МАЛІТВЫ НА ВОЗЕРЫ (працяг 8)

сьвяціцель Мікалай Сэрбскі

81. Гасподзь, не дай народу майму ў бяздумнасьці паўстаць на Цябе, Жыцьцядаўца  

Абвясьцілі няверныя вайну супраць Бога неба і зямлі – лісьця сухія супраць ветрака горнага! Пакуль ветрык ціха вее, і шуршэньне лісьця чуецца, но ўзаўецца ветрык і раскідае лісьця па ўзгоркам балотных, лясах і шляхах, і, зьяднаўшыся з брудам, згубяцца лісьця адзінокія.

Бо адчувае няверны ў натоўпе сілу сваю і падае голас, а ў адзіноце страх і немач зьядаюць яго. Верны адчувае немач натоўпу і падзяляе яе, а ў адзіноце сілу Тваю адчувае і дзеліць яе з Табой, таму адзінота — сіла і песьня ягоная.

Каму вайну абвясьцілі вы, вар'яты? Ці таму, Хто адной думкай распальвае сонцы і статкі сьвяцілаў нябесных падганяе Сваім кіем? Сапраўды, не так сьмешная вайна, вербамі грому абвешчаная ці вераб'ямі кондарам драпежным.

Выкавалі вы мячы, якімі адзін аднаго зьнішчаеце, і зь імі ж узьняліся на Госпада? Глядзіце, ходзіць Ён па мячах вашых, як па моху лясному. Крэпасьцей вашых баіцца не болей, чым магілаў вашых.

Выдумалі вы словы жаласныя, якімі бэсьціце адзін аднаго і зьневажаеце, няўжо думаеце, што імі Таго зьняважыце, Які адзін ведае, што ёсьць слова і адкуль яно? Стварыў Ён зьвязкі ў горле ў вас, пашырыў лёгкія, адчыніў вусны, у іх уклаў мову. Сапраўды, не так сьмешна паўстаньне жалеек у майстэрні супраць майстра свайго і струн на арфе супраць рукі, на іх гуляючай.

Не Богу – сябе вайну абвясьцілі вы, і зь жалем глядзіць Ён на самазабойства ваша. Лісьця сухія абвясьцілі вайну колам сталёвым!

Чым даўжэй зь Ім ваюеце, тым больш нястрымна зыходзіць Ён зь вас. Канфіскоўвае зь вас Гасподзь сілу Сваю, Сваю прыгажосьць. Сваё здароўе, Сваю мудрасьць і Сваю асалоду. Такі спосаб барацьбы Госпада Усявышняга са Сваімі сапернікамі.

Што застанецца ад вас, ваяры сьмяротныя, калі Гасподзь выключыць зь вас усё, што Ягонае? Ці не застанецца немач, пачварнасьць і хвароба, бяздумнасьць і скруха? Нічога не забярэ Гасподзь з таго, што ваша. А ваша — бясьсільле. І калі возьме ад вас сілу Сваю, якую вы ужывалі ў зло, застанецца вам немач ваша сьмяротная, якую ні на дабро, ні на зло не спажыць.

Адбярэ зь вас Гасподзь прыгажосьць Сваю – жабы і тыя прэч уцякуць ад пачварнасьці вашай.

Адбярэ зь вас Гасподзь здароўе Свае, і кроў ваша пераўтворацца ў гной, і смурод ваш пачне вабіць чарвей, і гарады будуць зачыняць брамы свае ад смуроду вашага.

Забярэ Сябе Гасподзь мудрасьць Сваю, і ў бяздумнасьці будзеце насіцца па лясах і лаяцца з пячорамі.

Адбярэ Гасподзь да Сябе мілату Сваю і Свой мір, і апантанасьці вашай жахнуцца крыніцы і ўцякуць; і ад бед вашых высахнуць лозы вінаградныя; і ніва паверне зямлі плады свае.

Так змагаецца Гасподзь Усявышні з праціўнікамі Сваімі.

Як дзіцё, нямоглы Ён дзеяць зло. І не адказвае злом на зло, бо жабрак на зло. Ён проста забірае добрыя дарункі Свае і сыходзіць зь імі ад таго, хто скрыгоча зубамі на Яго. І пакідае Гасподзь няверных. І рассыпаюцца яны, нібы дрэва спарахнелае зь сярэдзіны гнілое, і чарвякі па іх поўзаюць, як па дому закінутаму, у пошуках ежы.

Так адбываецца і зь народам, абвясьціўшым вайну Жыцьцядаўцу.

І я сказаў народу свайму: запомні, такая перамога Жыцьцядаўцы і такое паражэньне бязбоднікаў.

82. Гасподзь, мудрасьць мая, выратуй мяне ад марнаслоўя бяздумнага

Марныя размовы вядуць людзі, адышоўшыя ад Цябе, мудрасьць мая. Бязьвер’е аб справах мяркуе, аб веры – лайдакі.

І усякі высьмейвае тое, чаго не мае, а тое, што мае, да нябёсаў узьнімае.

Пакуль Ты, Гасподзь, напаўняеш мой дом дыханьнем Сваім жыватворчым, забываю спытаць Цябе, што важней: справа альбо вера? Калі ж абражаю Цябе і адыду ад Цябе, захапляюся гутаркамі бязьдзейнымі і горача то адных, то іншых падтрымліваю.

Бо без Цябе я флюгер на трубе пячы, кожнаму ветру пераймаючы. Калі паднімецца вецер веры ў душы маёй, пераймаю тым, хто пакінуў справы і стаіць за веру; калі калыхнецца ў мне вецер дзеі, — тым, хто веру пакінуў і стаіць за справы. Але ў прысутнасьці Тваёй усё зьміраючай не бывае вятроў, ваганьняў і падзелу рэчаў. Не адчуваю тады веры і спраў не бачу, Цябе толькі аднаго бачу і адчуваю. Сапраўды, Ты не вера мая, Ты — бачаньне маё. І Ты — не мая дзея, але я — Тваё дзея. І зноў кажу: не Ты мая вера, а я вера Твая і Твой давер.

І кажу марнасловам: хто мае веру правую ў Бога Жывога, той упадабаў маўчаньне. І хто робіць правую справу Боскую, той ахвотней маўчыць. Хто стварыў веру сабе са сваёй выдумкі, той спрачаецца аб веры. І дзеючы ад сябе усхваляе справы свае.

У чалавека веры на душы цішыня глыбокая, глыбей дна марскога. Бо мудрасьць Боская нараджаецца і жыве ў цішыні глыбокай.

Робячы справы Боскія захоўвае маўчаньне глыбокае, глыбей маўчаньні мэталю ў нетрах гары. Бо прыслухоўваецца ён да загадаў і выконвае іх, і зноў прыслухоўваецца, і няма калі размаўляць яму.

Кажу ў справы веруючым: хіба малітва мая не дзея і зьмена сябе самога? Ці не ў мне увесь сьвет ад стварэньня і да канца часоў, уся галеча і бруд яго? Сапраўды, не сяджу без справы: калі абліваюся потым і сьлязамі ў малітве, нясу я цяжкі крыж міласьціны жабракам душы маёй, і лекаваньня хворых яе, і выгнаньня духоў нячыстых.

Кажу ў веру веруючым: хіба не абуджаю я веру ў суседзях сваіх добрымі справамі, якія дзею?

Ці справа мая ў сьвеце – не справа песьні маёй, не псальма выратаванага сярод не выратаваных.

Хто спыніць песьню маю ў гартані душы перапоўненай? Хто спыніць біцьцё вады ў крыніцы? Ці лаюцца русалкі з крыніцы з русалкамі рачнымі: чыя вада карысьней? Сапраўды, не будзь крыніцы, і рэчкі б не было.

Гасподзь мой, не выдаляйся ад мяне, ды не памрэ душа мая ад пярэчаньня бязьдзейнага. Маўчаньне ў прысутнасьці Тваёй узгадоўвае душу маю; марнаслоўе ў расстаньні з Табой разьдзірае і ператварае яе ў лён страпаны.

Прыслухаўся я ў апошні раз да лаянак людзкім і, махнуўшы рукой, сышоў. Гэта не спрэчка праўдзіва вернікаў з праўдзівымі дзеячам справы Тваёй. Не, лаянка рабоў малаверных і нявольнікаў. То малаверы спрачаюцца зь марнасловамі сьвецкімі. То вычарпаная крыніца лаецца з рэчкай перасохлай.

Пакуль абедзьве былі поўныя, абедзьве сьпявалі адну песьню радасьці і ў радасьці клікалі адна адну.

Гэта ж лаянка марнавера зь марнадзеючым. Які саюз у мяне зь імі? Што прывязвае мяне да іх, апрача шкадаваньня, што адышлі яны ад зьзяньня Твайго?

Напоўні храм душы маёй, Жыватворчы Дух, ды асьлепну дзеля бачаньня гнеўных твараў лаючыхся і страчу слых да прамоў іх бяздумных.

Адышлі яны ад Цябе, Радасьць мая, таму і вядуць размовы бяздумныя.

Пакланяюся і малюся Табе, прывяжы душу маю да Сябе тысячамі праменьняў сонечных, ды не адыдзе ад Цябе і не ўпадзе ў бездань халодную.

83. Усядобры мой Гасподзь, збаў мяне ад спакушаючых  

З тымі, хто не адукоўваюць, а асьляпляюць, што зробіш зь імі, Гасподзь?

Адваджваюць яны дзяцей Тваіх ад Цябе і перагароджваюць ім шлях да Мудрасьці Тваёй, бо кажуць: Бог толькі выдумка састарэлая памёршых продкаў вашых. Талісман сьцёрты, што насілі яны і памерлі. Мы ж навучым вас зямлю араць, цела песьціць і дабываць золата, што зьзяе мёртвага Госпада. Што зробіш зь спакушаючымі дзяцей Тваіх, Госпадзі?

Нічога Я не зраблю ім, бо самі яны ўсё зрабілі дзеля праклёну насеньня і роду свайго. Сапраўды, больш кепскі лёс прыгатаваў сябе і народу свайму, чым кніжнікі і фарысэі юдэйскія. Бо мелі прад сабой прыклад іх не навучыліся.

У старасьці пачуюць звон зброі на парозе сваім, і будуць паміраць ад голаду, аблыселыя, зь вачамі гнойнымі, і не асьмеляцца увайсьці зь дзьвярэй, каб навучыць вучняў сваіх. Чым навучаць іх, калі імя Маё сьцёртае з крыважэрных сэрцаў іх? Што навучыць іх, калі самі іх да таго рыхтавалі па бязьмежнай сваёй дурасьці, якая ідзе з кожным, хто не ідзе са Мной?

Што будзе зь імі, Госпадзі? Будзе зь імі горш, чым з Бабілёнам, што ў сіле сваёй крыві і цялю залатому пакланяўся і дзяцей сваіх таму вучыў.

Ад пачатку голад прыйдзе, якога ня ведаў Бабілён. Потым вайна за хлеб, у якой пераможаны будуць. За ёй вайна грамадзянская, у якой усе гарады і вёскі спалены будуць. Потым хваробы, супраць якіх рукі лекараў бясьсільныя.

І настаўнікі будуць бічамі бітыя і прымушаныя магільшчыкамі быць вучняў сваіх, ад трупаў якіх усе шляхі смуродам напоўняцца.

З правадырамі, народ спакушаючымі, што зь імі зробіш, Гасподзь? Зь сеючымі разлад у народзе дзеля карысьці сваёй, што зробіш, Гасподзь? А калі усумніцца і паўстане народ, зь уцякаючымі ад яго, каб спакойна есьці здабычу, зманам узятую; зь абвінавачваючымі сапернікаў сваіх і іх жа шляхамі ідучымі, марнаслоўем сваім мудраму вусны зачыняючыя, што зробіш, Гасподзь?

Лісьлівяць дурням і гвалтаўнікам ў пагоні за месцы першыя. У кнігах сваіх адчыняюць злыя справы родзічаў, каб свае прыхаваць і апраўдацца.

Не вучаць народ праўдзе, але зь дня ў дзене падманваюць яго.

Бясьсільны рабіць справы добрыя, пужаюць народ яшчэ большай непраўдзівасьцю ранейшых часоў.

Рабуюць і сяброў сваіх, бо ведаюць, што нядоўгі час улады іх.

Што зробіш зь імі, Гасподзь праведны?

Зрабілі усе самі, Мне няма чаго рабіць зь імі, акрамя як на саміх сябе пакінуць. Сапраўды, не ёсьць ім спакойна здабычу сваю, але выдаткуюць яе на памінках блізкіх сваіх.

Згалеюць, і мышы будуць шморгаць скрозь кашулі разарваныя. Будуць сьніцца ім бунты і паўстаньні ашуканых і абрабаваных, будуць начамі ускокваць у халодным поту і жаху. Доўгім будзе іх жыцьцё, каб падоўжылася ім пакараньне.

Пабачаць папялішча на месцы дамоў сваіх і пабягуць зь зямлі сваёй хворыя і галодныя, няздольныя назваць імя свае прад людзьмі.

Пабачаць чужынцаў у краіне сваёй і ў іх будуць корку хлеба прасіць.

І краіне іх будзе горш, чым Рыму, бо мелі Рым прыкладам і не ўспрынялі.

Народу іх нарадзіўшаму, горш будзе, чым жыдам, бо мелі жыдоў прыкладам і не навучыліся.

Будуць чуць нагавор і не будуць мець адвагі ў вакно глянуць.

Будуць бачыць народ свой у кайданах ідучы, і за сябе дрыжаць будуць.

У сьне і наяву будуць чуць праклёны сябе, і затрымцяць, і трымцець будуць, але няздольныя будуць памерці.

Гасподзь вялікі і страшны, усе шляхі Твае – міласьць і праўда. Што зробіш са сьляпымі, спакушанымі, падманутымі і абрабаванымі?

Тых, хто згадае імя Маё, і Я згадаю і выратую іх.

Чакаю, што заклікаюць да Мяне, і адгукнуся. Пакуль ёсьць лямант на зямлі, будзе рэха а нябёсах.

Я ёсьць самы блізкі ўсім і ўсіх. Даю сябе таму, хто жадае мяне, адыходжу ад таго, хто не ведае Мяне. Без Мяне сьвет – порах і попел. І людзі без Мяне больш чым попел нямоглыя.

84. Усябагаты Гасподзь, усялі мяне ў Царства Твае  

Дзе цар, там і царства. Цар без царства не цар, і царства ўдовае не царства.

Царства Нябеснае ўнутры вас ёсьць, казаў Сын Цара, і радасьць асьвяціла ўсіх вандруючых сярод магіл, зразумеўшых гэта нябеснае пасланьне.

Мусульманін не верыць, што Ты кранаеш прах зямны. Язычнік бачыць Цябе жывучым ў праху. Сын Цара ведае царскі шлях і ўказвае на Цябе ў плоці бязгрэшнае. У бязгрэшную плоць апрануўся Ён і сышоў, каб цемры зямной прынесьці сьвятла нябеснага.

Цар мой, бліжэй Ты ёсьць мне, чым дыханьне маё.

Ці дыханьне маё не ёсьць нешта ўваходзячае ў мяне звонку і зь мяне выходзячае? Яшчэ да подыху лёгкіх маіх быў Ты ва мне, Ты ведаў мяне яшчэ ў нетрах бацькі майго. І да стварэньня сьвету думаў Ты аб мне.

Хіба думкі мае не ёсьць толькі адлюстраваньне вонкавых прадметаў, уваходзячых у розум мой, нібы ніткі ў станок, і ткуцца яны, і сыходзяцца яны, і разыходзяцца, і губляюцца? Прадметы па-за розумам маім, і уваходзяць у яго не прадметы, але толькі іх адлюстраваньні.

Ты – адзіная рэальнасьць розуму майго, зь якой і нарадзіўся ён, і раней усялякага адлюстраваньня Ты быў ва мне; Ты дакрануўся да мяне раней дотыку майго зь усялякім іншым стварэньнем.

З таго часу, як пачуў дабравесьце царскае, разаслаў я душу сваю, быццам абрус, дзеля скарбаў найбольш каштоўных, і ў ім Цябе шукаю і Царства Твайго. І ні краю, ні дна душы сваёй не бачу. І няздольны дасягнуць вышыні яе, ні спусьціцца ў глыбіні нетраў яе.

Бачацца мне праменьні зьзяючыя, прадвяшчаючыя сонца далёкае, бачацца залатыя калёны храму, але не бачу самога храму і алтару ягонага.

Адчуваю водар кадзіла, але не бачу пасаду Царскага.

Чым больш працую і ўглядаюся, тым дакладней бачу Схаванага.

Таямніцы невядомыя захаваў Ты ва мне, Гасподзь сілаў, і няма ліку ваярам Тваім. І на кожным зь іх сьвятло зьзяньня Твайго царскага.

Бязьмежнасьць нясеш у Сябе, Цар мой, і бязьмежнасьць уносіш у душу маю.

У вечнасьць апрануўся Ты, як у рызы, Цар мой, і ў тыя рызы апранаеш і душу маю.

Дух жыве дзе жадае, і тварыць Сябе дзе і калі жадае, і незалежны ад тварэньняў Сваіх.

Усябагаты Гасподзь, зьдзіўлены цудам гляджу ў душу сваю. Што за скарбы незьлічоныя схаваў Ты ў гэты малы сасуд!

Сапраўды, мая віна, калі жабраком сябе адчуваю, мая віна, калі сьмяротным адчую сябе.

Зраблюся самазабойцам, калі адчую сябе рабом зямлі і самападману зямного.

Дзе Ты – там Царства Нябеснае; дзе Царства Нябеснае – там Ты. Калі Царства не ўвойдзе ў мяне, сапраўды, і мне не ўвайсьці ў Царства.

Дабраслаўлёнае Царства Айца, і Сына, і Сьвятога Духа, Трысонечнага жыцьця і асалоды! Амін.

85. Гасподзь, дабраславі магілы праведных

Дабро будзе з праведным. Хто стане шукаць магілу няправеднага? На што камусьці магіла ягоная? А магілу праведніка усё шукаюць, і агароджваюць і усталёўваюць помнік. На што ім помнік? Гэта спавяданьне таго, што праведны і па сьмерці жыве, а няправедны зьнікае, нібы падзел на вадзе марской.

Ты ёсьць праўда праведніка, Жывы Божа.

Не ў законах чалавечых праўда ягоная, хутка законы пішуцца, але ляніва выконваюцца.

Кожны подых Твой – новы закон праведніку, прысутнасьць Твая – праўда ягоная.

Вялікія праведнікі не мелі законаў, усімі прызнаных, і не клапаціліся пра законы, на паперы напісаныя. Ад сьвітанку ранішняга адчувае праведнік, што пішаш Ты ў сэрца і ў розуме ягоным, і чытае.

Сотні лгуноў і гвалтаўнікоў паднімаюцца на праведнага і цешацца, калі заціснуць рот яму, каб маўчаў. Але прызнаюць употай ілгуны і гвалтаўнікі, што, будзь па волі іх, сьвет раптоўна разбурыцца. У адзіноце, якая кепскім думкай і жыцьцём страшней Судзьдзі Страшнага, прызнаюць ілгуны і гвалтаўнікі, што калі яшчэ і стаіць сьвет, то стаіць дзеля праведных — дзеля добрых думкай і жыцьцём.

Хто праведны, апрача боганосных? Ніхто, Госпадзі.

Прыносячы Цябе ў сьвет, прыносіць жыцьцё ў пустуючую абалонку жыцьця, прыносіць ваду ў пустыя студні і песьню зьнямелым вуснам.

Нібы хмара бясплодная без дажджу і грому, вятрамі паднябеснымі гнаная, сапраўды, такі і сьвет без боганосцаў. Увесь сьвет — хмара бясплодная, якую боганосец адзін можа зрабіць хмарай праўдзівай, даць ёй дождж і гром.

Хмара на хмару падобная, і чалавек падобны на чалавека, і сьвет на сьвет падобны.

Але адна хмара – бясплодны і падманлівы дым, іншая – поўная дажджу і грому.

Адзін чалавек існуючы, іншы – неіснуючы, нягледзячы на падабенства іх. Адзін сьвет ёсьць, другога – няма, нягледзячы на падабенства іх.

Да таго, як нарадзіўся Ты на зямлі, Гасподзь, зямля была ценям прывідным; і ўсе стварэньні зямныя былі ценямі прывіднымі.

Нараджэньне Твае – уваходжаньне грому ў хмару бясплодную.

Словы Твае – дождж, хмару хмарай робячы.

Цуды Твае зь вампіраў людзей зрабілі.

Кроў, пот і сьлёзы Твае напоўнілі пустую цень сьвету рэальнасьцю.

Дабро будзе з праведнікам. Магілу ягоную заўсёды шукаць будуць. Бо магіла праведніка мае больш сілы жыцьцёвай, чым жывыя, але няправедныя. Няправедныя – цені хмары бясплоднае.

Шчасьлівы народ, нараджаючы праведнікаў!

86. Гасподзь, дапамажы душы маёй умясьціць Цябе

Богасносцы, вы – соль зямлі, вы – сьвятло сьвету. Калі і вы сілу і сьвятло згубіце, пустым шалупіньнем жыцьця зробіцца сьвет, шкурай зьмяі, якую яна пакідае ў цёрні.

Вы падтрымліваеце полымя нябеснае ў праху зямным. Калі і вы згасьніце, сьвет зробіцца жменяй попелу за брамай жыцьця.

Сьмяротныя мяркуюць аб жыцьці вашым, бо свайго ня маюць.

Клятвапарушальнікі клянуцца Богам вашым, бо свайго ня меюць.

Ілжывы апраўдваецца праўдай вашай, бо сваёй ня мае.

Няправедны укрываецца вашае праведнасьцю, бо сваёй не мае.

Згубіўшы надзею суцяшаецца спадзяваньнем вашым, бо свайго не мае.

Мудрацы зямныя па абочынам шукаюць мудрасьці і павяртаюцца да вашай, бо іншае не знаходзяць.

Нямоглыя гоняць вас, бо баяцца сілы вашай, а самі яе панесьці няздатныя.

Баязьліўцы зайздросьцяць адвазе вашай, бо самі не маюць адвагі.

Няма багацей вас, глядзіце: усе ў вас просяць, вам жа ніхто нічога даць няздольны. Няма багацей вас, бо Бога маеце. Багатыя вы, бо вы боганосцы.

Душа ваша – калыска Бога Жывога. Сэрца ваша – пасад Ягоны. Розум ваш – гара Сінайская, дзе Ён адзін, як на скрыжалях, піша і прамаўляе.

Ідзіце вольна з Богам у сабе; не сыдзеце са шляху і без начлегу не застаняцеся. Вольна уваходзіце зь Ім у браму дня, і дзень вашым будзе. Вольна уваходзіце зь Ім у браму ночы, і ноч расьсее пачвар сваіх і выявіць свае цуды.

Не прадавайце скарбу свайго, бо сьвет не мае, чым заплаціць за яго.

Не прапануйце мены сусьвету, бо няма чаго яму даць вам, акрамя самога сябе. А увесь ён нібы папера ў параўнаньні зь золатам. Згарыць аднойчы і зьвернецца ў жменю попелу. Ці памрэ? Ужо мёртвы ён без духоўнага скарбу вашага.

Увесь прастор яго няздольны ўмясьціць скарбу вашага.

Час няздольны палічыць скарб ваш.

Сьвет гоніць вас, бо вы маеце мір, а ён не мае.

Сьвет зайздросьціць вам, бо вы маеце скарб, а ён ня мае.

Сьвет баіцца вас, бо сіла ў вас, ён жа нямоглы.

Сьвет ненавідзіць вас, бо шчасьлівыя вы, ён жа няшчасны.

Не раздражняйцеся на сьвет і не падлівайце смалы ў полымя. Бо увесь сьвет гарыць полымем злосьці.

Вы кажаце, што адзінокія вы? Ці магілы – таварыства вам? Адзін жывы на могілках меней адзінокі, чым самі мёртвыя на могілках.

Вы кажаце, што мала вас? Але затое ўзброеныя вы. А ворагі вашы – рабы, у ланцугі закаваныя.

Без вас сьвет не мае жыцьця. Вы вены, па якім у сьвет жыцьцё ўліваецца.

Без вас сьвет не мае радасьці. Вы прыносіце ўсьмешку ў вязьніцу катаржную.

Не рабіце тлустай плоць вашу, тлустасьць ёсьць гніеньне. Не ляпайце бруду на косткі вашы. Бо абцяжарацца яны і душа ўцісьнецца.

З рэўнасьцю ўтрымлівайце Боскага немаўля ў сябе і захоўвайце Яго, каб не спужаўся.

Сапраўды, нібы птушка, палахлівы Ён і уцякае з розуму ад адзінага намеру нячыстага, зь сэрца уцякае ад адзінага нячыстага жаданьня.

Памятаеце: калі Ён пакіне вас, сховішча Сваё апошняе, сьвет пустой шкарлупінай жыцьця зробіцца, скурай зьмяі, якую пакідае яна ў цёрне.

87. Гасподзь, дапамажы мне будаваць на краевугольным камяні Тваім

Уздымаю рукі да Цябе, Пастыр мой, але не дастаюць яны да Цябе.

Дарэмна авечка, у яму патрапіўшы, будзе наверх лезьці: загіне яна, калі пастыр за ёй не спусьціцца.

Дабрыня Твая працягваецца далей праменьня сонечнага. Працягні руку да мяне і выведзі зь цямніцы. Адзін толькі прамень дабрыні Тваёй – і ўздымуся на крылах арліных.

Мучыцца травінка пад каменьнем, спрабуючы вырасьці, без сьвету бледная, у пошуках сьвятла ўся зламаная. Вялікая радасьць дзеля мяне, сьмяротнага, калі ўздыму камень і пабачу, як выпрастаецца і зазелянее яна.

Ці не будзе радасьць Твая большай за маю, калі ўздымеш Ты камень, якім сьвет сьціснуў душу маю, паламаную і пакутніцкую.

Дарэмна зьбіраю паленьні дзеля вогнішча: не абагрэць мне душу маю, калі Ты не пашлеш полымя нябеснага.

Дарэмна бягу, калі сышоў са шляху: няма карысьці ў беганьні.

Уся праца мая і пот – ахвяра Табе. Калі не пажадаеш Ты прыняць яе, буду як пакарыцель піку горнага, сьнежнай бурай засыпаны.

Бо глядзіш не на колькасьць працы, але на прагу сэрца.

Чаго жадаеш ты, сэрца маё? Куды ні зірне вока, сьмерць бачыць; чаго ні кранецца рука, труну адчувае.

Што б ні набыў ты, разам з тым набываеш і страх згубіць набытае.

Што б не палюбіў ты, напоўніўшыся смуткам згубы будзеш.

Думай мае нямірныя, тоўпіцеся вы ў розуме, нібы на кірмашы п'яныя, і валіцеся і паміраеце, як конікі на дарозе. Памрэ усё, што было вашае крыніцай, і усе вы зьнікнеце па сьмерці маёй, акрамя адной, што зьвязала сябе зь Несьмяротным і Адвечным.

 Сапраўды, увайшоўшы ў мяне, у магілу ўвайшлі вы, і самі, як магільнікі, магілу мне капаеце.

Але калі затрубіць Анёл у душы маёй у трубу шматствольную і абвесьціць прыход Сына Боскага, тады усе тленныя жаданьні сэрца і усе думкі тленныя адыдуць і праўда паўстане і ачысьціцца ніва сэрца і розуму.

І Сын Божы ўступіць на ніву Сваю і выправіць яе, і засыпле магілы, думкамі тленнымі, быццам кратамі, вырытыя. І памые мяне Сын Божы, і ачысьціць і міром памажа. Не на сьмерць. А на жыцьцё.

Сам я, Гасподзь, узьвёў сьцяну каменную паміж сабой і мілатой Тваёй і не сьмею за сьцяну зазірнуць, бо Ты быццам вецер грозны.

Панабудаваў я ў душы сваёй хатак і домікаў і баюся, што разбурыш Ты іх. І Ты руйнуеш, але не затым, каб валацугай я зрабіўся, а каб у палац мяне увесьці, што прасторней і сьвятлей, чым увесь сусьвет.

Адпрэчылі людзі краевугольны камень Твой, бо занадта вялікі для іх пабудоў нікчэмных. Адпрэчылі яго будаўнікі бяздумныя, не ведаючы, што пабудаваць на ім. Не маглі здагадацца, розумам марудлівыя, што Ты — будаўнік адзіны і уся праца іх — не замінаць Табе ствараць.

Занадта вялікі краевугольны камень Твой, і калосы вялікія абыходзяць яго, кажучы: “Калі пачнём на ім будаваць, калі завершым?”.

Няшчасныя, як сьмерць адхіляе іх ад усякага добрага распачынаньня! Як прымушае майстраваць пабудовы аднадзённыя!

Падай мне мілату Тваю, што пранікае глыбей праменьня сонечнага, каб адвагу меў я ўстаць на камень адпрэчаны.

Сапраўды, Ты ёсьць дабрыня, схіліся і ўздымі мяне.

Адпрэч ад мяне часовае і тленнае і буду я ствараць з Табой тое, што зямныя калосы стварыць няздатныя.

88. Гасподзь, не дай мне зрабіцца мне ценям асінавым

Прарочыў Сын Божы пра храм Ерусалімскім: хіба няслушна прарочыў? Ці застаўся камень на камяні і ці уваходзяць цяпер у яго малітоўнікі? Хіба няслушна прарочыў?

Уклаў народ усю душу сваю ў сьцены храму і застаўся сам пусты. Хто душу сваю даручыць каменю на захоўваньне і больш не пячэцца пра яе, той хістацца будзе, як цень асінавая.

Узьвялі мы храм Госпаду, кажуць яны, і заплацілі абавязак свой. З гэтага часу мы даўжнікі толькі . Аддалі мы Богу Боскае, а зараз дамо сабе належнае.

Няшчасныя, навошта Госпаду храм, калі вам не патрэбен? Для чаго ён Тому, Якому ў пясчынцы ня цесна і не занадта прасторна ва сусьвеце зорным? Хіба могуць валацугі дом Настаўніку усіх дойлідаў выбудаваць?

Навучыў Дойлід продкаў вашых, для таго каб вас навучылі узводзіць храмы Яму, бо вам, а не Яму патрэбныя яны.

Яму узводзячы, вы Ім з саміх сябе будуеце. Бо нічога не можа прах дзеля Яго без Яго зрабіць.

Будуючы Яму храмы лепшыя, вы паказваеце прыклад душы, што належыць ёй у сабе пабудаваць.

Будуючы Яму лепшае, чым целу свайму, вы душы прыклад падаяце, каб і яна будавала сабе сялібу мацней, сьвятлей і больш узьнёслыя, чым цела яе.

Пышныя храмы Яму узводзіце, каб нагадаць душы, што і яна для палат царскіх прызначана, а не для глінабітных мазанак.

Не Яму дом будуеце, але вобраз душы сваёй, і кнігу яе пішаце ў памяць ёй.

Гасподзь міласьцівы, і сыходзіць Ён у храмы каменныя, вамі пабудаваныя, каб зь душамі вашымі сустрэцца.

Няшчасныя, што будзе зь вашымі храмамі, калі не пачнуць душы бачыць і прыкладу не пабачаць? Калі купалы храмаў вышэй душаў узьнясуцца? Калі ў храмах будзе прасторней, чым у душах вашых? Што будзе з храмамі вашымі?

Зробяцца яны ідаламі каменнымі на магілах душаў вашых. І калі зробяцца імі, тады не будуць ужо прыкладам будаўніцтва духоўнага і пераўтворацца ў ганарыстасьць; тады, сапраўды, не застанецца каменя на камяні ад іх. І вы, няшчасныя, бадзяцца будзеце, як цені храмы будаваўшых і, для чаго узводзяць, ведаўшых; прыпадобніцеся гульні ценю асінавага, пад ветрам трымцячым.

89. Усяміласэрны Гасподзь, не дай мне ўпасьці  

Спакусяцца шматлікія аб Сыне Тваім і падуць, о Гасподзь вечны і дабраслаўлёны ўсімі народамі зямнымі.

Князі з разбойнікамі супраць Хрыста аб’яднаюцца, сьвятары – зь ілжэсьведкамі, і мудрыя – зь бяздумнымі.

Які велічны Ён у адзіноце Сваёй і чысьціні шляху Свайго!

Законьнікі, вякамі закон Божы тлумачыўшыя, паўсталі цяпер, не асудзіць – забіць Сына Божага.

Старэйшыны, на паясах і грудзях пісаньне закону гары Сінайскае носячыя, згубілі тысячагадовы вопыт практыкаваньня ў справядлівасьці і валкамі на Чалавека міру і дабра кінуліся, каб разарваць Яго.

Гандляры гандлярства свае пакінулі і нажы падрыхтавалі, каб забіць Яго.

Старцы, сівізной убеленыя і знакамі цудаў Боскіх над народам абраным узьнесеныя, але зь душамі апусьцеўшыя, кульгаюць ад ачагоў сваіх, каб забойцам дапамагчы.

Юнакі, старцамі на злачынства ўзьнятыя, на забойства выйшлі з каменьнем і палкамі, перш чым сесьці ім за пасху і ўславіць Госпада.

Узьняліся і жанчыны кроў праліць і павялі дзяцей сваіх, каб дапамаглі ім у справе ўсенароднай.

Каты і гвалтаўнікі, белым днём баязьліва ўздоўж дамоў ідучыя, цяпер зрабіліся правадырамі правадыроў і князямі князёў.

Да забойцаў ў вязьніце зьняволеным, дзень волі надышоў, бо патрэбнымі зрабіліся народу, каб навучыць сваёй навуцы забойства.

Усё ў горад прыйшоўшыя небу пакланіцца і Бога спагнаць адвярнуліся ад храму і з блізкімі сваімі сьпяшаюцца шукаць крыві Праведніка.

Сьвятары храмы пакінулі, накіраваўшыся зь нажамі ахвярнымі выратоўваць ад Бога народ.

Кульгавыя і сьляпыя цягнуць кастылі свае – зброю сваю адзіную, каб дапамагчы ў забойстве Лекара.

Паўсталі аднадушна, як трава, народ грэшнікаў і шукае забойства Сына Божага. І нажом, якім на бога замахваецца, сябе ў сэрца ўдарае.

Не дай мне ўпасьці, усядобры Гасподзь!

Адчыні мае вочы духоўныя, ды пабачу лёс грэшнікаў, ды не зрушыцца нага мая ўсьлед тых, хто паўстаў на Цябе.

Ды не ўздыму на Цябе каменя і сябе назаўсёды не заб’ю.

Не дай мне ўпасьці, усядобры Гасподзь!

90. Гасподзь мой, праведнікаў суцяшэньне і мучанікаў адвага, памілуй і выратуй нас

Кроў праведнікаў – адзінае на зямлі пісаньне, якое сьцерці немагчыма.

Ці забілі вы Хрыста, акаянныя, як на тое спадзяваліся? Альбо Кроў Ягонае да сёньня гарыць на галовах вашых?

Мора, рокатам хваляў сваіх абвясьці па ўсёй зямлі: кроў праведніка гарыць на галовах да калена сотага.

Скрыжуецеся маланкі ад усходу да захаду і напішыце, каб і сьляпыя убачылі: ніякага зла не прычыняць людзі праведніку, каб не упала зло удвая на іх галовы.

Бо камень, кінуты ў праведніка, уверх кінуты і, уніз падаючы, дадае ў вазе.

Камяні ерусалімскіе, раскіданыя цяпер, закрычыце да роду чалавечага, роду няпамятліваму, і яму нагадаеце, што бывае зь забітым праведнікам і што зь ягонымі забойцамі.

Бачыў я некалі сабаку, пашча кашай гарачэй абпаліўшага, так што не еў потым і лядоўню. Людзей жа зь дня ў дзень бачу, крывёй праведнікаў абпальваюцца і навукі не ўспрымаючых.

О бяздумныя з бяздумных, не сорамна вам паўтараць урок, сабакам з першага разу засвоены.

Лепш загінуць аднаму роду злачыннаму, чым аднаму праведніку. Бо неба не пытае, колькі крыві разьліта, але пытае, чыя кроў пралілася.

Калі усе народы паўстануць на аднаго праведніка, нічым не пашкодзяць яму. Толькі да магілы праводзяць яго, ён жа будзе выкрываць іх па сьмерці сваёй.

Сапраўды, міласьцю сваёй карае праведнік да сьмерці і праўдай – пасьля сьмерці.

Не зьбірайце маёнткі дзецям сваім, вы, праліўшыя кроў праведніка. Сапраўды, увесь маёнтак іх зьнікне, акрамя крыві праведніка, вамі разьлітай.

І не праведнік пракляне вас, але дзеці вашы, калі будуць спажываць горкі хлеб рабства.

У вопратцы праведніка Бог хаваецца. Гора вам, калі спакусіцеся вопраткай ягонай і Таго, Хто ў вопратцы, занядбаеце.

На крыж узышоў, Гасподзь, не бясьсільле Сваё сьвету паказаць, але бясьсільле сьвету прад Табой.

Быццам цені ў сьвятле поўні, на камянях гуляючыя, так жа бясьсільны народ, камень на Цябе ўздымаючы.

Гасподзь, праведнікаў суцяшэньне і мучанікаў адвага, памілуй нас і выратуй.