СЛОВА НА ЎЗВЫШЭНЬНЯ ГОДНАГА І ЖЫВАТВОРЧАГА КРЫЖА ГОСПАДА

Слова пра крыж для пагібельных - юродзтва ёсьць, а нам, што ратуемся, - сіла Божая!

1 Кар. 1:18

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа!

Ісьціна, паводле слова Сьвятога Апостала, дарогі браты і сёстры, сёньня мы з вамі бачна дакраналіся да гэтай сілы, стаўшы удзельнікамі Узвышэньня Сьвятога Крыжа. Міма кожнага з вас праплыла Жыватворчае Дрэва, вынесенае з Сьвятое Сьвятых, зь зямнога неба, з алтара Гасподняга. Праплыло, і паднялося на вышыню, і апусьцілася да зямлі, каб зноў падняцца, восені усе бакі сьвету, каб кожны убачыў, зразумеў і адчуў сілу і уладу гэтай вялікай адзнакі перамогі.

І вось сёньня пераможныя сьпеў гучыць над усім сьветам: “Радуйся, Жыватворчы Крыж!” Якія дзіўныя словы, дарагія мае браты: прылада ганебнага катаваньня прыносіць жыцьцё і радасьць. Зьнясіленьне і крайняя галеча - нараджаюць багацьце дароў Духа Сьвятога, і Дрэва Крыжавое становіцца Дрэвам райскай і упрыгожваецца таемнымі кветкамі, якія выпускаюць водары жыцьця вечнага. І з бяздоннага смутку Вялікай Пятніцы - зазьзяе радасьць і сьвятло Ўваскрэсеньня Хрыстовага. Таму, любасныя мае, у Бога Любові цалкам асаблівая лёгіка. І слова аб Крыжы - для гінуўшых ёсьць пачварнасьць, для юдэяў - спакуса, для элінаў - вар'яцтва. Бог перамагае сілай любові да канца, любоўю ахвярнасьці, каханьня крыжа. І пераможны знак гэтай бязьмежнай любові Бога Тройцы да сьвету - ёсьць Крыж. «Бо так палюбіў Бог сьвет, што Сына Свайго Адзінароднага на расьпяцьце».

Для нас, праваслаўных, сузіраньне ахвярнай любові напаўняе душу любоўю, удзячнасьцю і урачыстасьцю - Узвышэньня Сьвятога Крыжа ў сэрцах нашых. І, такім чынам, Крыж таксама пераможны знак нашай любві да Бога і братоў нашых. Ім, Крыжам, з натхненьнем маем магчымасьць сказаць Айцу, і сваё слова пра крыж нашага жыцьця, калі гэта магчыма, хай ня будзе гэтая страшная чаша хросных пакут - нашым лёсам, але калі немагчыма - то хай будзе воля Твая крыжовая нас. Але пайшлі, Гасподзь, сілу і волю прыняць і панесьці Крыж. Умацуй нас сэрцам і вуснамі цалаваць Крыж як самы каштоўны скарб, які уводзіцца ў патаемная таямніца і дасканаласьць Тваёй Боскай любові. Адчыні, Гасподзь, сэрца нашае, любоўю Крыжа Твайго, даруй цярпеньне і мужнасьць, з якімі Ты заклікаеш нас: «Цярпеньне вашым хросным ратуйце душы вашы і хто вытрывае да канца, у любові крыжовай, уратуецца».

Кожны з нас, дарагія браты і сёстры, па вопыце ведае, што крыж мае вялікую сілу, і большасьць хрысьціян баяцца літаральна на хвіліну зьняць з шыі крыж, каб не пазбавіць сябе яго агароджвае сілы. Крыжам мы пачынаем кожную малітву, і крыжам мы яе заканчваем. Крыжам мы асяняем сваю пасьцель перад тым, як адысьці да сну. Крыжам мы асьвячаем свае дамы, упрыгожваем сьвятыя рызы і храмы. Крыж сам па сабе дзіўна прыгожы, мае дасканалую форму, але не з-за сваёй прыгажосьці ён валодае такой сілай, а таму, што на ім быў укрыжаваны Хрыстос. Таму калі на душы ў нас пахмурна, а гэта бывае ад таго, што шалёная раць нячысьцікаў наганяе на нас роспач, досыць нам зірнуць на Крыж Хрыста і параўнаць сваю смутак з сумам Хрыста - і наш смутак здасца нам проста сьмешны ў параўнаньні з той, якую Ён насіў у сэрца, бачаць нашы грахі. Калі ў нас нешта баліць і нам цяжка пераносіць боль, досыць паглядзець на Крыж Хрыста - і нам адразу стане сорамна, што мы стогнем і плачам ад малых выпрабаваньняў у параўнаньні з тымі выпрабаваньнямі, якія Гасподзь зьведаў за нас. Калі мы засталіся адны і нам здаецца, што мы усімі кінутыя, і ў сэрцы ў нас туга, дастаткова зірнуць на Крыж Хрыста - і нам стане сорамна, таму што мы ніколі не бываем адны, бо сказаў: “Я з вамі ва усе дні да сканчэньня веку”. Такім чынам, трымаючы памяць аб Крыжы ў сваім розуме, мы можам жыць, нічога не баючыся.

Мы ведаем, што не чалавечымі выдумкамі увайшоў у сьвет гэты выдатны сьвята, якая увабрала ў сябе тры розначасовых падзеі гісторыі Жыватворчага Дрэва, і ня чалавечымі намаганьнямі захоўваецца яно ў сьвеце ужо на працягу семнаццаці стагодзьдзяў. Гэта справа Божае, бо Крыж быў дадзены Сыну Айцом і быў прыняты ад Яго. Любоў Айца адпачыўшы на Сінія Духам Сьвятым, прыхаваная ў цемры і змроку Гэфсыманскага ночы, як і ў сьвятле Галгофскага дня. Але яна схавалася дзеля Любові, пераможнай ў ахвярнасьці, каб праз гэта зазьзяць ў сіле і славе сваёй.

Сёньня і штодня Хрыстос кліча усіх нас - да свабоднага прыняцьця Крыжа, яго узьвіжаньня. Таму жорсткі лёс становіцца ужо уласным ахвярапрынашэньнем, праз адданасьць і пакорлівасьць крыжовай волі Божай. Тады прыходзіць сьвет і радасьць у жыцьцё наша, Крыж ужо не руйнуе нас, а ажыўляе і натхняе, таму што ў ім мы пазнаем сілу Любові Божай.

Таму вялікае духоўнае значэньне цяперашняй урачыстасьці ў тым, што сама жыцьцё наша павінна быць такі Узьвіжаньне для кожнага з нас - яго уласнага Крыжа. Крыж даецца кожнаму свой, у адказ на яго заключэньне, па слове Госпада: “Вазьмі крыж твой і ідзі за Мною, куды б я ні пайшоў, у Гэфсыманію, на Галгофу, у глыбіню пякельную”. Гэты наш Крыж зьяўляецца, перш за усё, жыцьцёвы жэрабя, чалавечы лёс. Яна нясе ў сабе радасьць і гора, натхненьня і зьнямога, патрэбы і клопату, праца і пазбаўленьня, хваробы і страты, паміраньне і уваскрэсеньня!

Усё наша жыцьцё, упадабаныя мае, - ёсьць крыжовае узыходжаньне, узыходжаньня да хрэснага канца свайго і хрысьціянскага скону жыцьця нашага. Лёс наша дадзена нам, і мы застаёмся несвабодныя ў ягоным абраньні, але ад нас патрабуецца подзьвіг веры да прыняцьця волі Божай у яе няспасьцігальнасьці і часам бачнай жорсткасьці.

Мы жывем у сьвеце страсьцей, хвароб і няспыннага нападу злога, таму часах нам здаецца, што сёньняшняе наша жыцьцё асабліва зьнемагае пад крыжам, што напады злога робяцца невыноснымі. З болем бачым усе беды нашага народа і нашай шматпакутнай Радзімы. Але адначасова павінны бачыць вокам веры і любові, што чым цяжэй Крыж - тым вышэй абраньня, чым глыбей пакуты - тым больш цудоўная слава, чым цямней і страшней ноч - тым ярчэй зьзяюць зоркі на небе міласэрнасьці Божай.

Гэтая дабрашчасная думка, аб крыжовым лёсе і непазьбежнай крыжовай перамогі, павінна засесьці ў нашым розуме, а праз розум увайсьці і ў наша сэрца, каб мы не толькі чыста тэарэтычна, розумам, але і сэрцам сваім узялі усю выратавальную сілу пакуты. І вось перад намі на аналоі найбольш поўнае увасабленьне гэтай ідэі, рэальна бачны намі Крыж, на якім - укрыжаваны Чалавек і Бог Ісус Хрыстос.

Так зацьвердзім ж, дарагія мае, нашы думкі і розум Жыватворчага сілай Крыжа Хрыстовага, накіруем да яго набожна нашу увагу і найбольш у сёньняшні дзень сьвята Узвышэньня, узьнясем і уславім Крыж у душах і целах нашых перад Крыжа ў замілаваньні сэрцаў і ў падпарадкаваньні духу, бо немагчыма чалавеку годна праславіць і невымоўную сілу, і веліч Сьвятога Крыжа.

Паклонімся ж, браты і сёстры, Крыжу, будзем яго Ўзвышаць духоўна, з верай і любоўю, надзеяй і пакорай, зь незваротным жаданьнем адкінуць сябе ў імя любові і прымаць свае лёсу - як загад Божае. І тады крыж наш стане знакам перамогі духоўнай, радасьцю, удзячнасьцю, урачыстасьцю. І мы з пакутнікамі, і старажытнымі і з нашымі дарагімі новамучанікаў і спавядальнікамі Кіеўскага Праваслаўе, напаўняючыся нятленным натхненьнем і засьпяваем: “Радуйся, Жыватворчы Крыж”. Амін.

Прат. Сяргей Горбік

14/27 верасьня 2013 л.Б.