СЛОВА Ў ДЗЕНЬ СПАЧЫНУ СЬВЯТОГА АПОСТАЛА ЯНА БАГАСЛОВА

Архіяпіскап Лука (Война – Ясянецкі)

Ці задумваліся вы калі-небудзь над тым, якая велізарная, як бясконца веліч апосталаў?

Ці задумваліся над тым, як бязьмерная была іх сіла?

Ці задумваліся над тым, якой велізарнай сілай духу, якой адважнасьцю валодалі гэтыя абраньнікі Хрыстовы, гэтыя браты Хрыстовы, гэтыя сябры Ягоныя?

Ці задумваліся над тым, што сэрцавед Бог наш абраў вучнямі Сабе тых, сэрцы якіх былі самымі чыстымі, самымі палымянымі, самымі здольнымі зьмясьціць усю глыбіню і усю веліч вучэньня Хрыстовага?

Ці задумваліся вы над тым, які дзівосны цуд зьдзейсьніў над імі Бог, калі ў дзень Тройцы паслаў Духу Свайго на іх і даў ім сілы і уменьне прамаўляць на усіх мовах, бо гэта было ім неабходна, бо прапаведаваць павінны былі яны усім народам і павінны былі размаўляць на розных мовах.

У чым жа была галоўная сіла апосталаў?

У тым, што скарылі яны пропаведзьдзю сваёю увесь сьвет Хрыстовы.

Велізарная, страшная была сіла імпэрыі Рымскай. Гэта была сусьветная дзяржава, дзяржава, якая падпарадкавала уладзе сваёй народы усяго тагачаснага сьвету, усіх што заваявала сабе.

Адной зь найважных асноў улады гэтай дзяржавы была рэлігія паганская, якой рымляне надавалі велізарнае значэньне. Яны думалі, што калі упадзе іх рэлігія, тое упадзе і дзяржава іх. Яны ў гэтым не памыліліся – так і было.

Хто ж зьнішчыў іх сусьветную уладу? Хто ж перамог і зьнішчыў паганскую рэлігію?

Апосталы Хрыстовы, якія прапаведавалі усяму сьвету Эвангельле. Гэтыя бедныя, нічому не навучаныя рыбакі галілейскі, простыя людзі, зусім бяззбройныя, што валодалі толькі адным мячом – мячом слова Божага, скарылі паганскую рэлігію і узьнялі на яе развалінах крыж Хрыстоў.

Ці ведаеце вы, якой бязьмернае працы каштавала гэтая перамога, якімі жорсткімі пакутамі і перасьледам суправаджалася іх пропаведзь пра Хрыста?

Ці ведаеце вы, што усе яны, акрамя аднаго толькі вялікага апостала Яна Багаслова, прыслаўную памяць якога мы цяпер сьвяткуем, скончылі жыцьцё свае па–пакутніцкі, некаторыя ў жудасных пакутах: апосталы Пётр, Андрэй, Варфаламей, Піліп, Ананія былі раскрыжаваны на крыжах, Пётр уніз галявой.

З апостала Варфаламея злупілі усю скуру і раскрыжавалі яго на крыжы. Апостал Матфей памёр страшнай сьмерцю ў Эфіёпіі. І хоць адзін апостал Ян Багаслоў памёр натуральнай сьмерцю, але і ён не пазьбег пакуты і цяжкіх ганеньняў. Па загадзе паганскага імпэратара быў ён кінуты ў кацёл, у якім кіпелі масла і сера, але сілай Боскае застаўся цэлы, і тады быў ён сасланы на дзікую скалістую выспу Патмас.

Гэта было месца самай жорсткага выгнаньня, куды пасылалі толькі найцяжкіх злачынцаў.

Перамаглі, перамаглі Хрыстовы апосталы увесь паганскі сьвет, і дабрадатная пропаведзь іх зазьзяла над сьветам сонцам праўды, разганяючы цемру паганскую.

Калі такія вялікія былі усе сьвятыя апосталы, тое што ж сказаць пра апостала і эвангеліста Яна Багаслова, які быў умілаваным, абраным вучнем Хрыстовым?

Усіх апосталаў Сваіх любіў Хрыстос, але асоба гарачай любоўю любіў Яна Багаслова, якога заклікаў на шлях апостальскі ў юнацкасьці ягонай.

Ён ведаў, якое каштоўнае сэрца б'ецца ў грудзі Яна. Ён адзначаў яго шмат разоў. Ян ляжаў на грудзі Госпада Ісуса ў час Таемнай Вячэры і спытаў Яго на вуха пра здрадніка: “Госпадзі, хто ёсьць”?

Ён быў адным з тых абраных, прад якімі зьмяніўся Хрыстос на горы Фаворскае, быў там разам з Пятром і братам сваім Якавам.

Гэтыя ж тры абраных апостала былі ў садзе Гефсіманскім, калі там маліўся Госпад Ісус Сваёй апошняй малітвай, абліваючыся крывавым потам.

Яму Хрыстос, будучы на крыжы, запавядаў быць захавальнікам і апекуном Сваёй Усячыстае Маці: зірнуўшы на Маці Сваю, а потым на вучня, Ён сказаў Ёй: “Гэта Маці твая!” І яму: “Гэта сын Твой!”

Скажыце ж, скажыце, хто зь усіх людзей, жывучых на  сьвеце, годны больш любові нашай, чым апосталы Хрыстовы, а сярод іх абраны, умілаваны Госпадам Ян Багаслоў?

Веліч яго бязьмерна, і заслугоўвае ён сам палымянай, самай гарачай любові, самага глыбокага шанаваньня.

Ён вялікі і ў іншым сэнсе: ён быў эвангелістам, ён напісаў найвялікае з чатырох Эвангельляў, Эвангельле, не падобнае на тры іншых Эвангельлі: ад Мацея, Марка і Лукі, бо ў сваіх Эвангельлях яны галоўным чынам распавядаюць пра жыцьцё Госпада Ісуса, пра Яго цуды, Яго прыслаўных справах, пра прыпавесьці глыбокія, Ім прамоўленыя; у іх, вядома, зьмешчана і вучэньне аб Боскасьці Госпада Ісуса. Але ніхто з гэтых трох эвангелістаў з такой велізарнай сілай не абвясьціў хрысьціянскаму сьвету аба Боскасьці Госпада Ісуса Хрыста.

Ягонае Эвангельля сапраўды цудоўнае.

Напісана на працягу тысячагодзьдзяў незьлічоная колькасьць кніг, людзьмі напісана. Сярод іх ёсьць і вельмі, вельмі мудрыя, вельмі каштоўныя для нас, якія зьмяшчаюць тую альбо іншую часьціцу праўды, але калі параўнаць усе гэтыя кнігі, разам узятыя, зь адным толькі Эвангельлем ад Яна, то яны прадставяцца нам слаба мігатлівымі на начным небе далёкімі зорачкамі, а Эвангельле Яна паўстане ярка зьзяючым сонцам, увесь сусьвет асьвятляючым, што засланяе сьвятло зорак.

У сваім Эвангельлі зь велізарнай сілай і глыбінёй сьвяты Ян сьведчыць сьвету аб Боскасьці Госпада Ісуса.

Няма нічога больш вялікага ў сьвеце, чым першая частка ягонага Эвангельлі, якая чытаецца адзін раз у год ў першы дзень Сьвятога Вялікадня на літургіі: “На пачатку было Слова, і Слова было ў Бога, і Богам было Слова”.

Адразу ж, адразу ж сказаў ён, што Бог быў Слова, а Словам называецца Гасподзь Ісус Хрыстос. І усё Эвангельле яго напоўнена сьведчаньняў пра Госпада Ісуса як праўдзівым Богу, Другой асобе Сьвятой Тройцы.

Толькі ў ім зьмешчаны ўсе найважныя найглыбокія гутаркі Самага Госпада Ісуса Хрыста, у якіх Ён сам сьведчыць пра Сваю Боскасьць.

Толькі ў гэтым Сьвятым Эвангельлі чытаны пра надзвычай глыбокае па зьместу гутарцы зь Нікадзімам, прыйшоўшым да Ісуса уначы, пра гутарку Яго зь самаранкай; чытаеі аб уваскрашэньні Лазара.

Чытаем у ім разьвітальную гутарку Госпада Ісуса зь апосталамі прад пакутамі Сваімі.

Чытаны дзіўную малітву Ягоную да Айца Свайму, якая называецца першасьвятарскае малітвай.

Ужо ў першым стагодзьдзі, яшчэ пры жыцьці апостала Яна, паўсталі вельмі небясьпечныя ерасі, якія калі б не былі абвінавачаны як ілжывыя, маглі разбурыць усё хрысьціянства.

Саборы Сусьветныя і асобныя вялікія сьвятыя змагаліся з гэтымі ерасямі і пасарамацілі іх.

А чым кіраваліся яны ў гэтай сваёй барацьбе супраць ерасяў?

Першым чынам і больш за усё Эвангельлем ад Яна, бо ў ім пачэрпалі яны безумоўныя доказы Боскасьці Госпада Ісуса.

Але не адно толькі Эвангельле напісаў сьвяты апостал Ян Багаслоў, ён напісаў яшчэ і тры цудоўных саборных пасланьні. І ў гэтых пасланьнях зьяўляецца ён прад намі, як найвялікі прадвесьнік і прапаведнік любові.

Толькі з першага яго пасланьня пазнаём тое, што важней усяго для нас, – пазнаём, што Бог ёсьць любоў.

У старажытным сьвеце багоў уяўлялі толькі грознымі уладарамі, карнікамі і мсьціўцамі, і ніхто не ведаў да таго, як нам гэта адкрыў сьвяты Ян, што Бог ёсьць любоў.

Яго пасланьні – суцэльны гімн любові. Ніхто з такой сілай, з такой настойлівасьцю не прапаведаваў пра любоў, як сьвяты Ян.

Ён жыў вельмі доўга, больш ста гадоў, і усё жыцьцё ён прапаведаваў любоў. А калі адолелі яго цяжкія старэчыя немачы, і не ў сілах ён быў прамаўляць доўгія пропаведзі, то паўтараў увесь час адну кароткую фразу: “Дзеці, любіце адзін аднаго!”

Вучні яго спыталі яго: “Ойча сьвяты! Што значыць, што ты паўтараеш заўсёды адно і тое ж?”

Сьвяты апостал адказваў ім: “Я таму кажу толькі гэту фразу, бо ў ёй зьмяшчаецца ўся сутнасьць Эвангельля Хрыстовага, бо Эвангельле Хрыстова ёсьць вучэньне аб сьвятой любові”.

Ён напісаў яшчэ дзіўную кнігу, званую Апакаліпсіс, ці Адкрыцьцё сьвятога Яна. Ён напісаў у ёй тое, што было адкрыта яму Богам на высьпе Патмас пра апошні лёс сьвету прад Другім страшным Хрыстовым прышэсьцем. Дзівосная і гэта кніга: зь яе пачэрпаем найвялікія адкрыцьці і таямніцы Боскія.

Скажыце, ці не годны гэты апостал нашай бязьмернай любові, ці не годны таго, каб у цяперашні дзень, калі сьвяткуецца памяць яго, былі б поўныя храмы нашы народам? А бачыце, як далёка не поўны храм.

Не абвыклі хрысьціяне паважаць найвялікага апостала Яна Багаслова так, як павінна.

Напаўняюцца да паўнаты храмы ў дзень першавярхоўных апосталаў Пятра і Паўла, яшчэ больш – у дні памяці сьвяціцеля Мікалая. Вядома, вядома, і апосталы Пётр і Павел, і сьвяціцель Мікалай заслугоўваюць найглыбокай любові.

Але чаму такой глыбокай любові не аддаяце вы таму, хто Самім Хрыстом быў пастаўлены вышэй усіх: і вышэй Пятра і Паўла, і вышэй сьвяціцеля Мікалая? Чаму не аддаяце яму славу, чаму не схіляецеся прад памяцьцю сьвятога апостала і эвангеліста Яна Багаслова?

Ёсьць і мая віна ў гэтым: вядома, я павінен быў бы кожны раз у дні памяці вялікага Яна Багаслова сам служыць, архірэйскім служэньнем прыцягваць вас да храма Госпада. І вельмі жадаў бы сёньня служыць, але няма да гэтага магчымасьці, бо няма тых суслужыцеляў, без якіх немагчымая архірэйская служба.

Запомніце ж хоць адно маё цяперашняе слова і ушануйце разам са мною малітоўны сьпеў вялікаму і праслаўленаму апосталу Яну Багаслову, сябру і брату Хрыстоваму.

9 кастрычніка 1951 года