Friday, May 24, 2013

Сьвяты роўныя апосталам Кірыла і Мяфодзій, настаўнікі славянаў


Памяць 11 / 24 траўня
Радныя браты Кірыла і Мяфодзі паходзілі з шляхетнай сям'і, што мешкала ў грэцкам горадзе Салуні. Яны былі сынамі ваяводы, родам баўгарскага славяніна. Сьв. Мяфодзій быў старэйшым зь сямі братоў, сьв. Канстанцін, у манастве Кірыла, — малодшым.
Сьв. Мяфодзій быў спачатку ў вайскоўцу званьні і правіл падпарадкаваным Бізантыйскай імпэрыі славянскім княствам, відаць Баўгарскім, што дало яму магчымасьць навучыцца славянскай мове. Прабыўшы там каля 10 гадоў, сьв. Мяфодзій прыняў затым манаства ў адным зь манастыроў на гора Алімп (Малая Азія). Сьв. Кірыла зь малых гадоў адрозьніваўся разумовымі здольнасьцямі і вучыўся разам зь малалетнім імпэратарам Міхасём у лепшых настаўнікаў Канстантынопаля, у тым ліку ў Фоція, пасьля Патрыярха Канстантынопальскага. Сьв. Кірыла у дасканаласьці спасьціг усе навукі свайго часу і шматлікія мовы, асабліва старанна ён вывучаў тварэньні сьвяціцеля Рыгора Багаслова. За свой розум і выбітныя спазнаньні сьв. Кірыла быў празваны Філёзафам.

Па заканчэньні вучэньня сьв. Кірыла прыняў сан і быў прызначаны захавальнікам патрыяршай бібліятэкі пры храме Сьвятой Сафіі, але неўзабаве пакінуў сталіцу і таемна сышоў у манастыр. Расшуканы там і вернуты ў Канстантынопаль, ён быў прызначаны настаўнікам філязофіі ў Вышэйшую канстантынопальскую школу. Мудрасьць і сіла веры яшчэ зусім маладога Кірыла былі гэтак вялікія, што ён здолеў перамагчы ў спрэчках правадыра ерэтыкоў—іканаборцаў Анія. Пасьля гэтай перамогі Кірыла быў пасланы імпэратарам на дыспут для спрэчак аб Сьвятой Тройцы зь сарацынамі і таксама атрымаў перамогу. Неўзабаве Кірыла пайшоў да свайго брата Мяфодзія на Алімп, дзе праводзіў час у няспыннай малітве і чытаньні тварэньняў сьвятых айцоў.
Аднойчы імпэратар выклікаў сьвятых братоў зь манастыра і адправіў іх да хазараў для эвангельскай пропаведзі. На шляху яны спыніліся на некаторы час у горадзе Херсанесе (Корсуні), дзе рыхтаваліся да дабравесьця. Там сьвятыя браты дзівосным чынам здабылі мошчы сьвятамучаніка Клімэнта, Папы Рымскага. Там жа, у Херсанесе, сьв. Кірыла знайшоў Эвангельле і Псалтыр, напісаныя "руськімі літарамі", і чалавека, размаўляючага па-руську, і стаў вучыцца ў гэтага чалавека чытаць і гаварыць на яго мове.
Затым сьвятыя браты адправіліся да хазараў, дзе атрымалі перамогу ў спрэчках зь юдэямі і мусульманамі, прапаведуючы эвангельскае вучэньне. На шляхі дамоў браты зноў наведалі Херсанес і, узяўшы там мошчы сьв. Клімэнта, вярнуліся ў Канстантынопаль. Сьв. Кірыла застаўся ў сталіцы, а сьв. Мяфодзій атрымаў ігуменства ў невялікім манастыры Паліхрон, недалёка ад гары Алімп, дзе ён манастваваў раней.
Неўзабаве прышлі да імпэратара амбасадары ад мараўскага князя Расьціслава, уціскаемага нямецкімі біскупамі, з просьбай даслаць у Маравію настаўнікаў, якія маглі бы прапаведаваць на родным для славян мове. Імпэратар заклікаў да сабе Кірыла і сказаў яму: "Неабходна табе ісьці туды, бо лепш цябе ніхто гэтага не зробіць". Сьв. Кірыла пастом і малітвай прыступіў да новага подзьвігу. Зь дапамогай свайго брата Мяфодзія і вучняў Гаразда, Клімэнта, Савы, Навума і Ангяляра ён склаў славянскую азбуку і перавёў на славянскую мову кнігі, без якіх не магло зьдзяйсьняцца багаслужба: Эвангельле, Апостал, Псалтыр і абраныя службы. Гэта было ў 863 г.
Зьдзейсьніўшы пераклад, сьвятыя браты павандравалі ў Маравію, дзе былі прыняты зь вялікай пашанаю, і пачалі навучаць багаслужбам на славянскай мове. Гэта выклікала гнеў нямецкіх япіскапаў—лацінян, якія адпраўлялі службы ў мараўскіх цэрквах выключна на лацінскай мове, і яны паўсталі супраць сьвятых братоў, сьцьверджаючы, што набажэнства можа зьдзяйсьняцца толькі на адным з трох моў: габрэйскім, грэцкім або лацінскім. Сьв. Кірыла адказваў ім: "Вы прызнаеце толькі тры мовы, годныя таго, каб славіць на іх Бога. Але Давыд кажа. "Усякае дыханьне ды славіць Госпада!" Гасподзь прыйшоў выратаваць усе народы, і усе народы павінны усхваляць Госпада на сваіх мовах". Нямецкія біскупы былі пасаромлены, але узлаваліся яшчэ больш і падалі скаргу ў Рым. Сьвятыя браты былі закліканыя ў Рым для рашэньня гэтага пытаньня. Узяўшы зь сабою мошчы сьв. Клімэнта, Папы Рымскага, сьвв. Кірыла і Мяфодзій адправіліся ў Рым. Пазнаўшы аб тым, што сьвятыя браты нясуць зь сабою сьвятыя мошчы, Папа Рымскі Адрыян з клірам выйшаў ім насустрач. Браты былі сустрэтыя з пашанай, Папа Рымскі зацьвердзіў набажэнства на славянскай мове, а перакладзеныя братамі кнігі загадаў пакласьці для асьвячэньня ў рымскіх цэрквах і зьдзяйсьняць літургію на славянскай мове.
Знаходзячыся ў Рыме, сьв. Кастусь занямог і, у дзівосным бачаньні паведамлены Госпадам аб набліжэньні скону, прыняў схіму зь імем Кірыла. Праз 50 дзён пасьля прыняцьця схімы, 14 лютага 869 г., роўнаапостальны Кірыла скончыў свае зямное жыцьцё ва узросьце сарака двух гадоў. Адыходзячы да Бога, сьв. Кірыла запавядаў брату свайму сьв. Мяфодзію працягваць іх агульная справу — асьвету славянскіх народаў сьвятлом праўдзівай веры. Сьв. Мяфодзій прасіў Папу Рымскага дазволіць павезьці цела брата для пахаваньня ў роднай зямлі, але Папа загадаў пакласьці мошчы сьв. Кірылы ў цэрквы Сьвятога Клімэнта, дзе ад іх сталі здзяйсьняцца цуды.
Пасьля скону сьв. Кірылы Папа, прытрымліваючыся просьбе славянскага князя Коцела, паслаў сьв. Мяфодзія ў Панонію, пасьвяціўшы яго ў архібіскупа Маравіі і Паноніі, на старажытны пасад сьв. апостала Андроніка. У Паноніі сьв. Мяфодзій разам са сваімі вучнямі працягваў распаўсюджваць набажэнства, пісьменнасьць і кнігі на славянскай мове. Гэта зноў выклікала лютасьць нямецкіх біскупаў. Яны дамагліся арышту і суду над сьвяціцелем Мяфодзіем, які быў сасланы ў зьняволеньне ў Швабію, дзе на працягу двух з паловай гадоў зьведаў шматлікія пакуты. Вызвалены па загаду Папы Рымскага Іаана VIII і адноўлены ў правах архібіскупа, сьв. Мяфодзій працягнуў эвангельскую пропаведзь сярод славян і пахрасьціў чэскага князя Барывоя і яго жонку Людмілу, а таксама аднаго з польскіх князёў. У трэці раз нямецкія біскупы узьвялі ганеньне на сьвяціцеля за непрыняцьце рымскага вучэньня аб сыходжаньні Сьвятога Духу ад Айца і ад Сына. Сьвяціцель Мяфодзій быў выкліканы ў Рым і даказаў перад Папам, што захоўвае ў чысьціні праваслаўнае вучэньне, і быў зноў вернуты ў сталіцу Маравіі — Велеград.
Там у апошнія гады свайго жыцьця сьвяціцель Мяфодзій зь дапамогай двух вучняў—сьвятароў перавёў на славянскую мову увесь Стары запавет, акрамя Макавейскіх кніг, а таксама Номаканон (Правілы сьвятых айцоў) і сьвятаайцоўскія кнігі (Пацярык).
Прадчуваючы набліжэньне скону, сьв. Мяфодзій паказаў на аднаго зь сваіх вучняў — Гаразда як на свайго годнага пераемніка. Сьвяціцель прадказаў дзень сваёй сьмерці і сканаў 6 красавіка 885 г. ва узросьце каля шасьцідзесяці гадоў. Адпяваньне сьвяціцеля было зьдзейсьнена на трох мовах: славянскім, грэцкім і лацінскім; пахаваны сьвяціцель быў у саборнай царкве горада Вялеграда.
Да ліку сьвятых раўнаапостальныя Кірыла і Мяфодзі былі далучаны яшчэ Х ст. Практычна адразу пачалося іх шанаваньня і ў Кіеўскай Царкве.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.