Wednesday, October 6, 2010

АБ ЗНАЧЭНЬНІ ХРАМУ Ў ЖЫЦЬЦІ ХРЫСЬЦІЯН

сьвяціцель Феафан Затворнік
Калі б сабраць разам душы ўсіх, хто тут знаходзіцца, і ўсіх агледзіць адным позіркам, то пры ўсёй разнастайнасьці твараў і чыноў, пры ўсёй розьніцы думак і ўпадабаньняў, нельга б не пабачыць адзінага агульнага пачуцьця радасьці і духоўнага вясельля аб пабудове храму, і такога храму. У гэтым зь нашага богу мусіць быць аддадзена даніна набожнае стараннасьці і трывалай працы стваральніцы храму (Яе міласьці Веры Мікалаеўны Войкавай), – даніну свабоднага духа, паміж волі, аднак, сыходзячую. І сапраўды, ведаючы, што значыць храм Божы ў хрысьціянскім жыцьці, нельга не напаўняцца асаблівым задаволеньнем, калі бачыш іх пабудаванымі руплівасьцю аб сваім выратаваньні і аб выратаваньні іншых любоўю; нельга не выявіць удзячнасьць Госпаду, уклаўшаму думку і дапамагаўшаму; нельга застацца няўдзячным да тых, хто паслухаў унушэньне і не шкадаваў працы і дастатку ў выкананьні. Такімі пачуцьцямі ды вянчаецца сёньняшняя наша ўрачыстасьць.
Але, браты, гэтым адным абмяжоўвацца нам не павінна. Супакой суцяшэньня уласна прыстойны толькі ахвяры любові. Каб і нам, не прыносячым тут такой ахвяры, годна увайсьці ў той жа супакой, прыкладзём і са свайго боку іншага роду ахвяру — ахвяру гатовай пакоры волі Боскай, якая адкрываецца ў збудаваньні храмаў сярод хрысьціян і дзеля хрысьціян, таму што з гэтым спалучаны вядомыя, што накладаюцца на нас абавязаньні, якія аднаўляць у сумленьні павінны мы кожны раз, як удзельнічаем у падобным цяперашняе урачыстасьці ці зьдзяйсьняем успамін пра гэтае сьвята.
Жадаю нагадаць вам пра гэтыя абавязаньні. Не думаю, каб для вас трэба было вялізнае пра іх апавяданьне, калі вы і самі выяўляеце сябе гэтак руплівымі да храма. Таму абмяжуюся кароткім указаньнем значэньня для нас храмаў і таго, да чаго гэта значэньне абавязвае нас.
Што значыць для нас храм? Храм для нас ёсьць тое ж, што сэрца для цела. Гэта выявіла правобразам яшчэ старажытная скінія, якая заўсёды знаходзілася усярэдзіне народу, — ці ў вандроўцы былі ізраільцяне ці стаялі табарам. Там і тут калены ізраільцян заўсёды разьмяшчаліся вакол скініі так, што яна, сапраўды, складала цэнтар, ці сэрца, народу. Навошта такая скінія — крыніца будучых выгод? Затым, каб навучыць нас такімі мець храмы, у якіх праўдаю зьдзяйсьняецца тое, на што скінія толькі паказвала. Зацьвердзім жа увагу сваю на гэтай думцы і пойдзем усьлед за ёй.
У сэрца жыва адлюстроўваецца усякі рух, стан і дзеяньне нашага цела. Бадзёрасьць і дрымота, крэпасьць сіл і слабасьць, здароўе і хвароба, палёгка і цяжар і іншае — усё наогул адлюстроўваецца ў сэрца і выклікае зь нашага боку адпаведныя таму дзеяньні. Не тое ці ж самае ёсьць паміж намі і храм? Усякая наша патрэба духоўная ці не адклікаецца ў храме і ці не выклікае зь яго адпаведных дзеяньняў? Гледзіце: сумны хто — ідзе ў храм сьпяваць параклісіс Багародзіцы; радасьць атрымаў ідзе туды ж апець удзячнае набажэнства; хату трэба будаваць — з храму бярэцца дабраслаўленьне; студню вырыць — то ж; дажджу трэба храм ходзіць па палях, каб прыцягнуць дождж зь неба; хвароба спасьцігла — Царква прыходзіць маліцца пра выздараўленьне; нарадзілася дзіцё — яно адраджаецца да новага жыцьця ў храме; згрэшыць хто — чысьціцца ад брыдоты ў храме; новая сям'я зачынаецца — яна шлюб бярэ ў храме; у шлях зьбіраецца хто — умацоўваецца малітвамі ў храме; памёр хто — цела яго выпраўляецца на супакой у нетры зямлі з храму, а пра душу яго узносіцца прасіцельная малітва ў храме і іншае і іншае. Наогул няма ніводнай значнай справы, якая б зьдзяйсьнялася, як сьлед па—хрысьціянску, апроч храма ці без дачыненьня храму. Як ніткамі нейкімі прымацаваны мы да храма. Да яго прыцягваемся кожны раз, як зачынаем што новае, і зь яго ужо зыходзім на справу сваё. Так адчувальна дакладна, што храм ёсьць праўдзівы цэнтар, ці сэрца, нашага хрысьціянскага жыцьця.
Так гэта ёсьць, такімі і павінна нам заўсёды ў сэрца сваім прызнаваць свае храмы і адпаведна таму трымаць сябе альбо дзейнічаць у стаўленьні да іх. Няма чаго б і казаць пра гэта, калі усё — прамыя хрысьціяне і  заўсёды так дзейнічаюць; але не усе хрысьціяне ёсьць прамыя хрысьціяне. У каго ёсьць у гэтым стаўленьні якія ухіленьні, таму цяперашняя наша царкоўная ўрачыстасьць нагадвае, што як без сэрца нельга жыць целу, так нельга хрысьціяніну жыць па—хрысьціянску без храму і усяго, што зьдзяйсьняецца ў ім.
Цэласьць сэрца ў целе ёсьць умова ў жыцьці. Уразіце сэрца, і — адразу сьмерць. Ці не павінна то ж сказаць і пра храм? Так! Не дзівіце храма мітусьлівае мудрасьцю і свавольлем, інакш памраце духам. Тут маецца на ўвазе не будынак храму. Рэчыўны склад яго нярэдка старэе, згарае, руйнуецца, а прыналежныя храму, нягледзячы на тое, усё яшчэ застаюцца жывымі духам. Але узьнясіцеся трохі вышэй гэтых рэчыўных збораў ці пракрадзіцеся трохі глыбей гэтага рэчыўнага складу храму — і убачыце, што яно так ёсьць. Хоць таго, што ў храме, — не старэючага і несьмяротнага, уразіць да сьмерці ніяк нельга, але, хто дакранаецца таго лязом мітусьлівае думцы ці свавольнага ухіленьня нейкага, той сам сябе дзівіць і сам сабе самагубствам прычыняе сьмерць. Пагледзіце на тых, якія чужаюцца храмаў, і выкрыеце іх унутраны настрой! З—за чаго гэта холадам вее ад іх, як ад магілы? Таму, што жыцьцё іх духоўная ці скарочана, ці зусім загашанае адсячэньнем сябе ад храмаў і усяго чыну іх. Тут разумеюцца не адны малакане і раскольнікі, але і — яшчэ больш – людзі — самаўпэўненыя, якія, на падставе нейкай чысьціні паняцьцяў, высяцца над гэтымі, няпростымі зрэшты, будынкамі і усім, што ў іх. Ды не будзе такіх паміж намі! Праўда, суцяшэньнем ёсьць быць упэўненым, што не ў прыватных выпадках сіла, але ў духу і настроі: але ды ці усім ідзе такая абмоўка? Суцяшальным ёсьць і тое, што, пакуль стаяць храмы, ёсьць надзея уразуменьня думак іх і звароты да тых, хто не разумее і не жадаючых  разумець; але усё ж, пакуль гэта спраўдзіцца, апошнія стаяць на боку гінуўшых.  А пра гэта як не шкадаваць? Скажа хто: “Хіба яны не жывуць?” Жывуць, але як жывуць? Што за жыцьцё ў таго, хто не прымае жыватворных стыхій адтуль, адкуль выходзіць жыцьцё?
Зь сэрца зыходзяць і дзеяньнем яго разыходзяцца па целе жыватворныя стыхіі ў крыві. Да сэрца прыходзіць кроў, няздольная падтрымліваць жыцьцё, аджыўшая; а зь сэрца зыходзіць ужо жывая кроў і разносіць ажыўленьне па усім целе. То ж робіць зь намі і храм. У жыцьцёвым побыце, у працяг дзён працоўных, зьбіраем мы, па няўвазе да сябе, ліхія думкі, пачуцьці і замілаваньні, якія, падобна крыві аджыўшае, гнятуць і мярцьвяць душу. Пабываўшы ж у храме ў нядзелю ці ў сьвята,— пабываўшы як сьлед, — выходзім адтуль зусім новымі, як бы адноўленымі. Іншыя ужо пасьля таго бываюць думкі ў галаве, іншыя пачуцьці і замілаваньні ў сэрца. Усё ў душы перарабляецца тым, што дзейнічае, чытаецца, сьпяваецца і выклікаецца ў храме. Дзеля уважлівага тут такое багацьце сьвятых думак у слове! Колькі прыкладаў сьвятасьці ў малюнках! Колькі ашаламляльных напамінаў у дзеяньнях! Прымаючы усё гэта усёй душой, ён асьвяжае тым сваё унутранае, як асьвяжаецца выйдзя на сьвежае паветра пасьля начной задухі, і палягчаецца там, як палягчаецца узыходзячы усё вышэй і вышэй ад зямлі. Вось з—за чаго сьвяты прарок Давыд улагоджваў жывучых у доме Божым і сам асаблівую адчуваў радасьць і вясельле, калі казалі яму: “у дом Гасподні пойдзем” (Пс.121:1). Трэба, аднак жа, ведаць, што гэта ажыўленьне і абнаўленьне ў храме не дастаюцца дарма. Трэба быць асабліва уладкаваным да таго: трэба падрыхтаваць сябе да знаходжаньня ў храме са страхам, да увагі і сабранасьці, да прыняцьця адчыненым вераю сэрцам усіх гатовых тут Нябесных уплываў. У каго няма такой падрыхтоўкі, той і ў храме — як не ў храме, таму нічога не атрымае там, што мог бы атрымаць, калі б знаходзіўся ў ім як належыць.
Даволі, думаю, і гэтых рыс падабенства храма і сэрца! Ці так ставімся да храма усе мы, стоячыя тут,— пра гэта хай кожнаму скажа уласнае яго сумленьне. Са свайго боку — нагадаю толькі, што цяперашні дзень асьвячэньня храму абавязвае нас углыбіцца ў свае адносіны да храму, паверыць іх і паправіць, калі што укралася няспраўнае. Не грэбуйце гэтымі абавязкамі і не лічыце іх малазначнымі. Храм — знак хрысьціянства і месца мілаты сродкаў Божых. Хто адчужаецца ад храму, той стаў па—за прытокамі мілаты і ёсьць у небясьпецы засохнуць. Дабрашчасныя, наадварот, адданыя храму і усяму, што ў храме! Яны хутка прыпадабняюцца дрэву, укаранёнаму пры крыніцы вады, заўсёды даючаму багатыя плады.
Вось што жадаў я сказаць вам сёньня – каму ва ўрок, каму ў нагадваньне, каму ў сьцьверджаньне ў правілах, у якіх і самі яны знаходзяцца ўжо непахісна па добраму ўладкаваньню сэрца і вольнаму абраньню духа, агароджаныя ад хістаньняў і ўзьнікаючых пытаньняў, сваім добрым вопытам і ягонымі наступствамі.
У канцы зноў запрашаю ўсіх вас ўзьнесьці падзяку Госпаду аб узьняцьці гэтага храму! Ды дабраславіць Ягоная ўсявялікая дабрыня і папрацаваўшых над стварэньнем яго і дабраслаўленьне гэтае ды будзе ў родзе іх з пакаленьня ў пакаленьне! Амін.

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.