Папства – Рыма–каталіцтва не зьяўляецца Царквой

Ὁ Παπισμός δεν είναι Ἐκκλησία¹

Заслужаны прафэсар сп. Стэргіяс Н. Саккас

Не будзе добра плыць “наш карабель, калі ён напоўнены вадой”. Гэтае сьцьвярджэньне пацьвярджаецца двума падзеямі, якія адбыліся ў канцы мінулага гаду. Як толькі папа наведаў зь візытам Фанар і лягічна вынікаючымі наступствамі сталі захопленыя заявы пісак, што “папа пакрыў бранёй патрыярхію”, і прыезд архіяпіскапа кір Хрыстадуласа ў Ватыкан і яго імклівае жаданьне “ажыцьцявіць у жыцьці поўнае адзінства і прычашчацца цела і крыві Гасподняй з гэтай Чары Жыцьця”, паказваюць на важны, пякучы ў нашы дні пытаньне эклязіалягічэскага характару: Ці зьяўляецца папізм (Рыма-Каталіцкая царква) Царквой?

Аглядаючы адбываючыеся з болем, любы пераканаецца ў тым, што экумэнізм добра прарабіў сваю працу. Ён падкрэсьліць станоўчыя бакі, якія мае папізм і якія ёсьць у мностве пасеяных ерасях і ў нямых рэлігіях, і яго лічыць суродным Праваслаўю. Хто можа аспрэчваць, напрыклад, выдатную сацыяльную дзейнасьць папістаў не гэтулькі ў Еўропе, колькі ў місіянэрскай дзейнасьці ў Амэрыцы, Азіі і Афрыцы, дзе гераічнасьць і мужнасьць місіянэраў засьведчылі іх веру? Хто стане аспрэчваць, што мілата ў гэтых ста тысячах людзей ва усім міры старанна распаўсюджвалася па чыньніку іх сувязі з Богам, што яны жылі набожна і ў веры? Хто не прызнае ў іх цудоўных выпадкаў у вобласьці навукі і тэхнікі, моцную апалягетыку ў стаўленьні да матэрыялізму, атэізму і няверы? Аднак, няўжо прыклады дасягненьняў не прадэманстравалі хвалы ў адрас пратэстанцкіх спавяданьняў і нават “сьведкам Іеговы”?

Хто адмаўляе таксама паслугі і дапамогі, якія прыносіць папская “Царква” праваслаўным у дыяспары, гэтых стыпэндый, якія яна падае для праваслаўных навучэнцаў і навукоўцаў? Але няўжо досыць асабістай павагі і захапленьні нечай дабрачыннасьцю, каб сусьветная дзяржава Ватыкан называлася імем "цэрквы-сёстры" і абменьвацца літургічнымі вітаньнямі любові зь ерасіяархам папай?

Колькі жа выпадкаў можна налічыць, калі тысячы сьвятых папскай “Царквы”, якія не маюць абсалютна ніякіх адносінаў да Праваслаўя, як і тое, што праваслаўныя сьвятыя не прызнаюцца заходнімі хрысьціянамі, і толькі гэта ужо падкрэсьлівае і паказвае на тую прорву, якая нас падзяляе. Гэта значыць у то час як сьвятыя розных краін Праваслаўнай Царквы, як, напрыклад, Кіеўскай Русі, Сэрбіі і г.д, зьяўляюцца агульнымі для усіх праваслаўных, гэтак не адбываецца са сьвятымі заходніх хрысьціян, таму што яны проста не прыналежаць адзінай Царквы.

Затым, хоць сто мільёнаў папістаў падаюць добрае сьведчаньне сусьвету, гэта ніколькі не апраўдвае жудасныя паводзіны іншых папістаў і вядома ж клірыкаў, не робіць гонару папізму. Больш таго, ускладае на яго віну, паколькі ён утрымлівае ў цемры ерасяў душы схільных да дабра людзей. Аб гэтых душах моліцца Праваслаўная Царква, узносячы свае прашэньні да свайго Боскага Стваральніка “заблукаўшых зьбяры, і далучы да Тваёй сьвятой, саборнай і апостальскай Царквы”. Яна моліцца аб “злучэньні усіх” а не “усіх Цэркваў”, па адным простым чыньніку, таму што не існуе мноства Цэркваў, але адна ў якой мы молімся аб тым, каб павярнуліся да яе усё заблукаўшыя.

Такім чынам, памыляюцца тыя праваслаўныя багасловы і герархі, добрыя і паважаныя ў іншым, калі з вялікай натуральнасьцю і адкрытасьцю завуць папізм “Царквой –сястрой” Праваслаўнай Царквы. Тым самым яны вызнаюць, што Праваслаўе і папізм складаюць адзіную Царкву і што адзінае адрозьненьне, якое нас адлучае ад папскай царквы – гэтае разьмяшчэньне: мы зьяўляемся Усходнімі, а яны – на Захадзе!

Мне успомніўся адзін ужо спачылы герарх, які не адрозьніваўся багаслоўскай адукацыяй ні вытанчанасьцю манер, аднак ён валодаў тонкім пачуцьцём адказнасьці як праваслаўны герарх. Такім чынам, кожны раз, калі ён апынаўся сярод сяброў багасловаў, ён іх пытаў: “Ці не скажаце вы мне, багасловы, ці зьяўляецца папства Царквой?” І калі ён атрымліваў адмоўны адказ, ён здаволены ківаў галявой: “І я казаў!”

Пад гэтай падставай нейкі сучасны публіцыст з настальгіяй успамінаў то лагодную і адкрытую пазыцыю, калі непаслушэнствам выратаваная ісьціна. Больш пэўна, я чытаў у кнізе пасівелага япіскапа , якога я паважаў зь дзяцінства і любіў за адукаванасьць і дабрадзейнасьць, наступнае: “Заходняя Царква кананічна зьдзяйсьняе сьвятыя Таямніцы і вернікі рыма-каталікі, якія удзельнічаюць у містычным жыцьці, вядуцца да выратаваньня. Аднак з-за неабходнасьці захаваньня дакладнасьці ў пытаньнях веры, а менавіта адгэтуль вынікаюць чыньнікі Схізмы, прыпынены зносіны ў таямніцах (Intercommunion) паміж Праваслаўнай і Рыма-Каталіцкай Царквой”.

Не шмат ні мала паважаны пісьменьнік нашай сьвятой Царквы сышоў ад адказнасьці ў пытаньні аб аддзяленьні і адступніцтве папістаў. У сутнасьці гаворка ідзе аб “вялікай спакусе”, як ён гэта ацэньвае, які, аднак, не абцяжарвае Царкву, але тых, якія яго стварылі, раздзіраючы несшыты хітон Хрыста і наносячы раны адзінству Яго Царквы.

Вядома жа вінаватымі за аддзяленьне папістаў ад адзінай Царквы ён лічыць у сваёй працы "багасловаў і кіраўнікоў двух Цэркваў". І што ж датычыцца багасловаў і лідэраў Захаду, то ён абмяркоўвае гэтае пытаньне. Аднак ім у роўнай меры адпрэчваецца адказнасьць багасловаў і кіраўнікоў Праваслаўнай Царквы. Хто жа яны? Відавочна на гэта адкажа сьвц. Фоцій Вялікі, які абараніў Царкву ад дыктатарства папы і стаў сымбалем Праваслаўя для набожнага народа. “Дабрыня Боская і Яго натхненьне падобныя да сьвятла пададзеныя чыстай душы найсьвяцейшага патрыярха, якая адукоўвае і асьвячае усялякае стварэньне.” (J. D. Mansi, Sacrorum Consilliorum nova et amplissima collectio, 17A, 484 ), паспавядалі нават папскія легаты Рыму.

Ім зьяўляецца і Іосіф Вріеній, які ў яго цяжкія часы лічыў злучэньне з папістамі падзеяй вельмі важнай і выратавальнай для няшчаснай Візантыйскай імпэрыі, за “другаснае домабудаваньне Боскае пасьля увасабленьня”. Ён аднак падкрэсьлівае, што калі мы не урэгулюем рознагалосьсі, якія адпрэчылі папістаў ад Царквы, то усякае злучэньне зьяўляецца “схізмай, якая яшчэ горш ранейшай схізмы і падзелаў, рэзаньнем, хітрасьцю”.

Сьвц. Марк Яўгенік, што зьяўляецца вучнем Вріенія, які ставіў волю веры вышэй волі айчыны, вучыў: “Лаціняне зьяўляюцца не толькі схізматыкамі, але і ерэтыкамі , і наша Царква аб гэтым замоўчвае, таму што іх род ёсьць больш нашага і мацней, нам жа нічога не трэба аб іх сьцьвярджаць, няўжо тое, што яны ерэтыкі, таму нам цалкам немагчыма з імі злучыцца калі яны не прыбяруць дадатак з Сымбаля і будуць вызнаваць Сымбаль веры таксама, як і мы”. (J. D. Mansi, Sacrorum Consilliorum nova et amplissima coilectio, 31A, 885DE )

Ёсьць і звг. Нікадзім Сьвятагорац, паводле поглядаў якога лаціняне “вельмі старажытныя ерэтыкі”, як аб гэтым кажуць “кнігі найсьвяцейшага Патрыярха Іерусалімскага кір Дасіфэя, бізуна папізму” (Πηδάλιον, σ. 55). Да іх я і адсылаю.

Ёсьць сьв. Косьма Эталійскій, які з дапамогай найпрасьцейшага свайго вучэньня паказваў хрысьціянам на то, каб яны асьцерагаліся папы, паколькі ён зьяўляецца падступным увасабленьнем выявы антыхрыста. (гл. Σ. Ν. Σάκκου, Ο απόστολος του σκλαβωμένου γένους, Θεσ/νίκη 1996, σελ. 205 )

Ёсьць сьвц. Нэктарый, які, вывучыўшы гісторыю папскай схізмы, заўважае: “Адзінства Цэрквы не засноўваецца і не стаіць на падмурку адзінай асобы аднаго зь Апосталаў, але на асобе Выратавальніка нашага Ісуса Хрыста... Зь усёй Сусьветнай Царквы толькі Рымская Царква інакш успрымае дух адзінства і з дапамогай іншых спосабаў патрабавала і дамагалася яго. Адрозьненьне ў гэтым разуменьні выявы адзінства і выклікала схізму, якая прымае спачатку ад першых стагодзьдзяў прынцып, дадала з часам і крочыла далей адпаведна з ужываньнем Рымскай Царквой прынцыпаў, аж да дасканалага адпадзеньня з-за дамаганьняў пап... І па гэтым чыньніку адбыўся раскол, які ёсьць найвялікшым, паколькі ліквідаваны дух Евангельля, і найважнейшы дагматычны чыньнік, паколькі гэтая схізма зьўляецца адхіленьнем прынцыпаў Евангельля. Іншыя дагматычныя чыньнікі, таксама вельмі важныя, даюць права іх лічыць другаснымі і адмаўляючымі першы чыньнік.” (Μελέτη ιστορική περί των αιτίων του σχίσματος, τόμ. 1ος, Αθήναι , σελ. 69)

Таксама ёсьць Міхась Кіруларый і Генадзь Схаларый. Можна павялічыць гэты сьпіс для таго, каб нам прадставіць усіх тых Сьвятых Айцоў і настаўнікаў Царквы, якія на працягу дванаццаці стагодзьдзяў, якія мінулі да нашага часу пасьля адпадзеньня лацінян, без прыхільнасьці і злосьці, але са стрыманасьцю і адвагай асуджалі папскую ерась. Я спынюся толькі на імі сьвц. Рыгора Паламы, які са усёй моцай агаліў філяпапізм праваслаўнага прадстаўніка Варлаама Калабрыйскага, адну з выяў вуніяцтва той эпохі. Бескампрамісна і неабвержна сьвц. Рыгор цьвёрда асуджае “блюзьнерскі дадатак” аб сыходжаньні Сьвятога Духу і ад Сына, а таксама усе папскія памылковыя новаўвядзеньні і заклікае усіх вернікаў выяўляць вялікую пільнасьць у пытаньнях веры. Маўчаньне ў пытаньнях веры, кажа ён, зьяўляецца трэцім выглядам атэізму пасьля адмаўленьня Бога і адхіленьні Ісуса Хрыста.

Змаганьне сьвц. Рыгора знайшла свой водгук у падданьні Царквы і выяўляецца ў тым факце, што Царква усталявала ушаноўваць памяць гэтага Сьвяціцеля ў другую Нядзёлю сьвятой Чатырохдзесятніцы пасьля Нядзелі Праваслаўя. Ніхто не паважаецца з старажытных вялікіх Айцоў і багасловаў Царквы так, як сьвц. Апанас Вялікі, сьвц. Васіль Вялікі, сьвц. Рыгор Багаслоў і іншыя, паколькі ў іх гістарычную эпоху Захад не пераходзіў у нейкі іншы лягер, ён належыў адзінай Царкве Хрыстовай. Пазьней падмуркавы і галоўны догмат аб вяршэнстве папы, які быў узьняты, як пазбаўлены падмурка і гатовы абрынуцца мінарэт, папісты склеілі як нейкій падмурак нейкага цэлага сузор'я ерэтычных догматаў. Такім чынам яны адступілі і адарваліся ад Праваслаўя. Такім чынам, Царква паважае сьвц. Рыгора Паламу як выразьніка і увасабленьне Праваслаўя, паколькі ён выпрацаваў зруйнавальны удар папізму, які ў то час ужо выкрышталізаваў свае ерэтычныя памылкі.

Гэтыя сьвятыя Айцы Царквы вельмі ясна і рашуча асуджаюць папізм як ерась, і мы рушым усьлед іх бескампраміснай пазыцыі, і на іх ускладзем адказнасьць. Бог ды памілуе нас і ды захавае Сваю Царкву ад ...нашага багаслоўя!

1Крыніца -Πηγή: Εφημερίδα-газета «Ορθόδοξος Τύπος» Να 1676 (9/2/2007).

http://www.oodegr.com/oode/oikoymen/oikoymen.htm