ДУХОЎНЫЯ РАЗМОВЫ. РАЗМОВА 3

звышгодны Макар Эгіпэцкі

аб тым, што браты паміж сабой павінны жыць шчыра, у прастаце, у любові, у міры, разам з тым весьці барацьбу і змаганьне зь унутранымі думкамі

1. Браты павінны знаходзіцца адзін з адным у вялікай любові. Ці яны моляцца, альбо чытаюць Пісаньне, альбо займаюцца нейкай працай, – у падмурак ды пакладуць любоў адзін да аднаго; у такім выпадку жаданьне іх можа ўдастоіцца Боскай дабрыні. І хто моліцца, і хто чытае, і хто працуе, усё здольныя рабіць з карысьцю, калі яны жывуць паміж сабой у шчырасьці і прастаце. Бо што напісана? “Хай будзе воля Твая як на небе, так на зямлі” (Мц. 6:10), каб, – як Анёлы на нябёсах знаходзяцца паміж сабой у вялікае аднадумнасьці, жывучы ў міры і любові, і няма там ганарыстасьці альбо зайздрасьці, але ўзаемная любой і шчырасьць, – так жывуць разам і браты. Калі выпадзе нейкім трынаццаці людзям быць у адной справе, то не могуць яны працягваць яе цэлы дзень і цэлую ноч; наадварот, некаторыя зь іх правядуць у малітве шэсьць гадзін, і жадаюць чытаць, іншыя старана прыслужваюць, а іншыя займаюцца нейкай працай.

АНАЛІЗ ГРАФІЧНЫХ ВЫЯВАЎ САФІЙСКАГА САБОРУ Ў ПОЛАЦКУ

Н. Кушнярэвіч

Адной зь самых цікавых, загадкавых і трагічных старонак мураванага дойлідзтв Беларусі зьяўляецца сакральная і архітэктурна—будаўнічая гісторыя Сафійскага сабора ў Полацку. Помнік захаваўся значна горш за аднайменныя храмы Кіева і Ноўгарада, але гэта не зьменшыла навуковага інтарэсу да яго.

Храм вывучалі расійскія дасьледчыкі А.П.Паўлінаў, П.П.Пакрышкін, К.В.Шыроцкі, М.І.Бруноў, І.М.Хозераў, М.К.Каргер, П.А.Рапапорт, а таксама беларускія навукоўцы М.М.Шчакаціхін, М.А.Ткачоў, В.Р.Сьлюнчанка, Г.В.Штыхаў, А.А.Трусаў і інш. Заключны этап яго архітэктурна—археалягічных дасьледаваньняў быў праведзены ў 1975—1980 гг. навукоўцам зь Ленінграда В.Булкіным [1]. Вынікі гэтай працы дазволілі адказаць на многія пытаньні, зьвязаныя з гісторыяй храма і эвалюцыяй яго аб’ёмна—прасторавай структуры.

НЯДЗЕЛЯ ПРАБАЧЭНЬНЯ

мітрапаліт Антоні (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Мы цяпер знаходзімся ў самага пачатку Вялікага Посту. Пост гэта вобразна — наш шлях ад зямлі да сустрэчы тварам да твару з Госпадам. Сустрэча з Госпадам — гэта самае глыбокае жаданьне нашага жыцьця, але з Богам трэба сустрэцца з прыміраным сэрцам.

У сёньняшнім Эвангельлі мы чыталі, што калі мы не прабачым адзін аднаму нашы правіны, то і Айцец наш нябесны не прабачыць нам. І вось перад тым, як уступіць у гэты шлях Вялікага Посту, у самага ягонага пачатку Царква мудра, любоўна заснавала гэты вечар, калі падарожнікі, якія сабраліся разам ісьці да Пасаду Боскага, пачынаюць сваё вандраваньне, просячы прабачэньні ў Госпада, расьпяцьце Якога ляжыць і на нашым сумленьні, у Боскай Маці, у Хрысьціцеля Яна, у сьвятых прарокаў і апосталаў, ва усіх сьвятых і узаемна адзін ў аднаго.

ПАВУЧАЛЬНАЕ КАЗАНЬНЕ НА ВЯЛІКІ ПОСТ 2011 г. КАНСТАНТЫНОПАЛЬСКАГА ПАТРЫЯРХА ВАРФАЛАМЕЯ

ВАРФАЛАМЕЙ

ЛАСКАЙ БОЖАЙ

АРХІЕПІСКАП КАНСТАНтыНОПАЛЬСКІ - НОВАГА РЫМУ

І сусьветны ПАТРЫЯРХ

УСЁЙ СУПОЛЬНАСЬЦІ ЦАРКВЫ

ЛАСКА І МІР ЗБАЎЦЫ І ГОСПАДА НАШАГА ІСУСА ХРЫСТА, Зь НАШАЙ МАЛІТВАЙ, Дабраслаўленьнем І ПРАБАЧЭНЬНЕМ

Упадабаныя браты і дабраслаўлёныя дзеці ў Госпадзе,

“Вось, хада цноты адкрытае, усе ахвочыя спаборнічаць, уваходзьце, добра падрыхтаваўшыся да поснага змаганьня”, нават лепей сказаць, гэтае бегавішча - заўжды адкрытае, з таго самага часу, калі Усяміласьцівы Госпад Славы з добрай волі прыняў чалавечую прыроду. З таго часу Сьвятой Царквой кожны чалавек заклікаецца да удзелу ў бязьмежных дарунках ласкі Ўсясьвятога Духа, асабліва цягам гэтага дабраслаўлёнага пэрыяд Сьвятой і Вялікай Чатырохдзесятніцы.

Любыя дзеці ў Госпадзе,

ДУХОЎНЫЯ РАЗМОВЫ. РАЗМОВА 2

звышгодны Макар Эгіпэцкі

Аб царстве цемры, гэта значыцца граху, і аб тым, што толькі адзін бог можа адпусьціць нам грахі і збавіць нам ад рабства князя зла

1. Князь зла – царства цемры, найперш паланіўшы чалавека, так атачыў і апрануў душу ўладай цемры, як апранаюць чалавека, каб зрабіць яго царом і даць яму ўсе царскія рызы, і каб ад галавы да пазногцяў насіў ён на сябе ўсё царскае. Так князь зла апрануў душу грахом, усю сутнасьць яе, і ўсю апаганіў, усю паланіў у царстве сваім, не пакінуў у ёй вольным ад сваёй улады ніводнага яе члена, ні думак, ні розуму, ні цела, але апрануў яе ў парфіру цемры. Як у целе пакутывае  не адна ягоная частка, альбо не адзіны ягоны член, але ўсё яно цалкам адданае пакуце: так і душа ўся пацярпела ад хваробы пароку і граху. Злы ўсю душу, гэтую неабходную частку чалавека, гэты неабходны член ягоны, апрануў у злосьць сваю, гэта значыцца ў грэх; і такім чынам, цела зрабілася хварэючым і тленным.

ВЯЛІКІ ПОСТ

архімандрыт Максім (Матфеў)

Пост Вялікай Чатырохдзесятніцы, як і серада і пятніца на працягу усяго года — найстаражытнейшыя пасты, адзіныя, якія маюць Сусьветнае значэньне. Іх важнасьць была пацьверджана канонамі Сусьветных Сабораў (69 правіла [1] сьвятых апосталаў, 5 правіла [2] I Сусьветнага Сабору, 29 [3] і 89 [4] правіла VI Сусьветнага Сабору). Іншыя усталяваныя Царквой пасты заснаваны на Сьвятым Паданьні, якое, зрэшты, мае тую ж сілу і аўтарытэт.

Вялікі пост узыходзіць да апостальскіх часоў і быў заснаваны ў перайманьне саракадзённаму посту Выратавальніка (Мц. 4:2), а таксама саракадзённаму посту прарока Майсея (Вых. 34:28) і посту прарока Ільлі (3 Цар. 19:8).

Пра яго старажытнасьць сьведчыць тое, што толькі ў пэрыяд Вялікага посту, у адрозьненьне ад іншых, пазьнейшых шматдзённых пастоў, не дазваляецца), акрамя суботы і нядзелі, зьдзяйсьненьне Бяскроўнай Ахвяры (г.зн. поўнай Літургіі).

З раньніх часоў Вялікі пост быў злучаны са старажытным пастом перад Вялікаднём — адным, дзьвюма, а потым шасьцю днямі перад Велікоднай Нядзеляй (Пакутны тыдзень, у іншай традыцыі — Вялікі тыдзень). Не знаходзіць сур'ёзных пацьверджаньняў і пераканаўчых доказаў здагадка, што спачатку дзеля дакладнага перайманьня саракадзённаму посту Выратавальніка ў пустэльні пасьля Ягонага хросту Чатырохдзесятніца была злучана са сьвятам Богазьяўленьня і пачыналася, такім чынам, 7 студзеня.

ШТО ЁСЬЦЬ “ΚΑΝΩΝ ΤΗΣ ΨΑΛΜΩΔΙΑΣ”, ТАК ЧАСТА ЗГАДАНАЕ Ў ЖЫЦЬЦЯПІСУ ЗВЫШГОДНАГА САВЫ АСЬВЯЧОНАГА?

А. Дзьмітрыеўскі

     У нас час мы можам даць больш – менш дакладныя дадзеныя аб гэтым пытаньні, бо ў нашых руках маецца апісаньне аднаго вельмі старажытнага рукапісу VIII—IX ст.ст., бачанай намі на Сінаі ў бібліятэцы. Рукапіс гэты мае для нас асаблівае значаньне сваім надпісам, усталёўваючым сувязь парадку, у ім выкладзеных, зь манастыром звг. Савы. Ώρολογιον κατα τον κανον της λαυρας του αγιου πατρος ημων Σαββα — вось поўная ягоная назва. Рукапіс гэты характарызуецца галоўным чынам парадкі анахарэцкага жыцьця пустэльнікаў альбо келіётаў анастыра сьв. Савы, але не пазбаўлена значаньня і для гісторыі царкоўна–богаслужбовага чыну, ужываемага ў самім манастыры, бо ягоны сутачны парадак бясспрэчна быў шмат у чым падобны. У Гадзінаслове адсутнічае службы паўночніца, ранішняя і павячэр’я, якія заменены пасьлядоўнасьцю “у першую гадзіну ночы”. У якасьці папярэднічаючых малітваў у Гадзінаслове пакладзена першая кафізма з падзелам на тры славы, а далей ідуць службы для першай, трэцяй, шостай і дзевятай гадзіны і для вячэрняй. Кожная з гэтых службаў па складу значна адрозьніваецца ад тых жа службаў нашага часу.

ДА ГОСПАДА…

ігумен Дыяніс (Васільеў) УПЦ КП

Калі мы толькі ў двух – мілата надыходзіць

Калі глядзім адзін аднаму ў вочы,

Калі спакойна і ціха,

Калі любоў і гармонія,

Калі спакой і сьвятло,

Калі смутак і радасьць,

Калі добра… і калі боляча,

Калі Ты – ёсьць Бог, а я слуга Твой.

Калі плачу я, а ты суцяшаеш,

Калі прашу я, а ты даеш…

Калі я падаю – Ты ўздымаеш,

Калі я жыву – Ты рады.

Калі Ты стукаеш, а я адчыняю,

Калі Ты прысутны, а я малітву схілены ўздымаю.

Калі кажаш ты, а я голас Твой чую…

Калі бярэш мяне за руку і мы проста крочым,

Калі вядзеш мяне, каб не спатыкнуўся.

Калі мы разам – нам добра.

Калі нам добра, ці патрэбны трэці?

Будзе па волі Тваёй,

Каб радавацца разам…

Каб жыць вечна....

Вечна побач,

Вечна ў мілаце.

Вечна…

аўтарызаваны пераклад зь украінскае мовы прат. Сяргей Горбік, “Беларуская Аўтакефалія”

СЛОВА Ў НЯДЗЕЛЮ МЯСАПУСНУЮ. АБ СТРАШНЫМ СУДЗЕ

архіяпіскап Лука (Война–Ясенецкі)

“Як было ў дні Ноя, так будзе і ў прыход Сына Чалавечага, бо як у дні перад патопам елі, пілі, жаніліся і выходзілі замуж да таго дня, як увайшоў Ной у каўчэг, і не разумелі, пакуль ня прыйшоў патоп і не забраў усіх, – так будзе і прыход Сына Чалавечага” (Мц. 24:37 – 39) – другі страшны прыход.

Ці так сапраўды будзе? Не, тое, што было ў дні Ноя, прыводзіць Хрыстос у Сваёй гаворцы пра Страшны Суд для таго, каб паказаць, што гэтак жа раптам, гэтак жа нечакана зьявіцца нам Сын чалавечы ў славе Сваёй зь усімі сьвятымі анёламі, каб зьдзейсьніць Свой Суд.

Чаму кажу я, што не дакладна так?

На словы Самога Госпада Ісуса Хрыста абапіраюся я, бо сказаў Ён: “І раптам, пасьля смутку дзён тых, сонца памеркне, і месяц ня дасьць сьвятла свайго, і зоркі спадуць зь неба, і сілы нябесныя пахіснуцца; і тады зьявіцца азнака Сына Чалавечага на небе; і тады заплачуць усе плямёны зямныя і ўбачаць Сына Чалавечага, Які будзе ісьці на аблоках нябесных зь сілаю і славаю вялікай…” (Мц. 24:29 – 30)

ДУХОЎНЫЯ РАЗМОВЫ. РАЗМОВА 1

звышгодны Макар Эгіпэцкі

Іншасказальнае тлумачэньне бачаньня, апісанага Прарокам Езэкіілям

1. Прарок Езэкііль распавёў Боскую і хвалебную зьяву і бачаньне, якую бачыў, і апісаў гэта, як зьяву, выкананае невымоўных таямніц. Бачыў жа ён на поле калясьніцу херувімаў, чатырох духоўных жывёл. У кожнай жывёлы было чатыры твары: адзін твар львіны, іншае твар арліны, яшчэ твар цялячы і твар чалавечы. І ў кожнага твару былі крыла, так што ні ў аднаго немагчыма было адрозьніць, дзе – пярэдні, ці задні бок. Плечы іх было ў вачах, і грудзі ў вачах, і не было месца, дзе б не было вачэй. Пры кожным твары было па тры кола, быццам кола ў коле, і ў колах быў дух. І Прарок бачыў як бы падабенства чалавека, і падножжа ў яго – як бы сапфірнае. Калясьніца гэтая (гэта значыцца Херувімы і жывёліны) насіла на сябе сядзячага Уладыку. Куды б не пажадаў Ён крочыць – жывёліны усюды былі павернуты туды тварам. І Прарок бачыў пад Херувімамі як бы руку чалавечую, якая іх падтрымлівала і насіла (Ізэк. 1:5–28).