НАРАДЖЭНЬНЕ ХРЫСТОВА

Мітрапаліт Антоній Суражскі

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Бездапаможная любоў — адначасова і выратаваньне і суд для нас; бездапаможная любоў, якая аддае сябе ў чалавечыя рукі, у канчатковым выніку, ёсьць адзінае, што можа выклікаць з жорсткага сэрца, халоднае душы, грэшнага чалавека апошнюю магчымую іскру сьвятла. Калі мы няздольныя адклікацца на любоў, зрабіўшуюся бездапаможнай, згодную быць уразьлівай, якая аддае сябе ў нашы рукі, значыць, мы няздольныя адклікацца ні на што наогул, і павінна здарыцца нешта трагічнае зь намі, зь нашым жыцьцём, каб мы зрабіліся здольныя адказаць на кліч любові. І у гэтым сэнсе бездапаможная любоў, якая ёсьць выратаваньне, ёсьць таксама і выпрабаваньне, крытычны момант нашага жыцьця: па-грэцку, слова “крызыс “азначае "суд”.

Прышэсьце Хрыста ў сьвет ёсьць наша выратаваньне, і прышэсьце Хрыста ў сьвет — ужо распачаты Страшны суд. Гэтае наша выратаваньне, таму што Боская Любоў робіць сябе даступнай, адчувальнай, бачнай у сьвеце, таму што яна робіцца безабароннай і уразьлівай, таму што яна заклікае да нас аб літасьці, таму што Боская Любоў, зрабіўшаяся целам, бывае або прынятая або адпрэчаная. Але гэта і суд наш, таму што калі мы няздольныя адклікацца на безабароннасьць літасьцю, калі мы няздольныя прыняць Таго, Хто адмаўляецца абараніцца ад нас уласьцівай Яму сілай, то гэта — суд над намі, і мы стаім на ім асуджанымі.

Вось выява, праз якую даходзіць да нас вестка аб Увасабленьні. Гэта выява строгая і адначасова так бясконца поўная пяшчоты, цеплыні і любові. Адпрэчым суровасьць гэтай весткі не тым, каб мінуць міма яе, але тым, каб усьвядоміць і трагедыю, і крызіс гэтай весткі і адклікацца усёй сваёй чуласьцю, усёй сваёй успрымальнасьцю, якія ёсьць у нашым сэрцы, і тады выратаваньне сапраўды будзе нашай доляй.

Але выратаваньне, якое Хрыстос прапаноўвае нам гэтай выявай, не складаецца проста ў тым, каб прыняць зь літасьцівай любоўю і пяшчотай нованароджанага Немаўля ў Яго безабароннасьці, гэта нешта, што залучае нас і глыбей, і нават можа быць, няўхільна, таму што Хрыстос кажа: “Я даў прыклад, каб вы рушылі за ім усьлед”. Калі мы Хрыстовы, мы павінны навучыцца быць носьбітамі безабароннай любові, якая прыносіць сябе ў ахвяру жывую ў выратаваньне тых, хто можа яе прыняць, і ў адкупленьне грахоў тых, якія адпрэчваюць яе, таму што не ведаюць, што дзеюць.

Вось думкі, якія я жадаю пакінуць зь вамі ў гэты Калядны дзень, таму што усё наша жыцьцё і уся гісторыя сьвету ёсьць пэрыяд падрыхтоўкі, гэты час чаканьня прышэсьця, таму што Хрыстос, прыйшоўшы аднойчы ў сьвет, зноў ідзе ў сьвет. Першае прышэсьце было ў пакоры і ў безабароннасьці ў выратаваньне, іншае прышэсьце будзе ў славе і сіле, але таксама ў выратаваньне, калі мы зможам убачыць усё сваё жыцьцё ў цэлым і усю гісторыю ў цэлым, як Прышэсьце, час прышэсьця Хрыстова, і калі аднойчы мы шчыра засумуем па дні Гасподнім і скажам разам зь Царквой і Духам: “Прыйдзі, Госпадзі Ісусе”. Амін

СЁНЬНЯ КАЛЯДЫ…

“Слава ў вышынях Богу, і на зямлі мір, і ў людзях добрая воля.”

(Лк. 2:14)

Па усёй зямлі, дзе толькі прапаведуецца імя Хрыста, сьвяткуецца Нараджэньне Хрыстова. І кожны год гэтае сьвята прыносіць зь сабою як бы сьвежую брую любові і сьвятла. У кожнай хаце, у кожнай сям'і, штогод ідзе падрыхтоўка да гэтага дня. Дзеці чакаюць яго з радасным нецярпеньнем, бацькі зь любоўю думаюць аб будучым дзіцячым задавальненьні, думка аб сьвяточнай елцы напаўняе усе сэрцы.

Але не трэба забываць, што Каляды ёсьць першым чынам дзень сьвяты, боскі дзень, які мы паважаем па успаміне аб той бясконцай любові, не якая пашкадавала Сына Свайго для выратаваньня роду чалавечага. Такім чынам, каб годна сустрэць і правесьці гэты сьвяточны дзень, кожны павінен напоўніцца глыбокай павагай перад Усячыстым зьяўленьні Немаўля Ісуса, інакш зьнікае усё значэньне сьвята. Сьвяткуючы Нараджэньне Хрыстова, будзем маліцца, каб дух Яго любові прачнуўся і адрадзіўся ў нашым сэрцы, хай у ім знойдуцца ясьлі, гатовыя Яго прыняць, каштоўныя дарункі, гатовыя Яго ушанаваць. Значэньне Каляд ёсьць любоў, мір і спрыяньне, а спрыяньне - гэтае усёдараваньне, гэтае жаданьне дабра усім і кожнаму, гэтае поўнае самазабыцьцё і любоў, абдымная усё чалавецтва.

Будзем жа усё імкнуцца да ажыцьцяўленьня сярод нас у праўдзе і ў ісьціне сьвята Нараджэньня Хрыстовага. Тады і ў нашы дні паўторыцца той дзівосны цуд. Хрыстос зноў сыдзе на зямлю, таму што Дух Яго будзе жыць у кожным зь нас, і гукі анёльскай песьні стала будуць гучаць у нашай душы, напаўняючы яе бясконцаю радасьцю.

СЛОВА Ў ДЗЕНЬ НАРАДЖЭНЬНЯ ХРЫСТОВАГА

Архіяпіскап Лука (Война – Ясенецкій)

Яшчэ раз у нашым жыцьці даў нам Госпад сьвяткаваць найвялікшую ў гісторыі сьвету падзею, якая невымоўна ашаламіла усіх Анёлаў нябесных. Яны убачылі сышоўшага на зямлю з нябёсаў Прадвечнага Сына Боскага, Другую Асобу Сьвятой Тройцы, у целы чалавечым, якое пажадаў Ён прыняць. Яны убачылі Богачалавека, пра што ніколі падумаць не маглі.

Калі зьдзіўленыя да крайнасьці і Анёлы Боскія, то што ж скажам мы, людзі зямлі? Вядома, сказаць мы нічога не можам, а толькі пакорліва паслухаем, што кажа аб гэтым Сама Падстава гэтай дзівоснай падзеі. Слухайце жа, што кажа Ён Сам: “Я сьвятлом прыйшоў у сьвет, каб кожны, хто верыць у Мяне, не заставаўся ў цемры.” (Ян. 12:46)

Паслухаем таксама, што сказаў аб гэтым вялікі прарок Ісая: “Народ, які хадзіў у цемры, убачыць сьвятло вялікае; на жыхароў краіны ценю сьмяротнага сьвятло зазьзяе.” (Іс. 9:2)

Углыбімся ў словы умілаванага Хрысту Богу Апостала Яна Багаслова: “Ведаем таксама, што Сын Божы прыйшоў і даў нам (сьвятло і) розум, каб спазналі (Бога) сапраўднага і каб былі мы ў Сапраўдным Сыне Ягоным, Ісусе Хрысьце. Ён ёсьць Сапраўдны Бог і жыцьцё вечнае.” (1 Ян. 5:20)

Суцэльная, як густая цемра бязьмесячнай ночы, была імга, паланіўшая розум і сэрцы старажытных людзей, абагаўляўшых шматлікіх жывёл і нават бяздушныя прадметы.

Нават рэлігіі самых культурных народаў пазьнейшага часу – грэкаў і рымлян – да часу Нараджэньня Хрыстова прыйшлі ў такі заняпад, што самі жрацы сьмяяліся над сваімі вераваньнямі.

Здавалася бы, што трэба зрабіць выключэньне для багавыбранага народа Ізраільскага, але і гэты народ быў да крайнасьці не цьвёрды ў сваёй богаадкрытай веры і на працягу тысячагодзьдзяў часта зводзіўся на шлях ідалапаклонства, перанятага ў суседніх народаў. Толькі меншасьць гэтага народа з медным ілбом і жалезнай патыліцай захоўвала праўдзівую веру ў Адзінага Бога.

І вось у цяперашні дабраслаўлёны, найсьвяцейшы і найвялікшы дзень у гэтай згубнай цемры зазьзяла Боскае сьвятло ў пячоры на ускраіне горада Бэтлеем.

Паказана сьвету дзіўная і слаўная таямніца: цёмная пячора зрабілася небам, бо ў ёй зазьзяў сьвятло Боскасьці; ясьлі для корму быдла зьмясьцілі Няўмяшчальнага усім сусьветам Бога; пасад хэрувімаў, на якім сядзіць Бог, заменены Усячыстай Дзевай, на грудзі Якой ляжыць цяпер неспасьціжным чынам для нас зрабіўшыся чалавекам Прадвечны Хрыстос Бог.

Каму ж паведамлены гэтыя неспасьціжныя падзеі? Не царам і вяльможам, не мудрацам і філёзафам, ганарлівым у сваёй зямной славе, а простым, нічога не дасьведчаным, нічому не навучаным пастухам зьявіліся Анёлы, нябесным сьпевам узьвясьціўшыя ім аб тым, што зазьзяла Сонца Праўды і паказаны сьвету сьвятло вышэйшага, праўдзівага розуму.

Чаму жа менавіта простым пастухам узьвясьцілі Анёлы аб гэтак вялікай сусьветнай падзеі як Нараджэньне ў чалавечым целе Выратавальніка сьвету?

Чаму не моцным і мудрым сьвету? Таму, думаем мы, што Бог ганарлівым пярэчыць і толькі пакорлівым дае мілату.

Але, можа быць, скажа хто-небудзь, што усходнім вешчунам–мудрацам узьвясьціў Бог праз цудоўна зьявіўшуюся зорку аб Нараджэньні ў Бэтлеем Богачалавека Сына Боскага, прыняўшага цела чалавека ад Усясьвяцейшай і Усячыстай Дзевы Марыі.

Адкажу і на гэтае важнае пытаньне, наколькі дазволяць мне слабыя сілы мае.

Хто былі гэтыя здалёку прыйоўшыя вешчуны? У Калядным трапары яны названыя служыцелямі зорак. Усе сілы розуму свайго яны накіроўвалі да спазнаньня сьвяцілаў нябесных, зорак і плянэт, да вывучэньня законаў іх руху, да адкрыцьця новых зорак. Сэрцы і розум іх былі заўсёды скіраваныя да сьвятла нябеснага, а гэта няўжо не значыць, што сэрцы іх прагнулі спазнаньня праўдзівага сьвятла? О, вядома, так! Нават для нас сьвятло нябесных сьвяцілаў значна бліжэй да сьвятла праўдзівага, нябеснага, чым мёртвы электрычны сьвет. І вешчуны, зоркам служыўшыя, у сваім рэлігійным спазнаньні былі значна вышэй, чым грубыя язычнікі, абагаўляўшыя неадушаўлёныя прадметы. І былі яны непараўнальна больш годныя усьлед за пастухамі віфліемскімі прыйсьці і пакланіцца нарадзіўшамуся Сыну Чалавечаму і Сыну Боскаму і прынесьці Яму ў дарунак золата, ладан і сьмірну. Золата – як дарунак, належны уладару, ладан – як праўдзіваму Першасьвятару, і сьмірну – у дамавіну Яго пасьля выратаваньня Ім сьвету крыжам Ягоным.

Удастоеныя былі гэтыя мудрацы далёкіх усходніх краін бачаньня і адданьня глыбокай пашаны Боганемаўлю Хрысту, бо бачыў Бог, як шчыра імкнуліся яны да спазнаньня Адзінага Праўдзівага Нябеснага Сьвятла.

І аб нас ведае Сэрцазнавец Хрыстос Бог усё, чаго годныя мы, і ўсе недахопы нашы і прызначае кожнаму з нас то, чаго заслугоўваем мы.

І ускладае Ён на нас тыя крыжы, якія выратавальныя для нас. І павінны мы пакорліва і нават з падзякай несьці іх. Бо і Сам Ён у цяперашні дабраслаўлёны дзень прыняў цела чалавека не дзеля таго, каб быць сусьветным царом і уладаром, а дзеля прыніжэньня, перасьледу і абраз ад грэшнікаў, і Сам панёс самы страшны з усіх крыжоў, на якім і аддаў жыцьцё Сваю дзеля выратаваньні вернікаў у Яго ад гвалту злога.

Перанясемся ж і мы, хоць бы толькі разумова, усьлед за вешчунамі ў пячору Віфліему і прынясем у дарунак Яму, Выратавальніку нашаму, усю сілу веры ў Яго, усю глыбіню любові да Яго, пакаяньне ў грэках і беззаконьнях нашых.

І прабачыць Ён нам усю брыдоту нашу, і загадае Апосталу Пятру адкрыць прад намі браму Царства Нябеснага.

Гэтая радасьць ды будзе са ўсімі вамі, браты і сёстры мае!

Амін.

1958 г.