МУЧАНІКІ ЯЎГЕНІЙ, ЯЎСТРАЦІЙ, АЎКСЕНЦІЯ, МАРДАРЫЯ І ОРЭСТ

Памяць 13 сьнежня

Пачатак IV стагодзьдзя, час уладараньня імпэратара Дыёклетыяна (284-305 г.) на Усходзе, адзначылася страшным па сваёй жорсткасьці ганеньнем на хрысьціян.

Імпэратар Дыёклетыян, жадаючы адрадзіць дагасаючую паганскую рэлігію, у 302-м годзе выдаў указ, якім загадвалася руйнаваць хрысьціянскія храмы і пазбаўляць хрысьціян усіх грамадзянскіх правоў і пасад. Неўзабаве пасьля гэтага ён выдаў другі указ, які прадпісваў ужыць усе меры да таго, каб схіліць хрысьціян да адрачэньня ад сваёй веры, а непакорлівых пакараць сьмерцю.

Занадта вялікая была нянавісьць язычнікаў да хрысьціян, каб гэтыя імпэратарскія указы заставаліся ў бяздзейнасьці. Неўзабаве па даносе ворагаў турмы напоўніліся хрысьціянамі-япіскапамі, прэсьвітэрамі і парафіянамі. У Армэні быў схоплены прэсьвітэр Араўракінскае цэрквы Аўксенцій, які разам з іншымі хрысьціянамі быў аддадзены ў горадзе Саталіёне на суд вобласному кіраўніку Лісію, жорсткаму ганіцелю хрысьціян.

У Саталіёне над войскам начальнічаў Еўстрацій, хрысьціянін, муж набожны, прапаведнік хрысьціянскай выявы жыцьця. Пазнаўшы, што прэсьвітэр Аўксенцій знаходзіцца ў гарадзкой турме, Еўстрацій прыйшоў да яго і прасіў яго маліцца, каб Госпад умацаваў яго на пакутніцкі подзьвіг. І, калі прэсьвітэр Аўксецій разам з іншымі зьняволенымі хрысьціянамі паўстаў на суд, Яўстрацій абвясьціў сябе хрысьціянінам. Угневаны Лісій загадаў пазбавіць Яўстрація усіх воінскіх званьняў і аддаць катаваньням. Сябар Яўстрація - Яўген, таксама вайскавод, пажадаў падзяліць долю свайго сябра Яўстрація і усенародна абвясьціў сябе хрысьціянінам. Ён адразу жа быў закаваны ў ланцугі і разам з іншымі кінуты ў вязьніцу.

На раніцу усіх зьняволеных павялі ў горад Нікапаль. У ланцугах, пад ударамі ваяры пагналі сьвятых мучанікаў, а Яўстрацію надзелі яшчэ боты з цвікамі, якія пранізвалі яго нагі. Крочачы па сваім пакутным шляху, мучанікам прыйшлося праходзіць праз свой родны горад Араўракін. Грамадзяне вышлі насустрач, каб бачыць Яўстрація, якога усё любілі і паважалі, але не зьмялі падысьці да яго, таму што баяліся наклікаць на сябе гнеў і ганеньне начальнікаў.

Аднак нехта Мардарый занядбаў небясьпекай. Пакінуўшы сваю сям'ю на апеку набожных суседзяў, а больш - на задум Божы, ён рушыў усьлед за сваімі сябрамі, гатовымі прыняць пакутніцкі вянок. На усе пагрозы Лісія Мардарый рахмана адказваў: “Я хрысьціянін.” Прэсьвітэр Аўксенцій, Яўген і Мардарый пасьля шматлікіх катаваньняў былі пакараныя. Перад сваім пакараньнем сьмерцю сьвятой Мардарый маліўся Госпаду: “Уладар Божа Айцец Усятрымаючы, Госпад Сын Адзінародны Ісус Хрыстос і Сьвяты Дух, адзіная Боскасьць і адна Сіла, памілуй мяне грэшнага, і Табе вядомымі шляхамі выратуй мяне нявартага слугу Твайго, таму што Ты дабраслаўлёны ва усе стагодзьдзі. Амін” (Гэтая малітва сьвятога Мардарыя чытаецца ў храме ў канцы 3-й гадзіны).

На зьмену толькі што закатаваных хрысьціян прывялі новых мучанікаў, гатовых сваёй крывёй засьведчыць сваю вернасьць і любоў да Хрыста.Кіраўнік Лісій, убачыўшы крыжык на грудзі свайго ваяра Орэста, спытаў: “Не ці хрысьціянін ты?” Орэст не стаў адмаўляцца: “Я слуга Бога Усявышняга,” - адказаў ён. Яго адразу ж схапілі і далучылі да іншых мучанікаў.

Калі жа прышлі ў Нікапаль, шматлікія ваяры абвясьцілі сябе таксама хрысьціянамі. Лісій быў зьбянтэжаны; ён баяўся, што пакараньне сьмерцю такога мноства хрысьціян выкліча хваляваньні ў народзе і спагаду да мучанікаў. Ён вырашыў адправіць Яўстрація і Орэста ў горад Севасьцію, дзе кіраўніком горада быў нейкі Агрыкалай, вядомы сваёй жорсткасьцю.

Сьвяты Яўстрацій, паўстаўшы перад сваім новым катам, так мудра і пераканаўча казаў яму аб Богу, аб любові Яго, аб невымоўнай дабрыні, якая заахвоціла Сына Боскага увасобіцца і пакутаваць за людзей, аб бяздумнасьці і марнасьці ідалапаклонства, што жорсткі судзьдзя схіліўся да літасьці. Жадаючы выратаваць Яўстрація, ён пераконваў яго няшчыра зрачыся ад Хрыста і прынесьці ахвяру багам, абяцаючы яму дарункі і ушанаваньні. Але Яўстрацій заставаўся непахісным. Тады ў яго на вачах замучылі на распаленым лыжку маладога ваяра Орэста. Цяпер Яўстрацій застаўся адзін.

Апошнюю ноч у вязьніцы сьвяты мучанік правёў у няспыннай малітве, умацаваны Богам на будучыя пакуты. Радасна выслухаў раніцай Яўстрацій свой сьмяротны прысуд. З малітвай на вуснах ён увайшоў у вогненую печ і ў ёй аддаў дух свой Госпаду.

Пасьля ў памяць пяці сьвятых мучанікаў (Яўгенія, Аўксенція, Еўстрація, Мардарыя і Орэста) каля Канстантынопаля ў агароджы манастыра Алімп пабудавалі храм. Малітвамі сьвятога Яўгена і з ім пацярпелых мучанікаў Госпад ды выратуе нашы душы.

Трапар сьвятым мучанікам

Мучанікі Твае Госпадзі, / у пакутах сваіх вянцы прынялі нятленныя ад Цябе, / Бога нашага: бо мелі моц Тваю, / катаў перамагчы, зваяваўшы і дэманаў нямоглую жхёрзкасьць. / Іх малітвамі выратуй душы нашы.