Субота Акафіста – Пахвала Прасьвятой Багародзіцы (казань прад чытаньням Акафісту Прасьвятой Багародзіцы)

Слава Ісусу Хрысту!

Упадабаныя браты і сёстры!

У гэтую суботу пятага тыдня Вялікага посту сьвятая Царква урачыста прамаўляе малебны сьпеў акафісту, або удзячнае хвалы Найсьвяцейшай Багародзіцы.

Найсьвяцейшая Дзева - вобраз схаванай ад сьвету сьвятасьці, якая праяўляецца ў паўсядзённым жыцьці і не прыцягвае да сябе увагі, якая умее застацца незаўважанай. Быццам Яна заўсёды чуе слова Свайго Боскага Сына: “Навучыцеся ад Мяне, бо Я лагодны і пакорлівы сэрцам” і “усякі, хто зьміраецца, узвысіцца”. Як дзіўна Гасподзь “паглядзеў на пакорлівасьць рабы Сваёй”! Прыносячы хвалу Божай Маці, мы стараемся зрабіць усьлед за Ёй крок на шляху пакоры. І асэнсаваць сувязь Яе пакоры з выкананьнем Яе прароцтва: “Бо з гэтага часу будуць праслаўляць Мяне усе роды”.

Сама Найсьвяцейшая Дзева падчас свайго зямнога жыцьця пазьбягала славы і ўцякала ад яе. Нават у той момант, калі Яна славіла Бога за тое, што Ён выбраў Яе стаць Маці Госпада, Яна бачыць Сябе, лічыць Сябе толькі пакорлівай рабой. І потым, калі народ захапляўся Божымі словамі Яе Сына, калі славіў Яго за цуды, якія Ён зьдзяйсьняў, калі урачыста сустракалі Яго, Божая Маці знаходзілася ў гэтыя дні славы як бы убаку. Яна не прыходзіла падзяліць славу са Сваім Боскім Сынам.

Але калі над Ім зьдзяйсьнялі зьдзек, калі расьпіналі Яго, зьняславілі, тады Божая Маці была побач з Ім. Славу Уладычыцы сьвету прадставіла сама Боская мілата. Эвангельле распавядае нам пра адну хвалюючую падзею. Збаўца, акружаны народам, вучыў атрыманьня Божага Валадарства. Людзі, якія слухалі Яго, прагна убіралі словы, як убірае ў сябе сухая зямля жыватворную ваду, што праліваецца на яе. І вось, нібы маланка з воблака, з вуснаў невядомай жанчыны раптоўна ў гэтыя хвіліны пачулася усклік: “дабрашчаснае улоньне, якое насіла Цябе, і грудзі, якія Цябе кармілі” (Лк. 11:27). Невядомая жанчына, вядома, нічога не ведала пра тое, што больш за трыццаць гадоў таму Найсьвяцейшая Дзева сказала толькі адной Лізавеце: “праславяць Мяне усе роды”, калі Лізавета паведаміла: “Дабраслаўлёная Ты сярод жанчын, і дабраславёны плод улоньня Твайго”. Але як дакладна гэтая жанчына выказала і пацьвердзіла прароцтва, якое спраўдзілася. І выказала не толькі ў думцы, але нават у слове: “дабрашчаснае улоньне”. Невядомая жанчына праслаўляе Божую Маці, праслаўляе ўлоньне, якое насіла Боскага Настаўніка, і грудзі, якія Яго сілкавалі. І глядзіце, што было далей. Гасподзь не толькі не адкінуў усхваленьня Сваёй Маці, але сказанымі пасьля гэтага словамі пацьвердзіў правільнасьць учынку сэрца той жанчыны. Ён толькі указаў, што асалоды могуць дасягнуць усё, калі будуць слухаць слова Божае і выконваць яго: «Шчасьлівы тыя, што слухаюць слова Божае і выконваюць яго» (Лк. 11:28). Гэта было першае адкрытае шанаваньне Божай Маці, першае праслаўленьня ў прысутнасьці многіх людзей Той, што стала Маці па плоці Госпада нашага Ісуса Хрыста.

Упадабаныя браты і сёстры, успомнім, што ужо ў самым пачатку гісторыі хрысьціянскай Царквы вернікі зразумелі блізкасьць Найсьвяцейшай Дзевы да Бога, убачылі і праўдзіва адчулі сілу Яе малітваў на небе за ўсіх людзей. Таму з першых часоў праслаўлялі Яе Дастойнае імя, заклікалі Яе ў малітвах, прасілі дапамогі. І з тых часоў Яе слава зьзяла, зьзяе і будзе зьзяць. Ніякія ерэтычныя мудрагелістыя словы не маглі зацямніць Яе славы і ніколі не змогуць гэтага зрабіць, таму што слава Божай Маці - гэта справа Божа, гэта тое, што усталявана самім Божым задумам. Сёньня мы не знойдзем ні аднаго праваслаўнага храма, не сустрэнем ніводнае праваслаўнай душы, для якой Божая Маці не была б дарогай і роднай. Яна - наша вера, наша надзея і радасьць, наша Малітоўніца і Абаронца.

Сам Дух Сьвяты вучыць усіх вернікаў, што найбольш лёгкі доступ да Госпада - праз Божую Маці. Вось чаму мы перапоўнены такой вялікім даверам да Яе, і да Яе зьвяртаемся. Гэта самы прамы наш шлях да Хрыста. Хто хоча захаваць любоў да Бога, кажуць сьвятыя айцы, то хай трымаецца сьвята старажытнага звычаю Царквы: ва усякі час і ў любую гадзіну прыносіць Ёй анёльскае прывітаньне і злучае свой зварот да Госпада, да імя Ісуса, з Яе Найсьвяцейшым імям.

Сьвята, якое мы сёньня зьдзяйсьняем, сягае часоў старажытнай Бізантыі. Імпэратар Канстанцін Вялікі, заснавальнік Канстантынопаля, прысьвяціў яго Божай Маці і пачытаў Найсьвяцейшую Дзеву сваёй апякункай і заступніцай сваёй новай сталіцы. Многія храмы ў гонар Божай Маці былі узьведзены ў Канстантынопалі. У Влахернскам храме захоўвалася Яе сьвятая ікона, напісаная сьвятым эвангелістам Лукой, а ў ноч, калі злучаныя сілы агарянаў і пэрсаў з мора і з сушы рушылі на горад, раптам паўстала страшная бура, якая расьсеяла і пацяпліла караблі нападнікаў. Рэшта ворагаў з сорамам ўцякла. Тады удзячны народ, які знаходзіўся ў Влахернскам храме усю ноч стоячы сьпяваў сваёй Выратавальніцы пераможную песьню - Акафіст: “Непераможны Ваявода - пераможныя мы, збаўленыя ад бед, удзячныя песьні узносім Табе, рабы Твае, Багародзіца. Ты, што маеш сілу непераможную, ад усякіх бед вызвалі нас, да Цябе заклікаем: Радуйся, Нявеста Ненявесная”. У IX стагодзьдзі, за неаднаразовае выратаваньне Канстантынопаля, праз дапамогу і заступніцтва Найсьвяцейшай Багародзіцы, ад нападаў ворагаў, было устаноўлена пачытаць Найсьвяцейшую Багародзіцу у пятую суботу Вялікага посту.

Першапачаткова сьвята акафіста адбывалася ў Канстантынопалі, у тым Влахернскам храме, дзе захоўваліся цудатворны абраз Божай Маці і сьвятыя прадметы Яе зямнога жыцьця - рыза і пояс; але пазьней сьвята быў унесены ў тыпікон (статут) манастыроў сьвятога Савы Студытскага, а затым і ў царкоўныя богаслужбовыя кнігі, і з тых часоў стала агульным для усёй Праваслаўнай Царквы.

Сёньня, упадабаныя браты і сёстры, устаючы на акафіст праслаўленьня Божай Маці і просячы Яе ласкаў, нам трэба перш за спытаць сябе: ці вартыя мы праслаўляць Яе, ці вартыя мы Яе любові? Услаўляючы Багародзіцу, захоўваем ці мы дзявоцтва, цнатлівасьць, чысьціню? Услаўляючы глыбокую у пакоры, не ці застаёмся мы ў гонару, ці ня точыць нас чарвяк ганарлівасьці, ганарыстасьці, зайздрасьці? Ці устаючы на ўслаўленьне Багародзіцы ў гэтым сьвятым храме, а ці не паводзімся мы агідна дома? Ці не заглушае хваля злых запалу ў нашым сэрцы славаслоўя вуснаў нашых? Нам сёньня, ў часе Вялікага посту і ў дзень праслаўленьня Божай Маці, як ніколі варта успомніць словы вялікага айця Царквы VI стагодзьдзя - сьвятога Рыгора Багаслова: «як воблака закрывае зьзяньне сонечных прамянёў, так грэшнік, які не хоча усьведамляць свае грахі і адмовіцца ад іх , закрывае для сябе прамяні любові Божай і міласэрнасьць Божай Маці ».

Так устанем ж, упадабаныя мае, на гэты акафіст з чыстым сэрцам, прылягаючы усе сілы свае, каб быць сапраўды праваслаўнымі і годнымі дзецьмі нашай Нябеснай Уладычыцы – Найсьвяцейшай Багародзіцы. Амін.

Прат. Сяргей Горбік

Субота пятага тыдня Вялікага посту 2013 л. Б.