ІНТЭРВІЮ СЬВЯЦЕЙШАГА ПАТРЫЯРХА КІЕЎСКАГА І ЎСЁЙ РУСІ—УКРАІНЫ ФІЛАРЭТА ДЛЯ ЎКРАІНСКАЕ РЭДАКЦЫІ “РАДЫЁ СВАБОДА”

— Ваша Сьвятасьць, як Вы лічыце, якой павінна быць роля Цэрквы падчас гэтых падзей, якія працягваюцца па усёй Украіне, перш за усё, у сталіцы. Падзеі, якія назвалі “Эўрамайданам”. Царква павінна актыўна умешвацца або быць за межамі, толькі заклікаючы да мірнага разьвіцьця падзей?

— Царква павінна быць з народам і я пра гэта заявіў у сваім звароце да народа. Таму мы ў палітыку не умешваемся. Але для нас неабыякава тое, што адбываецца ва Украіне. Чаму студэнты выйшлі на Майдан Незалежнасьці? Гэта была не палітычная дэманстрацыя. Пачалася яна як пратэст супраць таго, што урад не падпісаў пагадненьне аб уваходжаньні Украіны ў ЭС на правах асацыяцыі. Гэта было першае. Далей студэнтаў зьбілі, народ абурыўся і гэта ператварылася ў масавую дэманстрацыю. Да гэтага далучылася палітычныя партыі — апазыцыя. І таму яно уступіла ужо такі масавы і палітычны характар.

Выхад з гэтай сытуацыі можа быць толькі адзін — выканаць тое, што не выканаў урад перад народам. Цэлы год ішла падрыхтоўка насельніцтва Украіны да уступленьня ў ЭС у якасьці асацыяванага члена. Мы праводзілі сьвяткаваньня 1025 — годзьдзя хрышчэньня Русі. З якой мэтай? Паказаць, што дало хрысьціянства Русі пасьля прыняцьця хрышчэньня, як Русь увайшла ў хрысьціянскую Эўропу і гэтым мы хацелі заявіць, што Украіна, Русь, заўсёды была ў Эўропе. І зараз, пасьля усёй гэтай падрыхтоўкі, вынік — мы пакуль не уваходзім ў ЭС.

— Вось Вы згадалі сьвяткаваньня 1025 гадавіны хрышчэньня Русі. Многія аглядальнікі прызнаюць, што гэты сур'ёзны канфлікт, які пачаўся пасьля таго, як улады Украіны, прэзыдэнт Віктар Януковіч не стаў падпісваць пагадненьне аб Эўраасацыяцыі на саміце ў Вільні, канфлікт пачаўся ( Януковіч сам гэта прызнае ) з—за ціску нашага магутнага суседа — Расіі. Дзяржавы, якая, у прыватнасьці, таксама актыўна адзначала гэтую гадавіну хрышчэньня Русі. І увогуле, усе больш за 20 гадоў незалежнасьці Украіны, пастаянна вылучаецца тэзіс з боку суседа аб сумесным славянскае прастору, не толькі ў эканамічным, але і ў духоўным пляне. Па словах расійскіх дзеячаў, гэтую прастору разрываць нельга. Украіна павінна заставацца ў гэтай арбіце, бо сувязі даўнія, якія ідуць яшчэ з тых часоў князя Уладзіміра Вялікага. Вось як Вы гэта пракамэнтуеце?

— Прычына гэтага канфлікту – Расея…

— Вы з гэтым згодны?

— З гэтым згодны тым, што Расея хоча стварыць Мытны саюз. А Мытны саюз будзе супрацьстаяць Эўрапейскаму саюзу. А супрацьстаяньне можа перарасьці ў халодную вайну, а яна ужо перарасьці ў гарачую вайну. Таму, калі Украіна уваходзіць у ЭС, то моцнага Мытнага саюза без Украіны не можа быць. І супрацьстаяньне паміж Мытным саюзам і Эўрапейскім саюзам не будзе, а значыць і халоднай і гарачай вайны. Акрамя таго, калі ствараецца ЭС пры удзеле Украіны, то ЭС набірае вялікай сілы, разам з ЗША — гэта магутная сусьветная сіла, але сіла не захопніцкая, а дэмакратычная, заснаваная на волі, дэмакратыі, хрысьціянскіх каштоўнасьцях. Да таго ж магутны фінансавы патэнцыял, тэхнічны прагрэс, ваенная моц — гэта магутная сіла ў сьвеце, якая здольная падтрымліваць мір ва усім сьвеце. А калі гэтага не будзе, то могуць узьнікаць канфлікты. Таму гэта вельмі важны момант у гісторыі чалавецтва, каб прадухіліць будучыя войнам, каб дэмакратыя набірала сілы сьвеце. І для Украіны, скажыце, што лепш — далучацца да багатай ці беднага ? Калі ты далучыўся да заможнага, і калі ты будзеш там нават апошняе, то усё ж ты будзеш сярод багатых. А калі ты далучыўся да бедных, то ты будзеш яшчэ бядней.

— Многія апанэнтаў эўрапейскага разьвіцьця Украіны адзначаюць, што справа нават не ў эканамічных аспэктах, хоць гэта важна — Мытны саюз ці ЭС, а духоўнага складніка — яны сьцьвярджаюць, што мы разам — славяне і павінны быць з Расіяй. Гэта, маўляў, наш духоўны шлях. Зноў жа, той жа аргумэнт, што мы з часоў князя Уладзіміра Вялікага ідзем сумесна, што Эўропа не наш шлях, у тым ліку ў духоўным аспэкце. Прыводзяць гэтыя праблемы аднаполых шлюбаў, гэта увесь час варта. Чаму так адбываецца ? Прыводжу цытату прыхільнікаў, умоўна кажучы, расійскага шляху разьвіцьця Украіны: “У тым ліку праз праваслаўя мы зьвязаны з Расеяй, чаму мы павінны гэта разрываць ?”

— Мы не хочам разрываць сувязяў з Расіяй. Хай і яна далучаецца да ЭС. Яна далучыцца, калі прыйдзе час. Абставіны прымусяць. Але гэта будзе потым. Што тычыцца хрысьціянскіх каштоўнасьцяў, то я згодны, што ў Эўропе маральныя каштоўнасьці падаюць. Ва Украіне яны стаяць высока, але ў Эўропе ёсьць краіны, дзе царква уплывовая і мараль там таксама высокая. Але калі гэтыя эўрапейскія маральныя сілы і Украіны будуць дзейнічаць у Эўропе, то павысіцца узровень рэлігійнасьці ў Эўропе або не паднімецца?

— Гэта значыць, што і Украіна можа зрабіць свой унесак?

— І Украіна можа зрабіць. Аб аднапольных шлюбах., Калі двойчы былі на зьездзе прадстаўнікоў усіх цэркваў у Брусэлі, мы цьвёрда заявілі, што ніколі, ні пры якіх абставінах, нашы царквы не пагодзяцца на аднаполыя шлюбы. Я нават сказаў ім: “Вы хрысьціяне ? Хрысьціяне. Каго вы павінны больш слухаць: Бога ці зямную уладу ? Ясна, што Бога. Бог забараняе гэтыя скажэньні чалавечай прыроды”. Таму уваходжаньне Украіны наадварот будзе уплываць на тое, каб не было гэтых аднаполых шлюбаў у Эўропе. Але вольна, не прымусова, таму што царква павінна уплываць на грамадзтв, на мараль. І карысьць будзе самой Эўропе. Таму мы не толькі хочам ад Эўропы нешта для сябе, але і можам Эўропе даць вось гэтыя духоўныя каштоўнасьці.

— Вы ў пачатку нашай размовы адзначылі, што царква павінна быць і ёсьць, у гэтыя няпростыя часы, з народам, у тым ліку і з тымі студэнтамі, якія выйшлі на мірны пратэст. А вось ёсьць, у прыватнасьці, прадстаўнікі Украінскай праваслаўнай царквы Маскоўскага патрыярхату, якія сьцьвярджаюць, што улада ад Бога і не варта нешта ў гэтым сэнсе мяняць, не трэба пратэставаць. Як Вы гэта пракамэнтуеце?

— Справа ў тым, што царква павінна заўсёды стаяць на баку праўды. Калі улада дзейнічае несправядліва, то царква не можа падтрымліваць хлусьня. Калі улада робіць па праўдзе, то, вядома, царква падтрымлівае праўду і ў выніку падтрымлівае уладу. І мы не супраць улады, а мы супраць таго, што улады не падпісала пагадненьне. Мы супраць таго, што улады не дазволілі Украіне цяпер пайсьці ў ЭС. Улады кажуць, што гэта не канчаткова. Народ не верыць і таму выходзіць на гэтыя мітынгі.

— Вядома, напрошваецца параўнаньне Эўрамайдану з папярэднім — «аранжавы» плошчай — падзеямі 9— гадовай даўніны. Вострыя падзеі вакол выбараў — тады было іншае фон для такога масавага пратэсту. Цяпер гэта не падпісаньня пагадненьня аб асацыяцыі з ЕС, тады — прэзыдэнцкія выбары. Але, параўноўваючы, можна канстатаваць, што тады, насуперак усёй вастрыні супрацьстаяньня ( у прыватнасьці, інцыдэнт каля Цэнтральнай выбарчай камісіі), але усё ж кроў масава не пралілася, тады гэты востры канфлікт атрымалася уладзіць без гэтага. На жаль, на Эўрамайдане кроў пралілася — і падчас разгону ў 4 гадзіны раніцы 30 лістапада на Майдане Незалежнасьці, і затым падзеі ў Адміністрацыі прэзыдэнта. Мы бачым, што кроў усё ж такі пралілася. Што можа зрабіць у такой сытуацыі царква, каб такога, нягледзячы на усю вастрыню канфлікту, больш не паўтаралася ?

— Царква заклікае улада не дапускаць гвалту над мірнай дэманстрацыяй і не праліваць кроў. Таму што гэта грэх, а улада вызнае праваслаўе.

— Але прадстаўнікі улады сьцьвярджаюць, што яны абараняюцца. Гэта правакатары, экстрэмісты іх атакуюць...

— Правакатары — так, былі. Але якія правакатары ? Якія наўмысна правакуюць для таго, каб была падстава для разгону дэманстрацыі. Для чаго іх робяць ? Для таго, каб выклікаць сілавое умяшальніцтва. Маўляў, на уладу нападаюць і яна павінна сябе абараніць. І нібыта такі гвалт з боку улады апраўдана, таму што на яе напалі. Але справакавалі не дэманстранты, а сасланыя правакатары. І яны выкрытыя. Увесь сьвет ведае, што дэманстрацыя ня ужывала ні гвалту ў бок улады. Калі дэманстранты зараз знаходзяцца ў памяшканьні гарадзкога савета, то яны не перашкаджаюць працы кіеўскай улады. Яны проста там саграваюцца. Гэтак жа як і ў Доме прафсаюзаў. Гэтак жа яны прыйшлі ў Міхайлаўскі манастыр і царква адчыніла ім дзьверы храма. Для чаго ? Каб яны сагрэліся і маглі пераначаваць. Манахі іх накармілі і далі гарбату. І гэты прыклад манастыра і знаходжаньня дэманстрантаў у Гарадзкім савеце і Дома прафсаюзаў — гэта толькі для адпачынку і усё. А ці не захапленьне, а ня пераварот.

— Але прадстаўнікі улады настойваюць, што гэта незаконныя дзеяньні і нават не выключаюць сілавога вырашэньня гэтага пытаньня, каб вызвалілі памяшканьне Кіеўскага гарадзкога савета і Дома прафсаюзаў...

— Гасподзь разьбярэцца. У свой час усё выйдзе на паверхнасьць.

— Мы канфлікт — ён у разгары, ён не вырашана. Колькі ён працягнецца ніхто не ведае, чым скончыцца — таксама ніхто не прадкажа. Што можа зараз зрабіць царкву? Магчыма розныя царквы аб'яднаюцца і зробяць пэўную сумесную заяву — заклік да удзельнікаў гэтага канфлікту? Магчыма, падрыхтоўка такога заявы ужо вядзецца? Які яшчэ крок можа зрабіць царкву, каб гэты канфлікт вырашыўся мірна?

— Царква, па—першае, моліцца і будзе маліцца. Гэта яе прызваньне — маліцца Богу, каб Гасподзь прывёў усіх да міру і згоды. Акрамя таго, царква можа заклікаць процідзейныя сілы да дыялёг. Акрамя таго, царква можа зьвярнуцца ў эўрапейскія краіны аднавіць перамовы аб падпісаньні пагадненьня аб уваходжаньні ў ЭС. Калі Украіна увойдзе ў ЭС, то усё спыніцца. Тады і Расія не будзе ціснуць, то будзе позна. Украіна адарвецца Мытнага саюза.

— Калі зьявіцца такая заява, можаце сказаць?

— Я не магу сказаць. Гэта не толькі наша Царква. Ад нашай Царквы я ужо зрабіў заяву...

— Так, а калі разам?

— Вярхоўны арцыбіскуп і мітрапаліт Уладзімір зрабілі заяву, але мы цяпер можам зрабіць сумесную заяву ад усіх Цэркваў Украіны.

— Вядзецца падрыхтоўка?

— Вядзецца.

Размаўляў Аляксандр Лашчанка

Першакрыніца: http://www.radiosvoboda.org/content/article/25192695.html