КАЗАНЬ У НЯДЗЕЛЮ АБ БЛУДНЫМ СЫНЕ

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа!

Да Вялікага посту засталося ўсяго два тыдні. У Праваслаўнай Царквы ўсё так мудра прадугледжана ў сьпевах і чытаньнях, каб прыгатаваць душы хрысьціян да пакаяньня. Вось і сёньня, у чарговы нядзелю падрыхтоўкі да гэтага цяжкага і адначасова радаснага шляху ачышчэньня мы, браты і сёстры, зноў павінны шукаць тое, што дапаможа нам распачаць гэты шлях.

Давайце ўспомнім, што шлях да пакаяньня пачынаецца ад разуменьня сваёй грэшнасьці. Таму што ўсе мы грэшнікі, і шлях да выратаваньня ляжыць праз пакаяньне, якое верне нас у дом Айца - Царства Нябеснае. Прызнаючы сябе грэшнікамі, мы не павінны вінаваціць у сваіх грэхападзеньня іншых і апраўдваць сябе тым, што « і ўсё так робяць». Грэшнік не становіцца менш вінаватым перад Богам ад таго, што грэх - агульны для многіх. Агульныя грахі, можа быць, за ўсё мацней узбуджаюць гнеў Божы, як гэта было ў Ноям, калі Гасподзь зьнішчыў усіх, хто чыноў беззаконьня.

І вось наша Сьвятая Праваслаўная Царква, у сваю глыбокай мудрасьці паступова перакладае нас “ад росту ў рост”, ад Нядзелі аб мытнікі і фарысэі яна вядзе нас да Нядзелі аб блудным сыне. Стан, у якім знаходзіцца мытнік, калі ён заклікае да Бога аб памілаваньні і не толькі не думае аб сваіх заслугах, а не сьмее падняць вачэй сваіх да неба - гэта стан яшчэ глыбей раскрываецца ў вобразе блуднага сына...

Давайце ўспомнім словы сёньняшняга Эвангельля: У аднаго бацькі было два сыны: старэйшы жыў заўсёды разам з бацькам, ва ўсім выконваў волю бацька, нічога не губляў з яго багацьця. Але малодшы не захацеў жыць так, як старэйшы. Ён прасіў бацьку даць яму частку маёнтка свайго, каб паехаць у далёкую краіну і жыць там па сваёй волі. Бацька дае яму частку сваёй маёмасьці і адпускае, куды ён хоча, то ёсьць дае яму поўную свабоду.

Прыехаўшы ў іншую краіну, малодшы сын стаў жыць там марнатраўна і з блудніцамі пражыў усё сваё багацьце, якое атрымаў ад бацькі. Ён стаў патрабаваць, а ў той краіне быў голад. Ён наняўся да аднаго багатага гаспадару пасьці сьвіньняў і рады быў насыціцца рожкамі, якімі сілкаваліся сьвіньні, але іх яму дастаткова не давалі.

Калі блудны сын убачыў, у якое цяжкае становішча ён трапіў, дык горка аплакаў сябе, і гэта стала пачаткам яго выратаваньня. Сказана: Прыйшоўшы ў сябе, гэта значыць атрымаўшы магчымасьць зразумеў свой стан... Зразумець менавіта тое, што ён аддаліўся ад праўдзівага шляху, адчуць грэшнасьць і згубнасьць свайго жыцьця. Тады ён рашуча сказаў : “Устану і пайду да Айца майго і скажу : зграшыў супраць неба і перад Табою”, - гэтыя словы самаасуджэньня, пакоры і пакаяньня. Сын кажа ўстану, то значыць, да гэтага ён як бы ляжаў у бруду граху. Ён верыў у прабачэньне і ў літасьці, у ласку і ветлівасьць Айца, верыў, што Айцец не адвернецца і даруе яму.

Вось тут, дарагі браты і сёстры, мы бачым працэс пазнаньня блудныя сыны ж сябе і гэта вельмі важна, таму што гэты працэс зьяўляецца справай усяго жыцьця, гэта і ёсьць тое, да чаго чалавек імкнецца на працягу ўсяго свайго існаваньня. Сьвятыя бацькі раскрываюць сэнс гэтага выказваньня, кажучы, што да таго часу, пакуль ты не даведаўся, хто ты, пакуль ты сам у сабе не адчуў вобраз Божы, пакуль ты, жывучы сярод зямных грамадзян, не адчуў, што ты, у велічы задумы Божага, зЬЯЎЛЯЕЦЦА грамадзянін неба, пакуль ты, жывучы сярод бруду сваёй уласнай душы, не спазнаў у сабе ладу Божага - да ты не ўступіў на шлях выратаваньня, не распачынаў яшчэ свайго выратаваньня. Бо выратаваньне пачынаецца з таго моманту, калі ты ведаеш сваю боскую прыроду. Менавіта гэтаму вучыць нас сёньняшні Эвангельскі аповед. Блудны сын у ў адзін момант адчуў, што ёсьць іншае жыцьцё ў Айцы, і з Айцом, ён адчуў, што жыве зьняволеным у краіне чужой і не мае сапраўднага жыцьця.

Вось гэты стан блуднага сына, які ўбачыў, як дрэнна ён жыве і як добра жывуць нават не сыны, а найміты ў яго бацька, - вось гэты стан памілаваньня. Ён памілаваў сябе і тады пайшоў да Бога, і ў Яго стаў прасіць аб памілаваньні.

І далей Гасподзь паказвае нам, як бязьмежная любоў Бога да грэшніку, якія прынёслі пакаяньне. Як бязьмежна міласэрнасьць да таго, хто вярнуўся з краіны далёкай, дзе былі пакуты, адзінота, непатрэбнасьць. Айцец у вялікай радасьці зладзіў з нагоды вяртаньня сына вялікі баль. Ён загадаў рабам прынесьці сыну замест рызьзя яго былое адзеньне, пярсьцёнак і боты, вяртае сыну тыя выгоды, якія ён страціў, пакінуўшы родны дом. Чаму гэта зрабіў бацька? Чаму Ён не стаў спачатку патрабаваць доказаў, што сын пакаяўся? Бо разумеў, што сын, пераадолеўшы сорам і страх, усьвядоміў сябе вінаватым у сваіх грахах і ўжо ніколі не сыдзе з хаты, дзе яго даравалі і памілавалі.

І вось калі Айцец радуецца вяртаньню малодшага сына і хоча падзяліцца радасьцю са сваім першынцам. Але старэйшы сын, на жаль, не падзяляе радасьці бацькі - гнеў, абурэньне, крыўда перапаўняюць яго. Як ! бо ён нікуды не сыходзіў з бацькавай хаты, ён у поце асобы працаваў, і бацька ніколі не ладзіў у гонар такой гасьціны! Няма ў ім радасьці ад вяртаньня роднага брата, уяўная праведнасьць звонку, а ўсярэдзіне - грэх, не меншы, чым у брата–распусьніка, толькі асуджэньне бацькі і брата, эгаістычная жаль да сабе і адсутнасьць усялякіх роднасных пачуцьцяў. Як раз такі пачуцьця і родняць старэйшага брата з фарысэямі...

І вось тут, браты і сёстры, у паводзінах старшага брата, закладзены глыбокі ўрок для ўсіх нас : Не выратуе нас уяўная праведнасьць, не ўратуе нас фармальнае наведваньне храма і толькі зьнешняе выкананьне закона, правілаў і традыцый хрысьціянства. Не выратуе нас нават пастаяннае знаходжаньне ў храме Божым! Не гэта галоўнае, а галоўнае тое, што дае нам гэта наведваньне храма, дае нам чытаньне малітоўнага правілы, дае нам выкананьне царкоўных традыцый? Зьмяняемся мы пры гэтым да лепшага ці застаёмся нязьменнымі ў сваім грахоўным жыцьці, знаходзячыся як бы пад каўпаком і не жадаючы заўважаць знаходзіцца побач чалавека - яго радасьць, яго гора ? Ці маем мы каханьне да навакольных нас людзям? Але, на вялікі жаль, хоць мы і называемся хрысьціянамі і Бог кліча да каханьня : “Так любіце адзін аднаго ; як Я палюбіў вас, так і вы любіце адзін аднаго” (Ян 13:34), на справе мы частая больш падобныя на гэтага старэйшага сына, таму ажарсьцьвелы ў сваім эгаізьме і ўяўнай праведнасьці. Вонкава мы быццам бы і з Богам, а ў той жа час часта гатовыя сказаць Яму : “Госпадзе, ды я ўсё жыцьцё Табе аддаў, а Ты што даў мне ўзамен? Хваробы, няшчасьці, страты, смутку, бяду” Як часта мы падобным чынам наракаем на Бога...

Таму сёньня, калі мы слухаем прытчу пра блуднага сына, кожны з нас павінен спытае сябе : хто я - малодшы альбо старэйшы сын? Жыву я з Айцом Нябесным, або выконваю волю Яго сьвятыя запаведзі, ці я адышоў ад Айца ў далёкую краіну, дзе пасу сьвіней, сілкуюся сьвіной ежай і паміраю ад голаду? Калі я пасу сьвіней, цярплю голад, то паспрабую прыйсьці ў дом Айца Нябеснага, гэта значыць у нашу Сьвятую Праваслаўную Царкву. Айцец з радасьцю прыме прыносячага пакаяньня грэшніка з распасьцёртымі абдымкамі і насыціць у таямніцы яднаньня сваю несьмяротнай духоўнай ежай - Целам і Крывёю Сваёю. Адначасова варта падумаць, не зьяўляюся лі я таксама тым “старэйшым братам”, які ёсьць фарысэем. Падумаць менавіта над тым, як мы ўмеем дараваць, таму што хутка наступіць Даравальная Нядзеля. І калі мы не ўмеем гэтага рабіць, то гэта можа зьвярнуцца нам у грэх і асуджэньне, таму што тых, каго часам мы асуджаем, можа быць, ужо дараваў і прыняў Гасподзь праз іх пакаяньня, пакуты і сьлёзы.

Дарогі мае! Сёньня наша Сьвятая Праваслаўная Царква словах Самога Госпада сьведчыць нам : Калі чалавек усьведамляе свае грахі, калі ён заплача перад Госпадам праз усьведамленьне свайго пагібельнага шляху, калі ён будзе прасіць Госпада, як мытнік маліў і біў сябе ў грудзі : “Божа, памілуй мяне, грэшнага”, - дык Айцец Нябесны ніколі не адпрэчыць яго, але выйдзе яму насустрач, абойме яго, апране яго ў сьветлую вопратку чысьціні, назаве ён не наймітам, а сваім родным сынам, зладзіць гасьціну, вечны банкет у Царстве сваім. Трэба быць мёртвым духоўна, каб прайсьці міма любові Божай, каб не пашкадаваць саміх сябе і не зрабіць малага намаганьні ў пакаяньні для атрыманьня прабачэньня і вяртаньня любові Айца, Які заўсёды гатовы назваць нас сынамі Сваімі. Амін.

прат. Сяргей Горбік

3/17 лютага 2014 л. Б.