СЬВЯЦІЦЕЛЬ МІКАЛАЙ АРХІЯПІСКАП МІР ЛІКІЙСКІХ, ЦУДАТВОРЦА

Дзень памяці 6 сьнежня

Сьвяціцель Мікалай нарадзіўся ў другой палове ІІІ стагодзьдзя ў горадзе Патары, вобласьці Лікіі у Малой Азіі. Бацькі яго Феафан і Нона былі зь высакароднага роду і вельмі заможныя, што не перашкаджала ім быць набожнымі хрысьціянамі, літасьцівымі да бедных і стараннымі да Бога.

Да глыбокай старасьці яны не мелі дзяцей; у няспыннай гарачай малітве яны прасілі Усявышняга даць ім сына, абяцаючы прысьвяціць яго служэньню Богу. Малітва іх была пачутая: Госпад дараваў ім сына, які пры сьвятым хросьце атрымаў імя Мікалай, што значыць па—грэцку — “перамагаючы народ”.

Ужо ў першыя дні свайго маленства сьвяціцель Мікалай паказаў, што ён прызначаны на адмысловае служэньне Госпаду. Захавалася паданьне, што падчас хросту, калі абрад быў вельмі доўгім, ён, нікім не падтрымоўваны, прастаяў у хрысьцільні ў працягу трох гадзін. З першых жа дзён сьвяціцель Мікалай пачаткаў строгае падзьвіжніцкае жыцьцё, якому застаўся верным да дамавіны.

Усе незвычайныя паводзіны дзіцяці паказала бацькам, што ён стане вялікім Дагаджальнікам Боскім, таму яны зьвярнулі адмысловую увагу на яго выхаваньне і паспрабавалі, першым чынам выкласьці сыну ісьціны хрысьціянства і накіраваць яго на праведнае жыцьцё. Хлопец неўзабаве спасьціг, дзякуючы багатым здольнасьцям, кіраваны Сьвятым Духам, кніжную прамудрасьць.

Пасьпяваючы ў вучэньні, хлопец Мікалай пасьпяваў таксама і ў набожным жыцьці. Яго не займалі пустыя гутаркі аднагодкаў: заразьлівы прыклад таварыства, скіраваны да нейчага кепскага, яму быў чужы.

Пазьбягаючы мітусьлівых грахоўных забавак, юнак Мікалай адрозьніваўся прыкладнай цнотай і пазьбягаў усякіх нячыстых намераў. Амаль увесь час ён праводзіў у чытаньні Сьвятога Пісаньня, у подзьвігах паста і малітвы. Да храма Боскага адчуваў такую любоў, што праводзіў тамака часам цэлыя дні і ночы ў набожнай і разумнай малітве і чытаньні боскіх кніг.

Набожнае жыцьцё юнага Мікалая хутка стала вядомай усім жыхарам горада Патары. Япіскапам у гэтым горадзе быў яго дзядзька, па імі таксама Мікалай. Заўважыўшы, што пляменьнік вылучаецца сярод іншых маладых людзей дабрадзейнасьцямі і строгім падзьвіжніцкім жыцьцём, ён стаў угаворваць бацькоў аддаць яго на служэньне Госпаду. Яны ахвотна пагадзіліся, таму што яшчэ перад нараджэньнем сына далі такую абяцанку. Дзядзька япіскап рукапаклаў яго ў прэсьвітэра.

Пры здзяйсьненьні над сьвяціцелем Мікалаем Таямніцы сьвятарства, япіскап, напоўнены Духу Сьвятога, па-прароцку прадказаў народу вялікую будучыню Дагаджальніка Боскага: “Вось, браты, я бачу новае сонца, узыходзячае над канцамі зямлі, якое зьявіцца суцяшэньнем для усіх маркотных. Дабрашчасны то статак, які мае гонар мець такога пастыра! Добра ён будзе пашчы душы аблудных, сілкуючы іх на нівах набожнасьці; і усім, якія ў бедах знаходзяцца, зьявіцца цёплай дапамогай!”

Прыняўшы сан сьвятара, сьвяціцель Мікалай стаў праводзіць яшчэ стражэйшае падзьвіжніцкае жыцьцё. Па глыбокай пакоры ён зьдзяйсьняў свае духоўныя подзьвігі сам-насам. Але Задуму Боскаму заўгодна было, каб дабрадзейнае жыцьцё сьвяціцеля накіроўвала і іншых на шлях ісьціны.

Дзядзька япіскап адправіўся ў Палестыну, а кіраваньне сваёй япархіяй даручыў свайму пляменьніку прэсьвітэру. Ён усёй душой аддаўся выкананьню вельмі цяжкіх абавязкаў архірэйскага кіраваньня. Шмат дабра зрабіў ён сваёй пастве, выяўляючы шырокую дабрачыннасьць. Да таго часу бацькі яго памерлі, пакінуўшы яму багатую спадчыну, якую усю ён спажыў на аказаньне дапамогі немаёмным. Наступны выпадак сьведчыць, да таго ж, аб ягонай крайняй пакоры. У Патарах жыл адзін бедны чалавек, у якога былі тры дочкі прыгажуні. Ён быў настолькі бедны, што яму не было грошаў выдаць замуж сваіх дачок. Да чаго можа давесьці галеча чалавека, недастаткова прасякнутага хрысьціянскай сьвядомасьцю!

Няшчаснага айца галеча прывяла да жудаснай думкі — ахвяраваць гонарам сваіх дачок і зь іх прыгажосьці знайсьці сродкі, неабходныя для іх пасагу.

Але, на шчасьця, у іх горадзе быў добры пастыр, сьвяціцель Мікалай, пільна сачыўшы за патрэбамі сваёй паствы. Атрымаўшы ад Госпада адкрыцьцё аб злачынным намеры айца, ён вырашыў пазбавіць яго ад целавай галечы, каб тым самым выратаваць яго сямейства ад духоўнай згубы. Ён задумаў аказаць дабрадзейства так, каб ніхто не ведаў аб ім, як аб дабрадзею, не ведаў нават той, каму ён зрабіў дабро.

Узяўшы вялікі вузел зь золатам, апоўначы, калі усё сышлі і не маглі яго бачыць, ён падышоў да халупы няшчаснага айца і праз вакно кінуў унутр золата, а сам пасьпешна вярнуўся дадому. На раніцу айцец знайшоў золата, але не мог ведаць, хто быў яго таемным дабрадзеем. Вырашыўшы, што Сам Задум Божы паслаў яму гэтую дапамогу, ён падзякаваў Госпаду і неўзабаве здолеў выдаць замуж старэйшую дачку.

Сьвяціцель Мікалай, калі убачыў, што яго дабрадзейства прынесла належны плён, вырашыў давесьці яго да канца. У адну зь наступных начэй ён таксама таемна кінуў праз акно ў халупу бедняка іншы мяшок зь золатам.

Бацька неўзабаве выдаў замуж і другую дачку, цьвёрда спадзеючыся, што Госпад такім жа чынам акажа літасьць і трэцяй дачцэ. Але ён вырашыў у што бы то ні стала пазнаць свайго таемнага дабрадзея і годна падзякаваць яму. Для гэтага ён не спаў начэй, чакаючы яго прыходу.

Не доўга яму прыйшлося чакаць: хутка прыйшоў і ў трэці раз добры пастыр Хрыстоў. Пачуўшы звон упаўшага золата, бацька пасьпешна выйшаў зь дому і дагнаў свайго таемнага дабрадзея. Пазнаўшы ў ім сьвяціцеля Мікалая, ён упаў да яго ног, цалаваў іх і дзякаваў яго як вызваліцеля ад духоўнай згубы.

Па вяртаньні дзядзькі з Палестыны, сьвяціцель Мікалай сам сабраўся туды ж. У шляху на караблі ён выявіў дарунак глыбокага прасьвятленьня і цудатворцы: прадказаў надыходзячую жорсткую буру і сілай сваёй малітвы уціхамірыў яе. Неўзабаве тутака ж на караблі ён зьдзейсьніў вялікі цуд, уваскрэсіўшы юнака матроса, які зваліўся з шчоглы на палубу і разьбіўся да сьмерці. На шляху карабель часта прыставаў да берага. Сьвяціцель Мікалай усюды прыкладаў клопаты да лекаваньня хвароб мясцовых жыхароў: адных вылечыў ад невылечных хвароб, зь іншых выгнаў мучыўшых іх злых духаў, іншым, нарэшце, падаў суцяшэньне ў жалобах.

Па прыбыцьці ў Палестыну, сьвяціцель Мікалай пасяліўся непадалёк ад Ерусаліма ў паселішчы Бейт-Джалы (біблейская Эфрафа), якое знаходзіцца на шляхі ў Бэтлеем. Усе жыхары гэтага дабраслаўлёнага сяла — праваслаўныя; тамака знаходзяцца дзьве праваслаўныя цэрквы, зь якіх адна, у імя сьвяціцеля Мікалая, пабудаваная на тым месцы, дзе некалі пражываў сьвяціцель у пячоры, служачай зараз месцам глыбокай пашаны.

Ёсьць паданьне, што падчас наведваньня сьвятых месцаў Палестыны, сьвяціцель Мікалаі пажадаў аднойчы уначы памаліцца ў храме; падышоў да дзьвярэй, зачыненым на замок, і дзьверы Цудоўнай Сілай самі адкрыліся, каб Выбраньнік Божы мог увайсьці ў храм і выканаць набожнае жаданьне сваёй душы.

Запаліўшыся любоўю да Боскага Чалавекалюбцы, сьвяціцель Мікалай адчуў жаданьне назаўжды застацца ў Палестыне, сысьці ад людзей і употай служыць Нябеснаму Айцу.

Але Госпаду заўгодна было, каб такая сьвяцільня веры не заставаўся пад спудам у пустэльні, але ярка асьвятляў Лікійскую краіну. І вось, па волі звыш, набожны прэсьвітэр вярнуўся на радзіму.

Жадаючы сысьці ад мітусьні сьвецкай, сьвяціцель Мікалай адправіўся не ў Патары, а ў Сіёнскі мінастыр, заснаваны яго дзядзькам япіскапам, дзе ён быў прыняты братамі зь вялікай радасьцю. У ціхай адзіноце манаскай кельлі ён думаў застацца на усё жыцьцё. Але наступіў час, калі вялікі Дагаджальнік Божы павінен быў выступіць вярхоўным кіраўніком Лікійскае Царквы, каб адукоўваць людзей сьвятлом Эвангельскага вучэньня і сваім дабрадзейным жыцьцём.

Аднойчы, стоячы на малітве, ён пачуў голас: “Мікалай! Ты павінен уступіць на служэньне народа, калі жадаеш атрымаць вянок ад Мяне!”

Сьвяты жах асягнуў прэсьвітэра Мікалая: што менавіта загадвае зьдзейсьніць яму цудоўны голас? “Мікалай! Гэты манастыр не тая ніва, на якой можаш ты прынесьці чаканы Мной ад цябе плён. Сыдзі адгэтуль і пайдзі ў сьвет, да людзей, каб уславілася ў табе імя Маё!”

Падпарадкоўваючыся гэтаму загаду, сьвяціцель Мікалай сышоў зь манастыру і месцам жыхарства абраў не свой горад Патары, дзе усё яго ведалі і аказвалі яму ушанаваньня, а вялікі горад Міры, сталіцу і мітраполію Лікійскае землі, дзе, нікім не вядомы, ён мог хутчэй унікнуць сьвецкай славы. Жыл ён як жабрак, не меў дзе прыхіліць галаву, але непазьбежна наведваў усе царкоўныя службы. Наколькі Дагаджальнік Божы зьміраў сябе, настолькі Госпад, зьневажаючы ганарлівых і уздымаючы пакорлівых, узвысіў яго. Памёр архічпіскап усёй Лікійскае краіны Ян. Для абраньня новага архіяпіскапа сабраліся ў Міры усе мясцовыя архірэі. Шмат было прапанавана да абраньня разумных і сумленных людзей, але агульнай згоды не было. Госпад абяцаў для заняцьця гэтай пасады больш годнага мужа, чым тыя, што знаходзіліся ў іх асяродзьдзі. Япіскапы старанна маліліся Богу, просячы паказаць асобу найбольш годную.

Аднаму зь найстарэйшых япіскапаў зьявіўся ў бачаньні муж, азораны незямным сьвятлом, і загадаў у гэтую ноч стаць у створцы храма і заўважыць, хто першы прыйдзе ў храм на ранішняе богаслужэньне: гэта і ёсьць заўгодны Госпаду муж, якога япіскапы павінны паставіць сваім архіяпіскапам; адкрыта было і імя яго — Мікалай.

Атрымаўшы гэтае боскае адкрыцьцё, старац япіскап паведаміў аб ім іншым, якія, у спадзеве літасьці Боскай, яшчэ узмацнілі свае малітвы.

З наступам ночы старац япіскап стаў у створцы храма, чакаючы прыбыцьці выбраньніка. Сьвяціцель Мікалай, устаўшы з паўночы, прыйшоў у храм. Яго спыніў старац і спытаў аб імі. Ён ціха і сьціпла адказаў: “Завуся я Мікалай, слуга сьвятыні тваёй, уладыка!”

Па імю і глыбокай пакоры прышоўшага, старац пераканаўся, што ён і ёсьць абраньнік Божы. Ён узяў яго за руку і павёў на сабор япіскапаў. Усё з радасьцю прынялі яго і паставілі на сярэдзіну храма. Нягледзячы на начны час, вестка аб цудоўным абраньні разьнеслася па горадзе; сабралася мноства народу. Старац япіскап, атрымаўшы бачаньне, зьвярнуўся да усіх са словамі: “Прыміце, браты, свайго пастыра, якога памазаў для вас Сьвяты Дух і якому ён даручыў кіраваньне вашых душ. Не чалавечы сабор, а Суд Божы паставіў яго. Вось зараз мы маем таго, каго чакалі, прынялі і здабылі, каго шукалі. Пад яго мудрым кіраўніцтвам мы адважна можам спадзявацца паўстаць Госпаду ў дзень Яго славы і суду!”

Пры уступе ў кіраваньне Мірлікійскае япархіяй, сьвяціцель Мікалай сказаў сам у сабе: “Зараз, Мікалай, твой сан і твая пасада патрабуюць ад цябе, каб ты цалкам жыл не для сябе, а для іншых!”

Цяпер ён не стаў хаваць свае добрыя справы для выгоды паствы і для услаўленьня імя Боскага; але быў, як заўсёды, рахманы і пакорлівы духам, добры сэрцам, чужы усякай пыхі і своекарысьлівасьці; выконваў строгую умеранасьць і прастату: насіў простую вопратку, ужываў простую ежу адзін раз у суткі — увечар. Цэлы дзень вялікі архіпастыр ладзіў справы набожнасьці і пастырскага служэньня. Дзьверы яго дому былі адчыненыя для усіх: кожнага ён прымаў зь любоўю і ветлівасьцю, зьяўляючыся для сірот айцом, для жабракоў — сілкавальнікам, для плачучых — суцяшальнікам, для прыгнечаных — заступнікам. Паства яго квітнела.

Але набліжаліся дні выпрабаваньняў. Царква Хрыстова падвергнулася ганеньням імпэратара Дыёклетыяна (285—300 г.г.). Храмы руйнаваліся, боскія і богаслужбовыя кнігі спальваліся; япіскапы і сьвятары кідаліся ў вязьніцы і аддаваліся катаваньням. Усе хрысьціяне падвяргаліся усялякім крыўдам і пакутам. Ганеньне дайшло і да Лікійскае Царквы.

Сьвяціцель Мікалай у гэтыя цяжкія дні падтрымліваў у веры сваю паству, гучна і адчынена прапаведуючы імя Боскае, за гэта быў кінуты ў вязьніцу, дзе не пераставаў умацоўваць веру сярод зьняволеных і сьцьвярджаў іх у моцным спавяданьні Госпада, каб яны былі гатовыя папакутаваць за Хрыста.

Пераемнік Дыёклетыяна Галеры спыніў ганеньні. Сьвяціцель Мікалай, па выхадзе зь вязьніцы, зноў заняў Мірлікійскую катэдру і зь яшчэ большай рэўнасьцю аддаўся выкананьню сваіх высокіх абавязкаў. Ён уславіўся асабліва рэўнасьцю па сьцьвярджэньню Праваслаўнай веры і выкараненьню паганства і ерасяў.

Асабліва моцна пацярпела Царква Хрыстова ў пачатку IV стагодзьдзя ад ерасі Арыя. (Ён адпрэчваў бажаство Сына Боскага і не прызнаваў Яго Адзінасутнасьць Айцу.)

Жадаючы пасяліць у статку Хрыстовым мір, узрушаны ерасьсю Арыя ілжэвучэньня. Роўнаапостальны імпэратар Канстантын склікаў Першы Сусьветны Сабор 325 гады ў Нікее, дзе пад старшынствам імпэратара сабраліся трыста васемнаццаць архірэяў; тут было падвергнута асуджэньню вучэньне Арыя і яго пасьлядоўнікаў.

Асабліва вызначыліся на гэтым Саборы сьвяціцель Апанас Александрыйскі і сьвяціцель Мікалай. Іншыя сьвяціцелі абаранялі Праваслаўе зь дапамогай сваёй асьветы. Сьвяціцель Мікалай жа абараняў веру самой жа вераю — тым, што усе хрысьціяне, пачынаючы зь Апосталаў, верылі ў Боскасьць Ісуса Хрыста.

Ёсьць паданьне, што падчас аднаго зь саборных паседжаньняў, не вытрымаўшы богазьневажаньні Арыя, сьвяціцель Мікалай стукнуў гэтага ерэтыка па шчацэ. Айцы Сабора палічылі такі учынак празьмернасьцю рэўнасьці, пазбавілі сьвяціцеля Мікалая перавагі яго архірэйскага сану — амафору і кінулі яго ў турэмную вежу. Але неўзабаве яны пераканаліся ў правасьці сьвяціцеля Мікалая, тым больш, што шматлікія зь іх мелі бачаньне, калі прад іх вачамі Госпад наш Ісус Хрыстос падаў сьвяціцелю Мікалаю Эвангельле, а Усясьвяцейшая Багародзіца усклала на яго амафор. Яны вызвалілі яго зь зьняволеньня, вярнулі яму яго ранейшы сан і уславілі яго як вялікага Дагаджальніка Боскага.

Мясцовае паданьне Нікейскай Царквы не толькі дакладна захоўвае памяць аб сьвяціцелю Мікалаю, але і рэзка вылучае яго зь ліку трохсот васемнаццаці айцоў, якіх лічыць усіх сваімі заступнікамі. Нават туркі—мусульмане маюць глыбокую пашану да сьвяціцеля: у вежы яны да гэтага часу асьцярожна захоўваюць тую вязьніцу, дзе быў зьняволены гэты вялікі муж.

Па вяртаньні зь Сабору сьвяціцель Мікалай працягваў сваю дабратворную пастырскую дзейнасьць па уладкаваньню Царквы Хрыстовай: сьцьвярджаў у веры хрысьціян, зьвяртаў да праўдзівай веры язычнікаў і навучаў ерэтыкоў, ратуючы іх гэтым ад згубы.

Клапоцячыся аб духоўных патрэбах сваёй паствы, сьвяціцель Мікалай не грэбаваў задавальненьнем іх целавых запатрабаваньняў. Калі ў Лікіі наступіў вялікі голад, добры пастыр, каб выратаваць галодных, стварыў новы цуд: адзін гандляр загрузіў вялікі карабель хлебам і напярэдадні адплыцьця кудысьці на захад убачыў у сьне сьвяціцеля Мікалая, які загадаў яму даставіць увесь хлеб у Лікію, бо ён купляе ў яго увесь груз і дае яму ў задатак тры залатыя манэт. Прачнуўшыся, купец быў вельмі зьдзіўлены, адшукаўшы заціснутымі ў сябе ў руцэ сапраўды тры залатыя манэт. Ён зразумеў, што гэта было наказ звыш, прывёз хлеб у Лікію, і галадаючыя былі выратаваныя. Тут ён распавёў аб бачаньні, і грамадзяне па ягонаму апісаньню пазналі свайго архіяпіскапа.

Яшчэ пры жыцьці сваёй сьвяціцель Мікалай уславіўся як прымірыцель варагуючых, абаронца нявінна асуджаных і збавіцель ад марнай сьмерці.

У цараваньне Канстантына Вялікага ў краіне Фрыгіі успыхнуў мяцеж. Для яго уціхамірваньня цар паслаў туды войска пад начальствам трох ваявод: Непатыяна, Урса і Эрпіліёна. Караблі іх прыбіла бурай да берагоў Лікіі, дзе ім прыйшлося стаяць доўга. Харчы скончыліся, — пачалі рабаваць насельніцтва, якое супрацівілася, прычым адбылася жорсткая сутычка ў горада Плякамат. Пазнаўшы аб гэтым, сьвяціцель Мікалай асабіста прыбыў туды, спыніў варожасьць, затым разам з трыма ваяводамі адправіўся ў Фрыгію, дзе добрым словам і угаворваньнем, без ужываньня ваеннай сілы, уціхамірыў мяцеж. Тут яму паведамілі, што падчас яго адсутнасьці з гораду Міры тамтэйшы кіраўнік горада Яўстафій нявінна асудзіў на сьмяротнае пакараньне сьмерцю трох грамадзян, абгавораных ворагамі. Сьвяціцель Мікалай пасьпяшаўся ў Міры і зь ім - трое царскіх ваявод, якім вельмі палюбіўся гэты добры архірэй, аказаўшы ім вялікую паслугу.

У Міры прыбытку яны ў самы момант пакараньня сьмерцю. Кат ужо заносіць меч, каб абезгаловіць няшчасных, але сьвяціцель Мікалай уладнай рукой вырывае ў яго меч і загадвае вызваліць нявінна асуджаных. Ніхто з прысутных не адважыўся пярэчыць яму: усё зразумелі, што дзеецца воля Боская. Трое царскіх ваявод дзіваваліся гэтаму, не падазраючы, што неўзабаве і ім самім спатрэбіцца цудоўнае заступніцтва сьвяціцеля.

Вярнуўшыся да двара, яны заслужылі пашану і добразычлівасьць цара, чым выклікалі зайздрасьць і варожасьць з боку іншых царадворцаў, якія абгаварылі перад царом гэтых трох ваявод, быццам яны спрабавалі захапіць уладу. Зайздросныя нагаворшчыкі здолелі пераканаць цара: трое ваявод былі кінуты ў вязьніцу і асуджаныя на сьмерць. Турэмны вартаўнік папярэдзіў іх, што пакараньне сьмерцю павінна адбыцца на іншы дзень. Нявінна асуджаныя сталі горача маліцца Богу, просячы абароны праз сьвяціцеля Мікалая. У тую жа ноч Дагаджальнік Божы зьявіўся ў сьне цару і уладна запатрабаваў вызваленьні трох ваявод, пагражаючы падняць мяцеж і пазбавіць цара улады.

“Хто ты, што сьмееш патрабаваць і пагражаць цару?”

“Я — Мікалай, Мір Лікійскіх Архіяпіскап!”

Прачнуўшыся, цар пачаў разважаць аб гэтым сьне. У тую жа ноч сьвяціцель Мікалай зьявіўся таксама начальніку горада Эўлавію і запатрабаваў вызваленьні нявінна асуджаных.

Цар заклікаў да сабе Эўлавія, і пазнаўшы, што і ён меў такое жа бачаньне, загадаў прывесьці трох ваявод.

“Якое вядзьмарства робіце вы, каб даваць мне і Эўлавію бачаньні ў сьне?” — запытаў цар і распавёў ім аб бачаньні сьвяціцеля Мікалая.

“Мы не робім ніякага вядзьмарства, — адказвалі ваяводы, — але самі раней былі сьведкамі, як гэты архірэй выратаваў у Мірах нявінных людзей ад пакараньня сьмерцю!”

Цар загадаў разгледзець іх справу і, пераканаўшыся ў іх невінаватасьці, адпусьціў.

Сьвяціцель падчас свайго жыцьця аказваў дапамогу людзям, нават тым, якія яго зусім не ведалі. Аднойчы карабель, плыўшы зь Эгіпту ў Лікію, быў засьпеты наймоцнай бурай. Сарвала на ім ветразі, зламала шчоглы, хвалі гатовыя былі паглынуць карабель, асуджаны на немінучую згубу. Ніякія сілы чалавечыя не маглі яе прадухіліць. Адна надзея — прасіць дапамогі ў сьвяціцеля Мікалая, якога, праўда, ні адзін з гэтых маракоў ніколі не бачыў, але усё ведалі аб ягоным цудоўным заступніцтве. Гінуўшыя маракі пачалі горача маліцца, — і вось сьвяціцель Мікалай зьявіўся на карме ў руля, стаў кіраваць караблём і шчасна прывёў яго ў гавань.

Зьвярталіся да яго не толькі вернікі, але і язычнікі, і сьвяціцель адклікаўся сваёй нязьменнай цудоўнай дапамогай усім, шукаючым яе. У выратаваных ім ад целавых бед ён узбуджаў раскаяньне ў грахах і жаданьне выправіць сваё жыцьцё.

Па словах сьвятога Андрэя Крыцкага, сьвяціцель Мікалай зьяўляўся да людзей, абцяжараных рознымі бедзтвамі, падаваў ім дапамогу і ратаваў іх ад сьмерці: “Сваімі справамі і дабрадзейным жыцьцём сьвяціцель Мікалай зьзяў у Мірах, як зорка ранішняя сярод аблёкаў, як месяц прыгожы ў поўні сваім. Для Царквы Хрыстовай ён быў ярка зыготкім сонцам, упрыгожваў Яе, як лілея пры крыніцы, быў для ў Яе мірам духмяным!”

Да глыбокай старасьці даў Госпад дажыць Свайму вялікаму Дагаджальніку. Але наступіў час, калі і ён павінен быў аддаць агульны абавязак чалавечай існасьці. Пасьля нядоўгачасовай хваробы ён мірна адышоў да Госпада 6 сьнежня 342 гаду, і быў пахаваны ў саборнай царкве горада Міры.

Пры жыцьці сваёй сьвяціцель Мікалай быў дабрадзеем роду чалавечага; не перастаў ён ім быць і пасьля сваёй сьмерці. Госпад падаў ягонаму сумленнаму целу нятленьне і асобай цудатворнай сілы. Мошчы ягоныя пачалі — і працягваюць па гэты дзень — струменіць духмянае міро, якое валодае дарункам цудатворства.

Мінула семсот зь лішнім гадоў пасьля сьмерці Дагаджальніка Боскага. Горад Міры і уся Лікійская краіна былі разбураныя сарацынамі. Разваліны храма зь магілай сьвяціцеля былі ў запусьценьні і ахоўваліся толькі некалькімі набожнымі манахамі.

У 1087 годзе сьвяціцель Мікалай зьявіўся ў сьне аднаму апулійскаму сьвятару горада Бары (у паўднёвай Італіі) і загадаў перанесьці яго мошчы ў гэты горад.

Прэсьвітэры і шляхетныя гараджане падрыхтавалі для гэтай мэты тры карабля і пад выглядам гандляроў адправіліся ў шлях. Гэтая засьцярога была патрэбна для таго, каб усыпіць пільнасьць вэнэцыянцаў, якія, даведаўшыся аб падрыхтоўках жыхароў Бары, мелі намер іх апярэдзіць і прывезьці мошчы сьвяціцеля ў свой горад.

Баране, акруговым шляхам, праз Егіпет і Палестыну, заходзячы ў парты і вядучы гандаль, як простыя купцы, прыбыткі, нарэшце, у Лікійскую зямлю. Пасланыя выведнікі паведамілі, што ніякай варты ў магілы няма і яе ахоўваюць толькі чатыры старых манаха. Баране дашлі ў Міры, дзе, не ведаючы дакладнага месцазнаходжаньня магілы, спрабавалі падкупіць манахаў, прапанаваўшы ім трыста залатых манэт, але з прычыны іх адмовы, ужылі сілу: зьвязалі манахаў і пад пагрозай катаваньняў, прымусілі аднаго маладушнага паказаць ім месцазнаходжаньне магілы.

Цудоўна захаваўшаяся труна з белага мармуру была адчынена. Яна апынулася напоўненай да бакоў духмяным мірам, у якім і былі пагружаныя мошчы сьвяціцеля. Не маючы магчымасьці узяць вялікую і цяжкую труну, баране пераклалі мошчы ў падрыхтаваны каўчэг і адправіліся ў зваротны шлях.

Вандраваньне доўжылася дваццаць дзён, і 9 траўня 1087 гады яны прыбытку ў Бары. Вялікай сьвятыні была уладкаваная урачыстая сустрэча пры удзеле шматлікага духавенства і усяго насельніцтва. Спачатку мошчы сьвяціцеля былі зьмешчаныя ў царкве сьвятога Яўстафія.

Мноства цудаў адбывалася ад іх. Праз два гады была скончана і асьвячоная ніжняя частка (крыпта) новага храма і ў імя Сьвятога Мікалая, збудаванага менавіта для захоўваньня яго мошчаў, куды яны і былі урачыста перанесеныя папам Урбанам Другім 1 кастрычніка 1089 гаду.

Верхняя частка храму (базыліка) была пабудаваная значна пазьней — 22 чэрвеня 1197 гады.

Служба сьвяціцелю на перанясеньне ягоных мошчаў зь Мір Лікійскіх у Бар – 9 траўня – была складзена ў 1097 г. украінскім праваслаўным манахам Кіеўскага Пячорскага манастыру і Кіеўскім мітрапалітам Яфрэмам.

Трапар сьвяціцелю Мікалаю, тон 4

Правілам веры і выявай пакорнасьці, / устрыманьня настаўнікам / явіла цябе статку твайму / няўхільная Ісьціна. / Таму ты набыў пакорай – высокае, / галечаю – багацьце. / Ойча, сьвяціцель Мікалай, / молі Хрыста Бога аб выратаваньні душаў нашых.