АРХІЯПІСКАП ЯН АБ “КІЕЎСКАЕ МАДЭЛІ”

Гэтымі днямі карэспандэнт інтэрнэт – выданьня “Рэлігія ва Ўкраіне” сустрэўся зь Старшынёй Багаслоўска–кананічнае Камісіі ЎАПЦ, Архіяпіскапам Уманскім Янам (Мадзалеўскім), зь якім было запісана вялікае інтэрв’ю, якое выйшла ў расейскім варыянце пад назвай “Правобразам сучаснае “элінскае мадэлі” была “мадэль” кіеўская”. Сёньня ж “Украінская Аўтакефалія” прапануе вашай увазе поўны ўкраінскі варыянт згаданага дыялёгу (Зь якога і ўроблены дадзены пераклад – БА).

Карэспандэнт: Уладыка, распавядзіце, якая, зь Вашае кропкі зору, ідэнтычнасьць УАПЦ сёньня? Гэта царква Заходняй Украіны, усёй Украіны ці гэта родная Царква для ўкраінцаў усяго сьвету? Ці не перажыла яна за апошнія гады нейкую эвалюцыю?

Архіяпіскап Ян: Усім вядома, што нашы тры найбольшыя япархіі – Івана-Франкоўская, Львоўская і Тэрнопальская – разьмешчаны на Заходней Украіне, нягледзячы на гэта, УАПЦ бачыць сябе Царквой унівэрсальнай, у якой маглі знайсьці сябе месца любыя людзі – і ўкраінцы, і неўкраінцы, зь захаду і зь усходу.

Безумоўна, УАПЦ эвалюцыянуе і гэта бачна па матэрыялах нашых Архірэйскіх сабораў за апошнія некалькі гадоў.

Карэспандэнт: Ці не здаецца Вам, што ў Аўтакефальнае Царкве не было прыпісанага ёй крытыкамі вельмі відавочнага этнафілетызму?

Архіяпіскап Ян: Трэба заўважыць, што наша Царква ніколі не была этнафэлітычнаю, але паколькі адмоўная пазыцыя ў стаўленьні да этнафілетызму была адназначна пазначана толькі ў апошні час, гэта дазволіла экспэртам казаць аб зьмене вузкай нацыянальнай парадыгмы ў УАПЦ і вяртаньне яе да праваслаўнае эклезіялёгіі. Былі ў нас асобныя архірэі, заражаныя ерасьсю этнафілетызму, якія зараз, слава Богу, не зь намі. Сярод іх, напрыклад, архіяпіскап Ігар (Ісічэнка); безумоўна, ён быў іскравым прадстаўніком ідэалёгіі этнафілетызму і асабіста мне было цяжка мець зь ім справу.

Дазвольце яшчэ некалькі словаў аб ідэнтычнасьці. УАПЦ цяпер пазыцыянуе сябе як “маленьня Царква”, як неаднаразова паўтараў наш кіраўнік, Сьвяцейшы мітрапаліт Мяфодзій, але мы ведаем, што часам “маласьць” бывае больш значнаю, чым “вялікасьць” вялікіх юрысдыкцый. Маленькая вага можа ў стане, які склаўся, схіліць чашу вагаў у той альбо іншы бок.

І ЎПЦ МП, і ЎПЦ КП зацікаўлены ў том, каб УАПЦ была на іхнім баку, адпаведна, УАПЦ можа адгуляць вырашальную ролю, нягледзячы на тое, што не валодае вялікай колькасьцю парафій. Існуе пашыраная думка, што ЎАПЦ губляе свае парафіі, – гэта не адпавядае рэчаіснасьці. Колькасьць нашых грамад трымаецца на ўзроўні каля тысячы, як і было раней. Проста за рахунак таго, што існуе сталы дрэйф парафій зь адной юрысдыкцыі ў іншую, прычым як у бок УАПЦ, так і ў супрацьлеглым напрамку, колькасьць ёсьць наогул стабільнай.

Карэспандэнт: Тысяча парафій – гэта досыць багата! Розныя “дабрадзеі” звычайна прыпісваюць вам не больш шасьцісот парафій.

Архіяпіскап Ян: Так, каля тысячы. Гэтая колькасьць крыху хістаецца зважаючы на нестабільнасьць рэлігійнага становішча, што нараджае пераходы грамад і сьвятароў зь адной юрысдыкцыі ў іншую. Часьцей за ўсё зьменьваецца толькі падпарадкаваньне япіскапу, якое не цягне за сабой юрыдычную перарэгістрацыю статутаў грамад, што, у сваю чаргу, стварае пэўную блытаніну ў статыстычных дадзеных. Вось, нядаўна надышла інфармацыя аб тым, што пяць парафій аднаго зь дэканатаў у Тэрнопальскае вобласьці перашлі ад Філярэта да ўладыкі Мяфодзія.

Так альбо інакш, міграцыя парафій адбываецца рэгулярна.

Карэспандэнт: Гэтая тысяча – гэта такая “магутная купа”. І, як Вы кажаце, і ЎПЦ, і ЎПЦ КП жадалі б залучыць гэтую магутную тысячу да сябе. Як Вам здаецца, хто за апошнія гады зрабіў больш крокаў насустрач УАПЦ – Кіеўскі патрыярхат альбо ЎПЦ пад кіраўніцтвам Сьвяцейшага мітрапаліта Ўладзіміра?

Архіяпіскап Ян: Безумоўна, тыя намаганьні, якія рабіліся Ўкраінскае Праваслаўнае Царквой пад амафорам мітрапаліта Ўладзіміра, былі больш значнымі і сур’ёзнымі. Я маю на ўвазе не толькі апошнія заявы, але і перамовы 2006-га года, якія адбываліся пасьля трывалага адзінаццацігадовага перапынку. Цьвярозасьць падыходу, бачаньне існуючых праблемаў і прага да іх пераадоленьня ўсялялі надзею.

Наадварот, перамовы з Кіеўскім патрыярхатам заўсёды заходзілі ў глухі кут, не гледзячы на шматлікія спробы.

Карэспандэнт: Калі не памыляюся, апошні раз гэта было ў 2005-м годзе?

Архіяпіскап Ян: Так, у самым канцы 2005-га году. Прычым, штораз перамовы заходзілі ў глухі кут разьбіваючыся аб адзін і той жа камень спатыканьня – праблему кіраўніцтва ва ЎПЦ КП. Тут аніякія кампрамісы іх кіраўніком не ўспрымаюцца. Сьвяцейшы мітрапаліт Мяфодзій неаднаразова заклікаў главу Кіеўскага патрыярхату пайсьці з кіруючых пасад разам, даўшы тым самым магчымасьць аб’яднальнаму сабору абраць іншую асобу для кіраваньня агульнай юрысдыкцыяй. Гэта катэгарычна адкідалася дзеючым главой УПЦ КП, перамовы прыпыняліся і ўсе далейшыя спробы адшукаць кампрамісны варыянт выяўляліся пазбаўленымі сэнсу.

Карэспандэнт: Наколькі я ведаю, ва Ўкраіне ёсьць пэўны досьвед рэалізацыі рознымі юрысдыкцыямі агульных цэркоўна–культурніцкіх праектаў.Ці не здаецца Вам, што было б лягічна, што Аўтакефальная царква разам зь іншымі цэрквамі Ўкраіны яшчэ да пошуку юрыдычных шляхоў яднаньня мела б нейкія агульныя справы. Як вядома, нават у сьвецкае сфэры нішто так не яднае, як агульная справа і праца над нейчым агульным. Ці не здаецца Вам, што менавіта цяпер настаў такі момант.

Мяне заўсёды зьдзіўляла, што, нягледзячы на ўзаемную падобнасьць Кіеўскага патрыярхату і ЎАПЦ, менавіта асабісты момант перашкаджае рэалізацыі шматлікіх праектаў. Ці магчыма, насуперак гэтаму асабістаму моманту, зьдзяйсьненьне пэўных агульных праектаў, напрыклад, зь Маскоўскім патрыярхатам, які намагаецца дэманстраваць сваю ўкраінскасьць.

Архіяпіскап Ян: З Кіеўскім патрыярхатам у нас існуюць агульныя лякальныя праекты, у якіх бяруць удзел некаторыя дэканы, сьвятары і міране. На роўні архірэяў гэта практычна немагчыма праз амбітнасьць главы ЎПЦ КП, аб якой ужо казалася.

Што стасуецца ЎПЦ, то тут усё наадварот. Можа нам і жадалася б пачаць зь нейкіх лякальных праектаў, але не заўсёды сустракаецца разуменьне на ўзроўні сьвятароў. Больш мабільным, адукаваным і “падкаваным” у разуменьня магчымых шляхоў супрацоўніцтва выяўляецца Сьвяцейшы мітрапаліт Уладзімір і ягоная каманда, чым прадстаўнікі ЎПЦ на месцах. Нейкіх агульнацаркоўных агульных праектаў мы сёньня дазволіць сябе не можам, а нешта меней маштабнае не выходзіць зь аб’ектыўных прычын, хоць дамоўленасьці ёсьць, і перамоўныя камісіі стала абмяркоўваюць гэтыя пытаньні. Магчыма, пасьля чарговага раунда перамоў, зьявіцца нейкая агульная справа, напрыклад, гэта маглі б быць агульныя пераклады і рэдакцыя богаслужбовай літаратуры, абмеркаваньне актуальных багаслоўскіх праблемаў. Жадаецца спадзявацца, гэта пытаньне будзе вырашана ў найблізкай будучыне.

Карэспандэнт: Можа, варта было б пачаць ствараць нейкія інтэлектуальныя пляцоўкі? Значыцца не толькі праводзіць нейкія “круглыя сталы”, але і выдаваць часопісы, рабіць інтэрнэт–праекты, прысьвечаныя тэме яднаньня, і зьбіраць вакол гэтага людзей як зьнізу, так і зьверху? Магчыма, з гэтай мэтай варта заснаваць нейкае брацтва альбо грамадзянскія ініцыятывы?

Архіяпіскап Ян: Ва ЎАПЦ як юрысдыкцыі, якая мае багаты досьвед працы з праваслаўнымі брацтвамі, ёсьць пэўныя асьцярогі, што яны могуць адыгрываць не цалкам станоўчую ролю не толькі ў працэсе яднаньня, а і ў працэсе жыцьцядзейнасьці самой царкоўнай арганізацыі. Аднак, пытаньне агульных праектаў, у тым ліку інтэлектуальных, зь залучэньнем інтэрнэт – рэсурсаў і іншых СМІ, безумоўна, ёсьць актуальным і, будзем спадзявацца, што па выніках наступнай сэрыі перамоў мы будзем мець з гэтага пэўны вынік.

Карэспандэнт: Калі брацтвы непакояць, магчыма, тым, што зьнізу прыходзяць розныя анархічныя элемэнты, то, магчыма, ёсьць сэнс у стварэньні навукова–багаслоўскіх калектываў, такіх своеасаблівых брацтваў для выкладчыкаў і экспэртаў розных канфэсій, якія маюць послух сваім герархам, і не былі б такімі анархічнымі, як некаторыя братчыкі?

Архіяпіскап Ян: Безумоўна! Была нават думка аб тым, каб даць магчымасьць выкладчыкам сэмінарый УАПЦ праслухоўваць курсы лекцый у Кіеўскіх духоўных школах для ўздыманьня свайго багаслоўскага ўзроўню. Гэта абмяркоўвалася, але наша апошняя працоўная сустрэча была так даўно, што гэтае пытаньне засталося ў стадыі распрацоўкі.

Карэспандэнт: Лічу, што такой агульнай справай магло б зрабіцца выданьне ўкраінскіх сэрый багаслоўскіх кніг. Сёньня выпускам багаслоўскіх кніг украінскае мовай займаюцца сьвецкія выдаўцы, такія як, напрыклад, “Дух і Літара”. Нешта выдаюць грэка–каталікі. Нядаўна ЎПЦ МП выдала ва ўкраінскім перакладзе кнігі архіяпіскапа Іларыёна (Алфеева) “Таямніца веры”, выдадзена кніга аб Рамане Салодкасьпявака ўкраінскай мовай, “Слова Пастыра. Бяседы аб праваслаўнае веры” патрыярха Кірылы. Магчыма, варта зрабіць крокі насустрач, зрабіўшы агульны праект? Магчыма, і ўкраінская дзяржава выявіць да гэтага інтарэс?

Архіяпіскап Ян: Гэта было б вельмі добра. Я думаю, што мы будзем спрабаваць дамовіцца аб гэтым на наступных перамовах. Спадзяюся, што іх чарговая фаза выявіцца больш актыўнай і не будзе настолькі трывалых перапынкаў у нашых сустрэчах. Калі мы доўга не сустракаемся, то забываем, аб чым размаўлялі ў апошні раз. Думаю, першыя некалькі гадзін нам давядзецца цалкам прысьвяціць аднаўленьню нашых папярэдніх дамоўленасьцяў. Добра, што з боку ЎПЦ мы маем цяпер адэкватную перамоўную камісію, склад якой зазнаў пасьля апошняга Сыноду значныя зьмены і папоўніўся тымі людзьмі, зь якімі сапраўды магчыма весьці сур’ёзны і трывалы дыялёг.

Карэспандэнт: Некаторыя аналітыкі ацанілі склад гэтай камісіі як дэманстрацыю з боку ЎПЦ адкрытасьці адносна Аўтакефальнай Царквы. І таму вынікае думка: калі нават гэты склад не здолее дамовіцца, каб УАПЦ увайшла як аўтаномная царква ў УПЦ МП, то гэта немагчыма наогул. Наколькі, пры спрыяльных абставінах і пры адпаведным багаслоўскім абгрунтаваньні, магчыма знаходжаньне ЎАПЦ у складзе ЎПЦ Маскоўскага патрыярхату, без парываньняў апошняй кананічных сувязяў зь Масквой? Ці гэта прынцыпова немагчыма?

Архіяпіскап Ян: Для пераважнае большасьці нашых сьвятароў і міран пераход у Маскоўскі патрыярхат будзе відавочнай здрадай ідэі аўтакефаліі, і таму ўваходжаньне непасрэдна пад амафор Сьвяцейшага мітрапаліта Ўладзіміра мы не можам сябе дазволіць. Набываючы такім чынам кананічную еднасьць, мы губляем парафіяльную еднасьць, еднасьць вернікаў, якія складаюць цела ЎАПЦ.

Але разумеючы неабходнасьць набыцьця кананічнае еднасьці і еўхарыстычных зносін зь сусьветным Праваслаўем, мы разглядаем мадэлі, якія задаволілі б як УПЦ, так і ЎАПЦ. Мы намагаемся адшукаць кампрамісны варыянт, які прадбачыў б наяўнасьць зьнешняга гаранта самабытнасьці нашай юрысдыкцыі. Ім мог бы зрабіцца Канстантынопальскі патрыярхат, які гістарычна мае права на існаваньня ва Ўкраіне, калі згадаць усе кананічныя нюансы гісторыі прыяднаньня Кіеўскае мітраполіі да Маскоўскага патрыярхату ў XVII ст.

Мы спадзяемся, што Сусьветны патрыярх возьме на сябе функцыю незалежнага арбітра і гаранта таго, што ЎАПЦ, адшукаўшы кананічную еднасьць зь сусьветным Праваслаўем ва ўлоньні іншай юрысдыкцыі, тым ня меней, захаваем самаідэнтычнасьць. Як гэта будзе адбывацца, мы пакуль не ведаем, але менавіта такая схема дазволіла б нам не згубіць паству, і нават пэўным чынам паслужыць узмацненьню пазыцый УПЦ, якая здолела б адрадзіць свае тры калісьці практычна згубленыя япархіі: Львоўскую, дзе ў яе мала парафій, Івана–Франкоўскую, дзе іх ня вельмі багата, і Тэрнопальскую. Гэта быў бы, на мой погляд, значны посьпех УПЦ ў справе пацьверджаньня і ўзмацненьня свайго аўтаномнага статусу, які пасьля візыту Сьвяцейшага патрыярха Кірылы ва Ўкраіну гэтым летам пагражаў апынуцца пад пытаньнем ў некаторых сваіх аспэктах.

Карэспандэнт: Гэта вельмі цікавы варыянт, аб якім Вы распавялі. Выходзіць, што насупраць думкі аналітыкаў, якія праводзяць аналёгію паміж умовамі ўваходжаньня ЎАПЦ у склад УПЦ з тымі, на якіх Руская замежная Царква ўвайшла да яднаньня з РПЦ, такая аналёгія, зь Вашай кропкі зору тут не працуе. У такім выпадку, неабходна нейкае больш складанае рашэньне, зь залучэньнем у якасьці арбітра Канстантынопальскага патрыярха. Але ці магчымы іншыя варыянты вырашэньня долі Аўтакефальнае Царквы, напрыклад, прамое падпарадкаваньне Канстантынопалю.

Мы ведаем, што Масква вельмі раўніва ставіцца да гэтага, пагражаючы расколам сусьветнага Праваслаўя, які магчымы ў тым выпадку, калі Канстантынопальскі патрыярх возьме ўкраінскіх аўтакефалістаў у сваю юрысдыкцыю. Але, паколькі ЎАПЦ “маленькая Царква”, магчыма, Масква магла б гэтую тысячу парафій у складзе Канстантынопальскага патрыярхату выцерпець і не пайсьці на глябальны разрыў з рэштай Праваслаўя.

Архіяпіскап Ян: Магчыма і здолела б выцерпець. Але мы разумеем, чым абумоўлена палітыка маскоўскага патрыярха, як і тое, што Масква абсалютова не зацікаўлена пускаць ва Ўкраіну Канстантынопальскі патрыярхат, справядліва бачачы ў гэтым пагрозу для сябе. Мне здаецца, што расколу сусьветнага Праваслаўя не адбудзецца, хутчэй за ўсё, сама Масква можа пайсьці ў раскол ад сусьветнага Праваслаўя, калі Сусьветны патрыярх увайдзе на тэрыторыю Ўкраіны. Занадта мала сатэлітаў засталося ў РПЦ ў праваслаўным сьвеце. Так альбо інакш, разумеючы зацікаўленасьць у захаваньні агульнацаркоўнага сьвету і непажаданасьць падобных дзеяў з боку Масквы, жадалася б, перш за ўсё, працаваць над тым варыянтам, які будзе найменьш для ўсіх.

Безумоўна, магчыма ўявіць сябе часовае ўваходжаньне ЎАПЦ на правах аўтаноміі ў склад Канстантынопальскага патрыярхату, прычым, не на год і нават не на дзесяць гадоў. Але існуе небясьпека, што такі варыянт кананічнае легітымізацыі герархіі ЎАПЦ мог бы прывесьці да істотнага завастрэньня канфрантацыі паміж праваслаўнымі юрысдыкцыямі ва Ўкраіне. Цяпер магчыма размаўляць аб наяўнасьці толькі адной кананічнае юрысдыкцыі, што мае зносіны зь сусьветным Праваслаўем – УПЦ, але становішча зьменіцца ў выпадку прыёму ЎАПЦ у Канстантынопальскі патрыярхат, што падцепліць паміжюрысдыкцыйную напружанасьць. Таму, перш за ўсё, мы намагаемся працаваць над мяккім варыянтам, які дастатковай мерай адпавядаў бы інтарэсам як УАПЦ, так і ЎПЦ пад амафорам мітрапаліта Ўладзіміра.

Такім чынам, звычайна, ідэальнага рашэньня ўсё адно няма, хтосьці застанецца ў большым плюсе, хтосьці – у меншым, але, так альбо інакш, рашэньне ўкраінскай царкоўнае праблемы мусіць зьдзяйсьніцца ў фармаце, які б адпавядаў інтарэсам не той ці іншае юрысдыкцыі, а Праваслаўнае Царкве ва Ўкраіне цалкам. Калі мы адмовімся ад дыялёгу зь УПЦ і будзем весьці перамовы выключна з Канстантынопалем, то гэта будзе выгодна толькі Канстантынопалю і ЎАПЦ, але прывядзе да завастрэньня канфэсійнага становішча ва Ўкраіне, што аніяк ня ёсьць нашай мэтай. Наадварот, мы жадаем спрыяць прывядзеньню жыцьця праваслаўных цэркваў ва Ўкраіне да агульнаправаслаўнай нормы. Безумоўна, важна, каб гэты варыянт быў прыняты таксама і Масквой, пры тым, што ва Ўкраіне шмат хто ўжо разумее яго актуальнасьць.

Мне здаецца, наша лёгіка зразумелая прадстаўнікам Канстантынопальскага патрыярхату, але мы яшчэ не ведаем думкі вышэйшага кіраўніцтва РПЦ. А мы павіны быць рэалістамі, разумеючы, што дыялёг аб будучыні Праваслаўнай Царквы ва Ўкраіне мае адбывацца і зь улікам думкі Масквы – недаацэньваць уплыў РПЦ на агульнаправаслаўныя працэсы было б наіўна. Сьвяцейшы патрыярх Кірыла – герарх, які валодае стратэгічным бачаньнем будучага Праваслаўя. І мы павінны намагацца вытлумачыць яму і сваю лёгіку, і тое, як мы разумеем інтарэсы ЎАПЦ і Праваслаўя ва Ўкраіне цалкам. Мы павінны зразумець – каб прыйсьці да рэальнага і канструктыўнага рашэньня, неабходна ўзаемаразуменьне, неабходна, каб усе зацікаўленыя бакі былі гатовыя ахвяраваць сваімі юрысдыкцыйнымі інтарэсамі дзеля інтарэсаў Царквы.

Карэспандэнт: У чым жа палягае Ваша прапанова? Мова ідзе аб прыяднаньне ЎАПЦ да ЎПЦ пры ўдзеле Сусьветнага Патрыярха?

Архіяпіскап Ян: Калі мы жадаем прыйсьці да рэальнага вырашэньня царкоўнае праблемы ва Ўкраіне, то павінны навучыцца мысьліць царкоўнымі, кананічнымі, а не палітычнымі катэгорыямі. Прыяднаньне – гэта сынонім канфэсійнага паражэньня. І зь меркаваньняў пастырскага характару, каб захаваць сваю паству, УАПЦ адкідае падобныя варыянты вырашэньня праблемы. Але мы гатовы размаўляць аб “аднаўленьне царкоўнае еднасьці” Украінскай Праваслаўнай Царквы. Цяпер аб нашай прапанове. Не так даўно быў апублікаваны мой артыкул, дзея зьвярнуўся да досьведу Элінскае Царквы, у якой царкоўная еднасьць мае, так бы мовіць, складной характар падпарадкаваньня. Элінская Царква мае ўсе адзнакі адзінае Памеснае Царквы, у рамках якой існуе цэнтралізаванае кананічнае кіраваньне

У Элінскае Царкве існуюць такія кананічныя ворганы як Кіраўнік і Архірэйскі Сабор ( у Грэцыі ён называецца Сынодам). Разам з тым, гэтая Памесная Царква як бы складаецца зь двух юрысдыкцый – уласна грэцкай і юрысдыкцыі Сусьветнага Патрыярха. Больш паловы япархій Элінскае Царквы знаходзяцца на тэрыторыі так званых “новых зямель”, які былі ўключаны да складу грэцкае дзяржавы пасьля балканскіх войнаў. Гістарычна гэтыя япархіі заўсёды належалі Канстантынопальскаму патрыярхату.

Аднак, адпаведна Томасу аб аўтакефаліі Грэцкае Царквы, яе кананічнае тэрыторыя была вызначана тэрыторыяй грэцкай дзяржавы. Вынікла калізія. Грэцкая дзяржава і грамадзтва былі зацікаўлены ў тым, каб Царква ў Грэцыі была адзінай. Зь іншага боку, было абсалютна зразумела, што ў аднабаковым парадку, толькі намаганьнямі дзяржавы і Элінскае Царквы гэтае пытаньне вырашыць немагчыма. Зрабілася зразумелым, што выратаваць становішча можа толькі кампраміс. І гэты кампраміс быў знойдзены. Канстантынопаль не адмовіўся цалкам ад сваіх юрысдыкцыйных правоў на “новыя тэрыторыі”. Але ён пагадзіўся дзеля еднасьці Царквы ў Грэцыі дэлегаваць частку гэтых правоў Сабору япіскапаў Элінскае Царквы пад старшынствам архіяпіскапа Афінскага. Такім чынам, вынікла адзіная цэнтралізаваная царкоўная структура, якая складаецца зь двух юрысдыкцый.

Карэспандэнт: Вы лічыце, што Элінская мадэль магла б выявіцца карыснай і для Ўкраіны?

Архіяпіскап Ян: Менавіта гэта я і напісаў ва згаданым артыкуле, які, да рэчы, быў апублікаваны на Вашым сайце ў аўтарскім варыянце. Мы павінны зразумець дзьве рэчы. Першае. Стварэньне ва Ўкраіне паўнавартаснай юрысдыкцыі Канстантынопаля без узгадненьня зь УПЦ прывядзе да канфлікту, і істотна адцягне час легітымізацыі ЎАПЦ. І другое. Ні паства ЎАПЦ, ані паства любой іншае царкоўнае структуры, што прэзэнтуе аўтакефальны рух, ніколі не пагадзіцца на тое, каб “растварыцца” ва ЎПЦ. Перайсьці на такіх умовах можа толькі групка клірыкаў, але не паства. І калі ЎПЦ не гатовая сёньня да зьмены свайго кананічнага статусу, то адзінай мадэльлю аднаўленьня царкоўнае еднасьці ва Ўкраіне сёньня можа быць “Элінская” мадэль, якая прадбачвае, па–першае, удзел у працэсе аб’яднаньня Канстантынопальскага патрыярха, а па – другое, кананічныя, малітоўныя зносіны япіскапату і кліру ЎАПЦ з патрыярхам Варфаламеям.

Карэспандэнт: Але якія гістарычна –кананічныя прадумовы да такой мадэлі вылячэньня расколу існуюць сёньня?

Архіяпіскап Ян: Галоўная перавага гэтай мадэлі ў тым, што яна можа быць задзейнічаная ўжо зараз, у той час, калі для рэалізацыі іншых кананічных мадэлей неабходны час, прычым, я не выключаю, што мы гаворым аб дзесяцігодзьдзях. Калі ж Вы гаворыце аб канкрэтных гістарычных і кананічных прадумовах, то яны відавочныя. Дастаткова толькі правесьці ўважны кананічны аналіз сэрыі Патрыяршых і Сынадальных грамат 1686 г. Такі аналіз – тэма асобнага кананічнага дасьледаваньня. Але я згадаю найважнейшае – адной зь умоў прыяднаньня Кіеўскае Мітраполіі да Маскоўскага Патрыярхату, згодна гэтых грамат, была малітоўная еднасьць з Канстантынопалем.

Так, у Сынадальнае грамаце Канстантынопальскага Патрыярхату (значыцца граматы Архірэйскага сабору) да маскоўскага цара згадваецца, што Кіеўскі мітрапаліт павінны і пасьля ўваходжаньня ў склад Маскоўскага патрыярхату захоўваць памінаньня імя Сусьветнага патрыярха. Імя Сусьветнага Патрыярха павінна было згадвацца на першым месцы, а патрыярха Маскоўскага – на другім, і дзеля хіратоніі, якую Кіеўскі мітрапаліт атрымлівае ад (патрыярха) Маскоўскага. Іншымі словамі, пры бліжэйшым разглядзе выходзіць, што правобразам сучаснай “элінскае мадэлі” была мадэль “кіеўская”, значыцца мадэль кананічнага ладу, які быў вызначаны для Кіеўскай мітраполіі граматамі 1686 г.

Карэспандэнт: Гэта вельмі знакавае, важнае сьцьверджаньне. Але ці гатова ЎАПЦ навукова абгрунтаваць Вашу думку?

Архіяпіскап Ян: Я лічу, што гэта справа не толькі самой УАПЦ, але ўсіх праваслаўных навукоўцаў. Звычайна ж, РПЦ раней не была зацікаўлена ў тым, каб гэтая праблема атрымала належнае навуковае асьвятленьне, была аб’ектыўна і навукова дасьледавана. Але час зьмяніўся, і я лічу, што цяпер неабходны сапраўды навуковы аналіз. Зь свайго боку Багаслоўска–Кананічная камісія, звычайна ж, правядзе адпаведную навуковую працу. Але неабходна, каб у дасьледніцкую працу ўключыліся і багасловы іншых Памесных Цэркваў, якія ня ўдзельнічаюць у царкоўным канфлікце ва Ўкраіне.

Карэспандэнт: Вы кажаце аб кампрамісным варыянце. Але калі кампраміс зь Масквой усё ж не будзе знойдзены, як падзеі будуць разьвівацца ў такім выпадку? Ці лічыце Вы, што Канстантынопаль пойдзе на стварэньне сваёй паўнавартаснай юрысдыкцыі ва Ўкраіне ў найблізкія гады.

Архіяпіскап Ян: Украіна сёньня ёсьць закладнікам адносін паміж Канстантынопалем і Масквой. Усё залежыць ад таго, як яны складуцца. Калі Канстантынопаль будзе зацікаўлены ў актыўным супрацоўніцтве з РПЦ, то, натуральна, стварэньне юрысдыкцыі Канстантынопаля ва Ўкраіне будзе адкладацца.

Карэспандэнт: Але ці мае гэты праект наогул шансы на ажыцьцяўленьне?

Архіяпіскап Ян: Я ні сэкунды не сумняваюся ў тым, што калі нам не ўдасца дасягнуць кампрамісу зь УПЦ сёньня, то такая юрысдыкцыя абавязкова будзе створана. Архірэі ЎАПЦ – адказныя людзі. І калі мы падпісалі просьбу аб уваходжаньні да складу Канстантынопальскага патрыярхату, то абсалютна зразумела, што гэта будзе зроблена пасьля ўважнага і ўзважанага аналізу становішча. Таму я абсалютна ўпэўнены ў тым, што “Элінская мадэль” – адзіная альтэрнатыва стварэньню паўнавартаснай юрысдыкцыі.

“Кропка невяртаньня” для ЎАПЦ ўжо пройдзена. Мы скіравалі адпаведную просьбу ў Канстантынопаль, і цяпер будзем спакойна, мірна чакаць адказу Сусьветнага патрыярха. Чакаць на яго нават у тым выпадку, калі ён прыйдзе не сёньня і не заўтра. Аднак, я ўпэўнены, што ад такога адкладаньня рашэньня праблемы ўрэшце згубяць усе – і РПЦ, і ЎАПЦ, і Канстантынопаль, і Праваслаўе цалкам. Царква не павінна разьвівацца ў канфрантацыйным рэчышчы. Скрозь, дзе гэта магчыма, неабходна шукаць кампрамісныя рашэньні, значыцца рашэньні на базе кансэнсусу.

http://uaoc.net/2009/11/13/pro-kyjivsku-model/

СЬВЯЦІЦЕЛЬ ЯН МІЛАСЬЦІВЫ

Памяць 12 лістапада

Сьвяціцель Ян Міласьцівы, Патрыярх Александрыйскі, нарадзіўся на Кіпры ў VII стагодзьдзі ў сям'і шляхетнага вяльможы Епіфанія. Па волі бацькоў уступіў у шлюб і меў дзяцей. Калі жонка і дзеці сьвятога памерлі, ён стаў манахам: строгім посьнікам, малітоўнікам і браталюбчым.

Яго духоўныя подзьвігі прыдбалі яму вядомасьць, і, калі заўдавела патрыяршая катэдра ў Александрыі, імпэратар Іраклій і усё духавенства упрасілі сьвятога Яна заняць патрыяршы пасад.

Сьвяціцель годна нёс архіпастырскае служэньне, клапоцячыся аб маральным і дагматычным выхаваньні даверанага яму статку. Падчас свайго патрыяршаства ён выкрыў і выгнаў зь Александрыі ерась монафеліта-антыёхійца Фулона.

Але галоўнай сваёй справай сьвяціцель лічыў міласьціну і дабрадзейнасьць усім жывучым у нястачы. У пачатку свайго патрыяршага служэньня ён загадаў весьці улік жабракоў і убогіх у Александрыі, якіх апынулася звыш сямі тысяч чалавек. Усім гэтым няшчасным сьвяціцель даваў штодзённы бясплатны пражытак. Два разу ў тыдзень, у сераду і пятніцу, ён выходзіў да дзьвярэй патрыяршага сабору і, седзячы на дзядзінцы, прымаў усіх жывучых у нястачы: разьбіраў звады, дапамагаў пакрыўджаным, раздаваў міласьціну. Тры разу ў тыдзень ён наведваў лякарні, аказваючы дапамогу пакутнікам. У гэты час імпэратар Іраклій вёў цяжкую вайну з пэрсыдзкім царом Хозроям II. Пэрсы разрабавалі і спалілі Ерусалім, захапіўшы мноства палонных. Сьвяты Патрыярх Ян аддаў вялікую частку царкоўнай казны для іх выкупу.

Сьвяціцель ніколі не адмаўляў просячым. Аднойчы па дарозе ў лякарню ён сустрэў жабрака і загадаў даць яму 6 срэбранікаў. Жабрак, зьмяніўшы адзежу, абагнаў Патрыярха і зноў стаў прасіць міласьціну. Ян зноў даў яму 6 срэбранікаў. Калі жа жабрак у трэці раз папытаў міласьці і служкі сталі турыць назойлівага просьбіта, Патрыярх загадаў даць яму 12 срэбранікаў, сказаўшы: “Ці не Хрыстос спакушае мяне?” Два разы сьвяціцель даваў грошы купцу, пацярпеўшаму караблекрушэньні, а на трэці раз даў яму належны Патрыярхіі карабель, напоўнены пшаніцай, на якім купец зьдзейсьніў шчаснае вандраваньне і вярнуў пазычанае.

Сьвяты Ян Міласьцівы быў вядомы сваім рахманым стаўленьнем да людзей. Аднойчы сьвяціцель змушаны быў за нейкую правіннасьць адлучыць ад Царквы аднаго клірыка. Правініўшыся узлаваўся на Патрыярха. Сьвяціцель жадаў заклікаць яго для гутаркі і забыўся аб гэтым. Падчас зьдзяйсьненьня Боскай літургіі сьвяты успомніў словы Эвангельлі: калі прыносіш свой дарунак на алтар і успомніш, што брат твой мае штосьці супраць цябе, – пакінь дарунак свой і перш зьмірыся з братам тваім (Мц. 5:23–24). Сьвяціцель выйшаў зь алтара, заклікаў да сабе вінаватага клірыка і, упаўшы перад ім на калены, усенародна прасіў прабачэньня. Узрушаны клірык раскаяўся ў зробленым і пасьля зрабіўся набожным сьвятаром.

Адзін гараджанін абразіў Георгія, пляменьніка Патрыярха. Георгій прасіў сьвятога адпомсьціць крыўдніку. Сьвяціцель абяцаў так ушанаваць крыўдніка, што зьдзівіцца уся Александрыя. Гэта супакоіла Георгія, і сьвяты Ян стаў павучаць яго, кажучы аб неабходнасьці пакорнасьці і пакоры, а затым, заклікаўшы крыўдніка, абвясьціў, што вызваляе яго ад выплаты царкоўнай даніны за зямлю. Александрыя сапраўды была зьдзіўленая такі “помстай”, а Георгій зразумеў урок свайго дзядзькі.

Сьвяты Ян, строгі аскет і малітоўнік, заўсёды меў у душы памяць сьмяротную. Ён замовіў для сябе дамавіну, але не загадаў майстрам дарабляць яго да канца, папрасіўшы кожны сьвяточны дзень прыходзіць да яго і пытаць, не ці час завяршыць працу.

Незадоўга да скону сьвяты Ян змушаны быў па хваробе пакінуць сваю катэдру і паехаць на востраў Кіпр. Падчас шляху на караблі хвораму сьвяціцелю было знак: у сонным бачаньні яму зьявіўся прамяністы муж і сказаў: “Цар цароў кліча цябе да Сабе”. Гэтае бачаньне прадказала хуткі скон Патрыярха. Прыбыўшы на Кіпр, у родны горад Амафунт, сьвяціцель зь мірам адышоў да Госпада (616 – 620).

Трапар Яну Міласьціваму, патрыярху Александрыйскаму

У цярпеньні тваім атрымаў плату тваю, ойча звышгодны, / у малітвах няспынных знаходзячыся, / жабракоў палюбіў і ім дапамагаў, / але маліся Хрысту Богу, Ян Міласьцівы, дабрашчасны, / каб выратавацца душам нашым.

ЗВЫШГОДНЫ ЯФРЭМ СІРЫН. ПАВУЧАНЬНЕ АБ БЯЗМОЎІ

Набудзьце, брація, бязмоўе, як моцную сьцяну. Бязмоўе пастаўляе цябе вышэй запалу. Ты вядзеш бітву зьверху, а запал – зьнізу. Набудзь бязмоўе ў страху Боскім, і не пашкодзяць табе усе стрэлы варожыя. Бязмоўе ў злучэньні зь страхам Боскім ёсьць агністая калясьніца, на неба узносячая таго, хто набыў гэта. Ды пераканае цябе ў гэтым прарок Ільля, які палюбіў бязмоўе і страх Божы і забраны на неба. О, бязмоўе – дабрыня манаха! О, бязмоўе – нябесная лесьвіца! О, бязмоўе – шлях у Царства нябеснае! О, бязмоўе – люстэрка грахоў, што паказвае чалавеку граху яго! О, бязмоўе, не утрымліваючае сьлёз! О, бязмоўе, якое нараджаючае пакорнасьць! О, бязмоўе, што жыве разам зь мудрасьцю пакоры! О, бязмоўе, якое уводзіць чалавека ў мірны стан! О, бязмоўе, спалучанае зь страхам Боскім! О, бязмоўе – асьвятленьне розуму! О, бязмоўе – выпрабавальнік намераў! О, бязмоўе – супрацоўнік розуму! О, бязмоўе, якое спараджае усё добрае! О, бязмоўе – сьцьвярджэньне паста! О, бязмоўе – перашкода дагаджаньня чрэву! О, бязмоўе – практыкаваньне ў малітве і чытаньні! О, бязмоўе – цішыня намераў! О бязмоўе – спакойная прыстань! О, бязмоўе – супакой душы! О, бязмоўе – радасьць душы і сэрцы! О, бязмоўе – зьнішчэньне неразважлівасьці! О, бязмоўе – вораг бессаромнасьці! О, бязмоўе – маці глыбокай павагі! О, бязмоўе – вязьніца запалу! О, бязмоўе – дапамога ва усякай дабрадзейнасьці! О, бязмоўе, якое прыводзіць да ня прагненьня да грошаў! О, бязмоўе – добрая няволя і лёгкі цяжар, спакоўваючае носячых цябе! О, бязмоўе – поле Хрыстова, пладаноснае добрымі пладамі! О, бязмоўе, спалучанае зь страхам Боскім, – сьцяна і агароджа жадаючым жыць дзеля Царства нябеснага!

Так, брат, набудзь сабе добрую частку, якую абрала Марыя “якая не адымецца ў яе” (Лк. 10:42). Ці бачыш, брат, якое бязмоўе? Сам Госпад хваліць таго, хто набыў гэтае. Набудзь сабе бязмоўе, умілаваны брат мой, “Суцяшайся Госпадам” Тваім (Пс. 36:4), седзячы пры нагах Яго, і прыляпіўшыся да Яго Адзінага, каб і ты мог сказаць зь адвагай: “Душа мая да Цябе прыляпілася; правіца Твая трымае мяне” Праз гэта “як лоем і алеем душа мая насычаецца” (Пс. 62:9,6). Так, брат мый, набудзь сабе бязмоўе, больш салодкае чым мёд. Бо лепш кавалак хлеба зь сольлю ў бязмоўі і супакоі, чым прапанова дарагіх страў сярод спакус і клопатаў. Паслухай Таго, Хто кажа: “Прыйдзеце да Мяне, усе струджаныя і прыгнечаныя, і Я супакою вас”(Мц. 11:28). Госпад жадае супакоіць цябе ад апек, ад раздражняльнасьці, ад спакус і жалоб стагодзьдзя гэтага; Ён жадае, каб спакойны ты быў эгіпэцкім плінфаробленьнем; жадае весьці цябе ў пустэльню, гэта значыць, у бязмоўе, каб асьвятляць шляхі твае слупам хмарным, каб нагадаваць цябе маннаю, разумею жа хлеб бязмоўя і супакою, і каб успадкоўваў ты зямлю зароку. Так, умілаваны, набудзь сабе бязмоўе, палюбі яго, ды асалоду атрымаеш, бо “ежу дае тым, хто баіцца Яго”(Пс.110:4). Так, брат, набудзь бязмоўе разам зь страхам Боскім, і Бог сусьвету будзе з табою. Яму слава на вякі вякоў! Амін.

Умольваю вас, брація умілаваныя Госпадам, паспрабуйце штодзённа мець гэтае ў памяці, разумею жа веру, любоў, пакору, падмацаваньне сябе заўсёднымі малітвамі да Бога, заўсёдным павучаньнем у Боскіх Пісаньнях і бязмоўем. Калі усё гэта ёсьць і прысутнае багата ў вас, то не будзеце нядзейнымі і бясплённымі ў спазнаньні Госпада нашага Ісуса Хрыста. Манах, які не набыў гэтага і думае аб сваім выратаваньні, ёсьць зачыняючы вочы сьляпы, які забыўся ранейшыя свае грахі, і “здараецца зь імі як у той праўдзівай прымаўцы: сабака вяртаецца на ваніты свае, і: памытая сьвіньня ідзе качацца ў балоце.” (2 Пят. 2:22). “Бо, калі, унікнуўшы нечысьці сьвету праз спазнаньне Госпада і Збаўцы нашага Ісуса Хрыста, зноў заблытваюцца ў іх і перамагаюцца імі, дык апошняе для такіх бывае горш за першае. Лепей бы ім не спазнаць дарогі праўды, чым, спазнаўшы, вярнуцца назад ад перададзенай ім сьвятой запаведзі.” (2 Пят. 2:20-21)

Такім чынам, умілаваныя і дакладныя слугі, абраныя ваяры Хрыстовы, манахі, пачуем сказанае сэрцам сваім ва усёй зброі, кожны дзень без апушчэньня утрымліваючы гэтае ў памяці, каб у стане нам быць, подзьвігам добрым адзначыцца і растаптаць усю сілу ворага, і пазбавіцца ад гневу, чакаючага на сыноў непакорлівых, здабыць жа літасьць і мілату ў страшны дзень прад Судзьдзёй Праведным, падаючаму кожнаму па справах яго. Яму слава ў ва усе стагодзьдзі! Амін.

КАР’ЕРЫСТКА ПА ХРЫСЬЦІЯНСКУ

Нядаўна ў Германіі звольнілі з тэлеканалу вядучую за тое, што яна крытыкавала фэмінізм і заклікала немак да сямейнага жыцьця на супрацьвагу кар’еры. Ці сапраўды жаночы кар’ерызм такі небясьпечны для сям’і? Для тых, хто сядзіць дома зь дзяцьмі, для тых, хто матаецца па камандзіроўкам і для ўсіх іншых аб гэтым распавядае магістар багаслоўя, супрацоўнік прэс – службы Патрыярхіі ЎАПЦ і галоўны рэдактар інтэрнэт – сайту “Украінская Аўтакефалія” пратаярэй Яўген Заплетнюк.

– На якія жыцьцёвыя каштоўнасьці павінна раўняцца хрысьціянка, у тым ліку і ў прафэсійнае сфэры.

– Відавочна, што для хрысьціянкі ўвесь сьветапогляд павінны фармаваць у першую чаргу хрысьціянскія каштоўнасьці. Ну, а як сьледзтва гэтага – усе іншыя сфэры шматграннага жыцьця чалавека будуць ужо пабудаваны на такім моцным і стабільным падмурку. Хрысьціянства не дае канкрэтных ці тым больш прымусовых “парадаў” адносна жыцьця. Але яно паказвае на нешта найбольш багатае і важнае: як падрыхтавацца да сустрэчы з Богам. Ну, і ўласна, здаровая дзейнасьць можа ў гэтым мець пэўную ролю. Для адных прафэсійная дзейнасьць прыносіць дабро, для іншых, відавочна – толькі спакусы і, як сьледзтва, пакуты.

– Значыцца няма такога, што гэта прафэсія лепш для хрысьціянкі, а іншая горшая? Што афіцыянтка, што дзелавая жанчына, што гандлярка – усе роўныя?

– Здаецца, што гэта “сьвет” прыдумаў рэйтынгі прафэсій, дзе вызначаюцца якая больш “аўтарытэтная”, “запатрабаваная” ці проста больш аплачваюцца. Думаю, што для чалавека найбольш лягічна ставіць пытаньне – дзеля чаго яна наогул ходзіць штодня на працу. У псыхалёгіі ёсьць вельмі добрае слова аб якім варта ўзгадаць – “матывацыя”. Вось і для Бога вельмі важна не тое, куды ходзіць жанчына і які касьцюм яна носіць, а тое, што менавіта прымушае яе штодня ранкам уставаць зь ложка, каб пачаць свой новы працоўны дзень. У нас у сярэдзіне ёсьць такое месца, называем яго сэрца. Так вось там, па сьведчаньню сьвятых айцоў, у нас і адбываецца галоўная “праца”. І больш таго – у нейкага там нават і барацьба, ці сапраўдная вайна за ўзгаданыя вамі каштоўнасьці.

– А калі прафэсія прадугледжвае камандзіроўкі, працу па выходным, забірае час, які магчыма прысьвяціць сям’і, дзецям?

– Гэта ўжо, напэўна, залежыць ад кожнага канкрэтнага чалавека. Магчыма губляць час на працы, як бы “дзеля развагі” (пагадзіцеся, ёсьць і сапраўды цікавыя прафэсіі), але магчыма проста такі ахвяраваць жыцьцём, нясучы цяжар не толькі за сябе, але і за ўсю сваю сям’ю. Тут прыгадаю, што славянскае слова “супругъ” раней азначала пару валоў, які запражныя разам, для агульнае працы. Так вось, калі чалавек ахвяруе працай на супрацьвагу сям’і, трэба ўздымаць пытаньне вось аб той узгаданай намі матывацыі. Што ёй кіруе: патрэба развагі і ўніканьне адказнасьці прад сям’ёй, ці сапраўды штодзённае ахвяраваньне сабой дзеля дзяцей, мужа і іх агульнае будучыні. У першым выпадку такая праца, звычайна, ёсьць грахоўнаю.

– Штодзённае ахвяраваньне сабой дзеля дзяцей, мужа і агульнай будучыні гэта як? Гэта калі сям’я памерла б, калі адзін зь яе катаржна не працаваў бы? Што Вы маеце на ўвазе?

– Ну людзі не толькі духоўныя істоты, але духоўна–фізычныя. І часам складаюцца розныя выпадкі, калі скажам, асноўны цяжар па фінансаваму забесьпячэньню чалавека лажыыца (у сілу самых розных абставін) на аднаго зь сям’і. І тут у прынцыпе не так ужо і важна хто гэта: муж альбо жонка. І вось на плячах гэтага чалавека фактычна ляжыць уся будучыня сям’і: ці яны памруць з голаду, ці будуць ламаць галаву на які востраў паедуць адпачываць у гэтым годзе. Так вось, на праўду геройскае жыцьцё праводзяць тыя людзі, якія бяруць на сябе адказнасьць забесьпячэньню сям’і фінансава. Разам з тым, не ў апошнюю чаргу варта згадаць і тых, якія прыносяць сябе ў ахвяру ўласным абставінам: маюць і церпяць мужоў – алкаголікаў, беспрацоўных, бунтароў ці нават проста інвалідаў, ці з пэўнымі фізычнымі недахопамі. І заўважым, пры гэтым, не намагаюцца пазбавіцца гэтага цяжару пры першым – лепшым выпадку. Вось гэта і ёсьць сапраўдны крыж, і сучаснае пакутніцтва.

– Калі муж працуе вечарам, жонка працуе вечарам, дзеці з бабулямі, нянямі, бачаць бацькоў толькі ў выходныя і то не ва ўсе, што пагражае такой сям’і?

– Не трэба быць прарокам, каб пабачыць: сям’я, у якой людзі не працуюць над сабой (маецца на ўвазе духоўная праца), можа быць прырэчная на крах нават з першых дзён шлюбу. Нават царкоўны шлюб і ўсе пышныя абрады не даюць людзям аніякай гарантыі, што іх жыцьцё зробіцца шчасьлівым аўтаматычна. Добры шлюб – гэта плод сталай працы абодвух партнэраў. І вось дзень за днём нас адносінамі трэба працаваць. Гэта складаны шлях, і шмат хто не ў сілах супрацьстаяць цяжару такой працы. Людзі, якія маюць унітарныя псыхалягічныя альбо духоўныя праблемы і не жадаюць працай іх ліквідаваць, падобныя на зьмяю, што пажырае ўласны хвост. Праблемы патрэбна вырашаць, а не ігнараваць, ці проста пры першае нагодзе капітуляваць. Калі здараецца так, што людзі замест галоўных прыярытэтаў (царква, сям’я, сябры) абіраюць памылковыя каштоўнасьці – грошы, кар’еру і г.д., то немінуча прыходзіць момант, калі пачынаюць лавіць сябе на думцы, што рэальнае сям’і ў іх ужо няма…

– Калі сям’я патрапляе ў падобнае становішча, якія ёсьць практычныя Богажаданыя крокі да выхаду зь яго?

– Не проста як тэарэтык багаслоўя, але як сьвятар з пэўным стажам духоўніка, жадаю тут сказаць рэч, якая шмат каму не спадабаецца: практычных і ўнівэрсальных парад, якія б падашлі адначасна ўсім і ўсюды няма, і ў прынцыпе не можа быць, як няма і абсалютна аднолькавых людзей. Разам з тым, магу толькі падказаць просты выхад: намагайцеся больш маліцца за вырашэньне гэтае праблемы, абмяркоўвайце яе ў коле сваёй сям’і, і асноўнае – заўсёды райцеся зь вашым сьвятаром. У кожнага нармальнага чалавека ёсьць “свой” лекар альбо цырульнік. Чаму б вам не падумаць аб сяброўстве з праваслаўным сьвятаром? Лічу, гэта не толькі цікава, але і рэальна карысна.

Размаўляў журналіст Уладзімір Торбіч

http://uaoc.net/2009/11/23/karjera/#more-607

ВЫСНОЎКІ АБ СУСЬВЕТНЫМ ВЯРШЭНСТВЕ ПАП

(Зь “Меркаваньняў для япіскапаў Сабора па пытаньні аб папскай бязгрэшнасьці”, Ігнат Дельлінгэр, кастрычнік 1869 г.)

Каб зразумець, што уяўляла зь сябе папскае першынство ў першыя стагодзьдзі хрысьціянства і уразумець сабе чыньнікі, пераўтварыўшыя яго ў сярэднія стагодзьдзі, нам здаецца мэтазгодным падкрэсьліць наступнае.

1. Папы не прымалі ніякага удзелу ў скліканьні Сусьветных Сабораў. Усе гэтыя Саборы, на якіх прысутнічалі япіскапы з розных краін, былі скліканы імпэратарамі, якія ніколі не зьвярталіся да пап з папярэднім запытаньнем. Калі папы лічылі Сабор неабходным, то павінны былі зьвяртацца са сваімі паданьнямі і просьбамі да імпэратарскага двара (як гэта зрабілі Інакенцій у справе сьв. Яна Залатавуста і Леў пасьля Сабору 449 г .). Але і ў гэтым выпадку яны не заўсёды пасьпявалі ў сваім жаданьні, як то і здарылася са згаданымі папамі.

2. Старшынства на Саборах не заўсёды падавалася Рыму, хоць ганаровага першынства папы ніхто ў Цэрквы не аспрэчваў.

У Нікеі і на абодвух Эфэскіх Саборах 431 і 439 г. старшынявалі іншыя; сапраўды гэтак жа на V Сусьветным Саборы ў 553 г . у Халкідоне ў 451 г. і ў Канстантынопалі ў 680 г. папскія легаты не старшынствавалі.

А тое, што і самі папы ніколі не заяўлялі дамаганьняў на выключнае права старшынства, відаць зь учынку Льва I, які паслаў свайго дэлегата на Эфэскій Сабор, хоць ведаў, што старшынёй на ім будзе япіскап Александрыйскі.

3. Саборныя азначэньні, ці датычыліся яны догматаў або царкоўнага жыцьця, не патрабавалі сьцьвярджэньня іх папамі. Сіла і улада гэтых азначэньняў складалася ў аднадушным прызнаньні іх царкоўнай згодай (кансэнсусам), выяўленай на Саборах айцамі іх.

Бо гэты прынцып саборнасьці супярэчыў пазьней выдуманай рымскай тэорыі, то прыдумалі, быццам рашэньні I Сусьветнага Сабора былі зацьверджаныя папам Сільвестрам I (314-335).

4. У першым тысячагодзьдзі Царкве не было ні аднаго выпадку, каб папы здалёк якое-небудзь дагматычнае азначэньне, датычнае усёй Царквы. Іх дагматычныя заявы, калі трэба было асудзіць якую-небудзь ерась, зьяўляліся адказамі на пытаньні япіскапаў і станавіліся правілам веры толькі тады, калі былі прачытаныя, разгледжаныя і прынятыя Саборам.

5. Папы не мелі ні заканадаўчай, ні урадавай, ні судовай улады над іншымі патрыярхамі. Толькі памесны Сабор Сардыкійскій (347) даў ім падставу прэтэндаваць на апошнюю. На гэтым Саборы было вызначанае (зрэшты, гэтае азначэньне датычылася толькі да асабістага права папы Юлія), што папа мае права пры пасрэдніцтве рымскага упаўнаважанага склікаць суд над япіскапамі і, у выпадку другой апэляцыі, выносіць апошні прысуд. Гэтае рашэньне не было прынята ні Усходняй, ні Афрыканскай Цэрквамі: першая ніколі яго не выконвала, а другая – заўсёды адпрэчвала і, наогул, да зьяўленьня “Ісідоравых Дэкрэтаў”, гэтае правіла ніколі і нідзе не мела сілы. “Мы вырашылі, – пісалі афрыканскія япіскапы ў 419 г. папе Баніфацыю I, – не дапушчаць такога дамаганьня” (“Non sumusjam istum ivphum passuri”) (“Epist. Pontil...” ed. Constant, p. 1013).

Папы ніколі не рабілі ніякі спробы выконваць уладу заканадаўчую. Па іх уласнаму сьведчаньню, доўгі час мелі сілу на Захадзе толькі правілы I Нікейскага Сабора, на Усходзе жа, акрамя таго, рашэньні усходніх Сабораў. Заявы і распараджэньні пап не лічыліся царкоўнымі законамі, бо яны былі вядомыя толькі некаторым япіскапам і цэрквам. З IV ст., разам зь зьяўленьнем Зборніка Дзіянісія пачала распаўсюджвацца думка, што некаторым папскім пасланьням прыналежыць улада заканадаўчая; але гэтую уладу прыпісвалі толькі тым папскім пасланьням, якія выдадзеныя былі ад імя рымскіх Сабораў і датычылася часткі цэркваў. Калі бы папы сталі дамагацца фармальнага кіраваньня усёй Царквой, гэта апынулася бы немагчымым: праз выпадкова скліканыя Саборы кіраваць было нельга, а іншага органа кіраваньня не было.

Аб духоўных суднах, кангрэгацыях, курыях і інш. не было яшчэ нічога чуваць. Рымскі клір быў уладкаваны, як і усялякі іншы, і выконваць тады абавязкі, ляжачыя зараз на курыі, не было ні падставы, ні патрэбы.

6. Ніхто не думаў набываць сабе ў пап вызваленьня ад выкананьня царкоўных законаў. Уводзіць законы, ад выкананьня якіх мог бы вызваліцца той, хто заплаціў грошы, лічылася бы ганебным і дурным. Права “вязаць і вырашыць”, па усеагульным меркаваньні, належала Рымскаму япіскапу нароўні са усімі іншымі.

7. Папы не мелі правы выключаць нейкага зь царкоўных зносін. Праўда, яны маглі адмаўляць некаторым япіскапам і цэрквам у сваіх зносінах і прызнаньні (што яны і рабілі часта), але гэта не мела ніякіх наступстваў для непрызнаных у стаўленьні іх да іншых япіскапаў і цэркваў. Так было, напрыклад, пры антыяхійскам падзеле (361 – 413). І, наадварот, папы маглі прымаць у сваё зносіны тых, якія былі выключаныя зь іншых цэркваў, але не маглі прынятым імі ў сваё зносіны даць таксама зносіны і іншых цэркваў.

8. Доўга не ведалі ў Рыме нічога аб адмысловых правах, нібы перанятых папамі ад сьв. Пятра. Ведалі толькі аб абавязку пап клапаціцца аб выгодзе Царкве, быць вартавымі Хаты Божага і захоўваць пастановы Сабораў. Толькі пасьля названага вышэй Сардыкійскага Сабору (памеснага), сталі сьцьвярджаць, што папам прыналежыць права вярхоўнага суду. Аднак жа сам Інакенцій I (402 – 417), які правілу Сардыкійскага Сабора імкнуўся надаць самае шырокае значэньне і на яго падставе прысвойваў сабе суд ва усіх найважных пытаньнях Царкве, высылаўся толькі на Сабор і айцоў. Пераемнік яго Зосіма (417 – 418) таксама сьцьвярджаў, што гэта былі айцы, якія даравалі Рымскаму пасаду тую перавагу, па якой папскі суд павінен лічыцца апошнім і вырашальным.

Але калі Халкідонскі Сабор у сваім 28-м правіле растлумачыў, што айцы, па чыньніках палітычнага значэньня Рыму, падалі гэтай Царкв перавагу першынства, то папа Леў I не адважыўся пярэчыць, хоць ён моцна пярэчыў узвышэньню Канстантынопальскага пасаду і наданьню яму роўных правоў з Рымскім. Не прыніжэньне папскага пасаду, а толькі намаганьні усходніх патрыярхаў і парушэньне 6-го правілу Нікейскага Сабора (якое прадстаўляе Александрыі і Антыёхіі ў іх абласьцях тыя жа правы, што і Рыму ў вобласьці Італьянскай Царквы) зьявіліся чыньнікам адмовы Льва I зацьвердзіць Халкідонскі Сабор. Некалькі гадоў перад гэтым той жа папа пераканаў імпэратара Валянціна III выдаць эдыкт, які падпарадкаваў усіх япіскапаў Заходняй Царквы (практычна толькі Італіі і Галіі) папскаму пасаду. У імпэратарскім указе, разам з правіламі Сардыкійскага Сабору і ўзвышэньні Рыму, паказвалася і на заслугі сьв. Пятра як на першую падставу той шырокай улады пап, якой усе япіскапы павінны падпарадкоўвацца.

Аднак у сваіх зносінах зь Візантыяй і Усходам, Леў I не адважваўся прыводзіць гэтую падставу, якая можа зьнішчыць ненавіснае Рыму 28-е правіла Халкідонскага Сабора, і ён аддаваў перавагу спасылцы на 6-е правіла Нікейскае. Засталіся бясплённыя і пярэчаньні яго пераемнікаў.

Азначэньне Халкідонскага Сабора увайшло ў поўную сілу і вызначыла з тых часоў становішча Усходняй Царквы і яе погляд на перавагі Рыму.

9. Тэорыя, якую пазьней назвалі папскай, была зь агідай адпрэчаная сьв. Рыгорам Вялікім, гэтым лепшым і найвялікшым папай. Па гэтай тэорыі адзін толькі папа мае поўнасьць улады ў Царкве, усе жа іншыя япіскапы зьяўляюцца толькі яго служкамі і памагатымі; усякая улада адбываецца ад папы і усякі япіскап толькі дапамагае яму ў кіраваньні япархіяй.

10. Існавалі памесныя цэрквы, якія ніколі не былі ў залежнасьці ад Рыму, ніколі не мелі зь ім зносін, аднак гэта не лічылася недахопам і не перашкаджала царкоўным зносінам зь імі. Такой была Царква Армянская, у якой вартасьць прымаса доўгі час захоўвалася ў пераемнасьці мясцовага ап. Рыгора Асьветніка. Вольнай ад усякага уплыву Рыму была і вялікая Сірыйска–Пэрсідзкая Царква ў Мэсапатаміі і ў заходніх землях царства Сасанідаў. Тое ж можна сказаць і аб Эфіёпскай, або Абісійскае, Царкве, якая была ў яднаньні з Царквой Александрыйскай.

На Захадзе на працягу цэлых стагодзьдзяў захоўвалі самастойнасьць Цэрквы Ірляндска і Стара-Брытанская.

САБОР АРХАНЁЛА МІХАЛА І ЎСІХ НЯБЕСНЫХ АНЁЛЬСКІХ СІЛАЎ

(8 лістапада)

Гэта ёсьць галоўнае сьвята ў гонар сьв. Анёлаў. Яно прысьвечана сьв. Арханёлу Міхалу, кіраўніку войска нябеснага. Па старажытным пераказам, сатана, калісьці сьвятлейшы больш усіх духаў нябесных і таму названы Люцыфэрам, упаў у самалюбства, гонар і злосьць ды спакусіў шмат іншых духаў. Арханёл Міхал сабраў войска набожных Анёлаў. Міхал і ягоныя Анёлы абвясьцілі зьмею вайну. І зьмей ваяваў са сваімі анёламі, але не вытрымалі. І ўжо не знайшлося ім месца на небе. І спынены быў зьмей вялікі, цмок старажытны, які завецца злы і сатана, што зьнішчае сусьвет, і скінуты быў на зямлю, а зь ім і ягоныя анёлы былі скінутыя (Адкр. 10:7–9)ю Анёлы ўслаўлялі Ўсясьвятую Тройцу сьпевам “Сьвят, Сьвят, Сьвят, Госпад Саваоф! Поўна неба і зямля славы Тваёй!”

Анёлы сочаць за кожным чалавекам. Аб гэтым сьведчыць Сьвятое Пісаньне. Патрыярх Якаў бачыў Бога і Анёлаў (Быц. 28:12–15). Дабраслаўляючы сваіх унукаў, Ізраіль прамовіў: “Анёл, які ратуе мяне ад усякага ліха, каб дабраславіць хлопчыкаў гэтых” (Быц. 48:16). Анёл Боскі ахоўваў палкі сыноў ізраільскіх у час іх выхаду зь Эгіпту (Вых. 14:19). У Псальме 90 гаворыцца: “Ліха цябе не спаткае, і пошасьць жытла твайго не зачэпіць; бо анёлам Сваім наказвае пра цябе – ахоўваць цябе на ўсіх дарогах тваіх, і на руках цябе панясуць, каб не спатыкнуўся ты аб камень нагою тваёю” (Пс. 90:10-12).

Апостал Павал у пасланьні да жыдоў гаворыць: “Ці ж ня ўсе яны службовыя духі, пасыланыя на служэньне тым, якія маюць успадкаваць збавеньне?” (Жыд. 1:14)

І Сам Ісус Хрыстос прамовіў пакорлівым веруючым: “Глядзеце, не пагарджайце ніводным з малых гэтых; бо кажу вам, што анёлы іх на нябёсах заўсёды бачаць аблічча Айца Майго Нябеснага.” (Мц. 18–10)

Сьвяты Дыянісій, вучань апостала Паўла, навучае нас, што ўсе анёлы падзяляюцца на тры герархіі, а кожная герархія, у сваю чаргу – на тры чына. У першай найвышэйшае герархіі стаяць чыны, найбольш блізкія да Ўсясьвятой Тройцы: сэрафімы, хэрувімы і пасады. Сэрафімы – анёлы падобныя на полымя – атачаюць Пасад Боскі і сьпяваюць Госпада дзень і ноч, як гэта было адкрыта сьвятому прароку Ісаі ў бачаньні “Вакол Яго стаялі серафімы; у кожнага зь іх па шэсьць крылаў: двума засланяў кожны аблічча сваё, і двума засланяў ногі свае, і двума лётаў. І клікалі адзін аднаму і казалі: Сьвяты, Сьвяты, Сьвяты Гасподзь Саваоф! уся зямля поўная славы Ягонай!” (Іс. 6:2–3) Яны палаюць любоўю да Бога і гэтую любоў запальваюць у сэрцах людзей. Хэрувімы зьзяюць сьвятлом і веданьнем Бога, разуменьнем таямніц Боскіх і адукоўваюць людзей. Пасады служаць правасудзьдзю Боскаму і сілу гэтага правасудзьдзя надаюць зямным пасадам, значыцца царам і ўладарам зямлі.

У другой герархіі таксама стаяць тры чына: ўладары, сілы і ўлады. Анёлы–ўладары называюцца так паколькі яны ўладараць над ніжэйшымі чынамі, уладараць любоўна, з жаданьнем і радасьцю, служачы Госпаду і Ягоным слугам. Яны надаюць сілы зямной уладзе і ўзмацняюць душы тых людзей, якія змагаюцца зь злымі запаламі і спакусамі. Анёлы сілы напоўнены Боскай моцы, па волі Госпада робяць вялікія цуды на славу Боскую, яны надаюць цудатворнае сілы сьвятым дагаджальнікам і дапамагаюць кожнаму чалавеку цярпець бяду і слабасьць. Анёлы ўлады маюць асаблівую ўладу над злымі духамі: яны адганяюць варожую сілу, якая намагаецца спакусіць сьвятых падзьвіжнікаў, і дапамагаюць людзям у барацьбе са злымі духамі.

На ніжэйшай ступені нябеснае герархіі таксама тры чына: кіраўніцтва, архангелы і анёлы. Анёлы кіраўніцтва стаяць над ніжэйшымі анёламі. Ім Госпад даручае кіраваць дзяржавамі, ўладаньнямі і гарадамі. Яна ставяць у сьвеце кіраўнікоў і дапамагаюць ім выконваць іх абавязкі на дабро людзей і на славу Боскую. Архангелы – гэта вялікія дабравесьнікі, якія абвяшчаюць людзям таямніцы Боскія. Напрыклад, архангел Гаўрыіл абвясьціў Дзеве Марыі аб нараджэньні ад Яе Хрыста Выратавальніка. Найніжэйшы чын – гэта проста анёлы, яны найбольш блізкія да людзей. Між імі ёсьць і анёлы–ахоўнікі. Такі анёл даецца кожнаму хрысьціяніну пры сьвятым хрышчэньні. Ён абараняе нас ад усялякага зла і навучае нас праўдзіваму хрысьціянскаму жыцьцю і вечнаму выратаваньню. Такім чынам, мы павінны дбаць аб тым, каб анёл–ахоўнік заўсёды знаходзіўся пры нас і не пакідаў нас. А дзеля гэтага мы мусім часьцей зьвяртацца да яго зь малітвай і жыць так, каб не абражаць яго сваімі брыдкімі ўчынкамі і паганымі словамі, бо ў калі мы сябе кепска паводзім – ён, як істота сьвятая і бязгрэшная, пакідае нас, а пасьля гэтага можа напасьці на нас вораг, наш злы спакусьнік.

8 лістапада Праваслаўная Царква кожны год сьвяткуе сьв. Арханёла Міхала, які ахоўвае Царкву і ўслаўляе Бога, і ўсіх сіл нябесных, безцялесных, услаўляючы веліч Усясьвятой Тройцы. Арханёл Міхал ёсьць першы ахоўнік людзей.

На службе Божай сьпяваюць: “Узьвялічваем цябе, сьвяты арханёл Міхал, і ўсіх вас, анёльскія сілы нябесныя, што ва ўсялякі час услаўляеце Госпада”.

Усталяваньне царкоўнага сабору ў гонар нябеснага сабору адносіцца да старажытных часоў хрысьціянства. Ужо ў IV ст. у гонар Арханёла Міхала былі пабудаваны храмы. У V ст. Анатоль – Патрыярх Канстантынопаля, у VІІІ ст. Ян Дамаскін, у ІХ Рыгор Ніканідыйскі, Студыт, Візантый, а таксама Арсеній Канстантынопальскі, Кіпрыян і Яфрэм Карыйскія напісалі шмат сьвятых сьпеваў на дзень сабору ў гонар Арханёла Міхала і ўсіх сіл нябесных, безцялесных.

Трапар сьвята

Нябесных сіл арханёлы, / заўсёды молім мы вас, нягодныя, / каб вашымі малітвамі ахоўвалі і покрывам вашай славы нябеснай / абаранялі вы нас, якія зь любоўю прыпадаюць да вас і клічуць: / Ад бед выратоўвайце нас, як кіраўнікі сіл нябесных.

СЛОВА ПРЫ ПАКЛІКАНЬНІ ЯПІСКАПА ГЭРМАНА (УАПЦ)

Ваша Сьвятасьць, Кіраўнік Украінскае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы, багамудры архіпастыры! Сёньня я, грэшны, стаю прад Богам ў Ягоным Сьвятым храме на Кіеўскіх гарах, дзе дзьве тысячы гадоў таму дабраславіў Сьвяты апостал Андрэй Першапакліканы. Уяўляючы сябе тыя старажытныя часы і бачачы сёньняшнюю веліч гэтае працы, пакорліва схіляю галаву прад саборам архірэяў, ведаючы, якая вялікая адказнасьць лажыцца на мае плечы. Ведаю, што “калі хто япіскапства жадае, добрае справы жадае.” (1 Цім. 3:1), ды ўсё ж поўны набожнага трапятаньня, бо жадаю зрабіцца сапраўды пастырам добрым, які “аддае жыцьцё сваё за авечкі” (Ян. 10:11).

Узгадываю гады свайго юнацтва, калі сьвядома пераступіў царкоўны парог. У той, яшчэ ваяўніча – атэістычны час, я намагаўся як губка насыціць сябе ведамі аб Богу. Мяне цікавіла ўсё: Сьвятое Пісьмо, літургічная традыцыя Праваслаўнае Царквы, і шмат чаго іншага. Па Задуму Боскаму мяне судзілася зрабіцца сьвятаром, служыцелям алтару Госпада, потым Бог даў мне паслужыць Яму ў манаскім чыне.

Цяпер, рыхтуючыся прыняць мілату япіскапскую, малюся разам зь Давыдам: “навучы мяне, Госпадзе, шляху Твайму” (Пс. 26:11), бо толькі бяздумны можа спадзявацца на самога сябе, свае веды і досьвед.

Мне вызначана зьдзяйсьняць архірэйскае служэньне на маёй роднай Букавіне, дзе набожна жывуць праваслаўныя людзі шматлікіх нацыянальнасьцяў і мне жадаецца зрабіцца для сваіх землякоў не толькі архірэям, які адмініструе, а сапраўдным духоўным айцом.

У дзень маёй Пяцідзесятніцы прашу Вас, Ваша сьвятасьць, сьвяціцелі Боскія, быць мне добрымі настаўнікамі, падтрымаць мяне сваімі мудрымі бацькоўскімі парадамі і настаўленьнямі, каб калі прыйдзе мой час даць адказ за сваё служэньне прад Кіраўніком пастыраў – Хрыстом, я мог упэўнена прамовіць: “вось, Я і дзеці, якіх даў Мне Бог” (Жыд. 2:13). Амін.

http://uaoc.net/2009/11/17/slovo-jepyskopa-hermana/#more-495

МАЛІТВА ДЛЯ ПАЧАТКОЎЦАЎ

Мітрапаліт Суражскі Антоній

Мы усё – пачаткоўцы, і я не зьбіраюся праводзіць курс лекцый, але проста жадаю падзяліцца некаторым з таго, што я пазнаў, часткай зь уласнага досьведу, а яшчэ больш, мабыць, зь досьведу іншых.

Малітва аб сваёй сутнасьці – сустрэча, сустрэча душы і Бога; але для таго, каб сустрэча стала рэальнай, абедзьве асобы, якія ў ёй удзельнічаюць, павінны быць сапраўды самімі сабой. Паміж тым, мы ў велізарнай ступені нерэальныя, і Бог, у нашых узаемаадносінах, так часта нерэальны для нас: мы думаем, што зьвяртаемся да Бога, а на справе зьвяртаемся да выявы Бога, створанай нашым уяўленьнем; і мы думаем, што стаім перад Ім са усёй праўдзівасьцю, тады як на справе выстаўляем замест сябе кагосьці, хто не зьяўляецца нашым сапраўдным “я”, – актор, падстаўная асоба, тэатральны пэрсанаж. Кожны зь нас уяўляе сабой у адзін і тое ж час некалькі розных асоб; гэта можа быць вельмі багатым і гарманічным спалучэньнем, але можа быць і вельмі няўдалым злучэньнем супярэчных адзін аднаму асоб. Мы бываем рознымі ў залежнасьці ад акалічнасьцяў і асяродзьдзя: розныя асобы, сустракаючыся зь намі, ведаюць у нас цалкам розных людзей, па рускай прыказцы: “Малайчына супраць авечак, а супраць малайчыны і сам авечка”. Як часта гэта бывае: кожны зь нас можа успомніць сярод сваіх знаёмых даму, якая – сама ветласьць з чужымі і існая фурыя ў сябе дома, або грознага начальніка, які ў сямейным крузе – увасабленьне пакорнасьці.У справе малітвы першая наша цяжкасьць – знайсьці, якая зь нашых асоб павінна выступіць для сустрэчы з Богам. Гэта няпроста, таму што мы настолькі не абвыклі быць самімі сабой, што шчыра не ведаем, якая зь усіх асоб і ёсьць гэта сапраўднае “я”. І мы не ведаем, як яго знайсьці. Але калі бы мы прысьвячалі некалькі хвілін у дзень на то, каб удумацца ў свае учынкі і адносіны зь людзьмі, то, магчыма, вельмі наблізіліся бы да адкрыцьця гэтага; мы заўважылі бы, якім чалавекам мы былі пры сустрэчы з такім-та і такім-та, і кім – ужо зусім іншым – калі рабілі то або гэта. І мы маглі бы спытаць сябе: калі жа я быў сапраўды самім сабой? Можа быць, ніколі, можа быць, толькі на долю сэкунды або да вядомай ступені пры адмысловых акалічнасьцях, зь вызначанымі людзьмі. І вось, у гэтыя пяць або дзесяць хвілін, якія вы можаце вылучыць, – а я упэўнены, што на працягу дня гэта можа кожны,– вы выявіце, што няма для вас нічога больш сумнага, чым застацца сам-насам зь самім сабой. Звычайна мы жывем як бы адлюстраваным жыцьцём. Справа не толькі ў тым, што мы уяўляем сабой, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, цэлую сэрыю розных асоб, але і самае жыцьцё, якая ў нас ёсьць, вельмі часта зусім не наша, – гэта жыцьцё іншых людзей. Калі вы зазірнёце ў саміх сябе і вырашыцеся спытаць сябе, як часта вы паступаеце, зыходзячы зь самых глыбінь сваёй асобы, як часта вы выяўляеце сваё праўдзівае “я”, то убачыце, што гэта бывае вельмі рэдка. Занадта часта мы пагружаныя ў розныя дробязі, якія атачаюць нас; дык вось, на працягу гэтага часу, гэтых кароткіх хвілін засяроджанасьці трэба пакінуць усё, што не зьяўляецца жыцьцёва важным.

Вы рызыкуеце, вядома, у такім разе, што вам будзе сумна сам-насам зь самім сабой; ну што ж, хай будзе сумна. Але гэта не азначае, што нічога не застаецца ў нас, таму што ў глыбіні нашай істоты мы створаныя па выяве Боскай і гэтае сьцягваньне усяго непатрэбнага вельмі падобна на расчыстку выдатнага старажытнага сьценнага жывапісу або карціны вялікага майстра, якую на працягу стагодзьдзяў, па-над сапраўднай прыгажосьцю, створанай майстрам, зафарбоўвалі пазбаўленыя густу людзі. Спачатку чым больш мы расчышчаем, тым больш зьяўляецца пустэчы, і нам здаецца, што мы толькі напсавалі тамака, дзе было хоць некалькі прыгажосьці; хай трохі, але хоць колькі-та. А затым мы пачынаем адчыняць сапраўдную прыгажосьць, якую вялікі майстар уклаў у свой твор; мы бачым убоства, затым прамежкавую блытаніну, але ў той жа час можам прадбачыць і сапраўдную прыгажосьць. І тады мы выяўляем, што мы такое: убогая істота, якое патрабуецца ў Богу, але патрабуецца ў Ім не для таго, каб запоўніць пустэчу, а для таго, каб сустрэцца зь Ім.

Такім чынам, прыступім да гэтага і, акрамя таго, кожны вечар на працягу тыдня будзем маліцца такімі, вельмі простымі словамі:

“Дапамажы мне, Божа, вызваліцца ад усяго падробленага і знайсьці маё сапраўднае “я”.

Гора і радасьць, гэтыя два вялікіх дарунка Боскіх, часта бываюць момантам сустрэчы зь самім сабой, калі мы пакідаем усе свае малпіны выкруты і становімся непаражальнымі, недасягальнымі для усёй хлусьні жыцьця.

Наступная наша задача – дасьледаваць праблему рэальнага Бога, бо цалкам відавочна, што калі мы вырашаем зьвяртацца да Бога, гэты Бог павінен быць рэальны. Усе мы ведаем, што такое клясны настаўнік для школьніка; калі школьнік павінен да яго зьявіцца, ён ідзе да яго толькі як да кляснага кіраўніка, і пакуль ён не вырасьце і не выйдзе з-пад яго улады, яму ніколі не прыходзіць у галаву, што клясны кіраўнік – чалавек. Школьнік думае аб ім у катэгорыях яго функцый, але гэта пазбаўляе асобу настаўніка усіх чалавечых рыс, і таму ніякі чалавечы кантакт зь ім немагчымы.

Іншы прыклад: калі юнак закаханы ў дзяўчыну, ён надзяляе яе разнастайнымі дасканаласьцямі; але яна можа не мець ні аднаго зь іх і вельмі часта гэтая істота, сфабрыкаваная зь нічога, і на самай справе ёсьць “нішто”, апранутае ў неіснуючыя вартасьці. Тут ізноў-такі не можа быць кантакту, таму што юнак зьвяртаецца да кагосьці неіснуючага. Гэта дакладна і ў стаўленьні да Бога. У нас маецца вызначаны запас разумовых або глядзельных выяў Бога, сабраны з кніг, набытых ў храме, з таго, што мы чулі ад дарослых, калі былі дзецьмі, а магчыма, і ад сьвятароў, калі сталі старэйшыя. І вельмі часта гэтыя выявы не даюць нам сустрэць рэальнага Бога. Яны не зусім ілжывыя, таму што ў іх ёсьць доля ісьціны, і разам з тым яны цалкам не адпавядаюць рэальнаму Богу. Калі мы жадаем сустрэць Бога, мы павінны, зь аднаго боку, карыстацца веданьнем, якое мы набылі, будзь то асабіста, будзь то праз чытаньне, чуваньне, слуханьне, але, акрамя таго, крочыць і далей.

Сёньняшняе наша веданьне аб Богу ёсьць вынік учорашняга досьведу, і калі мы будзем зьвяртацца тварам да Бога такому, якім мы Яго ведаем, мы заўсёды будзем паварочвацца сьпіной да сучаснасьці і будучыні, гледзячы толькі на сваё уласнае мінулае. Паступаючы так, мы спрабуем сустрэць не Бога, а тое, што ужо ведаем аб Ім. Гэта ілюструе функцыю багаслоўя, паколькі багаслоўе – гэтае усё наша чалавечае веданьне аб Богу, а не то малое, што мы асабіста ужо спасьціглі і пазналі аб Ім. Калі вы жадаеце сустрэцца з Богам такім, які Ён ёсьць у рэчаіснасьці, вы павінны прыходзіць да Яго зь вядомым досьведам, каб ён падвёў вас бліжэй да Бога, але затым пакінуць гэты досьвед і стаяць не перад Богам, Якога вы ведаеце, а перад Богам, разам ужо вядомым і яшчэ невядомым.

Што жа будзе далей? Нешта зусім простае: Бог, Які вольны прыйсьці да вас, адклікацца, адказаць на вашы малітвы, можа прыйсьці і даць вам адчуць, адчуць Сваю прысутнасьць; але Ён можа і не зрабіць гэтага; Ён можа даць вам адчуць Сваю рэальную адсутнасьць, і гэты досьвед гэтак жа важны, як і першы, таму што ў абодвух выпадках вы датыкаецеся да рэальнасьці Боскага права адклікацца або не адклікацца.

Такім чынам, паспрабуйце знайсьці сваё сапраўднае “я” і паставіць яго тварам да твару перад Богам, такім, які Ён ёсьць, адмовіўшыся ад усіх ілжывых выяў або ідалаў Бога. І каб дапамагчы вам у гэтым, каб даць вам апору ў гэтым высілку, я прапаноўваю вам на працягу аднаго тыдня маліцца наступнымі словамі:

“Дапамажы мне, Божа, вызваліцца ад усякай ілжывай Тваёй выявы, чаго бы мне гэта ні каштавала”.

У пошуках свайго сапраўднага “я” мы можам выпрабаваць не толькі нуду, аб якой я казаў, але і жах, і нават адчай. Гэтая галізна душы прыводзіць нас у пачуцьцё; тады-та мы і можам пачаць маліцца. Першае, чаго варта пазьбягаць – хлусьні Богу; гэта здаецца цалкам відавочным, і усе жа мы не заўсёды які робіцца так. Будзем размаўляць з Богам адкрыта, скажам Яму, хто мы такія; не таму што Ён не ведае гэтага; але адна справа – прымаць той факт, што хтосьці нас любячы ведае усё аб нас, і зусім іншае – мець мужнасьць і сапраўдную любоў да гэтай асобы, каб казаць зь ім праўдзіва і сказаць яму усё аб сабе. Скажам Богу адкрыта, што нам не па сабе, калі мы вось так каштуем перад Ім, што ў нас няма сучаснасьці жаданьні сустрэцца зь Ім, што мы стомы і упадабалі бы легчы спаць. Але пры гэтым трэба сьцерагчыся вольнасьці або проста дзёрзкасьці: Ён – Бог наш. Пасьля гэтага лепш за ўсё было бы радасна заставацца ў Яго прысутнасьці, як мы бываем з горача любімымі людзьмі, зь якімі ў нас існуе сапраўдная блізкасьць. Мы не выпрабоўваем такі радасьці і такой блізкасьці зь Ім, каб проста сядзець і глядзець на Яго і быць шчасьлівымі. А калі ужо нам прыходзіцца казаць, то хай гэта будзе сапраўдная гутарка. Перакладзем усе нашы клопаты на Бога, і, распавёўшы Яму усё, так, каб Ён гэта пазнаў ад нас саміх, пакінем апеку аб сваіх клопатах, перадаўшы іх Богу. Зараз, калі Ён пасьвячоны ў нашы клопаты, нам не пра што больш турбавацца: мы можам вольна думаць аб Ім.

Практыкаваньне гэтага тыдня варта, відавочна, далучыць да практыкаваньняў папярэдніх тыдняў; яно будзе складацца ў тым, каб вучыцца, паставіўшы сябе перад Богам, перадаваць Яму усе нашы клопаты да адзінай, а затым пакідаць апеку аб іх; і каб атрымаць у гэтым дапамога, будзем зь дня ў дзень паўтараць зусім простую і пэўную малітву, якая вызначыць нашы паводзіны ў нашых адносінах з Богам:

“Дапамажы мне, Божа, пакінуць усе мае клопаты і засяродзіць мае думкі на Табе Адным”.

Калі бы мы не перадалі сваіх клопатаў Богу, яны стаялі бы паміж Ім і намі падчас нашай сустрэчы; але мы бачылі таксама, што наступным рухам – і гэта вельмі важна – мы павінны пакінуць апеку аб іх. Мы павінны зрабіць гэта ў акце даверу, верачы Богу настолькі, каб перадаць Яму трывогі, якія мы жадаем зьняць са сваіх плечаў. Але што ж затым? Мы як быццам спустошылі сябе, у нас ці ледзь нешта засталося, – што нам рабіць далей? Мы не можам заставацца пустымі, таму што тады мы напоўнімся не тым, чым варта, – пачуцьцямі, думкамі, хваляваньнямі, успамінамі і г.д. Нам трэба, я думаю, памятаць, што сустрэча не азначае аднабаковую прамову зь нашага боку. Гутарачы, мы не толькі выказваемся, але і выслухоўваем тое, што мае сказаць суразмоўца. А для гэтага трэба навучыцца маўчаць; хоць гэта і здаецца дробязьзю, гэты момант вельмі важны.

Памятаю, калі я прыняў сьвятарства, адной з першых прыйшла да мяне за парадай адна бабулька і сказала: “Айцец, я малюся амаль бесьперапынна чатырнаццаць гадоў, і ў мяне ніколі не было пачуцьця Боскай прысутнасьці”. Тады я спытаў: “А ці давалі вы Яму уставіць слова?” – “Ах, вось што, – сказала яна. – Не, я сама казала Яму увесь час, – няўжо малітва не ў гэтым?” – “Не, – адказаў я, – думаю, што не ў гэтым; і вось, я прапаноўваю, каб вы вылучылі пятнаццаць хвілін у дзень і проста сядзелі і займаліся вязаньнем перад тварам Боскім”. Так яна і зрабіла. Што жа выйшла? Вельмі хутка яна прыйшла зноў і сказала: “Дзіўна, калі я малюся Богу, гэта значыць калі кажу зь ім, я нічога не адчуваю, а калі сяджу ціха, асобай да асобы зь Ім, то пачуваюся як бы агорнутай Яго прысутнасьцю”. Вы ніколі не зможаце маліцца Богу па-сапраўднаму і ад усяго сэрца, калі не навучыцеся захоўваць маўчаньне і цешыцца цуду Яго прысутнасьці, або, калі заўгодна, знаходжаньню тварам да твару зь Ім, нават калі вы Яго і не бачыце.

Вельмі часта, сказаўшы усе, што мы мелі сказаць, і пасядзеўшы некаторы час, мы зьдзіўляемся, што жа рабіць далей. Далей, я думаю, трэба чытаць якія-небудзь зь існых малітваў. Некаторыя знаходзяць гэта залёгкім і ў той жа час бачаць небясьпеку прыняць за сапраўдную малітву простае паўтор таго, што калісьці сказаў хтосьці іншы. Сапраўды, калі гэта проста мэханічнае практыкаваньне, яно не варта працы, але пры гэтым забываецца, што ад нас саміх залежыць, каб яно не было мэханічным – калі мы будзем прамаўляць словы уважліва. Іншыя жаляцца, што гатовыя малітвы чужыя ім, таму што гэта не зусім тое, што выказалі бы яны самі, гэта не іх выказваньне. У нейкім сэнсе гэтыя малітвы сапраўды чужыя, але толькі ў тым толькі, у якім карціна вялікага майстра чужая, незразумелая для вучня або музыка вялікага кампазытара – для пачаткоўца музыкі. Але ў тым-та і справа: мы ходзім на канцэрты, у мастацкія галерэі для таго, каб пазнаць, што такое сапраўдная музыка, сапраўдны жывапіс, каб фармаваць свой густ. І вось чаму, збольшага, мы павінны карыстацца гатовымі малітвамі – для таго, каб навучыцца, якія пачуцьці, якія думкі, якія спосабы выраза нам варта разьвіваць, калі мы прыналежым да Царквы. Гэта таксама дапамагае ў пэрыяд сухасьці, калі нам амаль няма чаго сказаць.

Кожны зь нас – гэта не толькі то убогае, аголенае да костак істота, якое мы выяўляем, застаўшыся сам-насам зь самімі сабой; мы яшчэ і выява Божы; і дзіцё Боскае, якое жыве ў кожным зь нас, здольнае маліцца самымі узьнёслымі, самымі сьвятымі малітвамі Царквы. Мы павінны памятаць гэта і карыстацца імі. Я прапаноўваю, каб да ранейшага практыкаваньня мы дадалі трохі маўчаньні, тры-чатыры хвіліны, і скончылі малітвай:

“Дапамажы мне, Божа, бачыць мае уласныя грахі, ніколі не асуджаць свайго блізкага, і уся слава ды будзе Табе!”

Перш чым пачаць казаць аб малітвах, пакінутых без адказу, я жадаю папытаць Бога, каб Ён адукаваў і мяне і вас, таму што гэта цяжкая і разам з тым такая жыцьцёва важная тэма. Гэта адно зь вялікіх спакус, якое кожны можа сустрэць на сваім шляху і з-за якога пачаткоўцам і нават людзям, маючымі малітоўны досьвед, бывае вельмі цяжка маліцца Богу. Так часта людзі моляцца і ім здаецца, што яны зьвяртаюцца да пустога неба.

Нярэдка гэта адбываецца таму, што малітва іх – бессэнсоўнае дзяцінства. Я памятаю, як адзін пажылы чалавек распавядаў мне, што ў дзяцінстве ён шмат месяцаў прасіў Бога дараваць яму дзівосную здольнасьць, якой валодаў яго дзядзька, – вымаць кожны вечар свае зубы бо рота і клясьці іх у шклянку зь вадой, і як шчасьлівы ён быў пазьней, што Бог не выканаў яго жаданьне. Часта нашы малітвы – такія жа дзяціныя, як і гэтая, і, вядома, яны застаюцца нязьдзейсьненымі. Мы вельмі часта бываем упэўненыя, што молімся правільна, але молімся мы пра нешта, што дакранаецца і іншых людзей, аб якіх мы зусім не думаем. Калі мы молімся аб спадарожным ветры сабе, мы не задумляемся аб тым, што гэта можа апынуцца бурай на моры для іншых, і Бог не выканае прашэньне, якое прынясе шкоду іншым.

Акрамя гэтых двух відавочных момантаў, ёсьць і іншы бок пытаньня, значна больш істотны і глыбокі: бывае, што мы молімся Богу ад усяго сэрца пра нешта, што са ўсіх пунктаў гледжаньня як быццам годна быць пачутым, і сустракаем адно маўчаньне, – а маўчаньне перанесьці значна цяжэй, чым адмова. Калі Бог скажа “не”, то з боку Бога гэта будзе ўсё жа добрай рэакцыяй, а маўчаньне ёсьць як бы адсутнасьць Бога, і яно вядзе нас да двух спакус: калі наша малітва не атрымлівае адказу, мы сумняваемся – або ў Богу, або ў сабе саміх. У стаўленьні Бога мы сумняваемся не ў Яго магутнасьці, не ў Яго уладзе зрабіць то, чаго мы жадаем, але ў Яго любові, Яго ўдзеле. Мы просім пра нешта вельмі важнае, а Ён як быццам не зьвяртае увагі; дзе ж Яго любоў, Яго спагада? Гэтая першая спакуса.

І ёсьць іншая спакуса. Мы ведаем, што, маючы веру з гарчычнае збожжа, мы маглі бы рухаць горамі, і калі бачны, што нічога не зрушваецца зь месца, то думаем: “Можа быць, гэта значыць, што вера мыючы ў чымсьці заганная, не праўдзіва?” Гэта ізноў-такі няслушна, і на гэта ёсьць іншы адказ: калі вы уважліва прачытаеце Эвангельле, то убачыце, што ў ім ёсьць толькі адна малітва, не атрымаўшая адказу. Гэта малітва Хрыста ў Гэфсіманскім саду. Але ў той жа час мы ведаем, што калі некалі ў гісторыі Бог прымаў удзел у кім-та, хто маліўся, то, вядома, менавіта ў Сваім Сыне перад Ягонай сьмерцю; і мы ведаем таксама, што калі быў нейкі прыклад дасканалай веры, то гэта было менавіта тады. Але Бог знайшоў, што вера Боскага Пакутніка досыць вялікая, каб вынесьці маўчаньне.

Бог не дае адказу на нашы малітвы не толькі тады, калі яны нявартыя, але і тады, калі Ён знаходзіць у нас такую веліч, такую глыбіню, – глыбіню і сілу веры, што Ён можа пакласьціся на нас, на тое, што мы будзем вернымі нават перад тварам Яго маўчаньня.

Я памятаю адну жанчыну, невылечна хворую; шмат гадоў яна жыла ў адчуваньні прысутнасьці Боскай, а затым раптам адчула Яго адсутнасьць – сапраўды рэальная адсутнасьць; яна напісала мне тады: “Калі ласка, моліцеся Богу, каб я ніколі не паддалася спакусе стварыць сабе ілюзію Яго прысутнасьці, замест таго каб прыняць Яго адсутнасьць”. Вера яе была вялікая. Яна была здольная вытрымаць гэтую спакусу, і Бог даў ёй выпрабаваць Сваё маўчаньне, Сваю адсутнасьць.

Запомніце гэтыя прыклады, прадумайце іх, таму што калі-небудзь вам, мусіць, прыйдзецца апынуцца ў такім жа становішчы.

Я не магу даць вам ніякага практыкаваньня; жадаю толькі, каб вы памяталі, што мы заўсёды павінны захоўваць нязьменнай сваю веру і ў любоў Боскую і ў нашу уласную сумленную, праўдзівую веру; і калі такая спакуса прыйдзе да нас, будзем маліцца малітвай, якая складаецца зь двух фраз, вымаўленых Самім Ісусам Хрыстом:

“У рукі Твае аддаю дух Мой; не Мая воля ды будзе, але Твая”.

Я паспрабаваў даць вам уяўленьне аб галоўных шляхах, якімі мы можам падысьці да малітвы; але ці азначае гэта, што, выканаўшы усё, мною прапанаванае, вы навучыцеся маліцца? Не, вядома, таму што малітва – гэта не проста высілак, якое мы можам зрабіць у момант, калі вырашаем маліцца; малітва павінна караніцца ў нашым жыцьці, і калі жыцьцё наша супярэчыць нашым малітвам або нашы малітвы не маюць нічога агульнага зь нашым жыцьцём, яны ніколі не будуць ні жывымі, ні рэальнымі. Вядома, мы можам знайсьці шчыліну і абыйсьці гэтую цяжкасьць, выключыўшы зь сваіх малітваў усё, што ў нашым жыцьці несумяшчальна зь малітвай, – усё то, чаго мы сарамацімся або што выклікае ў нас пачуцьцё няёмкасьці перад сабой. Але гэтым нічога не вырашыш.

Іншая цяжкасьць, зь якой мы стала сутыкаемся, гэта летуценнасьць: тады малітва наша выяўляе сэнтымэнтальны настрой, а не то, чым наша жыцьцё зьяўляецца па сваёй сутнасьці. Для гэтых двух цяжкасьцяў існуе адзін агульны дазвол, а менавіта: зьвязаць жыцьцё зь малітвай так, каб гэта было адзінае цэлае, рабіць сваю малітву жыцьцём. Вельмі вялікую дапамогу акажуць пры гэтым гатовыя малітвы, аб якіх я ужо казаў, таму што яны уяўляюць сабой аб'ектыўны, цьвёрды ўзор таго, як належыць маліцца. Вы можаце сказаць. што яны для нас ненатуральныя, і гэта дакладна, у тым сэнсе, што яны выяўляюць жыцьцё людзей невымерна больш вялікіх, чым мы самі, жыцьцё сапраўдных хрысьціян; але таму-та вы і можаце карыстацца імі, імкнучыся стаць такога роду людзьмі, для якіх гэтыя малітвы натуральныя.

Памятайце словы Хрыстовы: У рукі Твае аддаю дух Мой. Яны, зразумела, за межамі нашага уласнага досьведу; але калі зь дня ў дзень мы будзем вучыцца быць такога роду людзьмі, якія здольныя прамаўляць гэтыя словы шчыра, са усёй праўдзівасьцю, мы не толькі зробім сваю малітву рэальнай, мы самі станем рэальнымі – у новай, сапраўднай рэальнасьці станаўленьня сынамі Боскімі.

Калі вы возьмеце, напрыклад, тыя пяць малітваў, якія я прапанаваў вам, калі вы возьмеце адно за іншым кожнае з гэтых прашэньняў, калі вы паспрабуеце зрабіць кожнае зь іх па чарзе дэвізам, лёзунгам усяго дня, вы убачыце, што малітва стане крытэрам вашага жыцьця, яна дасьць вам аснову вашага жыцьця, але і жыцьцё ваша таксама будзе вашым судзьдзём – супраць вас або за вас, – вінавацячы вас у хлусьні, калі вы прамаўляеце гэтыя словы, або, наадварот, пацьвярджаючы, што вы верны ім. Бярыце кожную фразу кожнай малітвы, карыстайцеся ёю як правілам, дзень за днём, тыдзень за тыднем, пакуль не станеце такога роду чалавекам, для якога гэтыя словы зьяўляюцца самой жыцьцём.

Зараз нам час разьвітацца. Я быў бясконца рады гутарыць разумова зь вамі, бо мы аб'яднаныя малітвай і нашай агульнай цікавасьцю да духоўнага жыцьця. Ды будзе Госпад Бог з кожным зь вас і сярод нас на ўсе стагодзьдзі.

І перш чым мы разьвітаемся, я прапаноўваю чытачу прамовіць са мной адну кароткую малітву, якая злучыць нас перад пасадам Боскім:

“Госпадзі, не ведаю, чаго мне прасіць у Цябе. Ты Адзін ведаеш, што мне патрэбна. Ты любіш мяне больш, чым я умею любіць сябе. Дай мне бачыць патрэбы мае, якія утоеныя ад мяне. Не адважваюся прасіць ні крыжа, ні суцяшэньні, толькі маюся быць перад Табой. Сэрца маё Табе адчынена. Ускладаю усю надзею на Цябе. Ты бачыш патрэбы, якіх я не ведаю, бачыш і ствары са мной па літасьці Тваёй. Зьнішч і падымі мяне. Уразь і вылячы мяне. Нямею набожна і маўчу перад сьвятою Тваёю воляю, неспасьціжным для мяне Тваім лёсам. Прыношу сябе ў ахвяру Табе. Няма ў мяне жаданьня, акрамя жаданьня выканаць волю Тваю. Навучы мяне маліцца, Сам у мне маліся. Амін”.

У МАСКВЕ ЗАБІТЫ СЬВЯТАР ДАНІІЛ СЫСОЯЎ

У чацьвер увечар настаяцель храма Сьвятога Тамаша і яго пмагаты атрымалі агнястрэльныя раненьні. Храм разьмешчаны ў Паўднёвай адміністрацыйнай акрузе Масквы. Як паведамілі крыніцы ў праваахоўных органах сталіцы, невядомыя стралялі ў настаяцеля храма і яго памагаты прыкладна ў 23:10 - 23:20 на вуліцы Маскваречча ў Нагацінскам раёне Масквы. Напад было зьдзейсьнена ў храме. Ад атрыманых агнястрэльных раненьняў сьвятар памёр на месцы, яго памагаты быў цяжка паранены.

Вернікі даставілі цела сьвятара і яго параненага памагатага ў адзін з разьмешчаных непадалёк шпіталяў.

Сьвятара Данііла Сысоява ведалі як чалавека, які актыўна дапамагаў ахвярам розных сэкт і які не прымаў ні ў якім выглядзе таталітарных рэлігійных павеваў. Ён вёў місіянэрскія гутаркі і нават напісаў працы па вывучэньні дэструктыўных сэктанцкіх плыняў.

Айцец Данііл таксама вёў актыўную місіянерскую дзейнасць сярод мусульман, і неаднаразова атрымліваў пагрозы ад абаронцаў ісламу. А па дадзеных РІА “Навіны”, якое спасылаецца на словы параненага, страляўшы, хутчэй за усё, каўказец.

Айцу Даніілу было 35 гадоў. У яго засталася жонка і трое дзяцей.

Вечная памяць! Супакой Госпадзі яго душу ў месьці сьветлым, дзе праведнікі спачываюць.

СЛОВА ПРЫ ПАКЛІКАНЬНІ ЯПІСКАПА АФАНАСІЯ (УАПЦ)

Ваша Сьвятасьць, багамудры архіпастыры і сьвяціцелі Хрыстовы! Стаю сёньня прад вамі, прад Сьвятой Праваслаўнае Царквой і трапятаньні мі набожнасьці, а ў маёй душы гучаць словы праведнай Елізаветы: “І адкуль гэта мне …?” (Лк. 1:43) У той жа час, я ўсьвядомліваю сваю нямогласьць, хоць маю і ўпэўненасьць ў Задуму Боскім, у тым, што менавіта Госпад указаў Сваёй рукой на мяне, каб узьняць на невымоўную вышыню архіпастырскага служэньня. Калі Госпад Вашым рашэньнем ўвёў мяне да Сваёй Сіёнскае сьвятліцы, то гэта ўсяляе ў мае сэрца ўпэўненасьць, што Ён мяне не забыў, не пакінуў, а цяпер ставіць на ніву Сваю, дае ў мае нямоглыя рукі чапугу духоўнага пругу араць заляжалую глебу ўкраінскае духоўнасьці – зьбіраць раскіданых авечак ў адзіны статак Хрыстовы і весьці яе шляхам ісьціны, адданасьці Кіраўніку пастыраў – Ісусу Хрысту і Айчыне нашае Ўкраіне, бо гэта дзьве калеі аднаго шляху.

Плача і радуецца душа мая, бо разумею, куды крочу, за што бяруся і якое добрае і цяжкае ярмо кладу на свае плечы, а разам з гэтым разумею і ўсю адказнасьць прад Украінай і нашым, вякамі прыніжаным, гнаным, абдураным і разьяднаным народам. Менавіта гэта і зрабілася вызначальным у тым, што я, пасьля шматлікіх дзён і начэй, праведзеных у душэўных перажываньнях і пакутах, пакорна схіляю сваю галаву прад Вашым рашэньнем сьвяціцеляў і сьлёзна клікаю да Госпада: “Войча! …, не Мая воля, а Твая хай будзе” (Лк. 22:42). Усьвядомліваю таксама і тое, колькі камянёў ляжыць на ніве, якую давядзецца араць, і колькі тых камянёў паляціць у маю душу, на маю галаву ад супраціўнікаў і ворагаў украінскага праваслаўя і ўкраінскае Дзяржавы, апорай якой павінна зрабіцца зьяднаная Праваслаўная Царква.

Яшчэ сьвятамучанік Ігнацій Боганосец вучыў, што “без япіскапа няма Царквы” і “хто ня ёсьць зь япіскапам, той не з Хрыстом”, таму, усьведамляючы гэта, а таксама і тое, што той, хто не знаходзіцца ў еднасьці зь ісьцінай украінскай Царквой, але гаворыць, што ён за вольную Украіну, ёсьць непраўдзівы, прымаю ваш давер быць мне, нягоднаму, япіскапам для народу Боскага, які прагне да выратаваньня. Хай будзе на ўсё воля Божа.

Спадзяюся, што Госпад, Які і паклікаў мяне на гэтае служэньне, дапаможа мне Сваёй усемагутнае дабрынёй несьці пакладзены на мае плечы цяжар. Але малю Госпада аб адным – хай будзе гэты цяжар такой вагі, каб я здолеў яго несьці. Вялікі страх, які ахоплівае маю душу сёньня, хай пераўтворыцца на радасьць ужо заўтра, бо япіскапскае служэньне, па царкоўнаму вучэньню, ёсьць найбольш вялікім служэньнем на зямлі.

Азіраючыся цяпер на пражытыя гады, яскрава бачу і ўсьведамляю, што Госпад, нягледзячы на ўсялякія перапоны людзей, нават ў сьвятарскім сане, вёў мяне па жыцьці, падтрымліваў у цяжкія гадзіны, напаўняў маё жыцьцё мілатой і сіламі і, нарэшце, Вашымі, Ваша Сьвятасьць, рукамі, уручыў мне жазло сьвяціцеля. І я пакорліва схіляю сваю галаву і аддаю сябе ў рукі Боскага Задуму, усьвядомліваючы, што гэта адбываецца сьвятая Боская воля над мной, бо “ніхто сам сабою ня прымае гэтага гонару, а толькі пакліканы Богам” (Жыд. 5:4). Наша ўкраінская духоўная ніва цяпер, які ніколі, патрабуе аратых адданых і верных сваёй Айчыне, такіх, якія, не азіраючыся, уздымуць палі, што зарасьлі быльнікам нацыянальнай абыякавасьці.

Прыношу найшчырую падзяку тым архірэям, пастырам і веруючым людзям, якія сустракаліся на маім жыцьцёвым шляху і дапамагалі мне словам і справай. Зямны паклон усім, хто дапамагаў мне ў асэнсаваньні, якім павінна быць сапраўднае служэньне Богу і людзям. Малю Усяміласьцівага Айца Нябеснага напоўніць мяне мілатой, каб быць мне годным пераймальнікам апостальскага служэньня, каб у дзень Страшнага Суду пачуць голас Госпада: “добра, раб добры і верны! … увайдзі ў радасьць гаспадара твайго” (Мц. 25:21), а я каб мог з радасьцю адказаць: “Вось я і дзеці, якіх даў мне Гасподзь” (Іс. 8:18).

http://uaoc.net/2009/11/17/slovo-pry-narechenni-jepyskopa-afanasiya/#more-475