязі з Паўночнаамерыканскай архіяпіскапіяй. Так, у AN за люты-сакавік 1995 г. (Vol. 12, № 1, р. 5) распавядаецца аб прашоўшым у Чыкага зборы, прысьвечаным угодкам стварэньня там аддзяленьня арганізацыі, прычым часопіс адзначае, што сродкі, сабраныя падчас мерапрыемстваў, былі пералічаныя на рахункі камітэта па барацьбе са сьнідам Грэцкага праваслаўнага япархіі Чыкага. З прычыны таго, што чыкаскае аддзяленьне AXIOS зьяўляецца аддзяленьнем зарэгістраванай рэлігійнай арганізацыі, Чыкаскага япархія не магла не знаць аб крыніцы атрыманых сродкаў.

Публікацыі і артыкулы так званага таварыства “Усходніх і праваслаўных хрысьціянаў гомасэксуалістаў і лесьбіянак AXIOS” адчыняюць пагрозу новай страшнай ерасі дапамогі і папушчальніцтвы гэтаму сьмяротнаму граху - ерасі, імкнуйшайся на месцы Сьвятой Царквы - дабрадатнага дому выратаваньня - стварыць злавесны д'ЯБАЛЬСКІ “гей-клюб”. Менавіта папушчальніцтва, а таксама паступова і асьцярожна праводзіяаеся легалізаваньне гэтага граху, гатовы прывесьці да ператварэньня практыкучых гэтае вычварэньня ілжэправаслаўных цэркваў у тое, што на мове нашага апошняга часу завецца “gay-friendly church”. Паступовасьць і незаўважнасьць гэтага працэсу можа стаць надзейным падмуркам такой сатанінскай рэформы.

Правядзеньне шматлікіх канфэрэнцый з канкрэтна пастаўленымі пытаньнямі і без пэўных адказаў і заяў, уваход у працяглы дыялёг, які суправаджаецца шматлікімі камісіямі, пасяджэньням і публікацыямі, з паступовым збліжэньнем пазыцый, абмеркаваньні і дыскусіі аб “найноўшых” і “апошніх” “адкрыцьцях” і “дасьледаваньнях” навукі па гэтай праблеме, сталыя сустрэчы з прадстаўнікамі арганізацыі на розных міжканфэсійных і міжрэлігійных мерапрыемствах, змаўчаньне аб правілах Царквы адносна гэтага пытаньня, прывыканьне да удзелу прадстаўнікоў арганізацыі ў царкоўным жыцьці, напаўафіцыйная дабраслаўленьня прычашчацца ў стане гэтага сьмяротнага граху і паступовае распаўсюджваньне гэтай практыкі, маўчаньне ў адказ на абурэньне змагароў і асьцярожны іх прыгнёт, адмова ў адкрыцьці сьледчых спраў у духоўным судзе па гэтаму пытаньню, атрыманьне ахвяраваньняў і фінансавай дапамогі ад арганізацыі садамітаў на прыхадзкім і епархіяльным узроўнях, паступовае выключэньне з выкладаньня ў царкоўных навучальных установах непажаданых сучаснай супольнасьці тлумачэньняў пад пагрозай спыненьня дзяржаўнай дапамогі - вось прылады гэтага разгортваючагася дьябальскага ператварэньня. Кожнага чалавека, які імкнецца жыць па запаведзях Божых, гэта ставіць перад найважным маральным выбарам. Робіцца максымальна зразумела, што кожнаму чалавеку, які імкнецца верыць праваслаўна і жыць па запаведзях Божых, трэба усьвядоміць поўную немагчымасьць выратаваньня там, дзе адпрэчваецца маральнае вучэньне Царквы. Неабходна асэнсаваць, што там, дзе ёсьць заступніцтва садамітам, для праваслаўных ужо няма надзеі на выратаваньне; там, дзе ёсьць заступніцтва садаміі, там няма вылекавальнага дзеяньня дабрыні Сьвятога Духа, адпрэчанага апякунамі граху. Адтуль трэба сыходзіць, як справядлівы Лот са сваёй сям'ёй сыходзіў з Садома. Толькі ў пагібель можа быць прычасьце з веданьням, што з той жа чары прычашчаюцца садаміты, якім гэта “афіцыйна” дазволена. “дык жа ня будзьце супольнікамі іхнімі” (Эф. 5:7).

Праваслаўны інфармацыйны бюлетэнь “ВЕРТОГРАДЪ-ИНФОРМ”, чэрвень 1999 г.

Царскі шлях барацьбы зь экуменізмам






Прадмова-даведка



У 20-х гадах XX ст. большасьць грэцкага япіскапата ухілілася ў ерась экумэнізму і ў 1924 г. перайшло на каталіцкі грыгарыянскі каляндар. З тых часоў у Грэцыі паасобна існуюць Ісьціна-Праваслаўная Царква Грэцыі і новастыльная Эладская Царква. З 1935 г. па 1943 г. Сынод ІПЦ Грэцыі узначальваў Мітрапаліт Герман Дзімітрыядзкі, з 1943 г. па 1955 г. - Мітрапаліт Хрызастам I Фларынскі. Пасьля спачыну Мітр. Хрызастама ў ІПЦ Грэцыі спынілася уласная герархія. Для кіраваньня Царквой Саборам духавенства і міранамі была абраная Камісія ў складзе 12 архімандрытаў, генэральным сакратаром якой з 1956 г. зьяўляўся архімандрыт Хрызостам (Кіасіс), цяпер Архіяпіскап Афінскі і Старшыня Архірэйскага Сынода ІПЦ Грэцыі.



Першагіярархам Ісьціна-Праваслаўнай Царквы Грэцыі зьяўляецца Высокапрыасьвяшчэны Архіяпіскап Хрызастам II (Кіасіс) Афінскі і усёй Элады. У склад ІПЦ Грэцыі уваходзіць 12 архірэяў, каля 145 клірыкаў і каля 180 прыходаў, а таксама 85 манастыроў, сярод якіх старажытны манастыр Эсфігмену на Афоне, дзе ў X ст.. манастваваў засноўнік украінска-беларускага манаства Звг. Антоній Кіева-Пячорскі.









Архіяпіскап Афонскі і ўсёй Элады Хрыстом ІІ,



Старшыня Архірэйскага сіноду Ісьціна Праваслаўнай Царквы Грэцыі.



Царскі шлях барацьбы зь экуменізмам



У сваім ганебным саперніцтве з Канстанцінопалем з-за таго, хто зможа выявіць большы экумэнізм і, такім чынам, дамагчыся большага прызнаньня ў рэлігійным сьвеце, Маскоўская патрыярхія ў мінулым ужо аднойчы дапусьціла да прычасьця каталікоў. Хоць нас часта называюць ілгунамі, калі мы згадваем аб гэтым (або аб гэтак жа бессаромных актах экумэнізму, якімі дагаджае Рыму і папству ў зрабіўшымся ужо вядомым узоры экумэнічнага тэатра Канстанцінопаль), рускія каталікі пацвярджаюць, што мы гаворым праўду.



Хоць мы, несумнеўна, павінны падтрымліваць цывілізаваныя і талерантныя паводзіны прадстаўнікоў розных рэлігій па дачыненьні адзін да аднаго, назіраньне за экумэнічнай дзейнасьцю так званага “сусьветнага праваслаўя” выяўляе сталае балянсаваньне паміж крайнасьцямі экумэнізму накшталт тых, у якіх, нараўне са сваімі субратамі ў Канстанцінопалі, выявілі сябе маскоўскія патрыярхі Алексій I і Алексій II, і асобнымі жэстамі ў бок праваслаўных сапернікаў экумэнізму, каб прыстасаваць царкоўную дыпламатыю на усе выпадкі жыцьця і уціхамірыць нязгоду. Гэтым вызначаецца сучаснае становішча ў “праваслаўным” экумэнізьме, які працягвае сваю ранейшую працу, але робіць гэта меней публічна, і адначасова выступае з заявамі супраць крайнасьцяў экумэнізму, якія таемна зьдзяйсьняе.



Гэтая разнавіднасьць крывадушнасьці заўсёды апраўдваецца тым, што зьмяняюцца акалічнасьці, што зьмяніліся людзі (тыя, каго часта ў адным дзесяцігодзьдзі звалі апаганцамі веры, а ў іншым - гераічнымі пасьлядоўнікамі Сьвятых Айцоў, без рэальных і прыкметных зьмен у іх характарах або тактыцы), што зьмяніліся мэты самога экумэнізму (нават пры поўнай адсутнасьці асноватворчых дакумэнтаў, ні сучасных, ні гістарычных, у якіх прызнавалася бы першынства Праваслаўя ў гістарычным або які-небудзь іншым сэнсе), і што Праваслаўную Царкву ў яе экумэнічнай дзейнасьці насамрэч рэпрэзэнтуюць людзі праўдзіва сьвятаайцоўскага разумовага складу.



Такая дыпламатыя і крывадушнасьць, не гаворачы ужо аб балянсаваньні паміж двума крайнасьцямі, - не сьвятаайцоўская справа. Паводзіны праўдзівых Айцоў Цэрквы вызначаецца тым, што яны прытрымваюцца прадуманага і асэнсаванага царскага шляху, заўсёды з непазьбежнасьцю арганічна выказваючага дух умеранасьці. Таму сьвятаайцоўскай аказваецца пазыцыя нашых уласных япіскапаў, для якіх сьвяты прынцып рэлігійнай памяркоўнасьці, і, у той жа час, няўхільны абавязак прапаведаваць, вучыць і не зракацца ад выключнасьці Праваслаўя. У духу Сьвятых Айцоў, мы асуджаем ерась, але не асуджаем ерэтыкоў. Як ясна паказваюць нашы дзеяньні, мы імкнёмся прапаведаваць Праваслаўе, як духоўнае вылячэньне для сусьвету. У гэтым мы не адмаўляемся ад падыходу Айцоў, ад таго, каб заўсёды да апошняга моманту рабіць усё магчымае для вяртаньня заблукаўшых да веры, а канчатковае экумэнічнае, саборнае асуджэньне заблукаўшых пры неабходнасьці гэтага ў кожным асобным выпадку пакінуць на разгляд Царквы. Наша канчатковая мэта - у тым, каб выратаваць усіх, каго мы можам, і нікога не зганіць аднабакова. Калі мы адлучаем, адгароджваем сябе сьцяной ад тых, хто пакутуе ад ерэтычнай заразы, гэта адбываецца не таму, што мы перасталі спадзявацца на іх вылячэньне (і, нават на цудоўнае уваскрэсеньне тых, хто ужо зьмярцвелы ў сваёй ілжывай веры).



У гэтым сэнсе, хоць мы і спрабуем па-братэрску завязаць дыялёг як з крайнімі старасьцільнікамі, так і з экумэністами (і, воляю Божай, менавіта гэта і робім), у нас сапраўды вельмі сур'ёзныя рознагалосьсі з імі. Адрозьненьні ў тым, што датычыцца падыходу да экумэнізму і ерасі ў нас і ў прыхільнікаў крайнасьцяў, караняцца ў багаслоўі і эклезіалёгіі, але, вядома, не ў тых або іншых асабістых разыходжаньнях, якія могуць узьнікаць у асобных выпадках. Наша мэта - выканаць свой доўг процідзеяньня таму, у чым мы бачым крайнасьць (адхіленьне ад сьвятаайцоўскага духу), з не меншай стараннасьцю, чым выконваемы свой доўг па выпраўленьні экумэнічных памылак. І у тым, і ў іншым выпадку мы дзейнічаем, нягледзячы на асабістыя разыходжаньні, і кіруючыся хрысьціянскай любоўю - канчатковым крытэрам Праваслаўя.



Калі задумацца аб сапраўднай прыродзе праўдзівага анціэкуменізма, якое пазьбягае дыпламатычнага балянсаваньня, кампрамісаў і хуткасьпелых безадказных асуджэньняў заблукаўшых, можна ясна зразумець, што як “сусьветнае праваслаўе”, так і крайнія рэакцыі на яго сьвецкі падыход да іншавер'я і адхіленьням ад праўдзівай веры уяўляюць сабою адыход ад царскага шляху праваслаўнай веры. Калі мы малалікія і падвяргаемся нападам як справа, так і зьлева, гэта адбываецца толькі таму, што мы рэпрэзэнтуем царскі шлях, які адрозьніваецца і ад сярэдняга шляху кампрамісу, і ад злоснага нехрысьціянскага шляху сьвядомага і злога асуджэньня. Як вучаць Айцы, мы павінны гэтак жа рупліва выпраўляць, навучаць і вылечваць, як стрымана і неахвотна асуджаем, пакуль яшчэ не вычарпаныя усё сродкі, і Царква саборна не аб'яўляе адышоўшым анафему, каб абараніць верных. І нават тады мы павінны пераймаць Айцам, якія асуджалі ерэтыкоў са сьлязамі на вачах і толькі пасьля таго, як склікаліся Сусьветныя Саборы, каб умаліць іх вярнуцца да сьвятаайцоўскай веры.

Памяці айцоў Першага Сусьветнага Сабору

У гэту Нядзелю Сьвятая Царква сьвяткуе памяць трохсот васемнаццаці айцоў Першага Сусьветнага Сабора ў Нікее, які быў скліканы супраць Арыя. Ён пачаўся ў дні Сьвятой Тройцы, 19 чэрвеня 325 гада, і паслужыў славе уваскрэшанага Госпада. Сабор, як гаворыцца ў сынаксару, прапаведаваў Сына Боскага адзінасутнага і роўнагоднага Айцу і спавядаў, што Ён сапраўды Сын Божы і дасканалы Чалавек.

Таксама сабор пастанавіў сьвяткаваць сьветлае сьвята Пасхі ў першую нядзелю пасьля жыдоўскае пасхі.

ПАМЯЦЬ АЙЦОЎ ПЕРШАГА СУСЬВЕТНАГА САБОРУ

Сёньня мы з набожнай удзячнасьцю сьвяткуем памяць Айцоў Першага Сусьветнага Сабору, які прад тварам няпраўды, якая паўстала супраць Хрыста, агаласілі царкоўную веру ў тое, што Ён – сапраўды Сын Божы і Бог, роўны Айцу і Духу. Мы жывем у гадзіны, калі вера здаецца такой простай і відавочнай; але яна не заўсёды была такой, і яна не была такой дзеля шматлікіх людзей. У гэтыя раньнія часы, калі чалавечы розум у жаху стаяў прад неасяжнасьцю Боскага Адкрыцьця, людзям, спакушаным зямной мудрасьцю, асабліва цяжка было прыняць Хрыста як Жывога Бога, неасяжнага, не абмежаванага ні часам, ні прасторай, але, Які ўсё ж прышоў целам жыць пасярод нас, і зрабіўся чалавекам, ва ўсім падобны нам, апрача граху.

Такая ж спакуса, з стагодзьдзя ў стагодзьдзя, існуе прад усімі тымі, хто паглыблены думкамі ў зямное і не гатовы стаць прад таямніцай Боскай і прыняць у веры слова праўды, прамоўленае Самім Богам.

З яшчэ большай набожнасьцю мусім мы ставіцца да тых, хто ў тыя далёкія для нас часы, але часы блізкія да дзён зямнога жыцьця Выратавальніка захаваў дзеля нас і агаласіў ва ўсёй славе гэтую веру. Дзякуючы ім мы пакланяемся ў Хрысьце Жывому Богу; дзякуючы ім мы ведаем, што Бог неасяжны быў Чалавекам і ўсё чалавечае прыняў на Сябе, усё асьвяціў, усё ачысьціў, усё зьяднаў з Богам таямнічым і неасяжным.

З якой жа набожнасьцю мусім мы ставіцца да чалавека і да таго сьвету, у якім гэта адбылося! Увасабленьне Хрыста, увасабленьне Слова Боскага кажа нам аб тым, што чалавек ёсьць настолькі вялікім, што яна не толькі можа быць храмам Божым, месцам Яго жытла, перабываньня, але можа парадніцца з Ім, як нам паказана ў цудзе Увасабленьня.

І яшчэ гэтая таямніца адчыняе прад намі веліч усяго стварэньня сусьвету, таму што Сын Божы не толькі зрабіўся Сынам Чалавечым, але Слова зрабілася целам; Бог не толькі зрабіўся Чалавекам, але і зьяднаўся з створанай рэчавай часткай нашага сьвету. І мы бачым, што ўсё тварэньне створана Богам так, што яно можа, зноў жа, быць ня толькі храмам і месцам Яго перабываньня, але зьяднацца з Самой Боскасьцю.

Калі б мы здолелі гэта памятаваць, калі б мы маглі глядзець адзін на аднаго і разумець гэтыя цудоўныя людзкія глыбіні, аглядацца навокал і бачыць, што тварэньне паклікана да славы Божай, тады б мы будавалі іншы сьвет, іншыя чалавечыя адносіны, інакш бы паводзілі сябе з рэчамі гэтага сьвету; жыцьцё зрабілася б добрагодным і набожным.

Удумайцеся ў гэта. Апостал нам кажа, што мы мусім не толькі ў душах, але і ў нашых целах услаўляць Бога; ён агалошвае, што прыйдзе час, калі Сын усё скарыць, і тады, скарыўшыся Айцу, Яму ўсё аддасьць , і будзе Бог “усім ва ўсім”. Ці працуем мы над тым, каб гэтая слава асьвяціла, ахапіла, працяла нас, кожнага чалавека вакол, усё тварэньне?... Станем жа на гэты шлях набожнага і чулага тварэньня, і такога, што радуецца славе Боскай і славе тварэньня, і станем разам з Богам будаўнікамі вечнасьці. Амін.

Мітрапаліт Антоні (Суражскі)

7 чэрвеня 1970 л. Б.

Чытаньні дня:

Чытаньне Апостальскае на 18/31 траўня 2009 л. Б.

Дзеі Сьвятых Апосталаў, пач. 44

У тыя дні: Паўлу надумалася абмінуць Эфэс, каб не замарудзіцца яму ў Асіі, таму што ён сьпяшаўся, калі можна, у дзень Пяцідзясятніцы быць у Ерусаліме. А зь Міліта паслаўшы ў Эфэс, ён заклікаў прасьвітараў царквы, і калі яны прыйшлі да яго, ён сказаў ім: Дык вось, пільнуйце сябе і ўвесь статак, у якім Дух Сьвяты паставіў вас ахавальнікамі, пасьвіць Царкву Госпада і Бога, якую Ён здабыў Сабе Крывёю Сваёю. Бо я ведаю, што пасьля адыходу майго ўвойдуць да вас лютыя ваўкі, якія не шкадуюць статку; і з вас саміх паўстануць людзі, якія будуць казаць навыварат, каб павесьці вучняў за сабою. Таму чувайце, памятаючы, што я тры гады дзень і ноч бесьперастанку са сьлязьмі вучыў кожнага з вас. І сёньня даручаю вас, браты, Богу і слову мілаты Ягонай, Які можа станавіць вас болей і даць вам спадчыну з усімі асьвечанымі. Ні срэбра, ні золата, ні ўбраньня я ні ад кога не зажадаў: самі ведаеце, што патрэбам маім і патрэбам тых, што былі са мною, паслужылі рукі мае гэтыя. Ва ўсім паказаў я вам, што, працуючы, трэба падтрымліваць слабых і памятаць словы Госпада Ісуса, бо Ён Сам сказаў: “больш дабрашчасна - даваць, чым браць”. Сказаўшы гэта, ён стаў на калені свае і з усімі імі памаліўся.

Дзеі 20:16–18а; 28–36

Чытаньне Евангельля на 18/31 траўня 2009 л.Б.

Паводле сьвятога евангеліста Яна чытаньне, пач. 56

У той час, Пасьля гэтых словаў Ісус узьвёў вочы Свае да неба і сказаў: Войча! прыйшла гадзіна: праславі Сына Твайго, каб і Сын Твой праславіў Цябе, бо Ты даў Яму ўладу над усякаю плоцьцю, каб усяму, што Ты даў Яму, даў Ён жыцьцё вечнае: а гэта ёсьць жыцьцё вечнае, каб спазналі Цябе, адзінага, сапраўднага Бога, і пасланага Табою Ісуса Хрыста. Я праславіў Цябе на зямлі, выканаўшы ўсё, што Ты даручыў Мне зрабіць; І сёньня праславі Мяне Ты, Войча, у Цябе Самога славаю, якую Я меў у Цябе раней стварэньня сьвету. Я адкрыў імя Тваё людзям, якіх Ты даў Мне ад сьвету; яны былі Твае, і Ты даў іх Мне, і яны выканалі слова Тваё; 7. цяпер уразумелі яны, што ўсё, што Ты даў Мне, ад Цябе ёсьць; бо словы, якія Ты даў Мне, Я перадаў ім, і яны прынялі і ўразумелі ў праўдзе, што Я зыйшоў ад Цябе, і ўверавалі, што Ты паслаў Мяне. Я малю за іх: не за ўвесь сьвет малю, а за тых, каго Ты даў Мне, бо яны Твае; і ўсё Маё - Тваё, і Тваё - Маё; і Я праславіўся ў іх. Я ўжо ня ў сьвеце, а яны ў сьвеце, а Я да Цябе іду. Войча Сьвяты! аслані іх у імя Тваё, тых, каго Ты Мне даў, каб яны былі адзіныя як і Мы. Калі Я быў зь імі ў сьвеце, Я асланяў іх у імя Тваё; тых, каго Ты даў Мне, Я захаваў, і ніхто зь іх не загінуў, апрача сына пагібелі, каб збылося Пісаньне. А цяпер да Цябе іду, і гэта кажу ў сьвеце, каб яны мелі ў сабе радасьць Маю поўную.

Яна (17:1-13)

Сёньня таксама сьвяткуем памяць:

МУЧАНІК ФЕАДОТ І СЬВЯТЫЯ МУЧАНІЦЫ СЕМ ДЗЕЎ – ЦЯКУСА, ФАІНА, КЛАЎДЗІЯ, МАТРОНА, ЮЛІЯ, АЛЯКСАНДРА І ЕЎФРАСІЯ.

Сьвяты мучанік Феадот і сьвятыя пакутніцы сэм паннаў Цякуса, Фаіна, Клаўдзія, Матрона, Юлія, Аляксандра і Еўфрасія, жылі ва 2-й палове III стагодзьдзя ў горадзе Анкіры, Галяційскай вобласьці, і па пакутніцкі памёрлі за Хрыста ў пачатку IV стагодзьдзя. Сьвяты Феадот быў “карчмаром”, меў сваю гасьцініцу, быў жанаты. Ужо тады ён дасягнуў высокай духоўнай дасканаласьці: выконваў чысьціню і цноту, выхоўваў у сабе устрыманьне, пакараў цела духу, практыкуючыся ў пасьце і малітве. Сваімі гутаркамі ён прыводзіў жыдоў і язычнікаў да хрысьціянскай веры, а грэшнікаў да раскаяньня і выпраўленьня. Сьвяты Феадот прыняў ад Госпада падарунак вылічэньня і лячыў хворых ускладаньнем на іх рук.

Падчас ганеньня імпэратара Дзіакліціяна (284 305) на хрысьціян у горад Анкіру быў прызначаны вядомы сваёй жорсткасьцю кіраўнік Феацекн. Шмат хрысьціян зьбеглі з горада, пакідаючы свае хаты і маёмасьць. Феацекн апавясьціў усіх хрысьціян, што яны абавязаныя прынесьці ахвяру ідалам, у выпадку жа адмовы будуць адданыя на пакуты і сьмерць. Язычнікі прыводзілі хрысьціян на пакуты, а маёмасьць іх раскрадалі.

У краіне наступіў голад. У гэтыя суровыя дні сьвятой Феадот у сваёй гасьцініцы даваў прытулак хрысьціянам, пакінутым без прытулку, сілкаваў іх, хаваў падвяргаючыхся перасьледу, з сваіх запасаў даваў у спустошаныя цэрквы усё неабходнае для зьдзяйсьненьня Боская літургіі. Ён бясстрашна пранікаў у турмы, аказваючы дапамогу нявінна асуджаным, пераконваючы быць да канца вернымі Хрысту Выратавальніку. Феадот не страшыўся хаваць рэшткі сьвятых мучанікаў, таемна выносячы іх або выкупляючы за грошы ў ваяроў. Калі ў Анкіры хрысьціянскія цэрквы былі спустошаныя і зачыненыя, Боскую літургію сталі служыць у яго гасьцініцы. Усьведамляючы, што яму таксама прыгатаваны ў будучыні пакутніцкі подзьвіг, сьвяты Феадот у гутарцы са сьвятаром Франтонам прадказаў, што яму ў хуткім часе даставяць мошчы мучаніка на месца, абранае імі абодвума. У пацьверджаньне гэтых слоў сьвятой Феадот аддаў свой пярсьцёнак сьвятару.

У то час сьмерць за Хрыста прынялі сэм сьвятых дзеў, з якіх старэйшая, сьвятая Цякуса, была цёткай сьвятога Феадота. Сьвятыя дзевы Цякуса, Фаіна, Клаўдзія, Матрона, Юлія, Аляксандра і Еўфрасія, з юных гадоў прысьвяцілі сябе Богу, жылі ў сталых малітвах, пасьце, устрыманьні, добрых справах і усё дасягнулі старэчага веку. Прыведзеныя на суд як хрысьціянкі сьвятыя дзевы мужна паспавядалі перад Феацекнам сваю веру ў Хрыста і былі адданыя катаваньням, але засталіся непахіснымі. Тады кіраўнік аддаў іх бессаромным юнакам на апаганеньне. Сьвятыя дзевы горача маліліся, просячы ў Бога дапамогі. Сьвятая Цякуса звалілася да ног юнакоў, зьняўшы галяўное покрыва, паказала ім сваю сівую галаву. Юнакі апамяталіся, самі заплякалі і сышлі з месца катаваньняў. Тады кіраўнік загадаў, каб сьвятыя прынялі удзел у імпрэзе "абмываньня ідалаў", як гэта здзяйсьнялі паганскія жрыцы, але сьвятыя дзевы зноў адмовіліся. За гэта яны былі прысуджаныя да сьмерці. Кожнай на шыю быў прывязаны цяжкі камень, і усе сем сьвятых дзеў былі патопленыя ў возеры. У наступную ноч сьвятая Цякуса зьявілася ў сьне сьвятому Феадоту, просячы дастаць целы іх і пахаваць па-хрысьціянску. Сьвяты Феадот, узяўшы з сабой свайго сябра Паліхронія і іншых хрысьціян, накіраваўся да возера. Было цёмна, і шлях паказвала падпаленая лямпада. Паміж тым перад вартай, пастаўленай язычнікамі на беразе возера, зьявіўся сьвяты мучанік Сасандар. Застрашаная варта зьвярнулася ва уцёкі. Вецер адагнаў ваду на іншы бок возера. Хрысьціяне падышлі да целаў сьвятых мучаніц і павезьлі іх да царквы, дзе і аддалі пахаваньню. Пазнаўшы аб выкраданьні цел сьвятых мучаніц, кіраўнік прыйшоў у лютасьць і загадаў хапаць без разбору усіх хрысьціян і аддаваць іх пакутам. Быў схоплены і Паліхроній. Не вытрымаўшы катаваньняў, ён паказаў на сьвятога Феадота, як вінаватага ў выкраданьня цел. Сьвяты Феадот стаў рыхтавацца да сьмерці за Хрыста; узьнясучы разам са усімі хрысьціянамі старанныя малітвы, ён адпісваў аддаць яго цела сьвятару Франтону, якому раней аддаў свой пярсьцёнак. Сьвяты паўстаў перад судом. Яму паказалі розныя прылады пакут і разам з тым абяцалі вялікія ушанаваньні і багацьце, калі ён зрачэцца ад Хрыста. Сьвяты Феадот уславіў Госпада Ісуса Хрыста, спавядаў сваю веру ў Яго. У лютасьці язычнікі аддалі сьвятога на працяглыя катаваньні, але сіла Боская падтрымала сьвятога мучаніка. Ён застаўся жывы і быў адведзены ў вязьніцу. На наступную раніцу кіраўнік ізноў загадаў катаваць сьвятога, але неўзабаве зразумеў, што пахіснуць яго мужнасьць немагчыма. Тады ён загадаў адсекчы галяву мучаніку. Пакараньне сьмерцю зьдзейсьнілася, але падняўшаяся бура перашкодзіла ваярам спаліць цела мучаніка. Ваяры, седзячы ў намёце, засталіся пільнаваць цела. У гэты час сьвятар Франтон праходзіў найблізкай дарогай, вядучы асла з паклажай віна з свайго вінаградніку. Каля месца, дзе ляжала цела сьвятога Феадота, асёл раптам зваліўся. Ваяры дапамаглі падняць яго і распавялі Франтону, што пільнуюць цела пакаранага хрысьціяніна Феадота. Сьвятар зразумеў, што Госпад сьпецыяльна прывёў яго сюды. Ён усклаў сьвятыя рэшткі на асла і прывёз іх на месца, паказанае сьвятым Феадотам для свайго пахаваньня, і з гонарам аддаў зямлі. Пасьля ён узьвёў на гэтым месцы царкву. Сьвяты Феадот прыняў Сьмерць за Хрыста 7 чэрвеня 303 або 304 году, а памянаецца яго памяць 18 траўня, у дзень сьмерці сьвятых дзеў.

Апісаньне жыцьця і пакутніцкага подзьвігу сьвятога Феадота і мучаніцтва сьвятых дзеў склаў сучасьнік і паплечнік сьвятога Феадота і відавочнік сьмерці яго Ніл, які знаходзіўся ў горадзе Анкіры ў пэрыяд ганеньня на хрысьціян імпэратара Дзіякліціяна.

МУЧАНІКІ ПЁТР, ДЫЯНІСІЙ, АНДРЭЙ, ПАВАЛ, ХРЫСЬЦІНА

Сьвятыя мучанікі Пётр, Дзіянісій, Андрэй, Павел, Хрысьціна папакутавалі пры імпэратару Дзікіі (249 - 251). Першым з іх папакутаваў юнак Пётр у горадзе Лампсаке (Гелеспанцскам). Прыведзены на суд кіраўніка Апіціміна, ён бясстрашна спавядаў сваю веру ў Хрыста. Набожнага юнака прымушалі зрачыся ад Госпада і пакланіцца ідалу багіні Вэнэр, але мучанік адмовіўся выканаць наказ, заявіўшы голасна, што хрысьціянін не будзе пакланяцца ідалу блуднай жанчыны. Сьвяты Пётр быў падвергнуты жорсткім катаваньням, але доблесна вытрымаў пакуты, дзякуючы Госпаду Ісусу Хрысту, падаўшаму яму Сваю усёмагутную дапамогу, і быў усечаны мячом. У той жа час былі адданыя суду Дзіянісій, Нікамах і два ваяра, прыведзеныя з Месапатаміі, а таксама Андрэй і Павел. Усе яны паспавядалі сваю веру ў Хрыста і адмовіліся прынесьці ахвяру ідалам, за гэта былі адданыя катаваньням. Да вялікай скрухі усіх хрысьціян, Нікамах не выстаяў і зрокся ад Госпада Ісуса Хрыста, пайшоў на капішча і прынёс ахвяру. Адразу жа ён падвергнуўся жудаснаму вар'яцтву і памёр у страшных пакутах. Адрачэньне Нікамаха чула стаяўшая ў натоўпе 16-летняя дзяўчына Хрысьціна, якая выклікнула: "Нягодны і гінуўшы чалавек! Вось ты з-за аднаго толькі гадзіны прыдбаў сабе зараз вечную і невымоўную пакуту!" Гэтыя словы пачуў кіраўнік. Ён загадаў схапіць сьвятую дзеву і, пазнаўшы ад яе, што і яна хрысьціянка, аддаў яе на апаганеньне нягоднікам. У хату, куды прывялі сьвятую дзеву, зьявіўся Анёл. Застрашаныя яго грозным выглядам юнака са сьлязамі сталі прасіць прабачэньні ў сьвятой дзевы і умольвалі памаліцца за іх, каб не спасьцігла іх пакараньне Гасподне.

На наступную раніцу перад кіраўніком ізноў паўсталі сьвятыя Дзіянісій, Андрэй і Павел. За спавяданьне веры ў Хрыста яны былі аддадзеныя натоўпу язычнікаў на разарваньне. Сьвятых прывязалі за ногі, пацягнулі іх да месца пакараньня сьмерцю і тамака пабілі камянямі. Падчас пакараньня сьмерцю прыбегла сьвятая Хрысьціна, каб памерці разам з мучанікамі, але, па загадзе кіраўніка, яна была усечаная мячом.

МУЧАНІКІ ДАВЫД І ТАРЫЧАН

Сьвятыя мучанікі Давыд і Тарычан, грузіны па паходжаньні, былі роднымі братамі. Прынялі пакутніцкую сьмерць у 693 году ад пэрсідзкага кіраўніка Абдулы за адмову перайсьці ў мусульманства.

МУЧАНІКІ ІРАКЛІ, ПАЎЛІН І ВЕНЯДЗІМ

Сьвятыя мучанікі Іраклій, Паўлін і Венядзім папакутавалі за Хрыста ў горадзе Афінах. Тамака яны прапаведавалі язычнікам аб Хрысьце і пераконвалі іх пакінуць пакланеньне нячулым ідалам. Выбраньнікі Божы былі адданыя на суд разам са сваімі вучнямі, прыняўшымі праўдзівую веру. Пасьля шматлікіх катаваньняў усе яны былі кінутыя ў распаленую печ, у якой і аддалі свае душы Богу.

МУЧАНІКІ СІМОН, ЯЗЭП І ВАХЦІСІЙ

Сьвятыя мучанікі Сімеон, Язэп і Вахцісій былі хрысьціянамі і жылі ў III стагодзьдзі ў Пэрсіі пры цару Сапоры, жорсткім ганіцелю хрысьціян. Сьвятых прымушалі зрачыся ад Хрыста і зьвярнуцца да забабонаў вогнепаклоньнікаў. Але яны адмовіліся, адказаўшы язычнікам: “Мы не зрачомся ад Творцы стварэньня і не паклонімся сонцу і вагню”. Сьвятых мучанікаў жорстка катавалі, потым кінулі ў вязьніцу, дзе ім не давалі ежы сем дзён. Нарэшце, мучанікаў забілі мячом.

Сёньня 18/31 траўня 2009 л.Б.

Сьвяткуем памяць айцоў Першага Сусьветнага Сабору

Saturday, May 30, 2009

Пытаньне аб Filioque і яго значэньне ў дыялёгу паміж Усходам і Захадам



Пратаярэй Уладзімір Савельеў


Пытаньне аб Filioque і яго значэньне ў дыялёгу паміж Усходам і Захадам


“Мы не зьмяніліся; мы усе тыя жа, што былі і ў восьмым стагодзьдзі… Калі бы вы толькі пагадзіліся ізноў стаць тым, чым вы былі некалі, калі мы былі адзіныя ў веры і зносінах!”


Аляксей Хамякоў


У сваім дакладзе пад назвай “Сыходжаньне Сьвятога Духа ў праваслаўным вучэньні аб Тройцы”, прачытаным у Оксфардзе ў 1947 году, Уладзімір Мікалаевіч Лоскій прама сьцвярджае, што “пытаньне аб сыходжаньні Сьвятога Духа, ці жадаем мы гэта прызнаць або не жадаем, — быў адзіным дагматычным чыньнікам падзелу Усходу і Захаду”. “Бо калі траічны дагмат ёсьць слуп і сьцьвярджэньне усякага багаслоўя і прыналежыць той вобласьці, якую айцы звалі qeologia — багаслоўем па перавазе, то зразумела, чаму рознагалосьсе па гэтым пытаньні, якім бы малаважным яно ні здавалася на першы погляд, мае гэтакае вырашальнае значэньне”.


Аднак жа на Захадзе існавала і дагэтуль існуе недаацэнка адрозьненьня паміж двума трыадалёгіямі — праваслаўнай і каталіцкай. Шматлікія тэоляг, без вынятку і некаторых праваслаўных, надаюць праблеме Filioque адноснае значэньне. Так, напрыклад, айцец Сергій Булгакаў усьлед за Болатавым сьцьвярджаў, што “…Filioque не складае “impedimentum dirimens” (вырашальнай перашкоды) для узьяднаньня падзяліўшыся Царквы». Сам жа спрэчка аб сыходжаньні Сьвятога Духу, па меркаваньні Булгакава, абмеркаваны “у ледзяной пустэчы схалястычнай абстракцыі”, неабходна вядзе да бясплённай логамахіі (г. з. да бясплённай спрэчкі) і не мае ніякага практычнага значэньня ў духоўным жыцьці хрысьціяніна.


Варта прызнаць, што пытаньне аб Filioque зьяўляецца, як і большасьць пытаньняў трынітарнага багаслоўя, тэрміналягічна заблытаным і смутным, асабліва для тых, хто толькі павярхоўна знакам зь асновамі хрысьціянскага веравучэньня. Але “калі хутка дагмат аб Тройцы складае сам падмурак хрысьціянскай веры, — заўважае япіскап Дыаклійскі Каліст (Уэр), — найменшае адрозьненьне ў трынітарным багаслоўі адклікаецца на усіх аспэктах хрысьціянскага жыцьця і думкі”. Усё гэта абавязвае нас ізноў і ізноў зьвяртаць свае погляды да гэтай усё яшчэ актуальнай багаслоўскай праблеме. І не толькі дзеля саміх сябе, але і дзеля той часткі хрысьціянскага сьвету, якая знаходзіцца па-за поўнасьцю ісьціны Хрыстовай. Па словах сьвяціцеля Васіля Вялікага, “шчырае якія працуюць для Госпада трэба аб тым адзіна прыкладаць стараньні, каб прывесьці ізноў да адзінства Царкве, так шматразова паміж сабою падзеленыя”.


Усходнія хрысьціяне на працягу шматлікіх стагодзьдзяў не раз папракалі Заходнюю Царкву ў тым, што лацінскае вучэньне аб сыходжаньні Сьвятога Духа ад Айца і ад Сына зьвяргае старажытнае царкоўнае вучэньне аб манархіі Айца як аб адзіным Пачатку і Чыньніку Сына і Сьвятога Духа.


Чаму вучэньне аб манархіі Айца мае такое прынцыповае значэньне ў праваслаўнай трыядалёгіі? Для гэтага трэба успомніць, у чым складаецца сутнасьць трынітарнай праблемы. Каротка яе можна сфармуляваць так: якім чынам мы павінны адначасова думаць у Богу і траічнасьць, і адзінства, каб адно не сьцьвярджалася ў шкоду іншаму; каб, сьцьвярджаючы адзінства, не зьліваць Асобы і, сьцьвярджаючы адрозьненьне Асоб, не падзяліць адзіную сутнасьць.


У сваіх багаслоўскіх і домабудаўнічых главах вялебны Максым Спавяданьнік лімітава каротка і ляканічна сфармуляваў адно з самых фундамэнтальных палажэньняў праваслаўнай трыядалёгіі: “Бог … цалкам Адзінка і цалкам Тройца; Адзінка — па сутнасьці, і цалкам Тройца — па Выявах”. Іншымі словамі, Бог аднолькава манада і трыяда. “Гэта першасная ісьціна, якая не можа быць абгрунтавана ніякімі разважаньнямі”; “для нашай рэлігійнай прытомнасьці” гэта “ёсьць першапачатковае адкрыцьцё” і “мяжа усякага апафацізма”. Калі мы парушаем у той або іншы бок раўнавагі гэтай антыноміі паміж прыродай і Асобамі, то мы ухіляемся або ў савеліянства, робячы зь Айца, Сына і Духа Сьвятога тры тоесныя формы адзінай субстанцыі, або ў трытеізм, вызнаючы замест адзінага Бога тры асобныя адзін ад адной існыя Боскія Выявы.


Для таго каб усталяваць дасканалую раўнавагу паміж прыродай і Асобамі, усходнія айцы зацвердзілі вучэньне аб манархіі (адзінаначальлі) Айца. Быўшы сам “беспадстаўным” і “безпачатковым”, Айцец — адзіны Чыньнік (Aitia), Корань і Крыніца (IIhgh) Боскасьці. Ён зьяўляецца Пачаткам (’ARCH) Выявы Сына і Сьвятога Духа, паведамляючы Ім Сваю прыроду, якая застаецца адзінай і непадзельнай. Такім чынам, адзінасутнасьць Тройцы засноўваецца на Выяве айца, бо Сын і Сьвяты Дух, атрымліваючы сваё асабістае існаваньне ад Айца, у дасканаласьці і цалкам валодаюць той жа, што і Ён, прыродай.


Разам з тым адзінаначальле Айца абумоўлівае асабістае адрозьніваньне Трох. Гэта дае нам магчымасьць адрозьніваць дзьве іншыя Выявы ад Выявы Айца, адначасова выяўляючы іх сутнаснае адзінства. Усё Асобы Найсьвяцейшай Тройцы адрозьніваюцца асабістымі або выяўнымі уласьцівасьцямі. Гэтыя выяўныя уласьцівасьці або адрозьненьні узыходзяць да аднаго Пачатку — да Выявы Айца. Сам “Айцец не народжаны, гэта значыць не атрымлівае Сваё існаваньні ні ад каго. Сын — ад Айца праз нараджэньне; Дух Сьвяты — ад айца не праз нараджэньне, а праз сыходжаньне. Айцец — Чыньнік, Сын і Дух Сьвяты — якія адбыліся ад Чыньніку. Адрозьненьне паміж адбыўшыміся ў тым, што Адзін адбыўся праз нараджэньне, іншы праз сыходжаньне, а не нараджэньне”.


Такім чынам, на адзінаначальлі Айца базуецца адзінасутнасьць Трох Асоб Найсьвяцейшай Тройцы. Айцец, Сын і Дух — адзіныя, паколькі Айцец роўнай выявай паведамляе Сваю адзіную прыроду і Сыну і Сьвятому Духу. Разам з тым Айцец, Сын і Дух як Выявы розныя і не зьліваюцца і не зьмешваюцца, паколькі Айцец не толькі адзіны пачатак і Чыньнік быцьця Сына і Сьвятога Духа, але “Ён ёсьць таксама адзіны Пачатак іх выяўнага адрозьненьні (быўшы чыньнікам Сына па нараджэньні і Сьвятога Духу па сыходжаньню або праекцыі)”. Варта памятаць, што выяўныя (асабістыя) уласьцівасьці прыналежаць выключна таму або іншаму з Боскіх Асоб. Гэта значыць яны заўсёды застаюцца неператворнымі і нязьменнымі. Дзякуючы гэтым уласьцівасьцям Асобы адрозьніваюцца адна ад адной, і мы спазнаем іх як адмысловыя Выявы. Акрамя таго, самі па сабе “выяўныя уласьцівасьці (“адносіны”) не зьяўляюцца Выявамі і не атаясамляюцца зь Імі, але характарызуюць Іх; яны — знакі (shmeia) невыказнога адрозьненьня Выяў…”. У сьвятаайцоўскай літаратуры Айцец часам мянуюць проста “Бог”, са стаяўшым перад гэтым імем вызначаным артыклем -о qeoV; або “Сам-Бог” — autoqeoV; або жа “Боскасьць-Крыніца (па Дзіянісію Ареопагіту). Выраз “Боскасьць-Крыніца” або “Крыніца Боскасьці” паказвае на ідэю прычыннасьці, якая прыкладаем толькі да асобы Айца. Сам па сабе прынцып прычыннасьці, узыходзячы да Айцоўскай Выявы, не азначае, што Выявы Сына і Сьвятога Духа знаходзяцца ў падпарадкаваным становішчы да Айца і што Айцец зьяўляецца Боскай Асобай па перавазе, у поўнай меры валодаючым Боскай Сутнасьцю. У траічным багаслоўі прынцып прычыннасьці не мае ніякага стаўленьня да прычыннасьці, існай у нашым тварным сьвеце, дзе чыньнік заўсёды процістаіць наступствам, існуе асобна ад яго і аддзелены ад яго часам і прасторай. “Грэцкія айцы, — піша Ласкі, — ахвотна казалі аб “Айцу-Чыньніку”, але гэта толькі тэрмін па аналёгіі, усю недастатковасьць якога мы можам зразумець, калі вынікае ачышчальным шляхам апафазы: у штодзённым нашым досьведзе чыньнік заўсёды вышэй наступства; у Богу жа чыньнік, як дасканаласьць асабістай любові, не можа вырабляць наступства меней дасканалыя, яна жадае [бачыць] іх роўнагоднымі і таму зьяўляецца чыньнікам іх роўнасьці”.


Што датычыцца каталіцкай трыядалёгіі, то выяўныя адрозьненьні думаюцца тут некалькі іншым чынам. Лацінскае вучэньне аб Трыадзіным Богу базуецца на чужой духу усходняга багаслоўя філязофскай канцэпцыі існага. Паводле яе паняцьце Бога атаясамляецца з паняцьцем дасканалага і абсалютызаванага быцьця. У такой канцэпцыі усе асноўныя лягічныя законы пераносяцца ў вобласьць анталёгіі, распаўсюджваючы сваё дзеяньне і на Бога, паколькі ён і ёсьць быцьцё. “Бог, — піша біскуп Каліст (Уэр), — думаецца не столькі ў пэўных асобных тэрмінах, колькі ў якасьці адзінай сутнасьці, усярэдзіне якой адрозьніваюцца разнастайныя адносіны. Такі спосаб думаць Бога дасягнуў поўнага разьвіцьця ў Тамаша Аквінскага, які дайшоў да прамога атаясьненьня Асоб Тройцы зь унутратраічнымі адносінамі: “Personae sunt ipse relationes” (“Асобы існасьць стаўленьня”)”. Ён лічыў, што “тамака, дзе няма “адносіны”, асабліва “relatio originis” [адносіны пачатку] як адзіна сапраўды існага ў Богу, тамака не можа быць адрозьненьні: “Personae divinae distinguuntur relationibus originis” [Боскія Асобы адрозьніваюцца па адносінах пачатку].


“Стаўленьне пачатку”, гэта значыць стаўленьне Айца да Сына і Айца да Духу, ясна дзякуючы нараджэньню і сыходжаньню. Але для таго каб існавала адрозьненьне паміж Сынам і Духам, трэба, каб Сын быў сучыньнікам “галоўным” чыньнікам … Духу, гэта значыць Айца… Такім чынам, Дух Сьвяты прадвечна зыходзіць ад абодвух як ад адзінага пачатку і адзіным “павевам” (“ех utroque tamquam ab uno principio et unica spiratione proced1it”).


У праваслаўным жа багаслоўі паміж Духам і Сынам непасрэдна ніякіх адносінаў няма. Яны адрозьніваюцца паміж сабою толькі спосабам свайго паходжаньня ад Айца. Народжанасьць Сына і сыходжаньне Духа — вось тыя адносіны, якія нам дазваляюць адрозьніваць Асобы Сьвятой Тройцы. Пры гэтым адсутнасьць адносінаў паміж Духам Сьвятым і Сынам ніколі не бянтэжыла праваслаўных багасловаў, паколькі паміж гэтымі Асобамі Сьвятой Тройцы таксама усталёўваецца некаторая суадноснасьць, прычым не непасрэдна, а праз Выяву Айца.


Ва усходняй традыцыі выразна прасочваецца адрозьненьне унутрабоскага жыцьця, “у якім Айцец вечна зьяўляецца адзінай і выяўнай крыніцай Сына і Сьвятога Духа, ад домабудаўнічага плян праявы ў гэтыс сьвеце”, у якім Сын пасылае Сьвятога Духа: “Я пашлю вам… Дух ісьціны, Які ад Айца зыходзіць” (Ян. 15:26). Па вучэньні сьвяціцеля Рыгора Паламы, “прадвечнае (быцьцёвае) сыходжаньне Сына і Духа прыналежыць пляну недаступнай “пераважнай сутнасьці” Бога, яно здзяйсьняецца з сутнасьці па Айцоўскай Выяве, гэта значыць [гэта] ёсьць “справа” толькі Айца», а “зьява Бога ў сьвеце, Яго зьява па энэргіі, ёсьць агульнае “справа” Сьвятой Тройцы і зьдзяйсьняецца ад Айца праз Сына ў Духу Сьвятым”.


Па меркаваньні мітрапаліта Амфілёхія Радовіча, адрозьненьне багаслоўскага і домабудаўнічага плян быцьця Сьвятой Тройцы “асабліва важна для рашэньня праблемы Філіокве. … Той, хто не прымае гэтай дваякай выявы існаваньня Сьвятага Духа на падставе адрозьненьня паміж сутнасьцю і энэргіяй, непазьбежна павінен прыйсьці да Філіокве, паколькі ён аўтаматычна атаясамляе беспадстаўнае існаваньне Бога і Яго “прычыннае” Адкрыцьцё. Гэта азначае атоесьніць спрадвечнай выявы быцьця Сьвятой Тройцы і выявы Яе зьявы, гэта значыць атоесьніць багаслоўя і хатабудаваньня. Гэта і адбылося на Захадзе”.


Напрыклад, спасланьне Сьвятога Духа на апосталаў у дзень Тройцы, якое для Царквы зьяўляецца падарункам усёй Сьвятой Тройцы, для лацінян атаясамляецца з выяўным сыходжаньнем Сьвятога Духа. Для Рыгора Паламы “слова Госпада прыміце Дух Сьвяты (Ян. 20:22) і іншыя ім падобныя азначаюць здольнасьць не сутнасьці і Выявы Духу, а Яго энэргіі: “бо калі Госпад дунуў, Ён не сказаў прыміце Дух (to Pneuma), а сказаў прыміце Дух Сьвяты (па-грэцку без артыкля Pneuma ̀́́ΆΓΙΟΝ), гэта значыць нешта (βραχυτι) ад духа”.


Канчаткова каталіцкае вучэньне аб Filioque было замацавана ў 1274 году на II Ліёнскім Саборы, які абвясьціў, што «Сьвяты дух прадвечна зыходзіць ад Айца і Сына — не з двух пачаткаў, але зь аднаго пачатку (tamquam ех іпа principio)» У спавяданьні Фэрара-Фларэнтыйскага Сабору (1438-1439 гг.) мы чытаем: “Такім чынам, у імя Сьвятой Тройцы, Айца, і Сына і Сьвятога Духа, зь ухвалы гэтага сьвятога Сусьветнага Сабора ў Фларэнцыі, мы вызначаем, што усім хрысьціянам належыць верыць, прыняць і вызнаваць наступную ісьціну веры: што Сьвяты Дух суналежны Айцу і Сыну і мае Сваё быцьцё і Сваю Істоту разам ад Айца і Сына, і што Ён адбываецца вечна ад іх Абодвух, як ад аднаго Пачатку і ад аднаго Творцы. Мы аб'яўляем, што выразы настаўнікаў і айцоў, якія сцвярджаюць, што Дух Сьвяты адбываецца ад Айца праз Сына, належыць разумець у тым сэнсе, што Сын таксама зьяўляецца Вінаватым, як кажуць грэкі, і што Ён — Пачатак існаваньня (principium subsistentiae) Духу Сьвятога, менавіта ў тым жа сэнсе, як і Айцец, — як кажуць лаціняне”.


Пракамэнтаваць гэты лацінскі філяоквізм лепш за усё словамі сьвятога патрыярха Фоція: калі прыняць гэтае вучэньне, піша ён, “то імя “Айца” губляе свой сэнс і становіцца пустым, і характарызавалае Яго уласьцівасьць ужо не прыналежыць выключна Яму, і дзьве Боскія Выявы зьмешваюцца ў адну Асобу. І вось адраджаецца … нейкая новая полусавеліянская пачвара”. “Пярэчаньні сьвятога Фоція зводзяцца да наступнага: У Богу, усё, што ёсьць сутнасьць, — агульная усім тром Асобам, а агульнае паміж Імі толькі тое, што стасуецца да сутнасьці. зь іншага боку, тое, што зьяўляецца асобасным, можа прыналежаць толькі адной Асобе, і зваротнае: тое, што прыналежыць Асобе, зьяўляецца выключна асабістым, Такім чынам, — робіць вынік архімандрыт Плякі (Дезей), — нішто не можа прыналежаць разам двум Асобам, выняткоўваючы трэцьце”.


У нашы дні выказваюцца меркаваньні, што разыходжаньне паміж Усходам і Захадам у стаўленьні пытаньня аб сыходжаньні Сьвятога Духа хоць і значна, але не гэтак фундамэнтальна, як гэта сьцьвярджалі Лоскі і яго пасьлядоўнікі. Лацінская дактрына “падвойнага сыходжаньня”, як лічаць некаторыя лібэральныя багасловы, сама па сабе не ерэтычна і паддаецца праваслаўнаму вытлумачэньню. Ці сапраўды гэта так? Паводле звышгоднага Максым Спавяданьніка, крытэрам прымальнасьці тых або іншых філіоквічных фармулёвак зьяўляецца не гэтулькі тэрміналягічная іх дакладнасьць, колькі іх сэнсавая адпаведнасьць агульнацаркоўнаму вучэньню аб манархіі Айца. “Бо цалкам не будзем спрачацца аб назвах, — кажа Максым Спавяданьнік, — пакуль не прыведзеныя словы для тлумачэньня сэнсу (іх)”.


Як гэта ні дзіўна, аднак магчыма праваслаўнае вытлумачэньне Filioque. Яго прыводзіць звышгодны Максім Спавяданьнік у сваім лісьце да Марына Кіпрскага. Ён піша: “У пытаньні аб сыходжаньні яны (рымляне) зьвярнуліся да сьведчаньняў лацінскіх Айцоў — а, акрамя таго, зразумела, і да тлумачэньня сьв. Кірылы Александрыйскага, на Евангельле ад Яна. Абапіраючыся на гэта, яны паказалі, што не уяўляюць Сына Чыньнікам Духу, бо ведаюць, што Айцец ёсьць адзіны чыньнік Сына і Духа — аднаго па нараджэньні, іншага па сыходжаньню, і толькі паказваюць, што Дух праз Сына адбываецца (προίεναι), пазначаючы тым АДЗІНСТВА І НЯЗЬМЕННАСЬЦЬ СУТНАСЬЦІ”.


Такім чынам, паводле таго крытэру, які усталёўвае вялебны Максым Спавяданьнік, “сцвярджэньне, што Сьвяты Дух зыходзіць таксама ад Сына (Filioque або et Fi1io), павінна быць адпрэчана, калі яно азначае, што Сын па выяве або па сутнасьці разам зь Айцом зьяўляецца Чыньнікам Сьвятога Духа (або што Айцец утрымлівае ў Сабе Сына — па выяве або па сутнасьці, калі Ён дае з Сябе Сьвятога Духа). І гэты выраз, наадварот, прымальны, калі ён азначае, што паказаны і пададзены ў часе і ў тварэньні як дабрыня або паказаны і пасланы падвечна як энэргія Сьвяты Дух адбываецца ад Айца, зыходзіць праз Сына або ад Сына, спачывае ў Ім, выяўляе Сябе і зьзяе праз Яго”.

Крыніца: http://www.mgarsky-monastery.org/kolokol.php?id=83

Як каталікі перакручваюць вучэньне Хрыста: Новыя дагматы ў Рымскай Царкве.

Рымская царква і ў найноўшыя часы не адмовілася ад свайго звычаю рабіць но­ваў­вядзе­нь­ні ў хрысьціянскім веравучэньні, якія не апраўдваюцца ні сьв. Пісаньнем, ні сьв. Па­да­нь­нем Сусьветнай Царквы. Так, у апошнія дзесяцігодзьдзі ёю адвольна усталяваныя два но­вых догматы – аб бязгрэшным зачацьці Найсьвяцейшай Дзевы і аб бязгрэшнасьці папы. Думка аб бязгрэшным зачацьці Найсьвяцейшай Дзевы, г.з. без першароднага граху, зьявілася ў Рымскай царкве яшчэ ў 12 стагодзьдзі і пад яе уплывам тады жа ў некаторых месцах быў усталяваны сьвята бязгрэшнага зачацьця. Але супраць гэтай думкі і супраць сьвята паўставалі шматлікія знакамітыя лацінскія багасловы, напрыклад Бярнард Клярвоскі (1153 г.), Томаш Аквінскі (1274 г). і іншыя. Што датычыцца папаў, то яны спачатку не толькі не дапускалі вучэньні аб бязгрэшным зачацьці, але і самае сьвята для услаўленьня гэтага цуду усталявалі ў Рыме толькі ў другой палове 15-га стагодзьдзя. Трыдэнтыскі сабор, калі зайшла мова аб гэтым вучэньні, у сваіх азначэньнях не жадаў назваць яго набожным вераваньнем, і не зрабіў аніякай новай пастановы па гэтым пытаньні.

Да сярэдзіны 14 ст. гэтае вучэньне існавала ў Рымскай царкве як прыватнае меркаваньне. Толькі пры папе Піе IX (1846-78) яно было ўзьнята ў ступень агульнацаркоўнага дагмату. Пій IX, граф Джьовані-Марыя Мастаі-Фэреці, нарадзіўся ў Сынігалье ў 1792 г., быў сябрам ордэна мінарытаў, нядоўга місіянэрнічаў у Чылі, быў прызначаны кардыналам папай Рыгорам XVI. Пасьля сьмерці гэтага папы, на Мастаі-Фярэці сыйшліся абедзьве партыі кардыналаў – рэтраградаў і лібэралаў, лічачы яго мяккім і згодлівым. Новы папа, які прыняў імя Пія IX, быўшы рэтраградам у царкоўным пытаньні, у пачатку свайго кіраваньня праводзіў, як галава сьвецкай улады, палітычны лібэралізм. Ён цалкам ухваліў плян ультрамантанскай групы сваёй уладай абвясьціць догматам вучэньне аб бязгрэшным зачацьці. Папа першым чынам разаслаў акруговае пасланьне да усіх япіскапаў, у якім выказваў свой погляд на гэтае вучэньне, як на дагмат, даручыў ім выведаць, як паставяцца да гэтага ў грамадзтве. Затым, атрымаўшы на гэты конт заспакойлівыя весткі, ён запрасіў япіскапаў у Рым, але не для саборных вырашэньняў, а для прысутнасьці пры урачыстым абвяшчэньні дагмату, якое і адбылося 8 сьнежня 1854 г. Усталяваньнем гэтага дагмату адной воляй Пія IX ужо прызнавалася бязгрэшнасьць папы.

У Рымскай царкве папа здаўна карыстаўся вярхоўным аўтарытэтам. У сярэднія стагодзьдзі паўстала думку аб яго безпамылковасьці і нават бязгрэшнасьці. Пры гэтым гэтак жа, як і пры зьяўленьні вучэньня аб бязгрэшным зачацьці Найсьвяцейшай Дзевы, адны лацінскія багасловы гэтую думку прымалі, іншыя адпрэчвалі. Паміж іншым, у ліку дапускаючых бязгрэшнасьць пап быў Томаш Аквінскі. Самі папы глядзелі на гэтае пытаньне таксама па рознаму, лепшыя з іх, як напрыклад, Адрыян VI (1521-23), сьцвярджалі, што папа можа памыляцца нават у пытаньнях веры, распаўсюджваючы сваімі дэкрэтамі ерась. Трыдэнтыйскі сабор не саставіў рашэньняў адносна бязгрэшнасьці папаў, але езуіты ужо на саборы рашуча заяўлялі, што бязгрэшнасьць ёсьць прыналежнасьць папаў. У такім нявызначаным становішчы знаходзілася гэтае вучэньне да 19-га стагодзьдзя, г. з. яно было асабістым меркаваньнем, неабавязковым для вернікаў каталікоў. Але ў 19 стагодзьдзі езуіты і ультрамантанская партыя паставіла сваёй мэтай зрабіць гэтае вучэньне абавязковым догматам і такім чынам завяршыць сваё вучэньне аб папскай тэакратыі.

Папа Пій IX, акрамя таго, абвяшчэньнем сваёй бязгрэшнасьці спадзяваўся спыніць замахі на яго сьвецкую уладу. 29 чырвеня1863 г. папа булой Aeterni Patris склікаў на 8 сьнежня ў Ватыканскі палац сусьветны сабор, запрасіўшы усё хрысьціянства. Аб мэце скліканьня ў буле гаварылася толькі ў агульных выразах. Усё ж зьвесткі аб прапанаваным дагмаце сталі пранікаць у царкоўныя колы, выклікаўшы хваляваньне. Германскія япіскапы ажыўлена абмяркоўвалі гэтае пытаньне на зборы ў Фульдзе.

8 сьнежня 1869 г. адкрыліся паседжаньні Ватыканскага сабора, з удзелам 746 асобаў. Большасьць з самога пачаткі апынулася перакананымі ў карысьць новага догмату. Папярэдне былі прынятыя меры, каб пытаньне аб бязгрэшнасьці прайшоў шчасна. Так, перад скліканьнем сабора папа паставіў шматлікіх япіскапаў без месцаў, якія на саборных нарадах былі ў яго поўным распараджэньні. Было выклікана шмат італьянскіх і іспанскіх япіскапаў, цалкам адданых папе, паміж тым як прадстаўнікоў ад Нямеччыны, Францыі і Партугаліі, адкуль можна было чакаць апазыцыі, было запрошана параўнальна невялікі лік. Да 300 япіскапаў папа узяўся утрымліваць за свой рахунак, разьлічваючы дзейнічаць на іх перакананьня адпушчанымі субсыдыямі. Далей, саборныя нарады было прызначана весьці на адной лацінскай мове, на якой не усе япіскапы маглі вольна гаварыць, і прытым было загадана захоўваць іх у строгай таямніцы; нарэшце, запраўляць усім ходам саборных дзей былі прызначаныя япіскапы, на якіх папа мог цалкам пакласьціся.

Пасьля нешматлікіх нарадаў, нямеючых ў сутнасьці ніякага значэньня, некаторыя япіскапы, па загадзе папы, склалі пэтыцыю да сабора аб сьцьвярджэньні догмату аб бязгрэшнасьці і сталі зьбіраць подпісы. Шматлікія падпісаліся, але знайшлося шмат і такіх япіскапаў, якія зьвярнуліся да папы з фармальнай просьбай не дапушчаць, каб вучэньне аб бязгрэшнасьці было прапанавана на саборнае абмеркаваньне, выказваючы цалкам дасканалыя пярэчаньні супраць гэтага. Так, 15 ліпеня 1870 г. да Пія IX зьявілася дэпутацыя ад меншасьці і умольвала яго абраць прынамсі мякчэйшую форму для абвяшчэньня догмату; пры гэтым япіскап Кетляр прыпаў нават да ног папы. Але усё было дарма. 17-га ліпеня усе айцы, якія складалі меншасьці, зьехалі з Рыма, пакінуўшы пратэст, у якім заяўлялі, што толькі з поўных глыбокай пашаны пачуцьцяў да сьв.айца яны не жадаюць сказаць “не” на публічным паседжаньні. Пасьля гэтага на паседжаньні 18 ліпеня дэкрэт аб бязгрэшнасьці папы быў прыняты большасьцю (533) галасоў супраць двух.

Дэкрэт абвяшчаў: “З ухвалы сьвятога сабора вучым і пастанаўляем мы, як Богам адкрыты нам догмат, што Рымскі папа, калі гаворыць ex cathedra, т.е. пры адпраўленьні сваіх абавязкаў пастыра і настаўніка усіх хрысьціян, і, на падставе звыш падараванай яму апостальскай улады, вызначае вучэньне, датычнае веры або нораваў і абавязковае для усёй царквы, то валодае, у сілу абяцанай яму ў асобе сьв. Пятра Боскай дапамогі, бязгрэшнасьцю, якую Боскі Збавіцель дараваў сваёй царкве. З прычыны гэтай пастановы Рымскага папы, па уласнай уласьцівай ім сіле і незалежна ад ухвалы царквы, не падлягаюць ніякім зьменам. Хто жа адважыцца, чаго Божа захавай, пярэчыць супраць гэтай нашай пастановы, той ды будзе адданы праклёну і адлучаны ад царквы.”

Чытаньні на 17/30 траўня 2009 л.Б.

Чытаньне Апостальскае на 17/30 траўня 2009 л. Б.

Дзеі Сьвятых Апосталаў, пач. 43

У першы ж дзень тыдня, калі вучні сабраліся на ламаньне хлеба, Павал, намерыўшыся выправіцца на другі дзень, гутарыў зь імі і прадоўжыў слова да поўначы. У сьвятліцы, дзе мы сабраліся, было многа сьвяцільнікаў. Падчас доўгай гутаркі Паўлавай адзін юнак, якога звалі Яўціх і які сядзеў на акне, забыўся ў глыбокім сьне і, пахіснуўшыся, сонны выпаў уніз з трэйцяга паверха і падняты быў мёртвы. Павал, сышоўшы, прыпаў да яго і, абняўшы яго, сказаў: ня трывожцеся, бо душа ягоная ў ім. Падняўшыся ўгору і разламаўшы хлеб і з'еўшы, гутарыў доўга, аж да сьвітаньня, і потым пайшоў. Тым часам хлопца прывялі жывога, і нямала ўцешыліся.

Дзеі 20:7–12

Чытаньне Евангельля на 17/30 траўня 2009 л.Б.

Паводле сьвятога евангеліста Яна чытаньне, пач. 48

Кажа Госпад вучням Сваім: Хіба ня верыш ты, што Я ў Айцы, і Айцец ува Мне? Словы, якія кажу Я вам, кажу не ад Сябе; Айцец, Які існы ўва Мне, Ён творыць дзеі. Верце Мне, што Я ў Айцы, і Айцец ува Мне; а калі ня так, дык верце Мне па самых дзеях. Праўду, праўду кажу вам: хто верыць у Мяне, дзеі, якія твару Я, і Ён створыць, і болей за іх створыць; бо Я да Айца Майго іду. І калі чаго папросіце ў Айца ў імя Маё, дык зраблю, хай праславіцца Айцец у Сыне; калі чаго папросіце ў імя Маё, я тое зраблю. Калі любіце Мяне, захавайце Мае запаведзі, і Я ўмалю Айца, і дасьць вам другога Суцешніка, хай будзе з вамі вавек, Духа праўды, Якога сьвет ня можа прыняць, бо ня бачыць Яго і ня ведае Яго; а вы ведаеце Яго, бо Ён з вамі існы, і ў вас будзе. Не пакіну вас сіротамі; прыйду да вас; яшчэ трошкі, і сьвет ужо ня ўбачыць Мяне; а вы ўбачыце Мяне, бо Я жыву, і вы жыцьмеце. У той дзень спазнаеце вы, што Я ў Айцы Маім, і вы ўва Мне, і Я ў вас. Хто мне запаведзі Мае і захоўвае іх, той любіць Мяне; а хто любіць Мяне, той палюбіцца Айцу Майму, і Я палюблю яго і зьяўлюся яму Сам.

Яна 14:10-21

Сёньня сьвяткуем памяць:



Памяць сьвятога Апостала Андраніка і Юніі, ягонай памагатай


Сьвятой Апостал Андранік належыць да ліку сямідзесяці Апосталаў; ён паверыў у Хрыста раней сьвятога Апостала Паўла, якому ён прыходзіўся родзічам, як аб гэтым сьведчыць Апостал Павал у пасланьні да Рымлянаў, кажучы: “Вітайце Андроніка і Юнію, родзічаў маіх і вязьняў са мною, якія праславіліся сярод апосталаў і яшчэ раней за мяне ўверавалі ў Хрыста.” (Рым. 16:7)


Сьвяты Андронік быў япіскапам Паноніі; аднак ён не быў прапаведнікам і настаўнікам толькі аднаго якога-небудзь горада або адной якой-небудзь краіны, - але ён вучыў па усяму сусьвету; ён падарожнічаў па розных краінах, усюды прапаведуючы імя Хрыстова і вынішчаючы спакушэньне злога. Памагатаю ва усіх яго прапаведніцкіх працах была прыслаўная Юнія. Андронік, разам з Юніяй памёр для сьвету дзеля Хрыста, каб шматлікіх прывесьці да спазнаньня Бога праўдзівага. І сапраўды, Андронік разам з Юніяй сваёю пропаведзьдзю разбурыў шматлікія храмы паганскія і замест іх стварыў цэрквы хрысьціянскія, усюды праганяючы з людзей духаў нячыстых і лечачы хваробы нямоглых і хворых. Калі жа сьвятыя Андронік і Юнія, выконваючы агульны абавязак усіх людзей, прынялі канец сьмяротны, то яны былі узнагароджаныя ад Госпада вянцом Апостальскім і пакутнага подзьвігу, бо яны шмат папакутавалі ад язычнікаў. Годныя мошчы іх былі здабытыя разам з мошчамі шматлікіх іншых сьвятых мучанікаў у Яўгене. Аб гэтых мошчах было абвешчана хрысьціянам па адмысловым адкрыцьці Боскаму, як аб гэтым падрабязна сказана ў апавяданьні пад 22-м днём месяца лютага.



Кандак, тон 2:


Зорку прысьветлую, добрамудрасьці сьвятлом адукаваўшаму народы, Апостала Хрыстова Андраніка ўславім, і з ім у дабравесьціі папрацаваўшую Юнію прымудрую, сьпяваючы: “Маліце няспынна Хрыста Бога аб выратаваньні ўсіх нас.”



Памаць сьвятога мучаніка Салахона


Сьвяты мучанік Салахон жыў у часы цара Максіміяна, быў родам эгіпцянін, званьнем жа быў хрысьціянін. Ён служыў у чыне ваяра ў трыбуна Кампана, які меў пад сваім начальствам тры тысячы ваяроў. Калі, па загадзе царскаму, Кампан са сваім палком прыбыў з Егіпет ў Халкідон, то было загадана усім камандзірам разам з іх ваярамі прыносіць ахвяры ідалам. Выконваючы загад царскі, Кампан прыступіў да ахвярапрынашэньня.


У той час, як ваяры палка Кампанава прыносілі ахвяры ідалам, сьвяты Салахон разам з двума ваярамі, Памфірам і Памфалонам, паспавядаў сябе хрысьціянінам і голасна заявіў, што ён ні ў якім выпадку не зрачэцца ад Хрыста, нават калі бы яго аддалі на самыя жорсткія пакуты, але абяцаў да канца жыцьця свайго знаходзіцца верным Хрысту. Калі пасьля гэтага сьвятыя адданыя былі розным лютым пакутам і былі жорстка пабіты, то Памфамір і Памфалон аддалі душы свае ў рукі Боскія, сьвяты жа Салахон працягваў мужна голасна спавядаць імя Хрыстова. Пазнаўшы аб гэтым, Кампан вельмі угневаўся і загадаў сваім служкам расчыніць мячом вусны мучаніка і уліваць яму ў рот кроў ідаласлужэньня. Але мучанік, крэпасьцю зубоў сваіх зьнішчыў жалеза, затым скасаваў сваю прывязь і паўстаў вольным прад катам, завучы імя Хрыстова і ганячы нягоднасьць Кампана. У гэты час прычуўся з неба голас, умацоўваючы сьвятога ў пакутах і заклікаючы яго да мужнасьці. Усьлед затым сьвяты быў адданы шматлікім іншым пакутам: каты білі яго без літасьці, цягалі за ногі па чарапіцах і вострым камяням; затым павесілі яго за правую руку да дрэва, прымацаванаму да хаты, да левай жа нагі яго прывязалі вялікі камэнь; у такім становішчы вісеў сьвяты ад шостай гадзіны да гадзіны дзявятай; пры гэтым каты усяляк угаворвалі Салахона зрачыся ад Хрыста, але ён не выканаў іх ганебнага жаданьня. Калі сьвяты да вечара быў зьняты з мучаніцкага дрэва і пастаўлены на зямлю, то, да усеагульнага зьдзіўленьня, ён мог стаяць як здаровы. Нарэшце ужо позна увечар Кампан, прышоўшы ў лютасьць, узяў у рукі кій, якім пісалі, і з гневам усадзіў яе ў вуха сьвятому, так што ён прайшоў скрозь усю галяву яго. Калі ваяры сышлі з месца пакуты, то сюды прыйшлі хрысьціяне, якія і узялі годнае цела сьвятога мучаніка, вельмі саслабелага ад пакут; паклаўшы яго на пасьцелю, яны прынесьлі яго ў хату адной удавы хрысьціянкі. Тут сьвяты спажыў трохі хлеба і выпіў воды. Трохі умацаваўшыся, ён пачаткаў гутарыць з хрысьціянамі, якія атачалі пасьцель яго, угаворваючы іх быць непахіснымі і мужнымі ў спавяданьні веры Хрыстовай. Затым, падняўшы вочы свае да неба і памаліўшыся дастатковы час Богу, сьвяты аддаў дух свой Хрысту, Богу нашаму, Якому ўзносіцца слава ў павекі. Амін.