ПАМЯЦЬ СЬВЯТОГА МУЧАНІКА МЕРКУРЫЯ СМАЛЕНСКАГА

Памяць 24 лістапада

Вялікая і цяжкая бяда прыйшла на землі Кіеўскай Русі ў пачатку ХІІІ стагодзьдзя. Божым дазволам за шматлікія грахі на народ напалі злыя ворагі – татары. Шмат жыхароў было забіта альбо ўзяты ў палон; вялікая пустэча ахінула землі Кіеўскай Русі. Палеткі засталіся неабробленымі, – толькі дзікія зьверы бегалі ў вялікай колькасьці па палях, пажыраючы чалавечыя трупы. Шмат князёў Кіеўскай Русі загінула тады, абараняючы сваю айчыну. Бязбожныя ворагі не выяўлялі літасьці ні да немаўлят, ні да безабаронных жыхароў. Усіх яны зьбівалі і без міласэрнасьці забівалі. Шматлікіх аддалі яны на зьнявагу і гвалт. Жорсткія заваёўнікі зьвязвалі палонных іх уласнымі валасамі і гналі прад сабой, як быдла, наносячы ім удары бічом. Сьвятыя царквы і манастыры былі разрабаваныя, а манахі забітыя. Ужо Кіеў быў спалены  варварамі і ляжаў у руінах. Татарскі хан Батый пачаў заваёўваць іншыя гарады; ён дасягнуў Масквы і разрабаваў яе. Далей ён, ідучы на Захад, прыйшоў у ліцьвінскую зямлю і  падышоў да Смаленску, задумаўшы разбурыць яго. Да горада хан набліжаўся зь вялікім войскам. Сярод татар асабліва вызначаўся сваёй сілай адзін велікан са сваім сынам. Ён быў на чале першага полка. Страх і трапятаньне авалодала жыхарамі Смаленска: іх чакала немінуча сьмерць. Адна надзея ім заставалася на апеку Царыцы Нябеснай; яны пачалі старана маліць Усясьвятую Багародзіцу пазбавіць іх ад бязбожных ворагаў і злых катаў. Царыца Нябесная, непераможная дапамога ўсім заклікаючым да яе зь верай, не дапусьціла, каб гэты горад дастаўся ворагу, першыя загоны якога былі ўжо недалёка ад Смаленска і спыніліся ў Даўгамосьце.

УВЯДЗЕНЬНЕ Ў ХРАМ УСЯСЬВЯТОЙ БАГАРОДЗІЦЫ

мітрапаліт Антоні (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Напачатку Каляднага посту мы поўныя глыбокай пашаны сьвяткуем Уводзіны Боскай Маці ў храм. Храм — гэта дом Божы, гэта месца, якое Богу прыналежыць непадзельна, месца, дзе ні думай, ні пачуцьцямі, ні волі не можа быць іншай, як волі Боскай. І вось Усячыстая Дзева Багародзіца ў юныя, дзіцячыя гады прыводзіцца ў храм Гасподні, уступае ў тую вобласьць, дзе акрамя Бога і Ягоных шляхоў няма нічога; Яна апускаецца ў малітву, Яна стаіць прад Жывым Богам, Яна аддаецца жаночай сьвятой працы, якая можа быць выразам — калі толькі сэрца чалавека чула і чыста — адной любові і клопату.

СЛОВА Ў ДЗЕНЬ УВЯДЗЕНЬНЯ Ў ХРАМ УСЯСЬВЯТОЙ БАГАРОДЗІЦЫ

архіяпіскап Лука (Война-Ясянецкі)

Са статыстычных дадзеных пра людзей, дасягнуўшых вельмі глыбокай старасьці, мы пазнаём, што іх асабліва шмат сярод жывучых на высокіх горах Каўказа і Азэрбайджана і на іншых высокіх гарах. І ў наш час дзесьці ў Азэрбайджане жыве незвычайны старац, дасягнуўшы ста пяцідзесяці гадоў, а стогадовых там нямала.

Чым растлумачыць гэты незвычайны уплыў высокіх гор на даўгавечнасьць жыцьця людзей?

Несумнеўна, у вельмі значнай меры тым, што горцы усё сваё жыцьцё дыхаюць найбольш чыстым паветрам і сілкуюцца галоўным чынам малочнымі прадуктамі і мясам здаровых авечак.

А ў велізарных гарадах, у якіх насельніцтва дасягае мільёнаў, людзі дыхаюць зусім не здаровым паветрам, якое зьмяшчае мноства выпараў усіх заразных хвароб, і нярэдка жывуць у кватэрах і дамах, заражаных сухотнымі бактэрыямі, якія вельмі цяжка вынішчыць. Велізарныя шматпавярховыя дамы загароджваюць шлях жыватворным прамяням сонца. І ежа жыхароў велізарных гарадоў, вядома, значна горш, чым ежа людзей высокіх гор.

КАЗАНЬ АБ УВАХОДЗЕ Ў ХРАМ УСЯСЬВЯТОЙ БАГАРОДЗІЦЫ І ЗАЎСЁДЫ ДЗЕВЫ МАРЫІ

Памяць 21 лістапада

Калі Ўсячыстай Богаюначцы, Усядабраслаўлёнай Дзеве Марыі Багародзіцы споўнілася тры гады ад нараджэньня, сьвятыя праведныя бацькі Якім і Ганна, вырашылі выканаць дадзенае імі абяцаньне – аддаць на служэньне Богу народжанае імі дзіця. Склікалі яны ў Назарэце, дзе жылі, усіх сваіх родзічаў зь царскага і архірэйскага роду, – бо сам праведны Якім быў зь царскага роду, жонка ж ягоная, сьвятая Ганна, была з роду архірэйскага, – а таксама хор нявінных дзяўчат; падрыхтавалі шмат сьвечак і атачылі Ўсячыстую Дзеву Марыю царскай прыгажосьцю, як усё гэта сьведчыцца сьвятымі айцамі.

Сьвяты Якаў, архіяпіскап Ерусалімскі, ад асобы Якіма, кажа так:

– Паклічце нявінных дачок Жыдоўскіх, каб яны ўзялі палаючыя сьвечкі.

Ад асобы праведнай Ганны, сьвяты Герман, патрыярх Канстантынопальскі кажа:

– Я выконваю прад Госпадам тое абяцаньне, якое прамовіла ў стане смутку, і дзеля гэтага сабрала хор дзяўчатак са сьвечкамі, склікала сьвятароў, запрасіла родзічаў, гаворачы ўсім: радуйцеся са мной, бо я цяпер зрабілася маці і сям’ёй, прыводзячы сваю Дачку не да цара зямнога, але да Бога, Цара Нябеснага.



СЛОВА НА МАЎЧАНЬНЕ Ў ЧАС ПОСТУ

сьвяціцель Рыгор Багаслоў

Змоўкніце, паважаныя вусны; і ты, пяро маё, пішы словы маўчаньня, распавядай словамі вяшчаньня сэрца.

Калі, прыносячы таямнічую ахвяру чалавечым пакутам Бога, каб і самаму мне памерці для жыцьця, зьвязаў я цела на сорак дзён, па законах Хрыста—Цара, бо вылячэньне даецца целам вычышчаным, тады, па—першае, прывёў у непахіснасьць розум, жывучы адзін удалечыні ад усіх, абклаўшыся воблакам жальбы, сышоўшы увесь у сябе і без разваг думкамі, і потым, трымаючыся правіл сьвятых мужоў, прыклаў дзьверы да вуснаў. Падстава гэтаму тая, каб, устрымліваючыся ад усякага слова, навучыцца выконваць меру ў словах.

ДЗЕСЯЦЬ АРГУМЭНТАЎ СУПРАЦЬ ІСНАВАНЬНЯ ПОЛЫМЯ ЧЫСЬЦІЛІШЧА

сьвяціцель Марк Эфэскі

1. Зь ліку тых, якія бачаць славу Боскую, адзін бачыць яе больш дасканала, чым іншы, а менавіта – больш дасканала бачыць той, хто больш ачышчаны. Паняцьце ж “быць больш ачышчаным”, уводзіць паняцьце “быць меней ачышчаным”, гэта значыцца іншымі словамі, быць меней здольным да ўспрыняцьця бачаньня Бога; бо калі большае адпавядае большаму, то і на адварот, тое што меней – меншаму. Аднак, і той, хто зьдзейсьніў нейкія малыя грахі, пабачыць і ён Бога, без таго, каб выпрабаваць ачышчальнае полымя, бо замест таго ён мае ўплываючае чалавекалюбства Боскае, па словам вялікага Дзіянісія, вяшчаючага аб боскіх рэчах: “Набожна пражыўшым па заслугах даецца ад праведных лёсаў Боскіх узнагарода за сьвятлейшае і боскае жыцьцё, у той час як брудныя, зьдзейсьненыя імі па чалавечай нямогласьці, прабачае дабрыня Боскага чалавекалюбства; бо ніхто, як гаворыць Пісаньне, не ёсьць чыстым ад бруду”[i]

АБ КАЛЯДНЫМ ПОСЬЦЕ

мітрапаліт Антоні (Суражскі)

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

У гэтыя дні паста, якія прывядуць нас да урачыстасьці Увасабленьня Госпада, Царква, словамі Самага Хрыста, сурова і ясна нас перасьцерагае. У сёньняшняй прыпавесьці аб бяздумным багачы Хрыстос кажа пра перапоўненыя сьвіраны матэрыяльных выгод; але мы усё багатыя вельмі па-рознаму, і не абавязкова ў першую чаргу матэрыяльна. Як мы цьвёрда спадзяемся на узаемаадносіны нашы з Богам, якую надзейную апору знаходзім у эвангельскіх словах, словах Самага Хрыста, вучэньні апосталаў, нашай Праваслаўнай веры! І чым даўжэй мы жывём, тым больш назапашваем думак, ведаў, і самі сэрцы нашы робяцца багацей і багацей пачуцьцямі ў адказ на прыгажосьць Боскага слова. Але ратуе нас не гэта; ратуе нас сіла Боская, мілата Боская, якая паступова вучыць нас і можа ачысьціць і зьмяніць нас. Але хоць Бог падае нам Сваю мілату неабмежавана, мы вось апынаемся здольныя прыняць дарункі Боскія толькі ў вельмі малой меры. Мы амаль няздольныя адчыніць ёй сваё сэрца; рашучасьць здраджвае нам; у нас бракуе адвагі ісьці тым жа шляхам, які мы самі абралі, таму што ён так выдатны і жыватворны.

СЛОВА Ў ДЗЕНЬ УГОДКАЎ СЛУЦКАГА ЗБРОЙНАГА ЧЫНУ – ДЗЕНЬ ГЕРОЯЎ

прат. Сяргей Горбік

У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа.

Сабраліся мы сёньня малітвай ушанаваць нашых беларускіх герояў. Дзевяноста гадоў таму яны “пайшлі паміраць, каб жыла Бацькаўшчына”. Але ці паміраць яны пайшлі? Ці было іх змаганьня, як кажуць малаверы і нашы ворагі, “бязглуздым”, бо было іх “жменя”? Чаму мы памінаем “пераможаных”? Чаму і сёньня, нягледзячы на ўсе выселкі бязбожнае камуністычнае ўлады ды “дабразычліўцаў” зь Усходу і Захаду, памяць аб іх жыве?

Ды таму, браты і сёстры, што пайшлі яны не паміраць, а перамагаць! Пайшлі зь малітвай, верай, ахвярнасьцю. Пайшлі па неўміручаму і сьвятому шляху Госпада нашага Ісуса Хрыста. Бо сказаў Гасподзь: “Няма большае за тую любоў, як калі хто пакладзе душу сваю за сяброў сваіх” (Ян. 15:13). І яны пайшлі ахвярна... Пайшлі за кожнага зь нас, сёньняшніх, тады яшчэ ненароджаных… Пайшлі… не думаючы аб сваім лёсе і нейкіх тленных узнагародах зямных, пайшлі не азіраючыся, бо “ніхто, хто паклаў руку сваю на плуг і азіраецца назад, не надзейны для Царства Божага.” (Лк. 9:62).

СЛУЦКІ ФРОНТ БНР (СЛУЦКАЕ ПАЎСТАННЕ)

Юры Віцьбіч

Ёсьць паміж адвечных сузор'яў зоры—альфы, зоры найбольш вялікія, зоры найбліскучыя і найяскравыя, па якіх калісьці навукоўцы вызначалі лёс народаў і краінаў, зоры, якімі кіраваліся падарожнікі ў акіянах і пустынях у пошуках зямлі й вады. Нам заўсёды прыгадваюцца гэтыя зоры пры ўспаміне аб Слуцкім паўстаньні. Паміж шматлікіх антыбальшавіцкіх паўстаньняў на Беларусі яно зьяўляецца паўстаньнем—альфай. Меліся ў нас паўстаньні і больш колькасныя па ліку змагароў, як Вяліжскае, і ня горш арганізаваныя, як Гомельскае, і ня менш зацятыя, як Парэцкае, Барысаўскае, Івянецкае, Койданаўскае, Мірскае, Рагачоўскае, Панькоўска—Будаўскае, Бешанковіцкае і шмат іншых. Аднак ні адно з гэтых паўстаньняў не адбіла ў такой ступені наш нацыянальны супраціў расейскаму акупанту, як Слуцкае, што пакінула найбольшы, найбліскучы і найяскравы сьлед у гісторыі беларускага вызвольнага змаганьня. Таму нездарма ні адно зь нашых паўстаньняў ня сустрэла такога хуткага супрацьдзеяньня з бальшавіцкага боку, як Слуцкае. Бальшавікі зь самага пачатку хацелі зьліквідаваць яго праз сваю агентуру знутры, яны потым абвалілі на яго ўсю сваю рэпрэсіўную сілу, яны нарэшце дагэтуль прабуюць у сваёй літаратуры усяляк зганьбіць яго.

ПАМЫЛКОВАСЬЦЬ НАВУКІ КАТАЛІЦКАГА КАСЬЦЁЛУ АБ ВЫРАТАВАНЬНІ

Пытаньне: Ці правільна абвясьціш ІІ Ватыканскі сабор, што выратаваньне можа быць атрымана рознымі шляхамі хрысьціянамі, юдэямі, мусульманамі і язычнікамі?

Адказ: Не, няслушна, бо толькі хрысьціянства прапануе чалавеку праўдзівы шлях выратаваньня, і ў гэтым адзіным шляху, якім павінен вынікаць чалавек, каб прыйсьці да Бога, здабыць Царства Боскае і прыняць у спадчыну вечнае жыцьцё, — увесь сэнс і зьмест хрысьціянскай веры і Боскага Адкрыцьця.

Пытаньне: А ці дакладна кажуць рыма—каталікі, што усе рэлігіі, як хрысьціянства, так і нехрысьціянскія, у той ці іншай меры Боганатхненныя, у іх прысутнічаюць, паводле паданьня каталіцкай царквы, “насеньне Слова”, а таксама вера ў “Творцу” і “Бога”?

Адказ: Не, гэта новае вучэньне і тэза каталіцкай царквы абсалютна няслушныя, бо адзіна Боганатхненнай рэлігіяй, заснаванай на Слове Божым — Сьвятым Пісаньні і Сьвятым сьвятаайцоўскім Паданьні, рашэньнях сямі Сусьветных Сабораў і вучэньні сьвятых айцоў Праваслаўнай Царквы, — зьяўляецца хрысьціянства, і толькі ў ім ушаноўваюць Праўдзівага Бога і Творцу, Усясьвятую Тройцу і Ісуса Хрыста. Усе ж нехрысьціянскія рэлігіі (не лічачы старазапаветнай) зьяўляюцца цалкам ілжывымі, у іх адсутнічае Боскае натхненьне (яны кімсьці прыдуманыя); любыя словы і фразы, вонкава падобныя з праўдзівымі, маюць у іх зусім іншы, перакручаны сэнс; яны утрымоўваюць не “насеньне Слова”, а адны толькі жыціцы, якія падрабляюцца пад пшаніцу (пар. Мц. 13:24—28), а вера і глыбокая пашана ў іх аддаецца не Творцу і Праўдзіваму Богу, Якога яны адпрэчваюць, а стварэньням — ілжывым багам — ідалам і дэманам.