мітрапаліт Антоні (Мельнікаў)
На электроны адрас нашага праекту “Беларуская Аўтакефалія” надыходзіць шмат лістоў з пытаньнем аб нашым стаўленьні да асобы а. Аляксандра Меня і ягонага “багаслоўя”. Каб выкрыць некаторыя глыбока схаваныя і варожыя Праваслаўю думкі гэтае асобы, мы падаем пераклад ліста мітрапаліта Антонія (Руская Праваслаўная Царква Маскоўскага Патрыярхату), напісаны яшчэ ў сярэдзіне 70-х гадоў мінулага стагодзьдзя. Гэты ліст, апрача некаторых паклонаў у бок рускага шавінізму і РПЦ МП, добра выкрывае ўсю нэгатыўную сутнасьць вучэньня “новай мэсіі”, “вялікага праваслаўнага”, як любяць называць а.А.Меня масоны і лібэралы. Праўдзівасьць і актуальнасьць гэтага ліста спраўджвае той факт, што нават у часы антысіяніскае рыторыкі ў СССР ён не друкаваўся ў дазволенай уладамі прэсе, а разыходзіўся ў самвыдаце. Толькі ў 1998 г. ён быў цалкам надрукаваны ў часопісу “Праваслаўны кніжны агляд”.
“Беларуская Аўтакефалія”
Даўно, айцец Аляксандр, назіраю я за Вашае дзейнасьцю. Вы не ведаеце мяне, ды і я не бачыў Вас да апошняга часу, хоць чую аб Вас ужо шмат гадоў. Я ведаў, што Вы зьяўляецеся ахрышчаным жыдам і служыце праваслаўным сьвятаром. Такое паяднаньне ніколі не засмучвала мяне, як і любога праваслаўнага чалавека, таму што антысэмітызму няма ў самой прыродзе Праваслаўя. Але вось найперш выпадкова, а потым наўмысна пазнаёміўся зь Вашымі артыкуламі, буйнымі працамі і Вашымі дзеямі, я выкрыў у Вашых словах і дзеях такое, што ніяк не сумяшчальна ні зь Вашым становішчам у Праваслаўнае Царкве, ні зь сапраўднае любоўю да жыдоўскага народу.
Стаўлюся я да Вас з шчырым бацькоўскім клопатам і не пачаў бы пісаць гэты ліст і клапаціцца аб ягоным распаўсюджаньні, калі б Ваша дзейнасьць, у рэшце, не прымусіла мяне да гэтага.
Не крыўдуйце, ойча Аляксандр, прыйдзецца вытлумачыцца зь Вамі па сапраўднаму. Бо справа не столькі ў Вас, як Богастворанай асабістасьці, колькі ў тых бачных і нябачных сілах, якія кіруюць Вамі. Умоўна зборнае імя гэтым сілам – сіянізм. Умоўным я называю гэтае імя таму, што на самой справе гара Сіён – гара сьвятая, Боская. Але назвай гэтае гары скарысталіся дзеля падману непасьвячоных сілы, глыбока варожыя Богу, і ўсялякае сьвятыні, і самому жыдоўскаму народу. Хаваючыся за сьвятыя імёны і паняцьця, сіяністы жадаюць падмануць не толькі “гоеў”, гэта значыцца ўсіх нежыдаў, але, найперш за ўсё, свой уласны народ, жыдоў.
Сіянізм ёсьць ні што іншае, як практычнае зьдзяйсьненьне таемных памкненьняў рэлігіі талмудзічнага юдаізму. Сучасны юдаізм – гэта не проста адна з рэлігій аднаго зь народаў зямлі.
Духоўная сутнасьць юдаізму дастаткова добра раскрытая ў Эвангельлі. Юдэям, якія ўпарта не пажадалі паверыць у Хрыста раскрыжаванага і ўваскрэслага, як у абяцаную Мэсію, Сына Боскага, прыйшоўшага ў плоці, Сам Ісус Хрыстос сказаў: “Калі б вы былі дзеці Абрагамавыя, дык і ўчынкі Абрагамавыя рабілі, а цяпер намышляеце забіць Мяне, Чалавека, Які адкрыў вам ісьціну, якую чуў ад Бога. Абрагам гэтага не рабіў. Вы робіце ўчынкі бацькі вашага. Калі б Бог быў Айцец ваш, вы любілі б Мяне, бо Я ад Бога паходжу і прыйшоў; бо Я ня Сам ад Сябе прыйшоў, а Ён паслаў Мяне. Ваш бацька д'ябал, і вы хочаце выконваць прыхамаць бацькі вашага, а ён быў душагуб ад пачатку і ня ўстояў у ісьціне, бо няма ў ім ісьціны; калі кажа ён няпраўду, кажа сваё, бо ён ашуканец і бацька няпраўды. А як Я ісьціну кажу, дык ня верыце Мне.” (Ян. 8:39 – 45)
Такім чынам, слова аб юдаізму, не прызнаючым Хрыста Сынам Боскім і сапраўдным Мэсіяй, сказана: “Ваш бацька д’ябл” і дададзена: “Вось, застаецца вам дом ваш пусты.” (Мц. 23:38). Дом, у сэнсе словаў Сьвятога Пісаньня, – гэта, найперш, царква, у дадзеным выпадку – юдэйская царква.
Вядома, як на працягу гісторыі ў пэўных колах Ізраіля яшчэ да прыходу Хрыста Выратавальніка пачаліся, ад пачатку духоўна, пакланеньне д’яблу, а потым гэтае пакланеньне князю цемры зрабілася цалкам вызначаным і асэнсаваным. Праўда, падобнае асэнсаванае пакланеньне д’яблу было і застаецца справай вельмі нешматлікага кола, асабліва пасьвячоных духоўных кіраўнікоў і настаўнікаў Ізраіля. Дзеля ўсяго іншага жыдоўскага народу лічыцца дастатковым толькі тое, каб гэты народ не верыў Хрысту раскрыжаванаму і ўваскросшаму, а ва ўсім іншым хай сябе думае, што пакланяецца Богу Аўраама і Якава і шануе закон Майсея, які, дарэчы, у цалкам перакручаны ў тлумачэньні талмудзічнага юдаізму.
Так пад выглядам рэлігіі Старога Запавету, пад выглядам пакланеньня Адзінаму Праўдзіваму Богу ўдалося стварыць схаванае пакланеньне д’яблу, сатане, альбо Люцыферу, скінутае зь неба Зарніцы, як яго калі–некалі называюць. Юдэйскім настаўнікам прыходзілася ўсяляк выдасканалівацца ў ілжы, каб амаль дзьве тысячы гадоў трымаць масы жыдоўскага народу ў няведаньні аб Праўдзе. Но, натуральна, дух схаванага пакланеньня д’яблу не мог не адбіцца на сьвядомасьці, духоўным жыцьці, паводзінах, грамадзкіх памкненьнях як выхаванага ў юдаізьме жыдоўскага народу, так і тых народаў зямлі, сярод якіх апынуўся раскіданы жыдоўскі народ пасьля раскрыжаваньня Ісуса Хрыста.
Падманутым юдэям унушалася, што Боскія абяцаньне, выкладзеныя ў Старым Запавеце, да гэтага часу захоўваюць сваю сілу ў адносінах да гэтага народа, што нічога не зьмянілася ў старажытнае веры Ізраіля і што жыды – па ранейшаму Богаабраны народ. Пры гэтым юдаізм прыхоўваў і працягвае прыхоўваць ад жыдоўскага народу, што ў глыбіні гэтае рэлігіі адбываецца пакланеньне не Богу Аўраама, Ісака і Якава, а д’яблу.
Праваслаўю гэтая таямніца юдаізму даўно ўжо не таямніца. Чаму юдаізм падманвае жыдоўскі народ? Таму што дзеля д’ябла асабліва важна менавіта жыдоўскі, у старажытнасьці сапраўды Богаабраны народ, – і праз яго, па магчымасьці, усе іншыя народы – адхіліць ад Бога праўдзівага і зрабіць народам богасупраціўным. Гэта называецца на сьвятым месцы зацьвердзіць агіднасьць заняпаду. Таму сучасны юдаізм і ўзьнікшы на ягоным падмурку сіянізм – найбольш злосныя ворагі асабліва жыдоўскага народу, а потым, праз яго, і ўсіх народаў сьвету. Дзеля сіянізму інтарэсы жыдоўскага народу, якія ён, быццам бы, выяўляе і абараняе, толькі дэмагагічная завеса дзеля прыкрыцьця сваіх сапраўдных мэтаў: прывесьці Ізраіль і іншыя народы да поўнага духоўнае, ды і фізычнае сьмерці. У пляне гэтых мэтаў найбольш важнай мэтай сіянізму, а таксама розных арганізацый, накшталт масонства і іншых таемных і яўных таварыстваў, зьяўляецца прывядзеньне жыдоўскага народу і, па магчымасьці, усяго чалавецтва пад уладу антыхрыста, які зацаруе ў Ізраіле як мэсія.
Аб гэтым ілжэмэсіі, ягоных духоўных прыкметах і адзнаках вядома вельмі шмат. Дастаткова ўзгадаць толькі словы Выратавальніка: “Я прыйшоў у імя Айца Майго, і ня прымаеце Мяне; а калі нехта іншы прыйдзе ў імя сваё, яго прымеце.” (Ян. 5:43) Вось гэты прыходзячы ў імя свае, як зямны ўладар Ізраіля і ўсяго сусьвету, і ёсьць той “мэсія”, якога чакаюць сіяністы, і прыход якога яны дзейна зараз рыхтуюць. Гэта і ёсьць антыхрыст. Таму сіянізм асабліва зацікаўлены мець у Праваслаўнае Царкве сваіх “вартавых”, якія б сустракалі б людзей, шчыра ідучых да праўды, і скіроўвалі б далёка ад яе, намагаючыся, аднак, упэўніць, што вядуць іх правільна, менавіта да Праваслаўя. Задача такіх “вартавых” – пад выглядам праўды прапаведаваць ілжу, пад праваслаўнае абалонкай напаўняць душы людзей патрэбнымі сіянізму поглядамі і настроямі. Такім “вартавым” сіянізму ў Праваслаўі і зьяўляецеся Вы, ойча Аляксандр. Гэта Вашае канкрэтнае месца ў найскладнае і шматвобразнае сыстэме сіянізму. Гэта Ваша старая, прадуманая і добраахвотна ўзятая на сябе місія. І мне вядома, што Вы самі гэта добра ведаеце.
Перш чым разгледзець Вашу духоўную сутнасьць і спосабы дзеяньня, некалькі слоў пра адмысловыя, чыста рэлігійныя сродкі сіянізму ў яго інтрыгах супраць Праваслаўя. Першы сродак можна назваць нэгатыўным — гэта усялякае раскладаньне Праваслаўя. Тут не апошняе месца займаюць спробы даказаць неабходнасьць аб'яднаньня Праваслаўя з каталіцызмам, якое думаецца не проста як добрыя адносіны цэркваў, а як пранікненьне каталіцкага духу, выявы мысьленьня і жыцьця ў асяродзьдзе Праваслаўя.
За апошнія гады паміж сіянізмам і уладамі каталіцкай царквы паўстаў самы цесны зьвяз. Гэта ў значнай ступені тлумачыцца не толькі падвойнай гульнёй, якую яны вядуць адзін зь адным, але і некаторай духоўнай агульнасьцю.
Да прыкладу, каталіцкая царкоўная палітыка арыентуецца на набыцьцё сусьветнага духоўнага панаваньня. Гэта прама выцякае зь некаторых істотных рыс каталіцкага сьветапогляду: імкненьні да вонкавай дзейнасьці ў сьвеце, да уплыву на ход чыста сьвецкіх спраў, да сусьветнай магутнасьці. Заразіць праваслаўных каталіцкімі настроямі — значыць узбудзіць у іх дух вонкавай актыўнасьці, смагу палітычнай барацьбы, удзел у мітусьні чыста сьвецкіх спраў. Для чаго гэта трэба, зробіцца зразумелым зь далейшага зьместу ліста, а пакуль мы адзначым адно істотнае Ваша, ойча Аляксандар, выказваньне. У сваім інтэрвію самвыдатаўскаму часопісу “Жыды ў СССР”, аб якім у нас будзе гаворка асобна, Вы адкрыта заявілі, што Заходняя каталіцкая царква сапраўды блізкая жыдоўскае сьвядомасьці, у прыватнасьці духам актыўнасьці, энэргіі, дзейным практычным характарам. Як гэта ні здасца дзіўным з першага павярхоўнага погляду, але сіянізм і каталіцызм у гэтым пункце здабылі сапраўды некаторае духоўнае сваяцтва.
Але спробы ўкараніць у Праваслаўе такі ж дух актыўнасьці маюць і ўласны асабісты разьлік. Калі Марыі (Праваслаўю) надаць марфіна (каталіцкі) стан мітусьні, то добрая частка аднімецца ў Марыі (Лк. 10).
Станоўчыя рэлігійныя сродкі, якімі карыстаецца сіянізм, зводзяцца да наступнага: людзям узмоцнена унушаецца, што сучасны жыдоўскі народ, з—за зману юдаізму па—ранейшаму адпрэчвае праўдзівага Хрыста, усё ж застаецца богаабраным, а значыць закліканым звыш да сусьветнага панаваньня.
Аднак пасьля расьпяцьця Хрыста Богаабранасьць больш не належыць жыдоўскаму народу як нацыі – Богаабранасьць засталася ў Хрысьце дзеля тых, хто праўдзіва ў Ім і зь Ім без адрозьненьня нацый, гэта значыць у Царкве Хрыстовай. Богаабраны народ – гэта зараз Царква Хрыстова.
Адсюль вынікае – Палестына як месца жыхарства сучаснага Ізраіля даўно ўжо не абяцаная зямля, а толькі старажытны правобраз яе. Абяцаная зямля ў сапраўднасьці – гэта Царства Нябеснае, Боскае. І горад Ерусалім з гарой Сіён, не як месца, зьвязанае з падзеямі Сьвятой гісторыі, а як сталіца сучаснага юдаізму і сіянізму – гэта даўно ўжо не ўлюблёны Богам горад. Горад Божы – гэта цяпер Ерусалім Нябесны, на новае зямлі пад новым небам, як вечнае царства праведнікаў, абвешчанае Богам у Адкрыцьці (Гл. Адкр. 21)
А сучасны Ерусалім як цэнтар ненавідзячага хрысьціянства юдаізму Бог называе духоўна Садомам і Эгіптам, дзе і Гасподзь наш раскрыжаваны (Адкр. 11:8).
Усё гэта і шматлікае іншае добра вядома Праваслаўю, так што патрабуецца адмысловая выдасканаленасьць у хлусьні, каб і тут весьці раскладаючую дзейнасьць. І тым не менш Вы узяліся за гэта. Затуляючыся падманлівым тлумачэньнем слоў апостала Паўла, Вы прызнаяцеся, што не спыняеце лічыць, што Ізраіль як народ “захоўвае сваю абранасьць, застаючыся сынам–першынцам”. Вось гэта самае жаданьне застацца усё ж першынцам і выдае Вас, ойча Аляксандр. Вы заявілі гэта ў інтэрвью сіянісцкаму самвыдатскаму часопісу “Жыды ў СССР”, якое было апублікавана ў часопісе №11 за 1975 год і распаўсюджвалася асобным тэкстам.
У гэтай гутарцы зь сіянісцкім прадстаўніком Вы дапоўнілі тыя адсутныя рыскі і рысы да свайго духоўнага партрэту, якія робяць яго скончаным і дазваляюць выставіць для усеагульнага агляду. Гэта прыйдзецца зрабіць, тым больш, што тут добра адчыняюцца тыя выкруты, да якіх зьвяртаюцца антыправаслаўныя сілы. Вы гутарыце з карэспандэнтам–сіяністам, як праўдзівы брат. Вы абодва выдатна разумееце адзін аднаго і цалкам здаволены гутаркай.
Сіяніст ставіў Вам на дзіва дакладныя, матэматычна дакладныя пытаньні. Яны былі скіраваныя да высьвятленьня найбольш важных дзеля сіянізму рэчаў: адносін сучаснага Рускага Праваслаўя да сіянізму, а таксама адколу жыдоў–хрысьціян ад Праваслаўя пад выглядам стварэньня асаблівай незалежнае Жыдоўскае хрысьціянскае царквы. Па ўсім пунктам Вы цалкам супакоілі сіяніста. Сіянізм пры пэўных умовах можа пранікнуць у Праваслаўе. Такі сэнс Вашых адказаў па аднаму зь закранутых пытаньняў. Жыдам, якія шчыра імкнуцца да Хрыста Ісуса, магчыма не даць быць сапраўды ў Хрысьце праз далучэньне да праўдзівага Праваслаўя, магчыма і неабходна стварыць дзеля іх асаблівую, незалежную, гэта значыцца ад Хрыста незалежную, царкву, яка павінна быць адным з філій юдаізму. Такі сэнс Вашае заявы і па іншае групе пытаньняў. Вас пытаюць: “У чым Вы бачыце асаблівае рэлігійнае пакліканьне жыдоўскага народу?” Вы адказваеце, што гэты народ назаўсёды прысьвечаны Богу ў сілу таго, што праз іх, жыдоў, было дадзена Богааб’яўленьне і зьдзейсьнена Богаўвасабленьне. Далей прыводзіцца цытата зь Сьвятога Пісаньня Старога Запавету: “А вы будзеце ў Мяне царствам сьвятароў і народам сьвятым” (Вых. 19:6). Вы тлумачыце, што “сьвятым” значыць прысьвечаным Богу, і кажаце: калі жыд зьмяняе сваёй дасьведчанасьці, ён здраджвае сябе і лёгка апынаецца ва уладзе цёмных сіл. Аднак уся справа ў тым, якія сілы Вы лічыце цёмнымі, а якія сьветлымі. Якому Богу пакланяецеся Вы, ойча Аляксандр, і якому Богу прысьвечаны назаўжды, па Вашым меркаваньні, жыдоўскі народ?
Вас пытаюць: “Ці надышлі магчымасьці для стварэньня адмысловай незалежнай Жыдоўскае хрысьціянскае царквы (спробы гэтага ужо зьдзяйсьняліся і зьдзяйсьняюцца ў Ізраілі, дзе узьнікаюць хрысьціянскія абшчыны з богаслужбай, блізкае да службы ў сынагозе, на іўрыце, накшталт абшчыны сьв. Якава)?” Вы адказваеце: “Строга кажучы, юдаізм ніколі не быў адзіным і ў ім было нямала розных плыняў. Юдаісты могуць глядзець на абшчыну сьв. Якава як на адну зь іх”.
У Вас, ойча Аляксандр, такія словы не проста дыпляматычны ход. Тут Вы абмовіліся аб самы важным для Вас. Апынаецца, хрысьціянства зьяўляецца адным з плыняў юдаізму, пра што Вы ў іншым месцы кажаце так: “Хрысьціянства рассунула межы гэтай, юдзейскай, царквы, уключыўшы ў яе (гэта значыць у юдаізм — мітрапаліт Антоній) іншыя народы”. Пры гэтым сучасны юдаізм Вы не адлучаеце ад веры Старазапаветнага Ізраілю, сьцьвярджаючы, што жыда–хрысьціяніна і жыда–юдэя ў нашы дні злучаюць не толькі агульнасьць нацыянальнага паходжаньня, але і вера ў Адзінага Бога, вера ў Сьвятое Пісаньне, агульная рэлігійная этыка. Сучаснае хрысьціянства і сучасны адмаўляючы Ісуса Хрыста юдаізм для Вас — раўнапраўныя галіны адной і той жа рэлігіі Аўраама. Так паслухайце зь увагай, што кажа Гасподзь Ісус Хрыстос: “Хто не шануе Сына, той не шануе і Айца, Які паслаў Яго.”(Ян. 5:23) “Кожны, хто чуў ад Айца і навучыўся, прыходзіць да Мяне” (Ян. 6:45). “Я і Айцец – адно”(Ян. 10:30). Пасьля таго, як былі прамоўлены гэтыя апошнія словы, няверуючыя юдэі зноў схапілі каменьня, каб пабіць Яго. І яшчэ кажа Гасподзь: “Хто бачыў Мяне, бачыў Айца … Я ў Айцы, і Айцец ува Мне” (Ян. 14:9, 11). “Хто прымае таго, каго Я пашлю, Мяне прыме; а хто прымае Мяне, прымае Таго, Хто паслаў Мяне” (Ян. 13:20). Юдэям, што не вераць Яму, Хрыстос сьведчыць: “Вы ня ведаеце ні Мяне, ні Айца Майго” (Ян. 8:19). “Калі б Я ня прыйшоў і не казаў ім, дык ня мелі б грэху; а цяпер ня маюць дараваньня ў грэху сваім. Хто ненавідзіць Мяне, ненавідзіць і Айца Майго” (Ян. 15:22 – 23). “Хто не застаецца ўва Мне, той будзе выкінуты прэч, як галіна, і засохне; а такія галіны зьбіраюць і кідаюць у вагонь, і яны згараюць” (Ян. 15:6).
Усё гэта азначае, што такой адсечанай і засохлай галіной зьяўляецца Ізраіль, не прыняўшы Хрыста і не прымаючы яго дагэтуль, а, такім чынам, не прыняўшы і Адзінага Бога—Айца і пакланяючыся не Яму, а каму — паказаў Сам Гасподзь Хрыстос і Адзіны Праўдзівы Бог, назваўшы айцом юдаістаў д'ябла, а саміх юдэяў зборышчам сатанінскім, пра што ужо было сказана. Такім чынам, зусім відавочна, што ў сучаснага юдаізму няма і не можа быць нічога агульнага ні з рэлігіяй Аўраама, ні з хрысьціянствам. Юдаізм у корані варожы і веры прабацькаў жыдоўскага народу па плоці і хрысьціянскай веры.
Вы не пачатковец у царкве, ойча Аляксандр, і выдатна ведаеце тэкст прыведзеных тут месцаў Эвангельля, напэўна, на памяць. Значыць, калі Вы аб'ядноўваеце ў сваім тлумачэньні Адзінага Бога хрысьціян і Старажытнага Ізраілю з “богам” сучаснага юдаізму сатаной, Вы робіце гэта наўмысна, загадзя зьмешваючы сьвятло зь цемраю. Але калі нават выказаць здагадку, што такое аб'яднаньне ў Вас мімаволі і ад зусім шчырага уяўленьня, то тым больш гэта зьяўляецца Вашай расьпіскай у тым, што асабіста Вашым богам зьяўляецца не Хрыстос, не Бог Аўраама, Язэпа і Якава. Толькі пры такой умове ў Вас у душы і сьвядомасьці магло зьявіцца пачуцьцё і уяўленьне агульнасьці Вашай веры з рэлігіяй і рэлігійнай этыкай сучаснага юдаізму. Вось у чым справа, ойча Аляксандр.
Зараз ясна, якому “богу” ў Вас назаўжды прысьвечаны Ізраіль, і якія сілы зьяўляюцца для Вас цёмнымі, а якія сьветлымі. Цемра для Вас, ойча Аляксандр, гэта традыцыйнае рускае сьвятаайцоўскае Праваслаўе ва усіх ягоных сьпелых формах, якіх яно дасягнула падчас свайго гістарычнага разьвіцьця. “Адукаваць” такое Праваслаўе, а дакладней, раскласьці і разбурыць яго зьяўляецца Вашай задачай.
Калі пад маскай старазапаветнай веры ў Адзінага Праўдзівага Бога апынулася магчымым утоеная глыбокая пашана сатане, то чаму б не паспрабаваць уладкаваць тое ж у хрысьціянстве?
Аднак без зману і падробкі тут не абыйсьціся, і Вы іх зьдзяйсьняеце. Карэспандэнт—сіяніст асьцярожна Вас пытае, ці нельга ужо зараз жыдам, прыходзячым у Праваслаўе, неяк усё ж утрымаць юдаізм (хоць форма гэтага пытаньня была іншае).
Вы без ваганьня адказваеце станоўча. Можна, кажаце Вы, калі унушыць праваслаўным жыдам, што яны могуць і не зракацца ад абрадаў і рэлігійных звычаяў юдаізму. Вы сьцьвярджаеце, што, з пункту гледжаньня Праваслаўя, гэта ідэя цалкам дапушчальная, што хрышчоныя жыды нароўні з хрысьціянскімі абрадамі павінны захоўваць абразаньне, суботу і іншае. Пры гэтым Вы робіце спасылку на рашэньне Сабору сьвятых апосталаў у Іерусаліме ў 51-м годзе, які быццам бы пастанавіў, што юдаісцкія абрады неабавязковыя толькі для хрысьціян зь язычнікаў, але захоўваюць сваю сілу для жыдоў—хрысьціян. “Рашэньні гэтага Сабору не адменены. Ды і ці наўрад ці можна адмяніць словы апосталаў”, — заяўляеце Вы.
Але падобнае пастановы ўзгаданы Сабор ніколі не прымаў. Гэты Сабор вельмі добра апісаны ў 15-м разьдзеле Дзеяў сьвятых апосталаў Вырашаючы спрэчку аб тым, належыць абразаць прыходзячых да Хрыста язычнікаў і прымушаць іх прымаць закон Майсея, апостал Пётр адзначыў, што “Бог даў ім сьведчаньне, даўшы ім Духа Сьвятога, як і нам не паклаў ніякае розьніцы паміж намі і імі, вераю ачысьціўшы сэрцы іхнія” (Дзеі. 15:8–9). Апостал адзначыў далей, што “ярмо, якога не маглі несьці ні бацькі нашыя, ні мы? Але мы верым, што мілатою Госпада Ісуса Хрыста ўратуемся, як і яны.” (Дзеі. 15:10 – 11) Сьвяты апостал Якаў дадаў, што Бог першапачаткова даў прытулак на язычнікаў, каб скласьці зь іх народ у імя Сваё, таму што так пажадаў Бог узнавіць скінію Давыда упаўшую і тое, што ў ёй разбурана ў Ізраілі. Было пастаноўлена не абцяжарваць хрысьціян зь язычнікаў выкананьнем закону Майсея. Пры гэтым аб жыдах, ахвотнікаў у хрысьціянстве захоўваць юдэйскія звычаі, не сказана нічога. Заўважана толькі, што закон Майсея мае прамаўляючых і чытаецца кожную суботу ў сынагогах.
У кантэксьце рашэньняў гэтага Сабора і усяго апостальскага вучэньня гэта значыць, што апосталы не забараняюць выконваць юдаісцкія звычаі тым жыдам, якія звыклі да іх, але ніяк не ставяць гэтага ў абавязак хрысьціянам—жыдам і не лічаць гэтыя абрады маючымі выратавальную сілу. Бо, у прамым сэнсе апостальскіх слоў і саборнага рашэньня, па-першае, выратаваньне прызнаецца як дзеля жыдоў, так і дзеля язычнікаў толькі праз веру ў Хрыста Ісуса і мілата Сьвятога Духа, а звычаі закона Майсея тым самым апыняюцца ужо залішнімі, бо ў Сабе і Сабою Хрыстос выканаў увесь Закон. Па-другое, хрысьціяне—жыды і хрысьціяне зь язычнікаў прызнаюцца зусім роўнымі. Ніякай падвойнай адказнасьці і ніякага першынства, пра якія Вы, ойча Аляксандр, тлумачыце, за жыдамі не прызнаецца ні ў дадзеным саборным рашэньні, ні ў іншых тэкстах Новага Запавету. Наадварот, сцвярджаецца на аснове прароцтваў Старога запавету і знакаў Божых, што разбураная юдаізмам скінія Давыда узнаўляецца шляхам прыцягненьня да Праўды праз Ісуса Хрыста людзей зь усіх народаў. Гэта азначае, што Богаабранасьць і веданьне Бога ужо не прыналежаць ні жыдоўскаму народу, ні нейкаму іншаму народу як нацыі, але Целу Хрыстову, Царкве, якая складаецца з прадстаўнікоў усіх народаў зямлі.
Вы гэта, ойча Аляксандр, выдатна ведаеце. Навошта ж перакручваеце сэнс дзей апостальскага Сабора, якіх, вядома, ніхто адмяніць не можа? Навошта ж ашукваеце першым чынам свой уласны жыдоўскі народ? Тое, што гэта ў Вас не выпадковая памылка, а сьвядомы зман, відаць з таго, як Вы ў тым жа духу перакручваеце сэнс іншага новазапаветнага тэксту — разьдзелу 11 -га з Пасланьня апостала Паўла да Рымлян. Вы вырываеце зь сэнсавага кантэксту вучэньня апостала Паўла наступныя словы: “Дык вось пытаюся: няўжо Бог адкінуў народ Свой? Зусім не. … А што да выбраньня любасьнікі Божыя [жыды] … Бо дары і пакліканьне Божае - адмяніць нельга” (Рым. 11:1, 28, 29) Пакідаючы гэтыя словы без усякага тлумачэньня, Вы робіце патрэбную Вам і сіянізму выснову пра тое, што сучасны Ізраіль як народ, нягледзячы на тое, што ён працягвае ў поўнасьці сваёй не прымаць Хрыста Ісуса, застаецца абраным народам Божым. Адгэтуль у Вас выходзіць, што жыд—хрысьціянін нясе нібы падвойную адказнасьць — як сябра Царквы і як сябра народу Божага.
Іншымі словамі, нароўні зь Царквой, Целам Хрыстовым, у Вас апынаецца яшчэ адзін народ Божы: жыды як нацыя, хоць Вы і сьцьвярджаеце, што Ізраіль паўстаў не як нацыя, а як рэлігійная абшчына. Аднак, па сэнсе слоў апостала Паўла ў гэтай частцы і шматлікіх месцах яго Пасланьня да Рымлян, народам Божым зьяўляецца адзін адзіны народ - Жывое Дрэва Царквы як Цела Хрыстова, якое складаем мы, шматлікія (Гл.: Рым. 12:4-5). Гэта тая жывая масьліна, ад якой засохлыя галіны няверуючых у Хрыста юдэяў адсечаны. Прышчэплены галіны дзікай масьліны — былых язычнікаў. Так “…што ажарсьцьвеньне спасьцігла Ізраіля часткова, да той пары, пакуль ня ўвойдуць усе язычнікі” (Рым. 11:25). Куды ўвойдзе – у Ізраіль як нацыю? Не, у Цела Хрыстовае, Царкву. “І так увесь Ізраіль уратуецца” (Рым. 11:16).
Апостал перасьцерагае былых язычнікаў ад гонару, каб не узьнімаліся плоцьцю і не лічылі жыдоўскую плоць чымсьці горшым у параўнаньні зь сабой, бо ў Хрысьце усё роўныя, тут няма адрозьненьня паміж юдэям і элінам.
У іншым месцы гаворыцца, што ў Царкве няма больш ні скіфа, ні варвара, ні эліна, ні юдэя. Апостал Павал кажа: “А Ісая ўсклікае пра Ізраіля: «хай хоць будуць сыны Ізраіля лікам, як пясок марскі, толькі рэшта ўратуецца” (Рым. 9:27). Вось аб гэтае “рэшце” – той, якая можа выратавацца праз зварот да Ісуса Хрыста, апостал і кажа, што яны “што да выбраньня любасьнікі Божыя ад бацькоў” (Рым. 11:28). Гэтыя два апошніх слова Вы, ойча Аляксандр, не выпадкова выкінулі зь цытаты, бо айцы Старажытнага Ізраілю жылі верай у Хрыста праўдзівага, Які, як ім было вядома ад прарокаў, павінны быў прыйсьці менавіта тады, калі Ён і прыходзіў і пацярпеў ў Ізраіле за грахі сьвету. Апостал Павал вучыць, што абранасьць і абяцаньне датычацца толькі тых, хто выратуецца верай у Ісуса Хрыста, а не справамі закону. Па словах апостала аб не прыняўшых Хрыста юдэях, “імкнучыся паставіць сваю праведнасьць, яны не скарыліся праведнасьці Божай; бо канец закона - Хрыстос, дзеля праведнасьці кожнаму веруючаму” (Рым. 10:3 – 4). Такім чынам, па вучэньню апостала Паўла, няма двух розных Богаабраных таварыстваў – Царквы Хрыстовай і Ізраіля як народа па плоці, але ёсьць толькі адзін Богаабраны народ – Хрысьціянская Царква. І каб да яе зьвярнуліся суродзічы апостала па плоці, жыды, ён гатовы і душы сваёй не пашкадаваць, таму што ён ведае, што ў іншым выпадку яны застануцца адсечанымі галінамі, нягледзячы на свае паходжаньне па плоці. Пры гэтым гарачая любоў апостала Паўла да суродзічаў па плоці ніколі не была вышэй ягонай любові да Царквы, якая ў той час складалася пераважна зь язычнікаў. І сам ён сябе называў “апосталам язычнікаў”.
З часу апостала Паўла мінулі стагодзьдзі. Быўшыя некалі дзікімі, па паходжаньню ад язычніцтва, галіны ад роўных народаў, узрастаючы на шляхетнае масьліне Цела Хрыстовага, даўно зрабіліся адным зь ім, так што цяпер гэта ўжо адна шляхетная масьліна.
А юдаізм, падманваючы жыдоў, за гэты час пасьпеў і высахнуць, і зьдзічэць. Такім чынам, жыды нашых дзён, што знаходзяцца ў юдаізьме і няверы – гэта зьдзічэлая і бясплодная масьліна. Цяпер, каб зрабіцца шляхетнае, гэтае масьліне прыйдзецца прывівацца да масьліны Хрыстовай Царквы таксама, як некалі прывіваліся язычнікі.
Таму для сучаснага жыда найважнай умовай праўдзівага звароту да Хрыста павінна быць рашучая адмова ад усякай думкі пра сваю Богаабранасьць па прыкмеце нацыянальнага паходжаньня і пакорлівае пакутнае пачуцьцё, што ён ужо не можа звацца сынам Айца Нябеснага, але просіць прыняць яго хоць бы ў лік працаўнікоў Сваіх. Так вучыць знакамітая прыпавесьць аб блудным сыне.
У такім разе, без усякіх сумневаў, Бог верне такому ізраільцяніну сыноўства зь любоўю, але прабачаны сын зараз, у сваю чаргу, павінен будзе падзяліць сваё сыноўства з тымі, каго Госпад за веру і адданасьць Яму з працаўнікоў даўно пажадаў зрабіць сынамі Сваімі, і не толькі па мілаце, але і па целе і крыві ў прамым і вышэйшым сэнсе гэтых слоў. Бо Царква з былых язычнікаў даўно сілкуецца і прасякнута Целам і Крывёй Першынца Ізраіля, Госпада Ісуса Хрыста, праз Таямніцу Прычашчэньня. Таму Царква справядліва завецца Новым Ізраілем. Тут ніхто ні перад кім не мае і не можа мець перавагі па паходжаньню, “бо ўсіх замкнуў Бог у непаслушэнства, каб усіх памілаваць” (Рым. 11:32)
Вось у чым складаецца сапраўдны сэнс тэксту 11-га разьдзелу Пасланьні да Рымлян. Вы ж, ойча Аляксандр, сказілі гэты сэнс ва ўгоду таму самаму шавінізму, які, як Вы на словах сьцьвярджаеце, гідкі Вам, будзь ён жыдоўскі, рускі альбо кітайскі. Сапраўды гідка Вам, апынаецца, зусім іншае – вернасьць Праваслаўя Госпаду Ісусу Хрысту, пра што Вы самі сьведчыце зь дзіўнай шчырасьцю.
Сіяніст–карэспандэнт пытае Вас, як Вы ставіцеся да культу праваслаўных сьвятых Гаўрыіла і Яўстрація, нібы закатаваных ад жыдоў; ці не зьяўляецца гэта адной з перашкод для знаходжаньня жыдоў–хрысьціян ва улоньні Рускай Праваслаўнай Царквы. Перш чым перадаць Ваш адказ, прывядзём кароткую даведку.
Звышгодны Яўстрацій быў манахам Кіева–Пячорскага манастыру, дзе асабліва праславіўся постам. Падчас нападу на Кіеў полаўцы ў ліку іншых рускіх узялі Яўстрація ў палон і затым разам зь некалькімі хрысьціянамі прадалі ў рабства аднаму жыду ў Херсанэсі Таўрычным. Гэты чалавек апынуўся фанатыкам–юдаістам. Жадаючы схіліць сваіх рабоў да адрачэньня ад Хрыста, ён мардаваў іх голадам. Неўзабаве усё, акрамя Яўстрація, памерлі. Тады ў сьвята Сьвятога Вялікадню ў 1097 годзе фанатык раскрыжаваў Яўстрація на крыжы. Мошчы мучаніка былі засьведчаны Богам як цудатворныя. Гэтаму сьвятому памяць бывае двойчы ў годзе і адзін раз пакладзена служба з поліялеям.
Сьвяты мучанік Гаўрыіл быў шасьцігадовым хлопчыкам і жыл у вёсцы Зьвяркі Гарадзенскай губэрні. Арандатар гэтай вёскі, таксама фанатык–юдаіст, разам са сваімі аднадумцамі выкраў хлопчыка і па-зьверску забіў яго. Забойцы потым былі абвінавачаны, асуджаны па закону. А мошчы сьвятога Гаўрыіла былі знойдзены нятленнымі і таксама атрымалі ад Бога адмысловую дабрадатную сілу. Сьвяты Гаўрыіл пацярпеў у 1690 годзе.
Ці ёсьць у акалічнасьцях забойства гэтых сьвятых што–небудзь антыжыдоўскае? – Не. Гаворка ідзе пра ахвяры рэлігійнага фанатызму, наяўнасьці якога ў юдэйскім асяродзьдзі не адмаўляеце і Вы, ойча Аляксандр, калі кажаце, што і жыдоўскі шавінізм Вам гідкі. Чаму б Вам тады ў такім сьвятле і не адказаць сіяністу? Але Вы нечакана пачынаеце казаць адразу пра рытуальнае забойства.
Што гэта зь Вамі здарылася? Вас жа не аб рытуальным забойстве пытаюць. Аднак Вы сталі казаць, што рытуальныя паклёпы на жыдоў не атрымалі юрыдычнага пацверджаньня на скандальных судовых працэсах мінулага. Гэта дапамагае Вам кінуць цень паклёпу і на памяць сьвятых Гаўрыіла і Яўстрація і без хітрыкаў заявіць: “Спадзяюся, што яны будуць дэкананізаваны”, гэта значыць выключаны зь ліку сьвятых нашай Царквы. За што? За тое, што яны былі вернымі Хрысту і пацярпелі за Яго? Тады, працягваючы лёгік Вашых думак, варта выключыць зь ліку сьвятых і першамучаніка архідыякана Стэфана, хрысьціяніна–жыда, забітага яшчэ ў I стагодзьдзі натоўпам сваіх суродзічаў па плоці фанатыкаў–юдэяў. Варта ў такім разе выключыць зь ліку сьвятых усіх, хто так ці інакш пацярпеў ад жыдоўскага фанатызму і “пачаць” прыйдзецца ужо з Хрыста Ісуса, адданага юдэямі на расьпяцьце.
Зь іншага боку, калі Вы, ойча Аляксандр, гэтак нечакана загаварылі аб рытуальным забойстве, на Вас, як кажуць, шапка загарэлася. Не жадаю сказаць, што Вы асабіста маеце да гэтай зьявы нейкае дачыненьне, але Вы можаце падазраваць ці нават ведаць аб ёй. Вельмі знамянальна, што Вы ў сваіх словах на гэты конт і не адмаўляеце прама наяўнасьці ў юдаізьме рытуальнага забойства, а спасылаецеся на тое, што самі рускія багасловы ў мінулым не падтрымалі гэтых абвінавачваньняў.
Але зь усёй адказнасьцю варта заўважыць і нагадаць, што там, дзе ў таемных сфэрах зьдзяйсьняецца сьвядомая глыбокая пашана сатане, там рытуальнае забойства вельмі магчыма і яно ёсьць. Пра гэта імкнуцца лішні раз не казаць толькі з чалавекалюбства, каб не узбудзіць хвалю сьляпога народнага гневу супраць нявіннай масы простага жыдоўскага народу, сапраўды не дасьведчанага пра таемныя дзеі сваіх духоўных правадыроў.
Гідна Вам, ойча Аляксандар, і тое, што Ваш суразмоўца—сіяніст заве выбрыкамі супраць жыдоў у Хрысьціянскае Богаслужбе.
Вы выдатна ведаеце, што ў праваслаўнае Богаслужбе, пабудаванае напалову з псальмаў Давыда, выяваў гісторыі Старажытнага Ізраілю, праслаўленьні ізраільскіх праведнікаў і прарокаў, антыжыдоўскіх выбрыкаў няма і не можа быць. Але абвінавачаньне вар'яцкіх юдэяў, не прыняўшых у Ісусе Хрысьце свайго Мэсію і здрадзіўшых Яго на Крыжовую сьмерць, сапраўды ёсьць. Ведаючы усё гэта, Вы кажаце сіяністу: “Спадзяюся, калі прыйдзе час для перагляду праваслаўных богаслужбовых тэкстаў, гэтыя выбрыкі і тут будуць выняты”. Чаму? Таму што яны выкрываюць адмаўленьне Хрыста? Вы адукаваны і разумны чалавек, ойча Аляксандр, а таму зусім наўмысна, у поўнай адпаведнасьці з тактыкай бацькі хлусьні, зьмешваеце два розных паняцьці — аб жыдоўскім народзе і аб юдаісцкае рэлігіі — у адно паняцьце. А гэта ужо падробка. Ён ярка сьведчыць пра тое, што не антысэмітызм, якога няма ў Праваслаўі, а антысіянізм, гэта значыць вернасьць Праваслаўя Хрысту Праўдзіваму, гідка Вам больш усяго і больш усяго турбуе Вас.
Бачыць Рускую Царкву адным з прылад і плыняў сіянізму — вось што жадалі б Вы і Вашы гаспадары. Выказваючы гэтыя настроі, Вы двойчы паўтараеце слова “спадзяюся”, што, маўляў, гэта будзе. Не спадзявайцеся — гэтага не будзе.
Не атрымаецца Вам таксама ажыцьцявіць і праект “сусьветнай царквы будучыні”, пра які Вы кажаце, заклікаючы арыентавацца на яе, а не на канфрантацыю цэркваў, бо канфрантацыя замінае ажыцьцявіць сынтэз такой сусьветнай царквы.
Вы ужылі слова “сынтэз”, калі казалі, што на яго аснове, нібы, ствараліся культуры Расіі, Эўропы, Ізраілю і большасьці іншых краін. Што такое аналіз і сынтэз юдаісцкага мысьленьня, добра вядома. Цяпер Вы займаецеся ў Рускім Праваслаўі “аналізам”, гэта значыць спробамі раскладаньня яго карэнных, жыватворчых падмуркаў. Вашы аднадумцы робяць то ж у іншых хрысьціянскіх народах. І калі б Вашы мары спраўдзіліся, то зь духоўна раскладзеных хрысьціянскіх цэркваў, абраўшы прыдатныя для сіянізму элемэнты, можна было б сынтэзаваць нешта цэлае. Толькі гэта было б ужо не жывое Цела Госпада Ісуса Хрыста, а мёртвая сынтэтыка, размаўляючая лялька, робат, толькі вонкава падобны на нешта жывое, як мэханічная лялька , чымсьці падобная на чалавека.
А сіянізму і яго саюзьнікам як раз і патрэбна царква-лялька, па выгляду хрысьціянства, а ў сутнасьці падробка. Такой сусьветнай “царквой” можна было б кіраваць як пажадаецца і першым чынам дзеля таго, каб яна прызнала праўдзівым Хрыстом ізраільскага ілжэмэсію, антыхрыста, і дапамагла б усталяваць у сьвеце яго духоўнае і палітычнае панаваньне.
Таму справа не ў канфрантацыі цэркваў і не ў шавінізьме рускіх праваслаўных людзей, а ў тым, што жывую высакародную масьліну Праваслаўя нельга даць забіць раскладаючымі і чужымі уплывамі пад выглядам братэрскага аб'яднаньня, нельга загасіць сьвяцільнік праўды і ісьціны. У Рускай Праваслаўнай Царкве прадбачліва захоўваецца ў найвялікай чысьціні і непашкоджанасьці Боская праўда і як веравучэньне, і як выява мысьленьня і жыцьці ў Богу, а таму і Дух Сьвяты — Жыватворчы, а не сынтэзуючы, жыве ў гэтай Царкве асабліва багатай мілатой.
Таму не выпадкова ў нашы дні шматлікія людзі розных краін і народаў, у тым ліку і шматлікія жыды, пачалі зьвяртацца да нашай Царквы. І не таму, што яна руская, а таму што самі гэтыя людзі — сапраўдныя ізраільцяне, у якіх няма хлусьні, але ёсьць яшчэ і мудрасьць, уласьцівая сапраўднаму Ізраілю. І калі такія людзі пачынаюць па-сапраўднаму прагнуць праўды, яны абавязкова знаходзяць яе ў належнай поўнасьці і захаванасьці ў Рускім Праваслаўі.
Такі некалі была вера усёй непадзеленай апостальскай Царквы, і гэта вера блізкая і зразумелая душам людзей любых нацый. Так што калі б Вы, ойча Аляксандар, былі б сапраўды праваслаўным чалавекам па духу і чалавекам, шчыра любячым той народ, ад якога нарадзіліся па плоці, і чалавекам, які праўдзіва імкнецца да хрысьціянскага адзінства, Вы не то казалі б і рабілі б, што робіце зараз. Вы імкнуліся б усіх і уся, і першым чынам сваіх суродзічаў па плоці, заклікаць зьвярнуцца да нашага сьвятаайцоўскага Рускага Праваслаўя, каб усе народы па магчымасьці сталі чальцамі нашай Праваслаўнай Царквы. Бо калі і магчымая сапраўдная сусьветная Царква, яна павінна быць толькі Праваслаўнай, па выяве Рускага Праваслаўя. Вы сказалі б свайму народу жыдоўскаму, каб ён прыняў наша Праваслаўе, таму што наша Царква, якая прыняло Цела і Кроў ад Госпада Хрыста і Ягонае Усячыстае Маці, што мае ў сабе усё лепшае, чым валодаў Старажытны Ізраіль, не можа не любіць Ізраілю. Яна любіць яго і зараз, хоць ён зрабіўся толькі ценем сваіх вялікіх прабацькоў, і чакае яго навярненьня.
Хай толькі сапраўдныя ізраільцяне створаць годны плод пакаяньня і, па слове Яна Хрысьціцеля, “ня думайце гаварыць самі сабе: “бацька ў нас Абрагам”; бо кажу вам, што Бог можа з камянёў гэтых узьвесьці дзяцей Абрагаму; ужо і сякера пры корані дрэваў ляжыць: бо ўсякае дрэва, якое ня родзіць добрага плоду, сьсякаюць і кідаюць у вагонь” (Мц. 3:9 – 10)
Пераклад зь расейскае мовы “Беларуская Аўтакефалія”
