СПАЧЫН СЬВЯТОГА АПОСТАЛА І ЭВАНГЕЛІСТА ЯНА БАГАСЛОВА

Сьвяты апостал і эвангеліст Ян Багаслоў быў сынам Зевядэя і Саламіі - дачцы сьвятога Іосіфа Заручанага. Адначасова са сваім старэйшым братам Якавам ён быў закліканы Госпадам нашым Ісусам Хрыстом у лік Сваіх вучняў на Генісарэцкам возеры. Пакінуўшы свайго айца, абодва брата рушылі усьлед за Госпадам.

Апостал Ян быў асабліва любімы Выратавальнікам за ахвярную любоў і цнатлівую чысьціню. Пасьля свайго прызначэньня апостал не раставаўся з Госпадам і быў адным з трох вучняў, якіх Ён асабліва наблізіў да Сабе. Сьвяты Ян Багаслоў прысутнічаў пры уваскрашэньні Госпадам дачкі Іяіра і быў сьведкай Ператварэньні Госпада на Фаворы. Падчас Таемнай Вячэры ён ляжаў побач з Госпадам і па знаку апостала Пятра, прытуліўшыся да грудзей Выратавальніка, спытаў імя здрадніка. Апостал Ян крочыў за Госпадам, калі Яго, зьвязанага, загадай з Гэфсыманскага саду на суд беззаконных першасьвятароў Ганны і Каяфы, ён жа знаходзіўся ў двары архірэйскім пры допытах свайго Боскага Настаўніка і неадступна ішоў за Ім па Хросным шляху, смуткуючы усім сэрцам. У падножжа Крыжа ён плакаў разам з Боскай Маці і пачуў зьвернутыя да Яе зь вышыні Крыжа слова Укрыжаванага Госпада: “Жанчына, гэта сын Твой” і да яго: “Гэта Маці твая” (Ян. 19:26-27). З гэтага часу апостал Ян, як любячы сын, клапаціўся аб Усясьвятой Дзеве Марыі і служыў Ёй да Яе Усьпеньня, нікуды не адлучаючыся зь Ерусаліму. Пасьля Усьпеньня Боскай Маці апостал Ян, па выпаўшаму яму жэрабю, накіраваўся ў Эфэс і іншыя Малаазійскія гарады для пропаведзі Эвангельля, узяўшы зь сабой свайго вучня Прохара. Яны адправіліся ў шлях на караблі, які патануў падчас моцнай буры. Усе вандроўцы былі выкінутыя на сушу, толькі апостал Ян застаўся ў марской бездані. Прохар горка рыдаў, пазбавіўшыся свайго духоўнага айца і настаўніка, і пайшоў у Эфэс адзін. На чатырнаццаты дзень шляху ён стаяў на беразе мора і убачыў, што хваля выкінула на бераг чалавека. Падышоўшы да яго, ён пазнаў апостала Яна, якога Госпад захоўваў жывым чатырнаццаць дзён у марской глыбіні. Настаўнік і вучань адправіліся ў Эфэс, дзе апостал Ян няспынна прапаведаваў язычнікам аб Хрысьці. Яго пропаведзь суправаджалася шматлікімі і вялікімі цудамі, так што лік паверыўшых павялічвалася з кожным днём. У гэты час пачалося ганеньне на хрысьціян імпэратара Нэрона (56 - 68). Апостала Яна адвялі на суд у Рым. За спавяданьне веры ў Госпада Ісуса Хрыста апостал Ян быў прысуджаны да сьмерці, але Госпад захаваў Свайго выбраньніка. Апостал выпіў прапанаваную яму чару са сьмяротным ядам і застаўся жывым, затым выйшаў цэлым з катла з кіпячым алеем, у які быў кінуты па загадзе ката. Пасьля гэтага апостала Яна паслалі ў зьняволеньне на выспу Патмас, дзе ён пражыў шмат гадоў. Па шляху да месца ссылкі апостал Ян зьдзейсьніў шмат цудаў. На высьпе Патмас пропаведзь, якая суправаджалася цудамі, прыцягнула да яго усіх жыхароў выспы, якіх апостал Ян адукаваў сьвятлом Эвангельля. Ён выгнаў шматлікіх нячысьцікаў з паганскіх капішчаў і вылечыў вялікае мноства хворых. Вяшчуны рознымі злымі насланьнямі аказвалі вялікі супраціў пропаведзі сьвятога апостала. Асабліва запалохваў усіх напышлівы вяшчун Кінапс, хваліўшыся тым, што давядзе да згубы апостала. Але вялікі Ян – Сын Грамоў, як назваў яго Сам Госпад, сілай дзейснай праз яго мілаты Боскай разбурыў усе хітрыкі злога, на якія спадзяваўся Кінапс, і ганарлівы вяшчун ганебна загінуў у марской бездані.

Апостал Ян адышоў са сваім вучнем Прохарам на пустынную гару, дзе наклаў на сябе трохдзённы пост. Падчас малітвы апостала гара завагалася, загрымеў гром. Прохар у страху зваліўся на зямлю. Апостал Ян падняў яго і загадаў запісваць тое, што ён будзе казаць. “Я ёсьць Альфа і Амэга, пачатак і канец, кажа Гасподзь, Які ёсьць, і быў, і прыйдзе, Усеўладны.” (Адкр. 1:8) – абвяшчаў Дух Божы праз сьвятога апостала. Так каля 67 году была напісаная Кніга Адкрыцьця (Апакаліпсіс) сьвятога апостала Яна Багаслова. У гэтай кнізе расчыненыя таямніцы лёсу Царквы і канца сьвету.

Пасьля доўгай спасылкі апостал Ян атрымаў волю і вярнуўся ў Эфэс, дзе працягваў сваю дзейнасьць, павучаючы хрысьціян сьцерагчыся ілжэнастаўнікаў і іх ілжэвучэньняў. Каля 95 гады апостал Ян напісаў у Эфэсе Эвангельле. Ён заклікаў усіх хрысьціян любіць Госпада і адзін аднаго і гэтым выканаць запаведзі Хрыстовы. Апосталам любові заве Царква сьвятога Яна, бо ён стала вучыў, што без любові чалавек не можа наблізіцца да Бога. У трох Пасланьнях, напісаных апосталам Янам, гаворыцца аб значэньні любові да Бога і блізкіх. Ужо ў глыбокай старасьці, пазнаўшы аб юнаку, сышоўшым з шляху праўдзівага і зрабіўшагася правадыром хеўры разбойнікаў, апостал Ян пайшоў шукаць яго ў пустэльню. Убачыўшы сьвятога старца, вінаваты стаў хавацца, але апостал пабег за ім і умольваў яго спыніцца, абяцаючы грэх юнака узяць на сябе, абы той павініўся і не губіў сваёй душы. Крануты цеплынёй любові сьвятога старца, юнак сапраўды павініўся і выправіў сваё жыцьцё.

Сьвяты апостал Ян спачыў у веку ста зь лішнім гадоў. Ён нашмат перажыў усіх астатніх відавочнікаў Госпада, доўга застаючыся адзіным жывым сьведкай зямных шляхоў Выратавальніка.

Калі надышло час адыходу апостала Яна да Бога, ён адышоў за межы Эфэсу зь сямю сваімі вучнямі і загадаў прыгатаваць для сябе ў зямлі крыжападобную магілу, у якую лёг, сказаўшы вучням, каб яны засыпалі яго зямлёй. Вучні з плачам цалавалі свайго любімага настаўніка, але, не рашыўшыся непаслухацца, выканалі яго наказ. Яны накрылі твар сьвятога палатном і закапалі магілу. Пазнаўшы аб гэтым, іншыя вучні апостала дашлі да месца яго пахаваньня і раскапалі магілу, але нічога ў ёй не знайшлі.

Кожны год зь магілы сьвятога апостала Яна 8-га траўня выступаў тонкі прах, які вернікі зьбіралі і вылечваліся ім ад хвароб. Таму Царква сьвяткуе памяць сьвятога апостала Яна Багаслова яшчэ і 8 траўня.

Госпад даў свайму каханаму вучню Яну і яго брату імя “сыноў грому” – весьніка страшнага ў сваёй ачышчальнай сіле нябеснага вагню. Гэтым самым Выратавальнік паказваў на палымяны, вагністы, ахвярны характар хрысьціянскай любові, прапаведнікам якой быў апостал Ян Багаслоў. Арол – знак высокага лунаньня Багаслоўскай думкі – іконаграфічны знак эвангеліста Яна Багаслова. Найменьне Багаслова Сьвятая Царква дала зь вучняў Хрыстовых толькі сьвятому Яну, тайнаму назіральніку Лёсаў Божых.

Трапар сьвятому эвангелісту і апосталу Яну Багаслову, тон 2

Апостал, Хрысту Богу палюбіўшыся / пасьпяшы вызваліць людзей, што апраўдацца няздольныя; / малітвы твае прымае Той, Хто цябе прыняў, / калі ты прыпаў на грудзі Яго. / Маліся Яму, Багаслоў, / каб зьнішчыў хмару варожую, што наганяе нас, / і падаў нам спакой і вялікую міласьць.

Кандак, тон 2

Хто здольны распавесьці аб велічы тваёй, цнота чыстая, / бо творыш цуды і падаеш вылячэньня, / і моліш за душы нашы, / як Багаслоў і сябра Хрыстовы