ЗГАДКА АБ ТАЕМНАЙ ВЯЧЭРЫ

А калі яны елі: Ісус, узяўшы хлеб і дабраславіўшы, паламаў і, раздаючы вучням, сказаў: прымеце, ежце: гэта Цела Маё. І ўзяўшы чару, і падзякаваўшы, падаў ім і сказаў: пеце зь яе ўсе; бо гэта Кроў Мая новага запавету, за многіх праліваная дзеля дараваньня грахоў

Мц. 26:26 – 28

У дзень праснакоў, калі па старазапаветным законе павінна было закалоць і спажываць велікоднага ягня, і “ведаючы, што прыйшла гадзіна Ягоная перайсьці ад сьвету гэтага да Айца” (Ян. 13:1), Ісус Хрыстос, прыйшоўшы выканаць закон, паслаў Сваіх вучняў – Пятра і Яна ў Ерусалім прыгатаваць Пасху, якую, як шаты законныя, жадаў Ён замяніць Пасхай новай, – самім целам і крывёй Сваёю. Па надыходзе вечара Гасподзь прыйшоў зь дванаццацьцю Сваімі вучнямі ў вялікую, высланую, гатовую сьвятліцу аднаго жахара Ерусаліму (Мк. 14:12-17) і узьлёг. Навучаючы, што ў Царстве Божым, якое як не з гэтага сьвету, не зямная веліч і слава, але любоў, пакора і чысьціня духу адрозьніваюць праўдзівых чальцоў, Гасподзь, устаўшы ад вячэры, памыў ногі сваім вучням. Памыўшы ногі і узьлёгшы зноў, Гасподзь сказала вучням: ці ведаеце, што Я зрабіў вам? Вы завяце Мяне Настаўнікам і Госпадам, і правільна кажаце, бо Я сапраўды ёсьць такім. Такім чынам, калі Я, Гасподзь і Настаўнік, памыў ногі вам, то і вы павінны мыць ногі адзін аднаму. Бо Я даў вам прыклад, каб і вы рабілі то ж, што Я зрабіў вам.

Пасьля мыцьця ног Ісус Хрыстос зьдзейсьніў Пасху спачатку па законе Майсея, потым усталяваў і Вялікдзень новы – вялікую таямніцу усясьвятой Еўхарыстыі. Усталяваньне таямніцы сьвятога прычашчэньня ёсьць другая падзея, якое Праваслаўная Царква згадвае у Вялікі чацьвер.

Таямніца сьвятога прычашчэньня, усталяваная Госпадам прад Ягонымі пакутамі і сьмерцю, па запаведзі Ісуса Хрыста: гэта дзееце ў Мой успамін, з першых часоў да сучаснасьці бесьперапынна зьдзяйсьняецца на шматлікіх пасадах Сусьветнай Праваслаўнай Царквы.

На вячэры Гасподзь вызначана прадрок вучням, што адзін зь іх здрадзіць Яго, і гэта менавіта той, каму Гасподзь падасьць кавалак хлеба, памачыўшы ў саліла, і памачыўшы, падаў Юдзе Іскарыёту. Па хлебе увайшоў у яго сатана; і здраднік адразу выдаліўся ад Хрыста і Царквы Ягонай. Была ужо ноч (Ян. 13:1-30). Спыніўшы спрэчку Апосталаў пра першынство, якое паміж імі павінна скласьціся не ў панаваньні і уладаньні, але хто зь вас больш, будзь як меншы, і кіруючы – як служачы, і прадказаўшы Апосталам агульную спакусу, а Пятру трохразовае адрачэньне ад Хрыста і Сваё зьяўленьне ім пасьля уваскрэсеньня ў Галілеі, Гасподзь увайшла зь імі ў сад Гэфсіманскій, – на гару Эляёнскую (Лк. 22:24-28; Мц. 26:30-35). Тут пачаліся Яго пакуты: спачатку душэўныя, а потым і целавыя. Распачынаючы Свае пакуты, Гасподзь сказала вучням: паседзіце тут, пакуль Я пайду, памалюся там, і узяўшы зь Сабою Пятра, Якава і Яна, якія былі сьведкамі славы Ягонай падчас ператварэньня, пачаў смуткаваць і тужыць. Душа Мая смуткуе сьмяротна; пабудзьце тут і не сьпіце са Мною, сказаў вучням Сваім Богачалавек. Адыдучы ад іх на кідок каменя, Ён схіліў галаву і калены, і маліўся да крывавага поту, як чалавек, адчуваючы чару пакут, і зусім аддаючыся волі Айца. Ісусу Хрысту зьявіўся Анёл зь нябёсаў і умацоўваў Яго. Падчас малітвы Сваёй Гасподзь трохразова падыходзіў да Вучняў Сваіх і казаў ім: не сьпіце і маліцеся, каб не запасьці ў спакусу: дух бадзёры, цела ж нямоглае. Але вучні не маглі малітоўна дбаць з Госпадам, бо ў іх вока пацяжэлі.

Гэфсіманская малітва Ісуса Хрыста навучае нас, што сярод спакус і жалобы малітва падае нам высокае і сьвятое суцяшэньне і умацоўвае гатоўнасьць сустрэць і перанесьці пакуты і сьмерць. Магутнасьць малітвы, якая суцяшае і умацоўвае, Гасподзь павучальна паказаў і Сваім прыкладам прад Сваімі пакутамі і сьмерцю, і ў той жа час унушэньнем смуткуючым Апосталам: не сьпіце і маліцеся, каб не запасьці ў спакусу: дух бадзёры, цела ж нямоглае.

Каля паўночы прыходзіць у сад здраднік са мноствам узброенага народу, дасланага ад першасьвятароў і старэйшын. Гасподзь Сам ідзе да іх на сустрэчу і словамі: Гэта Я, якімі Ён даваў ім ведаць пра Сябе, кідае іх на зямлю і потым пакорліва дапускае здрадніка пацалаваць і узяць Сябе на пакуты і сьмерць (Мц. 26:36-56; Мк. 14:32-46; Лк. 12:38-53). Так Гасподзь, выяўляючы працяг зямнога Свайго жыцьця Боскую ўсямагутнасьць і уладу над законам існасьці, словам: Гэта Я зрынуў на зямлю здрадніка зь народам, меўшы ва уладзе Сваёй легіёны Анёлаў, але прыйшоўшы прынесьці Сябе ў ахвяру за грахі сьвету, добраахвотна і пакорліва аддае Самога сябе ў рукі грэшнікаў!

Па традыцыі усе вернікі ў гэты дзень прычашчаюцца Сьвятых Хрыстовых Таямніц.