ПАКУТНАЯ СЕРАДА

мітрапаліт Антоні (Суражскі)

Мы ужо падыходзім да самай пакуты Госпада, і зь усяго, што мы чулі, так ясна робіцца, што Гасподзь можа усё прабачыць, усё ачысьціць, усё вылечыць і што паміж намі і Ім могуць стаяць дзьве толькі перашкоды. Адна перашкода – гэта унутранае адрачэньне ад Яго, гэта адыход ад Яго прочкі, гэта страта веры ў Ягоную любоў, гэта страта надзеі на Яго, гэта страх, што на нас у Бога можа не хапіць любові...

Пётр зрокся ад Хрыста; Юда Яго здрадзіў. Абодва маглі б падзяліць тую ж лёс: або абодва выратавацца, або абодва загінуць. Але Пётр цудам захаваў упэўненасьць, што Гасподзь, ведаючы нашы сэрцы, ведае, што, нягледзячы на яго адрачэньне, на маладушнасьць, на страх, на клятвы, у яго захавалася да Яго любоў – любоў, якая зараз разьдзірала ягоную душу болем і сорамам, але любоў.

Юда здрадзіў Хрыста, і калі ён убачыў вынік свайго дзеяньня, то страціў усякую надзею; яму здалося, што Бог яго ужо прабачыць не можа, што Хрыстос ад яго адвярнуўся так, як ён сам адвярнуўся ад свайго Выратавальніка; і ён сышоў...

Часта нам думаецца, што ён сышоў у вечную пагібель; і ад гэтага ў нас – можа быць, недастаткова – скаланаецца сэрца і жахаецца: няўжо ён мог загінуць? Да Пятра прыйшлі іншыя вучні, яны яго узялі зь сабой, нягледзячы на ягоную здраду; Юда сярод іх быў нейкі чужы, нялюбы, незразумелы; да яго, пасьля яго здрады, ніхто не пайшоў. Калі здрада Юды здарылася б пасьля Уваскрэсеньня Хрыстовага, пасьля таго, як вучні атрымалі дарунак Сьвятога Духу, думаецца, што яны не пакінулі б яго загінуць у гэтай страшнай адзіноце, не толькі без Бога, але і без людзей. Хрыстос не пакідае нікога... І як бы ні страшна было думаць пра Юду, пра тое, што яго слова загубіла Бога, прыйшоўшага на зямлю, аднак дзесьці павінна ў нас цяпліцца надзея, што бяздонная прамудрасьць Боская і бязьмежная, крыжовая, кроўная Ягоная любоў і яго не пакіне...

Не будзем прамаўляць і над ім апошняга, страшнага суда – ні над кім. Неяк, шмат гадоў таму назад, сьветлы рускі багаслоў Уладзімір Мікалаевіч Лоскій, кажучы пра выратаваньне і пагібелі, скончыў сваё слова надзеяй; кажучы ужо не пра Юду, не пра Пятра, ні пра каго зь нас, ён сказаў пра сатану і пра дапамагаўшых яму анёлах, што мы павінны памятаць, што на зямлі, у барацьбе за выратаваньне ці за пагібель чалавека, Хрыстос і сатана непрымірымыя сапернікі; але што ў нейкім іншым пляне і сатана, і цёмныя, упаўшыя духі зьяўляюцца стварэньнем Божым, і Бог Сваё стварэньне не забывае...

І мы сёньня бачны і іншую выяву. Я толькі што казаў, што нас можа адлучыць ад Бога наша, і толькі наша адрачэньне ад Яго і уцёкі ад Яго, нявера ў Ягоную любоў, у Ягоную вернасьць. Але ёсьць іншае, што нас можа адлучыць ад Бога; пра гэта мы чулі увесь час у гэтыя дні: гэта хлусьня і крывадушнасьць. Гэта хлусьня людзей, якія не жадаюць на сябе паглядзець, не жадаюць сябе бачыць, якія яны ёсьць, якія жадаюць ашукаць сябе, ашукаць Бога, ашукаць іншых і пражыць у сьвеце ілюзій, у сьвеце нерэальнасьці, у якім ім на час спакойна, бясьпечна; гэта нас таксама можа адлучыць ад Бога...

Аднаго падзьвіжніка аднойчы спыталі, як можа ён жыць з такой радасьцю ў душы, з такой надзеяй, калі ён сябе ведае грэшнікам? І ён адказаў: Калі я паўстану перад Богам, Ён мяне спытае: Ці умеў ты Мяне любіць усёй душой тваёй, усёй думкай, усёй крэпасьцю тваёй, усім жыцьцём?.. І я адкажу: Не, Госпадзі!.. І Ён мяне спытае: Але ці навучаўся ты таму, што цябе магло выратаваць, ці чытаў ты Маё слова, ці слухаў ты навучаньні сьвятых? І я Яму адкажу: Не, Госпадзі!.. І Ён тады мяне спытае: Але ці імкнуўся ты хоць крыху пражыць годна свайго хоць бы чалавечага званьня?.. І я адкажу: Не, Госпадзі!.. І тады Гасподзь зь жалем паглядзіць на мой журботны твар, зазірне ў смутак майго сэрца і скажа: У адным ты быў добры – ты застаўся праўдзівы да канца; увайдзі ў супакой Мой!..

Сёньня раніцай мы чыталі пра тое, як блудніца наблізілася да Хрыста: не павінілася, не зьмяніўшая сваё жыцьцё, а толькі зьдзіўленая дзівоснай, Боскай прыгажосьцю Выратавальніка; мы бачылі, як яна прытулілася да Яго ног, як яна плакала над сабой, зьнявечанай грахом, і над Ім, такім выдатным у сьвеце такім страшным. Яна не каялася, яна не прасіла прабачэньні, яна нічога не абяцала, – але Хрыстос, за тое, што ў ёй апынулася такая чуласьць да сьвятыні, такая здольнасьць любіць, любіць да сьлёз, любіць да парыву сардэчнага, абвясьціў ёй прабачэньне грахоў за тое, што яна упадабала шмат... І калі Пётр быў Ім дараваны, ён таксама здолеў Яго моцна любіць, можа быць, больш шматлікіх праведных, якія ніколі не адыходзілі ад Выратавальніка, таму што яму было даравана так шмат...

Скажу зноў: мы не пасьпеем павініцца, мы не пасьпеем зьмяніць сваё жыцьцё да таго, як мы сустрэнемся сёньня увечар і заўтра, у гэтыя надыходзячыя дні, з Пакутамі Госпада. Але наблізімся да Хрыста як блудніца, як Марыя Магдаліна: зь усім нашым грахом, і разам з тым адклікаючыся усёй душой, усёй сілай, усёй немаччу на сьвятыню Госпада, паверым у Ягонае спачуваньне, у Ягоную любоў, паверым у Ягоную веру ў нас, і пачнём спадзявацца такой надзеяй, якая нічым не можа быць разбурана, таму што Бог верны і Яго абяцаньне нам яснае: Ён прыйшоў не судзіць сьвет, а выратаваць сьвет... Прыйдзем жа да Яго, грэшнікі, у выратаваньне, і Ён памілуе і выратуе нас. Амін.