СЛОВА ПРАВЕДНІКА БУДЗЕ ЖЫЦЬ ВЕЧНА

патрыярх Павал (Стойчэвіч) (+15.11.2009 г.)

Верачы ў Госпада, зьдзяйсьняем сэнс жыцьця

Гасподзь для нас, вернікаў, – усё. Ён – хлеб жыцьця, Ён – вада жывая, Ён – сьвятло, Ён – пастыр добры. Так што Ён – усё для нашага жыцьця. Верачы ў Яго, мы жывём Ім і гэтым зьдзейсьнены сэнс і мэта нашага жыцьця і робімся здольнымі увайсьці ў вечную асалоду Царства Нябеснага. Вось таму заўсёды і трэба памятаць, што жывём мы – Хрыстом. Кажа сьвяты апостал Павел: “Ужо не я жыву, але жыве ў мне Хрыстос” (Гал. 2:20). Гэтым жыцьцём вечным, жывучы ў Хрысьце і з Хрыстом, мы, паўтару яшчэ раз, зьдзейсьнім сэнс і мэту свайго жыцьця, а гэта, па сьвятых словах Эвангельля, ёсьць асалода вечнага Царства Боскага. У вось гэту асалоду Царства Нябеснага увайсьці ужо ў гэтым сьвеце жадаю і вам, і сабе.

Аб хрысьціянскае руплівасьці

Выратавальнік выгнаў гандляроў з храму, як пра гэта гаворыцца ў апостала Яна, з рэўнасьці, таму што пасьля гэтай падзеі вучні ягоныя успомнілі, што да яго датычацца словы: “Рупнасьць за дом Твой зьядае Мяне”. Тут Гасподзь паказвае нам прыклад руплівасьці. Але калі мы жадаем у любой сытуацыі ведаць, якой павінна быць наша руплівасьць, тое неабходна зьвярнуць адмысловую увагу на словы апостала Паўла пра тых прадстаўнікоў народа юдзейскага, якія не прынялі Хрыста. Пра іх апостал кажа: “Бо сьведчу ім, што маюць руплівасьць Божую, а не паводле розуму” (Рым. 10: 2).

Праўдзівая руплівасьць ёсьць тая, якая разумная, эвангельская, як тая, якую паказаў Выратавальнік. Такую руплівасьць павінны мець і мы – разумную руплівасьць. Калі яе будзем мець, то пазьбегнем любога фанатызму і усякіх перагінаў. Ды дапаможа нам Гасподзь, каб і мы мелі тую ж рэўнасьць у дабрадзейнасьці і ў стаўленьні усякай добрай справы, якую і Ён меў у адносінах да дому Айца Свайго!

Аб бясконцай любові Божай

Дарагія браты і сёстры, вось мы маем прад вачамі духоўнымі тую бясконцую любоў Боскую Сына Боскага, Які дзеля нас, грэшнікаў, сышоў у гэты сьвет, нарадзіўся як чалавек, зьведаў усе ганеньні, пакуты, а напрыканцы крыж і сьмерць – дзеля нас і нашага выратаваньня, зь любові да нас. Любоўю да Яго і адкажам. Хоць мы і не багатыя цары, якія прынесьлі яму золата, ліван і сьмірну, але прынясём яму чыстыя сэрцы і чыстыя душы, каб, калі паўстанем прад Ім, Ён прызнаў нас і прыняў як сваіх. І пра гэта заўсёды паўтараю я і сабе, і вам, і усім, хто мае вушы, каб чуць, каб продкі нашы усьцешыліся, калі мы паўстанем прад імі, пазналі ў нас сваіх нашчадкаў і прынялі як сваіх самых родных. Бог вас дабраславіць!

Пакора – маці дабрадзейнасьці

Пакора, браты і сёстры, маці усіх эвангельскіх дабрадзейнасьцяў, бо Бог ганарлівым пярэчыць, а пакорлівым дае мілату. Той, каму пярэчыць Бог (бо, у сутнасьці, сам ён, грэшнік, пярэчыць Богу), не можа мець ніякай мілаты, ніякага посьпеху ні ў чым. Ён атрымае вечную пагібель, калі не павініцца. Так што пакора – гэта падмурак і аснова усіх эвангельскіх дабрадзейнасьцяў. Гэта не азначае пасіўнасьць, гэта не духоўная зьмярцьвеласьць. Наадварот, пакора патрабуе велізарнай сілы, каб мы пераадолелі ў сабе гонар – грэх, які ператварыў анёла ў сатану. І гэту пакору мела Усясьвятая Багародзіца, а тыя адмысловыя якасьці Яе, дзякуючы якім Яна удастоілася быць Маці Сына Боскага, – гэта былі як раз духоўныя якасьці – дабрадзейнасьці, якія Яна – зь дапамогай Боскай, але Сама – выявіла.

Таму сьвяты Ян Залатавуст нагадвае хрысьціянам-бацькам, як важна працаваць над тым, каб у сваіх дочках і сынах разьвіць гэтыя дабрадзейнасьці. «Ты, – кажа ён, – імкнесься прыгатаваць сваёй дачкі багатыя дарункі, апрануць яе ў шоўк і аксаміт і упрыгожыць яе залатымі упрыгожваньнямі, а паглядзі на Тую, Якая абрана быць Маці Сына Боскага!» “Уся слава Царовай дачкі ўсярэдзіне”, – кажа прарок Давыд (Пс. 44: 14). Над гэтым трэба працаваць: каб дачка і сын здабывалі гэту унутраную прыгажосьць і захавалі яе. Гэта ды будзе асноўным і галоўным абавязкам бацькоў, асабліва маці! Гэта, вядома, не значыць, што бацькі не павінны клапаціцца і пра матэрыяльныя патрэбы сваіх дзяцей, каб забясьпечыць ім магчымасьць пачаць і весьці самастойнае жыцьцё. Але найвышэй усяго – паспрабаваць сваім жыцьцём і сваёй верай праваслаўнай спрыяць таму, каб дзеці здабывалі гэтыя унутраныя скарбы, пачынаючы з пакоры і затым да любові, якая ёсьць вянок дасканаласьці, найбольш дасканалая зь усіх дабрадзейнасьцяў.

Жыць па навуцы эвангельскай кожны дзень, гадзіну і хвіліну

Тое, што будуць рабіць іншыя, залежыць ад іх, знаходзіцца ў іх руках, але тое, што будзем рабіць мы, – у нашых руках. Бог чакае ад нас, чакаюць ад нас і нашы сьвятыя продкі, каб мы заўсёды паступалі як народ Божы, як людзі сьвядомыя, як тыя, хто ведае, што робіць. Бо ёсьць і такія, хто гэтага не ведаюць, па словах Госпада, сказаным на крыжы пра тых злачынцаў, якія пад крыжам зьневажалі Яго, а Ён маліўся Айцу: “Ойча, прабач ім: не ведаюць, што дзеюць”. Такім чынам, мы, браты і сёстры, будзем жа заўсёды тымі, хто ведае, што дзее, і будзем жа рабіць і зьдзяйсьняць тое, што трэба, і паводзіць сябе паводле эвангельскай навукі. Бо хрысьціянства ёсьць веды навукі эвангельскай, навукі Госпада Ісуса Хрыста, і жыцьцё па гэтай навуцы кожны дзень, кожную гадзіну, кожную хвіліну.

Ды не будзем рабамі граху

Ёсьць дзьве свабоды, браты і сёстры, і два рабства. Адна – свабода тутэйшая, сьвецкая, воля гэтага сьвету, а іншая свабода – свабода ад граху. Такім чынам, адно – гэта рабства ў гэтым сьвеце, сыходзячае ад людзей злачынных і наогул ад уладных людзі, а іншае рабства – граху. Бясспрэчна тое, што мы і цялесныя, што мы і зямныя, і нам неабходна свабода ў гэтым сьвеце. І як для нашага народа і для усіх іншых праўдзівых і сапраўды любячых народаў неабходна свабода! Але мы складаемся і зь душы, і для нас неабходна свабода і ад граху.

Тая першая свабода, як і жыцьцё, пройдзе і праходзіць. Але свабода ад граху, свабода праведнікаў – ніколі, і яна злучае нас зь усімі сьвятымі ў Царстве Нябесным. Так што сочыце за тым, каб мы не былі рабамі граху. Вы ведаеце і па сабе, і па іншых, якое гэта рабства. Найменшы, скажам так, запал, якія мы набываем, – а якое гэта рабства! Успомніце хоць бы курца, п'яніцу, я ужо і не кажу пра іншыя грахі, блудзе і злачынствах. Якое вялікае гэта рабства!

Царства Нябеснае – наша сапраўдная айчына і радзіма

Будзем імкнуцца выявіць сваю веру ў сьвятых і высакародных справах, і тым самым наблізіцца да Бога і быць годнымі нашых продкаў, якія гэта умелі і гэта рабілі ў гэтым сьвеце і таму увайшлі ў Царства Нябеснае, якое ёсьць наша сапраўдная айчына і радзіма. І будзем памятаць, у чым праўдзівы сэнс нашага жыцьця, каб тут сваёй сьвятой праваслаўнай верай і жыцьцём па гэтай веры заслужыць той непераходзячы сьвет, асалода ў сьвеце іншым зь дабрашчаснымі нябеснымі сіламі і дабрашчаснымі айцамі і маці нашымі зблізку Бога, у адзінстве Царквы Боскай,прыйшоўшае ў славе. Гэта кажу заўсёды і сабе, і вам, браты і сёстры, бо нам мае быць сысьці з гэтага сьвету і паўстаць прад праведным Судзьдзём.

Няверуючыя папракаюць нас, што мы, праваслаўныя сьвятары, не толькі нагадваем вернікам пра сьмерць, але і палохаем іх ёю. Гэта не так. Мы і сабе, браты і сёстры, і усім тым, хто мае вушы, каб чуць, гаворым толькі праўду: мы пакінем гэты сьвет. Гэта ведаюць і няверуючыя, але яны не ведаюць і не жадаюць ведаць пра тое, што душа несьмяротная і што яна паўстане прад тварам Божым, каб прыняць альбо асалоду вечную, альбо пакуту вечную. А мы павінны гэта ведаць, павінны быць тымі, хто разумее, што робіць.

Сэрца наша будзе чыстым, калі мы папрацуем каб ачысьціць яго ад граху

Сэрца наша будзе чыстым, калі мы папрацуем ачысьціць яго ад граху. Сатана усейвае ў наш розум і ў сэрца наша злыя думкі, грэшныя думкі. Калі мы будзем імкнуцца усімі сіламі адганяць гэтыя думкі ад сябе, тады сэрца наша будзе чыстым. Але калі сатана знойдзе ў нас сваіх памагатых, і мы будзем затрымоўвацца на грэшных думках, будзем іх песьціць, падаграваць, і яны будуць расьці і перарастаць у грэх, то мы самі будзем вінаватыя. Мноства разоў нам казалі – і кажуць так, як правіла, людзі гэтага сьвету, няверуючыя: “Пакажыце нам Бога – і тады і мы будзем верыць!” Не разумеюць яны, што сэрца – гэта тое люстэрка, тое вока, якім можна убачыць Бога. А якое наша і іх сэрца, наколькі яно захмарнае грахамі, ды так, што ў ім не можа ні адлюстроўвацца, ні быць бачны Бог Усёмагутны і Усячысты! Так што вось гэта і трэба мець на увазе.

Аб нашым часе

Паўтараю і сабе, і вам: нас Гасподзь паслала ў наш час і даў нам задачы, якія кожны зь нас павінен выканаць і ў сваёй сям'і, і ў грамадзтве, і ў Царкве, і ва усім чалавецтве.

І кажу яшчэ, ізноў паўтараючы: ці выканаем мы гэтыя задачы з поўнай сілай, якую даў нам Бог, і поўным жаданьнем, – усё гэта залежыць ад нас. Мы часта кажам, што калі б мы нарадзіліся ў нейкі шчасьлівейшы і лепшы час, то былі б лепшымі. Гэта толькі адгаворка! Бог даў нам сілы ў той жа момант, калі нас паставіў у гэтым часе, такія сілы, якія нам неабходны пры Ягонай добрай дапамозе, каб мы вытрымалі, адолелі і выканалі свае задачы.

Калі мы будзем марнатравіць сілы на нікчэмныя рэчы, то не будзем мець іх для таго, што важней усяго. І, акрамя таго, будзем жыць адваротна таму, што Бог запаведаў, і не захочам пасьля ісьці Ягоным шляхам. І сыдзем у процілеглым кірунку і заслужым пакуту вечную. Асалода Царства Нябеснага – тое, чаго “ня бачыла таго вока і ня чула вуха, і ня ўзыходзіла тое ў сэрца чалавека, што тым Бог падрыхтаваў, хто любіць Яго” (1 Кар. 2: 9), – ці пакута вечная, “дзе чарвяк іхні не памірае, і вагонь ня гасьне” (Мк. 9:44).

Аб руху за Хрыстом

Адмова хрысьціяніна несьці крыж ёсьць адрачэньне ад Хрыста. Немагчыма быць Хрыстовым вучнем без гатоўнасьці да цяжкасьцяў. Важна, каб мы не рабілі цяжкасьцяў іншым, а цяжкасьці, якія адбываюцца ад сьвету, які “ў злу ляжыць”, сьвядома прымалі як шлях, як крыж свой. “Пойдзем, – кажа Ён юнаку, – за мной”. А той адказвае: “Гасподзь, дай мне перш пайсьці пахаваць бацьку майго”. А Ісус яму кажа: “Пакінь мёртвым хаваць сваіх мёртвых, а ты ідзі за мной дабравесьці Царства Боскае”. Бацька гэтага юнака быў яшчэ жывы, а Гасподзь кажа пра яго, што ён “мёртвы”. Дзеля яго мёртвыя і тыя, хто яшчэ жывыя ў гэтым сьвеце, але не маюць веры ў Яго, і якія жывуць па духу гэтага сьвету, што ляжыць у злу і часовага. Мы заўсёды павінны мець на увазе тое, што ведалі нашы продкі і ў што верылі: лепш быць мёртвым дзеля Хрыста і мёртвым у вачах сьвету гэтага, чым быць мёртвым у вачах Хрыстовых. І настолькі мы павінны быць адданы Хрысту. Гэта не значыць, што мы шукаем сьмерці. Правіла хрысьціянскага пакутніцтва – не шукаць пакутніцтва.

Мы не выклікаем пакутніцтва, але калі сутыкнёмся з пытаньнем – ці адрачэньне ад Хрыста ці пазбавіцца галявы, тады мы павінны абраць шлях маці Еўфрасіньні, якая казала свайму сыну: “Лепш страціць галаву, чым апаганіць душу грахом!” Памёршы за Хрыста, мёртвы чалавек жывы прад Богам і жывы ў Богу, у Царстве Нябесным. Мёртвы прад Ім толькі не прыносячы пакаяньне і не верачы ў Яго грэшнік.

Падрыхтоўка і пераклад “Беларуская Аўтакефалія”